Lele Ọghẹnẹ Nya, Re Who Vu Ewoma
“Ofou ọye a kọ, a [ti ] vu ofou-owhre.”—Hosia 8:7.
1. Ẹvẹ ma sai ro lele Jihova nya?
A TẸ be nya oria nọ o vọ avọ enwoma vrẹ, o rẹ mai woma otẹrọnọ ohwo nọ ọ riẹ oria na ọ k’aro kẹ ahwo nọ a rrọ usu na. O rẹ jọ oware areghẹ re ma lele ohwo otiọye na ukpenọ mai ọvo ma re du uzou họ edhere na. Evaọ oghẹrẹ jọ, oyena u dhesẹ uyero nọ ma rrọ. Wọhọ odẹme, Jihova ọ fialọ oma lahwe re o su omai nya igbrẹwọ ilogbo ọrọ eyero akpọ omuomu nana vrẹ. O rẹ jọ oware areghẹ re ma nya lele iei viukpenọ mai ọvo ma rẹ daoma kpọ ithihi mai. Ẹvẹ ma sai ro lele Ọghẹnẹ nya? Ẹkwoma elele ithubro nọ ọ kẹ evaọ Ẹme riẹ.
2. Eme ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nana?
2 Uzoẹme nọ o vrẹ na o ta kpahe edrama ẹwoho nọ e rrọ Hosia uzou 1 rite ọrọ avọ 5. Wọhọ epanọ ma ruẹ no na, edrama yena u wo iwuhrẹ nọ e rẹ sai fi obọ họ k’omai lele Ọghẹnẹ nya. Joma rehọ eme jọ no uzou avọ 6 rite 9 ze. U ti fi obọ họ otẹrọnọ ma rẹ kaki ru ọdhẹ-duwu izou ene nana.
Ọdhẹ-Duwu Ọkpẹkpẹe
3. Ta ẹme kpẹkpẹe kpahe ovuẹ nọ o rrọ obe Hosia uzou avọ 6 rite 9.
3 Jihova o vi Hosia re ọ ruẹaro kẹ uvie erua-ikpe orọ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Izrẹl. Orẹwho yena, nọ a rehọ odẹ orua ulogbo riẹ Ifremu se na, u kiemu ku Ọghẹnẹ no. Evaọ Hosia uzou avọ 6 rite 9, ma ruẹ inọ ahwo na a dhesẹ ababọ omarokpotọ ẹkwoma ẹlavrẹ ọvọ Jihova a te je ru emuemu. (Hosia 6:7) A fi eva họ ọvọ nọ a rẹ re kugbe ahwo-akpọ ukpenọ a re zihe bru Jihova. Fikinọ a ruabọhọ ẹkọ oware nọ u yoma, a ti vu eyoma. Ẹme na họ, ẹdhoguo ọ be tha. Ghele na, eruẹaruẹ Hosia i wo ovuẹ omosasọ re. A kẹ ahwo na imuẹro inọ a sai zihe bru Jihova, yọ ọ te riohrọ rai nọ a te gine kurẹriẹ no udu ze.
4. Obọdẹ iwuhrẹ vẹ nọ e rrọ obe Hosia na ma te ta ẹme kpahe na?
4 No izou ene eruẹaruẹ Hosia nana ze, ma rẹ sai wo ekpọvio efa nọ i ti fi obọ họ k’omai lele Ọghẹnẹ nya. Joma rehọ iwuhrẹ ene nọ ma rẹ sai fihọ iruo: (1) Owojẹ hayo iruo a re ro dhesẹ uvi ekurẹriẹ via, orọnikọ ẹmeunu gheghe he; (2) idheidhe ọvo e rẹ were Ọghẹnẹ hẹ; (3) o rẹ da Jihova nọ idibo riẹ a te kiemu ku ei; gbe (4) re ma vu ewoma, ma rẹ kọ oware nọ u woma hrọ.
Epanọ A re ro Dhesẹ Uvi Ekurẹriẹ
5. Gbiku ugogo oware nọ o rrọ Hosia 6:1-3.
5 Eruẹaruẹ Hosia i wuhrẹ omai eware buobu kpahe ekurẹriẹ gbe ohrọ. Eva Hosia 6:1-3, ma se nọ: “Wha nyaze re ma zihe bru ỌNOWO na; keme ọ nwa omai oma no, re ọ ruẹse siwi omai; ọ vaha omai no, o ve jeti ku omai gbe. Nọ edẹ ivẹ e vrẹ no o veti ru omai dhidhi aro vi, ẹdẹ avọ-esa ọ vẹte kpare omai kpehru, ma vẹte ria eva aro riẹ. Wha jo ma riẹ, wha jo ma ya re ma riẹ ỌNOWO na; ẹnyavrẹ riẹ o muẹro wọhọ erie oke; o reti bru omai tha wọhọ oso nọ o bi yoyo, wọhọ oso ezi ẹvo nọ ọ rẹ rọ ku otọ.”
6-8. Eme ọ thọ kugbe ekurẹriẹ ahwo Izrẹl?
6 Ono ọ ta eme nọ e rrọ awọ ikereakere nana? Otujọ a ta nnọ eme nana yọ erọ emọ Izrẹl nọ e kare ẹrọwọ gbe inọ ahwo aghẹmeeyo na a be rehọ eme nana dhesẹ ekurẹriẹ ẹghẹ jẹ be la ro ohrọ Ọghẹnẹ uzou. Rekọ amọfa a ta nnọ Hosia ọruẹaro na ọ be t’ẹme na rọ lẹ ahwo na inọ a zihe bru Jihova ze. Oghẹrẹ nọ o rrọ kpobi, onọ nọ u wuzou na họ, Kọ ahwo erua-ikpe Izrẹl na a zihe bru Jihova ze, dhesẹ uvi ekurẹriẹ? Uyo riẹ họ ijo. Jihova ọ rehọ ẹkwoma Hosia ta nọ: “O Ifremu, ẹvẹ me ti ru owhai? O Juda, ẹvẹ me ti ru owhai? Uyoyou rai o wọhọ ẹgho irioke, nọ ọ rẹ nyavrẹ wọhọ ewhrọwhrọ irioke.” (Hosia 6:4) Dai rri epanọ ahwo Ọghẹnẹ a kie no edhere riẹ thabọ te no! Uyoyou-ẹwo o joma rayẹ no—wọhọ ewhrọwhrọ nọ e rẹ rayẹ nọ ọre ọ tẹ va ze no. Dede nnọ ahwo na a dhesẹ oma wọhọ nọ a kurẹriẹ, Jihova ọ ruẹ uvumọ oware nọ ọ rẹ rọ re ohrọ rai hi. Eme ọ jọ ẹbẹbẹ na?
7 Ekurẹriẹ Izrẹl o gine no udu ze he. Hosia 7:14 o ta kpahe eva nọ Jihova ọ dha kẹ ahwo Riẹ inọ: “A be viẹ kẹ omẹ no obọ eva tha ha, rekọ obọ ehwa rai a jebi bru enu.” Owọ avọ 16 u fibae nọ: ‘A kurẹriẹ bru uvi egagọ họ.’ Ahwo na a ruẹrẹ oma kpahe inọ a re zihe ziọ egagọ ikpehru Jihova ha ẹkwoma eru inwene nọ o gwọlọ re a ruẹrẹ usu rai họ kugbei. A ginẹ gwọlọ lele Ọghẹnẹ nya ha.
8 Ẹbẹbẹ ọfa ọ jọ ekurẹriẹ emọ Izrẹl na. Ahwo na a jẹ ruabọhọ emuemu—ẹhẹ, oghẹrẹ emuemu sa-sa, onọ o kẹre te ofruriọ, ahwo-okpe, ujitho, edhọgọ, gbe ọvọ nọ a jẹ re kugbe erẹwho efa. Evaọ Hosia 7:4, a rehọ ahwo na dhesẹ “eyerae,” hayo eyerae oru-ebrẹdi, fiki isiuru ethọthọ nọ e rrọ eva rai họrọ. Epanọ a nya siọ Ọghẹnẹ thabọ te no na, kọ a fo kẹ ohrọ? Vievie! Hosia ọ ta kẹ ahwo ọkparesuọ na inọ Jihova ọ rẹte “kareghẹhọ imuemu rai, ọ vẹte kẹ izieraha rai uye.” (Hosia 9:9) A te riohrọ rai hi!
9. Didi uwuhrẹ ma wo no eme Hosia na ze kpahe ekurẹriẹ gbe ohrọ?
9 Nọ ma bi se eme Hosia yena, eme ma wuhrẹ kpahe ekurẹriẹ gbe ohrọ? Oriruo unuovẹvẹ ọrọ emọ Izrẹl nọ e kare ẹrọwọ na u wuhrẹ omai inọ re ma sai wo erere no ohrọ Jihova ze, ma re kurẹriẹ no udu ze hrọ. Ẹvẹ a re ro dhesẹ ekurẹriẹ otiọye na? A rẹ rehọ ẹmeunu hayo irui-oviẹ gheghe viẹ Jihova họ họ. Owojẹ hayo iruo a re ro dhesẹ uvi ekurẹriẹ via. Re orumuomu ọ sai wo ohrọ, ọ rẹ nya siọ edhere izieraha riẹ ba riẹriẹriẹ ọ vẹ rria lele itee ikpehru erọ egagọ Jihova.
Idheidhe Ọvo E rẹ Were Jihova Ha
10, 11. Wọhọ epanọ oriruo Izrẹl o dhesẹ, fikieme idheidhe ọvo e gbẹ were Ọghẹnẹ hẹ?
10 Obọnana joma t’ẹme kpahe uwuhrẹ avivẹ nọ o rẹ sai fi obọ họ k’omai lele Jihova nya. Uwuhrẹ na họ, idheidhe ọvo e rẹ were Ọghẹnẹ hẹ. Hosia 6:6 o ta nọ: “Mẹ gwọlọ uvi uyoyou, o rọ nọ iwẹ hẹ, eriariẹ Ọghẹnẹ, vi idhe emahọ.” Muẹrohọ inọ Jihova o wo isiuru kpahe uyoyou-ẹwo, hayo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ—nọ u re no udu ze—gbe eriariẹ riẹ nọ a re wuhrẹ. Rekọ ẹsejọhọ u bi gb’owhẹ unu nọ: ‘Fikieme owọ Ebaibol nana o rọ ta nnọ Jihova o re wo isiuru kpahe “iwẹ” gbe “idhe emahọ” họ? Kọ a gbẹ gwọlọ eware yena evaọ otọ Uzi Mosis na?’
11 A gwọlọ idhe gbe iwẹ evaọ otọ Uzi na, rekọ ahwo oke Hosia a wo ẹbẹbẹ ologbo jọ. U muẹro inọ, emọ Izrẹl jọ e jariẹ nọ e jẹ robọ kotọ dhe idhe itieye na evaọ edhesẹ omarọkẹ okafe. Eva oke ovona, yọ a be jọ izieraha zue. Ẹkwoma izieraha rai a bi dhesẹ nnọ uvi uyoyou o rrọ idu rai hi. A te bi je dhesẹ inọ a siọ eriariẹ Ọghẹnẹ no, keme a jẹ rria lele ai vievie he. Ahwo na a gbe wo emamọ eva je bi le edhere uzuazọ nọ o fo ho, aghare vẹ idhe rai i wo? Uzẹme na họ idhe rai i je tu Jihova Ọghẹnẹ oma.
12. Didi unuovẹvẹ o rrọ Hosia 6:6 rọkẹ ahwo oke mai na?
12 Eme Hosia na e rrọ unuovẹvẹ kẹ ikpichọche buobu nẹnẹ. A be rehọ ẹkwoma iruẹru egagọ dheidhe kẹ Ọghẹnẹ. Rekọ egagọ rai i bi kpomahọ uruemu ikẹdẹ kẹdẹ rai hi. Kọ ahwo otiọye na a rẹ ginẹ were Ọghẹnẹ otẹrọnọ idu rai e gbẹ wọ ai wuhrẹ eriariẹ egbagba riẹ re a je fi eriariẹ yena họ iruo ẹkwoma obusino iruemu iyoma ha? Ajọ uvumọ ohwo o roro ho nnọ iruo egagọ nọ a re ru ọvo e rẹ were Ọghẹnẹ. Ahwo nọ a re lele iruẹru egagọ re a ruẹsi wo ọjẹrehọ riẹ rekiyọ a bi ru lele Ẹme riẹ hẹ a rẹ were Jihova ha.—2 Timoti 3:5.
13. Oghẹrẹ idheidhe vẹ ma bi dhe, rekọ eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹ idhe mai rehọ?
13 Wọhọ Ileleikristi uzẹme, ma rẹ kareghẹhọ inọ idheidhe ọvo e rẹ were Ọghẹnẹ hẹ. Uzẹme, ma be rehọ erao dheidhe kẹ Jihova ha. Dede na, ma be “rehọ okẹ iwẹegọ ejiro rọ kẹ Ọghẹnẹ kẹse kẹse, koyehọ, ma rẹ rọ enu mai jiri odẹ riẹ.” (Ahwo Hibru 13:15) O r’oja re ma seba ekie ro ẹta nọ emọ Izrẹl imuemu erọ edẹ Hosia a kie ro na, nọ ma re ro roro inọ idhe abọ-ẹzi nọ ma re dhe kẹ Ọghẹnẹ e rẹ sai si izieraha mai no. Roro kpahe oriruo uzoge jọ nọ ọ lẹlẹ gb’ọfariẹ. Ọ ta via uwhremu na nọ: “Mẹ tua iruo odibọgba mẹ, bi roro nnọ onana u ti ruru uzioraha mẹ.” Oyena o wọhọ oware nọ emọ Izrẹl ogbekuo na a je ru? Re Jihova ọ tẹ jẹ idhe ujiro mai rehọ, ma rẹ rehọ emamọ eva gọe je dhesẹ uruemu nọ u fo ahwo Ọghẹnẹ.
O rẹ Da Jihova nọ Ahwo nọ A be Gọe A tẹ Nya Se iẹe Ba
14. Eme eruẹaruẹ Hosia i dhesẹ kpahe epanọ o rẹ jọ Ọghẹnẹ oma nọ idibo riẹ a tẹ be nya evaọ ẹrẹreokie gbe nọ a te no edhere riẹ?
14 Uwuhrẹ avesa nọ ma wuhrẹ no Hosia uzou avọ 6 rite 9 ze họ epanọ o rẹ da Jihova te okenọ egegagọ riẹ a te kiemu ku ei. Ọghẹnẹ o wo eva iwowolẹ yọ oware o rẹ dae. Eva e rẹ were iẹe nọ orumuomu o te kurẹriẹ yọ o re je dhesẹ arodawẹ kẹ ahwo nọ a kurẹriẹ no izieraha rai. Dede na, nọ idibo riẹ a gbe kurẹriẹ hẹ, ọ rẹ kẹ ai uye. Fikinọ Ọghẹnẹ o wo ọdawẹ gaga kpahe omai, eva e rẹ were iẹe nọ ma tẹ be rehọ ẹrọwọ lele iei nya. Olezi 149:4 o ta nọ: “ỌNOWO o wo evawere kpahe ahwo riẹ.” Rekọ ẹvẹ o rẹ jọ Ọghẹnẹ oma okenọ idibo riẹ a te kiemu ku ei?
15. Wọhọ epanọ o rrọ Hosia 6:7, oghẹrẹ uruemu vẹ ahwo Izrẹl jọ a je dhesẹ?
15 Be ta kpahe emọ Izrẹl nọ e kare ẹrọwọ na, Jihova ọ ta nọ: “Wọhọ Adam a raha ọvọ na, eva etẹe a je si eva no omẹ.” (Hosia 6:7) Ubiẹme Hibru nọ a fa “si eva no” na u re je dhesẹ epanọ a rẹ “rehọ eva ivẹ, hayo ẹghẹ lele ohwo yeri.” Eva Malakae 2:10-16, a rehọ ubiẹme Hibru ọsosuọ ovona dhesẹ uruemu uyoma orọ emọ Izrẹl nọ e jẹ rehọ evaifihọ lele erivẹ orọo rai yeri hi. Kpahe eroruiruo ẹme nana eva Hosia 6:7, obe jọ o ta nọ onana yọ “odẹme nọ a rehọ orọo dhesẹ, wọhọ epanọ ohwo o re si eva no ọrivẹ orọo riẹ . . . Uyero na o wọhọ onọ a jọ raha uyoyou nọ imava-orọo a yeyaa riẹ kẹ ohwohwo.”
16, 17. (a) Ẹvẹ Izrẹl o ru kpahe ọvọ nọ Ọghẹnẹ ọ re kugbei? (b) Eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ kpahe owojẹ mai?
16 Evaọ edhere ẹwoho, Jihova ọ rehọ Izrẹl wọhọ aye riẹ fiki ọvọ nọ ọ re kugbe orẹwho na. Fikiere okenọ a keke aro fihọ zue ọvọ na, o wọhọ ẹsenọ a no uwou ọzae bi bru-igberẹ. Ọghẹnẹ ọ wọhọ ọzae nọ o kru oma riẹ, rekọ idibo riẹ a nya se iẹe ba!
17 Kọ ẹvẹ kpahe omai? U muẹme kẹ Ọghẹnẹ nọ ma te bi lele iei nya hayo nọ ma tẹ se inọ ma re lele iei hi. O rẹ thọrọ omai ẹro ho inọ “Ọghẹnẹ họ uyoyou” gbe nnọ owojẹ mai u re kpomahọ iẹe. (1 Jọn 4:16) Nọ ma te bi yeri uzuazọ nọ u fo ho, o rẹ sae da Jihova jẹ lẹliẹ eva dha ae. Onana nọ ma re roro kpahe o rẹ kẹ omai ẹgba dikihẹ ga, nọ ma gbe ro kie kẹ odawọ họ.
Epanọ Ma Sai ro Vu Ewoma
18, 19. Ehri-uzi vẹ o rrọ Hosia 8:7, kọ ẹvẹ ehri-uzi yena u ro rugba evaọ oma emọ Izrẹl?
18 Joma rehọ uwuhrẹ avene no obe Hosia na ze—epanọ ma rẹ sai ro vu oware nọ u woma. Rọ kpahe emọ Izrẹl gbe ugheghẹ avọ ufofe orọ uzuazọ ababọ-ẹrọwọ rai, Hosia o kere nọ: “Ofou ọye a [be] kọ, a [ti] vu ofou-owhre.” (Hosia 8:7) Ehri-uzi jọ o rrọ ẹme nana nọ u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ: Oware nọ ma bi ru enẹna u re kpomahọ oware nọ o te via k’omai evaọ obaro. Ẹvẹ ehri-uzi nana u ro rugba evaọ oma emọ Izrẹl nọ e kare ẹrọwọ na?
19 Ẹkwoma izieraha nọ a bi jo zue, emọ Izrẹl eyena a jẹ kọ eyoma. Kọ a te ruabọhọ ere oruo ababọ uye nọ u re te ai? A te se ai ẹdhọ ba eguo ho. Hosia 8:13 o ta nọ: “[Jihova] ọ rẹte kareghẹhọ umuomu rai, ọ vẹ te kẹ ae uye.” Yọ evaọ Hosia 9:17, ma se nọ: “Ọghẹnẹ mẹ o reti gbolo ae kufiẹ, fiki epanọ a yo ẹme riẹ hẹ, a veti ghoro evaọ udevie erẹwho na.” Emọ Izrẹl a ti guọvunu kẹ Jihova fiki izieraha rai. Fikinọ a kọ oware nọ u yoma, a ti vu eyoma. Ẹdhoguo obrukpe Ọghẹnẹ o te rai evaọ 740 B.C.E. nọ ahwo Asiria a fi uvie erua-ikpe orọ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Izrẹl kparobọ je mu ahwo riẹ kpohọ igbo.
20. Eme oware nọ o via kẹ emọ Izrẹl na u wuhrẹ omai?
20 Oware nọ o via kẹ emọ Izrẹl yena u wuhrẹ omai ugogo uzẹme jọ: Onọ ma kọ ma re vu. Ẹme Ọghẹnẹ ọ vẹvẹ omai unu nọ: “Wha ghẹhọ họ; Ọghẹnẹ ọ rọ ijehwẹ hẹ: keme koware koware nọ ohwo ọ kọ e, oye o re vuẹ.” (Ahwo Galesha 6:7) Ma tẹ kọ oware nọ u yoma, ma ti vu eyoma. Wọhọ oriruo, ahwo nọ a bi gb’ọfariẹ a ti vu edada nọ i re noi ze. Unu-ofiẹ u ti te ọrahauzi nọ o kurẹriẹ hẹ.
21. Ẹvẹ whọ sai ro vu oware nọ u woma?
21 Kọ ẹvẹ ma sai ro vu oware nọ u woma? Ma rẹ sae rehọ ọtadhesẹ ọlọlọhọ jọ kuyo na. Nọ ọwhẹrẹ ọ tẹ gwọlọ nọ ọka ọ rẹ kọrọ evaọ oke ivuẹvu, kọ ẹgwa ọ rẹ kọ? Vievie! Oware nọ ọ gwọlọ vu na oye ọ rẹ kọ. Epọvo na re, ma tẹ gwọlọ vu ewoma, koyehọ ma rẹ kọ oware nọ u woma. Kọ whọ gwọlọ ruabọhọ evu oware nọ u woma—uzuazọ evevọwẹ enẹna avọ irẹro uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ? Koyehọ whọ rẹ ruabọhọ ẹkọ oware nọ u woma ẹkwoma Ọghẹnẹ nọ who re lele nya jẹ rria lele itee ikiẹrẹe riẹ.
22. Eme ma wuhrẹ no Hosia uzou avọ 6 rite orọ avọ 9 na ze?
22 No Hosia uzou avọ 6 rite 9, ma wuhrẹ eware ene nọ e rẹ sai fi obọ họ k’omai lele Ọghẹnẹ nya no: (1) Owojẹ hayo iruo a re ro dhesẹ uvi ekurẹriẹ via, orọnikọ ẹmeunu gheghe he; (2) idheidhe ọvo e rẹ were Ọghẹnẹ hẹ; (3) o rẹ da Jihova nọ idibo riẹ a te kiemu ku ei; gbe (4) re ma vu oware nọ u woma, ma rẹ kọ onọ u woma hrọ. Ẹvẹ ovuẹ nọ o rrọ izou isoi urere obe Ebaibol nana o sai ro fi obọ họ k’omai lele Ọghẹnẹ nya?
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Ẹvẹ a re ro dhesẹ uvi ekurẹriẹ?
• Fikieme idheidhe ọvo e gbẹ rọ were Ọsẹ obọ odhiwu mai hi?
• Ẹvẹ o rẹ jọ Ọghẹnẹ oma nọ idibo riẹ a tẹ nya se iẹe ba?
• Eme ma rẹ kọ hrọ nọ ma tẹ gwọlọ vu ewoma?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Uyoyou omarokpotọ Izrẹl o rayẹ wọhọ ẹgho irioke
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Isiuru eyoma oruo e jẹ jọ udu emọ Izrẹl ware wọhọ eyerae
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Fikieme Jihova ọ rọ se idhe idibo riẹ?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]
Re ma ruẹsi vu ewoma, ma rẹ kọ oware nọ u woma hrọ