Uzou avọ 12

‘Ababọ Ohare Ọ Rẹ Ta Ẹme kẹ Ae He’

1-3. (a) Uvẹ-ọghọ obọdẹ vẹ ilele nọ e jọ kugbe Jesu ẹsikpobi a wo, kọ ẹvẹ o ro ru ei lọhọ kẹ ae re a sae kareghẹhọ iwuhrẹ riẹ? (b) Fikieme ahwo a rẹ rọ kareghẹhọ emamọ etadhesẹ lọlọhọ?

ILELE nọ e jọ kugbe Jesu ẹsikpobi a wo obọdẹ uvẹ-ọghọ. Owuhrẹ Ologbo na họ ohwo nọ o je wuhrẹ ai. A je yo urru riẹ nọ ọ jẹ fa otọ Ikereakere na je bi wuhrẹ ai eware ekpokpọ nọ e kẹ rai omaweromẹ. Evaọ oke yena, o gwọlọ mi ai nọ a re fi eware nọ o bi wuhrẹ ai na họ uzou; oke nọ a ti ro kere ai fihọ ebe u ri te he.a Fikiere, Jesu o ru rie lọhọ kẹ ae re a kareghẹhọ eware nọ o bi wuhrẹ ai na. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Oghẹrẹ nọ o je ro wuhrẹ, maero evaọ onaa nọ ọ rọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ.

² Evaọ uzẹme, emamọ etadhesẹ e rẹ kake thọrọ ẹro ho. Ohwo jọ nọ o re kere ebe ọ ta nọ etadhesẹ “i re fi obọ họ kẹ ohwo re ọ jọ iroro riẹ ruẹ eware nọ a ta kpahe na.” Fikinọ eware nọ ma rọ ẹro ruẹ e rẹ mai vẹ omai ẹro, etadhesẹ e rẹ sai ru ei lọhọ re ma wo otoriẹ eware nọ ma be ruẹ hẹ. Etadhesẹ e rẹ lẹliẹ eware vẹ omai ẹro, je ru ai daji omai ẹvori.

³ Uvumọ owuhrẹ ohwo-akpọ nọ ọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ woma te Jesu Kristi ọ rrọ họ. Makọ rite inẹnẹ, ahwo a be kareghẹhọ etadhesẹ riẹ lọlọhọ. Fikieme Jesu ọ jẹ rọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ ẹsikpobi? Eme ọ lẹliẹ etadhesẹ riẹ wo ẹgba tere? Ẹvẹ ma sae rọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ?

Oware nọ Jesu Ọ jẹ rọ Rehọ Etadhesẹ Wuhrẹ

4, 5. Fikieme Jesu ọ jẹ hae rọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ?

⁴ Ebaibol na e fodẹ obọdẹ ẹjiroro ivẹ nọ Jesu ọ jẹ hae rọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ. Orọ ọsosuọ, ọ rehọ ere ru eruẹaruẹ gba. Ma jọ Matiu 13:34, 35 se nọ: “Enana kpobi ehare Jesu ọ rọ ta ae kẹ itu ibuobu na; ohare o gbẹrọ họ ọ ta ẹme kẹ ae he. Re o nana nọ ọruẹaro ọ ta na o gba: ‘Me re ti rovie unu mẹ kẹ ehare ibro.’” Ọruẹaro nọ Matiu ọ fodẹ na họ ohwo nọ o kere Olezi 78:2. Ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ ọso-ilezi yena kere eme na ikpe buobu taure a te ti yẹ Jesu. Roro kpahe oware nọ onana u dhesẹ. Ikpe buobu taure Mesaya na ọ tẹ te ze, Jihova ọ ta fihọ otọ inọ Mesaya na ọ te rehọ etadhesẹ wuhrẹ. Ababọ avro, onaa uwuhrẹ nana o were Jihova gaga.

⁵ Orọ avivẹ, Jesu ọ ta inọ ọ rehọ etadhesẹ wuhrẹ re ọ fere uruemu enọ i ru udu rai gaga via. (Matiu 13:10-15; Aizaya 6:9, 10) Ẹvẹ etadhesẹ riẹ e jẹ sae rọ fere iroro ahwo via? Evaọ ẹsejọ, ọ kẹ etadhesẹ re ahwo a ruẹse nọe enọ re o ru eme riẹ vẹ. Enọ i wo omaurokpotọ a jẹ hae nọe enọ, rekọ enọ i wo omorro hayo evegaga a jẹ nọ họ. (Matiu 13:36; Mak 4:34) Etadhesẹ Jesu e wha riẹ ze nọ enọ e gwọlọ wuhrẹ a rọ riẹ uzẹme na; evaọ oke ovona, e tẹ jẹ whae ze nọ enọ i wo omorro a gbẹ sae riẹ uzẹme na ha.

6. Irere vẹ etadhesẹ Jesu e kẹ ahwo?

⁶ Etadhesẹ Jesu e wha irere ze evaọ idhere efa. E jẹ hae kpare isiuru ahwo, ru ai gaviezọ. E jẹ hae lẹliẹ ahwo jọ iroro rai ruẹ eware nọ o bi wuhrẹ na. Wọhọ epanọ ma ta evaọ obehru na, etadhesẹ Jesu i fi obọ họ kẹ ahwo kareghẹhọ eme riẹ. Jesu ọ kẹ etadhesẹ buobu evaọ ovuẹ nọ ọ jọ obọ ugbehru kẹ nọ o rrọ Matiu 5:3 rite Matiu 7:27. Wọhọ epanọ ikelakele jọ i dhesẹ, eme ọ etadhesẹ nọ e rrọ ovuẹ nana i bu vi 50. Re ma sai wo otoriẹ onana, woi họ iroro inọ a sae rehọ iminiti 20 ro se ovuẹ na re no. Koyehọ, evaọ enwenọ emaharo 20 kpobi ọ kẹ ọtadhesẹ. Ababọ avro, Jesu ọ riẹ epanọ eroruiruo etadhesẹ u wuzou te!

7. Fikieme ma jẹ raro kele Jesu evaọ oghẹrẹ nọ ọ rọ kẹ etadhesẹ?

⁷ U fo re mai Ileleikristi ma raro kele onaa uwuhrẹ Jesu, onọ o kẹre te eroruiruo etadhesẹ. Wọhọ epanọ uwhei o rẹ lẹliẹ emu were na, ere ọvona etadhesẹ e rẹ lẹliẹ uwuhrẹ mai were ahwo oma. Etadhesẹ nọ a ma te ziezi, e rẹ sae jẹ lẹliẹ ahwo wo otoriẹ uzẹme na lọlọhọ. Joma ta kpahe eware jọ nọ i ru etadhesẹ Jesu wo ẹgba ziezi. Kẹsena ma vẹ te ruẹ epanọ ma sae rọ rehọ etadhesẹ ru iruo ziezi.

Ọ Rehọ Eme-Owawọ Elọlọhọ ro Wuhrẹ

8, 9. Ẹvẹ Jesu ọ rọ rehọ eme-owawọ elọlọhọ ro wuhrẹ, kọ eme u ru eme-owawọ riẹ wo ẹgba gaga?

⁸ Jesu ọ jẹ hae rehọ eme-owawọ nọ e ga ha, nọ e rrọ kpẹkpẹe ro wuhrẹ. Ghele na, eme elọlọhọ itieye na i fi obọ họ kẹ ahwo riẹ Ọghẹnẹ gbe ẹjiroro riẹ. Wọhọ oriruo, nọ ọ jẹ ta kẹ ilele riẹ inọ a ruawa kpahe ẹgwọlọ okpẹdẹ rai hi, ọ fodẹ “erao ora ehru na” gbe “ikẹba nọ erọ obọ ẹwọ.” Evra e rẹ kọ họ yọ a re vu hu, hayo kọ ikẹba na e riẹ epanọ a re zuo olulu hu. Rekọ, Ọghẹnẹ ọ be rẹrote ai. Ẹme na ọ rrọ vevẹ—otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ be rẹrote evra gbe idodo, u muẹro inọ ọ te rẹrote ahwo-akpọ nọ a be “kake guọlọ uvie riẹ.”—Matiu 6:26, 28-33.

⁹ Jesu ọ tẹ jẹ rehọ eme-odẹme ro wuhrẹ. Eme-odẹme yọ oghẹrẹ nọ a rẹ rehọ oware jọ dhesẹ ofa. Eme-owawọ nọ e rrọ lọlọhọ o ro ru onana. Okejọ o jariẹ nọ ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Whai họ elo rọkẹ akpọ na.” Ilele na a wo otoriẹ eme riẹ na vevẹ, inọ a rẹ rehọ ẹkwoma ẹmeunu gbe iruẹru rai ru elo nọ ọ rrọ Ẹme Ọghẹnẹ lo via jẹ rọ ere ru nọ amọfa a jẹ kẹ Ọghẹnẹ oruaro. (Matiu 5:14-16) Muẹrohọ eme-odẹme efa jọ nọ Jesu o ro wuhrẹ: “Whai unuọjọ rọkẹ akpọ na” gbe “mẹ họ okakọ na, whai họ egha.” (Matiu 5:13; Jọn 15:5) Etadhesẹ itieye e rrọ lọlọhọ, rekọ i wo ẹgba.

10. Iriruo jọ vẹ i dhesẹ oghẹrẹ nọ whọ sae rọ rehọ etadhesẹ ro wuhrẹ?

¹⁰ Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ etadhesẹ ru iruo nọ who te bi wuhrẹ ahwo? U du gwọlọ nọ who re gbiku nọ e rrọ gaga hayo thethei hi. Daoma roro kpahe eme-owawọ nọ e rrọ lọlọhọ. Dae rehọ iẹe nọ whọ be ta kpahe ẹkparomatha na, yọ whọ gwọlọ ru ei vẹ inọ re a kpare ahwo nọ a whu no ze yọ ẹbẹbẹ kẹ Jihova ha. Ẹme-owawọ vẹ ọ rẹ ziọ owhẹ iroro? Ebaibol na e rehọ owezẹ ro dhesẹ uwhu. Whọ sae ta nọ, “Wọhọ epanọ ma rẹ sae rọwo ohwo no owezẹ ze lọlọhọ na, ere Ọghẹnẹ ọ rẹ sae kpare ahwo no uwhu ze lọlọhọ.” (Jọn 11:11-14) Ma rehọ iẹe nọ whọ gwọlọ dhesẹ nọ re emọ a sae riẹ ru ziezi, a re dhesẹ uyoyou kẹ ae je tete ai. Oriruo vẹ whọ sae kẹ? Ebaibol e rehọ emọ wawọ “egha [eboba erọ] ure olivi.” (Olezi 128:3) Whọ sae ta nọ, “Epanọ uvo gbe ame e r’oja kẹ okakọ na, ere uyoyou gbe etete e r’oja kẹ ọmọ.” Ọtadhesẹ na o tẹ rrọ lọlọhọ, ahwo a rẹ kaki wo otoriẹ riẹ.

Ọ Rehọ Eware nọ Ahwo A je Ru Kẹdẹ Kẹdẹ rọ Kẹ Etadhesẹ

11. Kẹ iriruo nọ i dhesẹ nọ Jesu ọ rehọ eware nọ ọ ruẹ okenọ ọ jọ ọmaha evaọ Galili rọ kẹ etadhesẹ.

¹¹ Jesu ọ jẹ hae rehọ eware nọ i kpomahọ uzuazọ nọ ahwo a bi yeri rọ kẹ etadhesẹ. Eware nọ ahwo a je ru nọ o muẹrohọ no emaha riẹ ze evaọ Galili ọ rọ kẹ etadhesẹ riẹ buobu. Dae rehọ omoke jọ roro kpahe oke emaha riẹ. Ọ jẹ hae ruẹ oni riẹ nọ o bi wuhu eka, fi oware nọ o rẹ wha ẹvi ze họ eka nọ a wuhu nọ a rehọ ame gua, rehọ ukpẹ tu, hayo hwere uwou. (Matiu 13:33; 24:41; Luk 15:8) Ẹsibuobu ọ ruẹ ikuori nọ i je fi iriri rai họ abade Galili. (Matiu 13:47) Ọ jẹ hae ruẹ emaha nọ e be zaharo evaọ oria eki. (Matiu 11:16) Ababọ avro, Jesu ọ ruẹ eware efa nọ ọ rọ kẹ etadhesẹ—ẹkọ ibi, ehaa-orọo, gbe udhu eka nọ o ware no.—Matiu 13:3-8; 25:1-12; Mak 4:26-29.

12, 13. Fikieme u ro woma inọ Jesu ọ rehọ edhere nọ o ‘no Jerusalẹm kpobọ Jeriko’ ro ru ẹme riẹ vẹ evaọ ọtadhesẹ ohwo Sameria nọ ọ rrọ emamọ ọrivẹ na?

¹² Jesu ọ jọ etadhesẹ riẹ fodẹ eware nọ ahwo nọ ọ jẹ ta ẹme kẹ a riẹ ziezi. Wọhọ oriruo, enẹ o ro mu ọtadhesẹ ohwo Sameria nọ ọ rrọ emamọ ọrivẹ na họ: “Ohwo jọ o je no Jerusalem kpobọ Jeriko, o te kie ruọ udevie igbulegbu, enọ e ba riẹ fihọ, a te kpe i, nọ o te uwhu no, a tẹ nya siẹ e ba.” (Luk 10:30) Re ẹme na o vẹ ahwo na ẹro, Jesu ọ fodẹ edhere nọ o ‘no Jerusalẹm kpobọ Jeriko.’ Nọ ọ jẹ kẹ ọtadhesẹ nana, Jesu ọ jọ evaọ Judia, nọ o kẹle Jerusalẹm; fikiere ahwo na a riẹ edhere nọ ọ fodẹ na. Ozọ o jẹ hae jọ edhere yena gaga, maero nọ omọvo ọ tẹ rrọ usu. Edhere yena o jọ gẹgẹle, fikiere imivu buobu e riẹ nọ igbulegbu e rẹ sai dhere.

¹³ Jesu ọ tẹ jẹ fodẹ eware efa nọ a riẹ kpahe edhere yena nọ o ‘no Jerusalẹm kpobọ Jeriko’ na. Wọhọ epanọ ọ ta evaọ ọtadhesẹ na, ozerẹ ọ kake nya edhere na, kẹsena kọ ohwo Livae, rekọ aimava na ọvuọvo o fi obọ họ kẹ ohwo nọ a kpe na ha. (Luk 10:31, 32) Izerẹ na a be jọ etẹmpol nọ o rrọ Jerusalẹm ru iruo, yọ ahwo Livae a bi fi obọ họ kẹ ae. Izerẹ gbe ahwo Livae na buobu a rẹ rria Jẹriko nọ a gbe bi ru iruo ho evaọ etẹmpol na; Jeriko ọ rehọ emaele 14 thabọ no Jerusalẹm. Fikiere a rẹ jọ edhere na ruẹ izerẹ gbe ahwo Livae.b Jesu o wo ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹe họ iroro.

14. Ẹvẹ etadhesẹ mai e rẹ sai ro dhesẹ nọ ma wo ahwo nọ ma bi wuhrẹ họ iroro?

¹⁴ Wọhọ Jesu, ma re wo ahwo nọ ma be ta ẹme kẹ họ iroro nọ ma tẹ be kẹ etadhesẹ. Eware jọ vẹ i re fi obọ họ kẹ omai riẹ oghẹrẹ etadhesẹ nọ ma rẹ kẹ? Eware wọhọ unuikpe ahwo nọ ma be ta ẹme kẹ na, uruemu-ẹwho hayo uyero uviuwou rai, gbe enuokọ rai. Wọhọ oriruo, oria nọ a rẹ jọ kọ ekakọ a rẹ mae jọ wo otoriẹ ọtadhesẹ nọ o kiekpahe iruo ọwhẹrẹ. Eware nọ i kpomahọ ahwo nọ ma bi wuhrẹ gbe emọ rai kẹdẹ kẹdẹ—koyehọ uwou rai, aruọzaha rai, gbe oghẹrẹ emu nọ a rẹ re, eye ma rẹ rọ kẹ ae etadhesẹ.

Ọ Rehọ Emama Kẹ Etadhesẹ

15. Fikieme u gbe ro gbe omai unu hu inọ Jesu ọ riẹ kpahe emama gaga?

¹⁵ Etadhesẹ Jesu buobu i dhesẹ nọ ọ riẹ kpahe eware nọ Ọghẹnẹ ọ ma wọhọ ekakọ, erao, oso, uvo, gbe eware efa. (Matiu 16:2, 3; Luk 12:24, 27) Diẹse ọ jọ wo eriariẹ yena kpobi? Ababọ avro, o wo uvẹ ziezi nọ o ro muẹrohọ emama evaọ okenọ ọ jẹ rro ze evaọ Galili. Maero, Jesu họ “ọtuyẹ evaọ emama kpobi” yọ ọye họ “osu iruo” nọ Jihova ọ rọ ma eware kpobi. (Ahwo Kọlọsi 1:15, 16; Itẹ 8:30, 31) Agbẹta nọ Jesu ọ rọ riẹ kpahe emama gaga na! Joma ta kpahe oghẹrẹ nọ ọ rọ rehọ eriariẹ nana wuhrẹ ahwo.

16, 17. (a) Eme o dhesẹ nọ Jesu ọ riẹ kpahe igodẹ ziezi? (b) Oriruo vẹ u dhesẹ nọ igodẹ e rẹ ginẹ gaviezọ kẹ urru othuru rai?

¹⁶ Kareghẹhọ inọ Jesu o dhesẹ oma riẹ wọhọ “othuru igodẹ owoma” na, ilele riẹ kọ “igodẹ na.” Eme ọ Jesu i dhesẹ nọ ọ riẹ kpahe igodẹ ziezi. Ọ riẹ nọ ithuru-igodẹ a re you igodẹ rai gaga. O muẹrohọ inọ erao nana nọ i re yoẹme kẹ othuru rai na e rẹ roma kpotọ lele ọnọ ọ be rẹrote ai. Fikieme igodẹ a be hai ro lele othuru rai? Jesu ọ ta nọ: “Fiki epanọ e riẹ uru riẹ.” (Jọn 10:2-4, 11) Kọ igodẹ e rẹ ginẹ riẹ urru othuru rai?

¹⁷ Ọzae jọ nọ a re se George A. Smith ọ ta evaọ obe riẹ The Historical Geography of the Holy Land inọ: “Ẹsejọ ma rẹ jọ akotọ ozae ahwo Judia jọ serihọ evaọ oke uvo, oria nọ ithuru-igodẹ esa hayo ene e rẹ wha igodẹ rai ze. Igodẹ na kpobi e rẹ jọ etenẹ kuomagbe, yọ u re gbe omai unu epanọ othuru-igodẹ ọvuọvo o ti ro vuhu eriẹ. Rekọ nọ igodẹ na kpobi a tẹ da ame jẹ zaharo bẹ no, ithuru-igodẹ na a ve kpohọ ọvuọ ofẹ riẹ evaọ ukiekpotọ na, a ve se igodẹ na oghẹrẹ nọ a be hai ro se ai; igodẹ na i ve muọ ọvuọ othuru riẹ họ ẹnya bru, i ve su vrẹ dẹdẹ oghẹrẹ nọ e rọ nyaze.” Ọtadhesẹ Jesu na o kiehọ kẹhẹ, ọ rehọ e riẹ dhesẹ nọ otẹrọnọ ma riẹ iwuhrẹ riẹ, fi ai h’iruo, jẹ nya lele ọkpọvio riẹ, ma te jọ otọ ẹruọsa “othuru igodẹ owoma” na.

18. Diẹse ma rẹ sae jọ ruẹ evuẹ kpahe emama Jihova?

¹⁸ Ẹvẹ ma rẹ sae rọ rehọ emama kẹ etadhesẹ? Ma rẹ sae rehọ iruemu erao rọ kẹ etadhesẹ elọlọhọ nọ i wo ẹgba. Diẹse ma rẹ sae jọ se kpahe eware nọ Jihova ọ ma? Ebaibol na e ta ẹme ziezi kpahe oghoghẹrẹ erao, yọ ẹsejọ, ọ rẹ rehọ iruemu erao dhesẹ eware sa-sa. Ebaibol e ta kpahe epanọ ohwo ọ rẹ dhẹ siawọ wọhọ orua hayo ẹkpẹ, wo areghẹ wọhọ oriọvọ, jẹ jọ wowolẹ wọhọ erueruẹ.c (1 Iruẹru-Ivie 12:8; Habakuk 1:8; Matiu 10:16) Ma rẹ sae jẹ ruẹ evuẹ efa kpahe erao evaọ Uwou-Eroro Na, Awake!, gbe ebe efa erọ Isẹri Jihova. Whọ rẹ sai wo onaa eroruiruo etadhesẹ ẹkwoma ẹromuhọ oghẹrẹ nọ a jọ ebe nana rehọ emama igbunu Jihova kẹ etadhesẹ elọlọhọ.

Ọ Rehọ Ikuigbe nọ Ahwo A Riẹ ro Wuhrẹ Ai

19, 20. (a) Ẹvẹ Jesu ọ rọ rehọ oware jọ nọ o via nọ o gbẹ jọ iroro ahwo rọ kpọ iroro ethọthọ vi? (b) Ẹvẹ ma sae rọ rehọ iriruo gbe eware nọ e via dẹẹ ro wuhrẹ ahwo?

¹⁹ A rẹ sae rehọ eware nọ e via dẹẹ rọ kẹ etadhesẹ nọ i wo ẹgba. Jesu ọ rehọ oware jọ nọ o via nọ o gbẹ jọ iroro ahwo ro dhesẹ nnọ orọnikọ irumuomu ọvo eware iyoma e rẹ via kẹ hẹ. Ọ ta nọ: “Ahwo kpogberee, enọ uwou-ukpehru u kie ruru evaọ Siloam, u je kpe ai na, wha roro nọ ae mae rọ iruumuomu vi ahwo kpobi nọ a rọ Jerusalem?” (Luk 13:4) Evaọ uzẹme, orọnikọ fiki umuomu rai ahwo 18 na a ro whu hu. Rekọ, ‘oke gbe eware idudhe’ o wha riẹ ze. (Ọtausiuwoma Na 9:11) Kọ enẹ Jesu ọ rọ rehọ oware nọ o via nọ ahwo a riẹ ziezi rọ kpọ uwuhrẹ othọthọ vi.

²⁰ Ẹvẹ ma rẹ sae rọ rehọ iriruo gbe eware nọ e via dẹẹ ro wuhrẹ ahwo? Dae rehọ iẹe nọ whọ be ta kpahe oghẹrẹ nọ eruẹaruẹ Jesu kpahe oka ọ ọzino riẹ u bi ro rugba. (Matiu 24:3-14) Whọ rẹ sae fodẹ oware jọ nọ a niyẹrẹ riẹ kẹle kpahe ẹmo, ohọo nọ u bi mu, hayo etọ nọ i nuhu ro dhesẹ nọ abọ sa-sa oka na u bi rugba. Hayo rehọ iẹe nọ whọ gwọlọ rehọ ikuigbe uzuazọ ohwo jọ ro dhesẹ inwene nọ o gwọlọ re a whẹ uruemu okpokpọ na họ oma. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:20-24) Diẹse whọ sae jọ duku ikuigbe itieye? Whọ rẹ sai roro kpahe uzuazọ nọ ibe Ileleikristi mai jọ a yeri no, hayo iku ohwo jọ nọ e rrọ obe Isẹri Jihova jọ.

21. Didi irere i re te uvi owuhrẹ ọrọ Ẹme Ọghẹnẹ?

²¹ Jesu ọ ginẹ jọ Owuhrẹ nọ o wo onaa gaga! Wọhọ epanọ ma jọ abọ nana obe na ruẹ na, ‘ewuhrẹ gbe ẹta usiuwoma na’ họ iruo nọ Jesu ọ rehọ uzuazọ riẹ kpobi ru. (Matiu 4:23) Oye họ iruo nọ ma rẹ rọ karo re. Irere buobu i re te uvi owuhrẹ. Ma te bi wuhrẹ amọfa yọ ọghọ ma bi ru ai na, yọ ọghọruo otiọye na o rẹ kẹ evawere. (Iruẹru Ikọ Na 20:35) Ma ti wo evawere fikinọ ma riẹ inọ ma bi fi obọ họ kẹ amọfa riẹ uzẹme na kpahe Jihova, onọ o te kẹ ae erere bẹdẹ bẹdẹ. Ma rẹ sai je wo evevọwẹ fikinọ ma be raro kele oriruo Jesu, Owuhrẹ nọ ọ mae rro nọ ọ rria otọakpọ na no.

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ Sai ro Lele Jesu?

● Oghẹrẹ emama vẹ Jesu ọ rọ kẹ etadhesẹ, kọ ẹvẹ ma rẹ sai ro ru epọvo na?—Matiu 13:24-32.

● Ẹvẹ Jesu ọ rọ rehọ ọtadhesẹ ọlọlọhọ ro ru okpẹme vẹ, kọ eme who wuhrẹ no oriruo riẹ ze?—Matiu 18:12-14.

● Didi iruẹru ikẹdẹ kẹdẹ jọ Jesu ọ rọ kẹ iriruo, kọ ẹvẹ onana o sai ro fi obọ họ kẹ owhẹ salọ etadhesẹ?—Luk 11:5-8; 12:6.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 123]

Ẹvẹ Jesu ọ rọ rehọ evra gbe idodo dhesẹ oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ rẹrote omai?