Epanọ Whọ Sai ro Siobọno Iruo Evaọ Oke nọ U Fo

Fiki akpọ ọgbọna nọ ma jo wo ekọmputa, ifonu, gbe eware itieye na, ọga iruo ra, ahwo nọ wha gbe bi ru iruo, hayo ahwo nọ who bi ru iruo kẹ a rẹ gwọlọ se owhẹ kẹ iruo te aso te uvo. Ohwo ọ gbẹ yọroma ha, o sae whae ze nọ o gbe ro wo uvẹ kẹ eware efa nọ i wuzou hu. O rẹ sai ru nọ o gbe ro wo uvẹ kẹ ọzae hayo aye riẹ dede he.

• Oware nọ u fo nọ whọ rẹ riẹ

• Eware nọ i re fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ siọ ofẹ ọvo ba erri

• Ẹme nọ ezae-avọ-eyae jọ a ta

• Eware nọ wha rẹ sae ta ẹme kpahe

Oware nọ u fo nọ whọ rẹ riẹ

• Nọ a tẹ rọ ifonu se owhẹ, hayo vi uwou se owhẹ kpahe iruo evaọ oke nọ o rrọ oke iruo ra ha, o rẹ sai ru nọ whọ rẹ rọ rehọ oke nọ whọ hae rọ jọ kugbe ọzae hayo aye ra ro ru iruo. Ẹsibuobu nọ a te se owhẹ ere hayo vi uwou utioye jọ se owhẹ, o rẹ sae jọ nọ a gwọlọ oware jọ kpata kpata.

  “Enẹna ohwo ọ gbẹ be sai ku iruo họ no o ve kpo re ọ jọ kugbe ahwo uviuwou riẹ dhedhẹ hẹ. Ẹsibuobu who te ku iruo họ no, a rẹ rọ ifonu se owhẹ hayo vi uwou se owhẹ, onọ u re ru nọ who re ro go ọzae hayo aye ra họ akotọ.”—Jeanette.

• Re iruo ra e gbẹ rehọ oke nọ who re ro ru eware efa nọ i wuzou hu, o gwọlọ nọ who re wo omaa. Whọ gbẹ ma omaa fihotọ họ, iruo ra e sae rehọ oke nọ whọ hae rọ jọ kugbe ọzae hayo aye ra no.

  “Ẹsibuobu, ọzae hayo aye ra họ ohwo nọ whọ rẹ kaki go fihọ akotọ fiki iruo, keme who ti roro nọ, ‘O, ọ riẹ epanọ eware e rrọ kẹ omẹ. Ọ te kpairoro vrẹ. Oke ofa, mẹ avọ iẹe ma te jọ kugbe.’”—Holly.

Eware nọ i re fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ siọ ofẹ ọvo ba erri

• Jọ orọo ra o jọ owhẹ oja vi iruo ra. Ebaibol na ọ ta nọ: “Onọ Ọghẹnẹ o kugbe no, ajọ ohwo ọvo ọ hẹriẹ iẹe he.” (Matiu 19:6) Otẹrọnọ whọ te kuvẹ re ohwo-akpọ ọvo ọ “hẹriẹ” owhẹ avọ ọzae hayo aye ra ha, kọ whọ te kuvẹ re iruo e hẹriẹ owhai imava?

  “Ahwo jọ nọ who bi ru iruo kẹ a re roro nọ fikinọ a be hwa ugho kẹ owhẹ, a rẹ sai se owhẹ oke kpobi nọ u je rai. Fikinọ orọo mẹ o rrọ omẹ oja vi iruo mẹ, a te se omẹ evaọ ẹdẹ nọ ọ rrọ ẹdẹ iruo mẹ hẹ, mẹ rẹ vuẹ ae nọ me re ru iruo ẹdẹ yena ha, inọ me ti se ai nọ me te zihe kpohọ iruo no.”—Mark.

  Nọ omara nọ, ‘Kọ uruemu mẹ u bi dhesẹ nọ orọo mẹ oye o mae rrọ omẹ oja vi iruo mẹ?’

• Riẹ nọ orọnọ iruo kpobi nọ e nyaze who re ru hu. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ohwo nọ ọ riẹ umuo nọ ọ rẹ nyaba o wo areghẹ.” (Itẹ 11:2) Whọ tẹ riẹ umuo nọ whọ rẹ nyaba, whọ te riẹ nọ orọnikọ iruo kpobi nọ e nyaze who re mi hi. Whọ rẹ sae kpairoro vrẹ iruo jọ hayo tubẹ rehọ ae kẹ omọfa.

  “Mẹ yọ eplọmba, koyehọ ohwo nọ ọ rẹ ruẹrẹ epọmpo ame evaọ uwou gbe eware itieye na efa. Fikiere ohwo jọ o te se omẹ inọ o wo ẹbẹbẹ eware itieye na evaọ uwou riẹ, ọ rẹ gwọlọ nọ mẹ nya kpata kpata. Otẹrọnọ mẹ te sae nya evaọ oke nọ ọ gwọlọ nọ mẹ rọ nya na ha, mẹ sai dhesẹ ohwo ọfa kẹe nọ o re se re o fiobọhọ kẹe.”—Christopher.

  Nọ omara nọ: ‘Kọ a te se omẹ kẹ iruo evaọ oke nọ u fo nọ mẹ rẹ rọ jọ kugbe ọzae hayo aye mẹ, mẹ te se iruo na? A tẹ nọ ọzae hayo aye mẹ, eme ọ te ta?’

• Wha fi oke họ nọ wha rẹ rọ jọ kugbe. Ebaibol na ọ ta nọ: “Oware kpobi u wo oke riẹ.” (Ọtausiuwoma Na 3:1) Who te wo iruo buobu nọ who bi ru, ẹsiẹe o mae tubẹ gwọlọ nọ who re fi oke họ nọ whọ rẹ rọ jọ kugbe ọzae hayo aye ra.

  “Nọ iruo e tẹ rrọ omai obọ buobu, ma re fi oke jọ họ nọ mai imava ọvo ma rẹ rọ jọ kugbe, o tẹ make rọnọ ememu ma rẹ re kugbe hayo oria jọ ma re kpohọ nyai jo serihọ ọvo dede.”—Deborah.

  Nọ omara nọ: ‘Kọ me fi uzedhe oke jọ họ nọ mẹ avọ ọzae hayo aye mẹ ọvo ma rẹ rọ jọ kugbe? A tẹ nọ ọzae hayo aye mẹ, eme ọ te ta?’

• Hai furie ifonu hayo etablẹte ra no ẹsejọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Vuhu eware nọ e mae roja.” (Ahwo Filipai 1:10) Kọ whọ sai furie ifonu ra no ẹmẹsejọ re a gbe se owhẹ kẹ iruo ho evaọ oke nọ whọ rọ gwọlọ jọ kugbe ọzae hayo aye ra?

  “Me fi oke họ nọ me re ro siobọno iruo, yọ mẹ be daoma kpobi re me siobọno iruo evaọ oke yena. Oke yena u te te, me re ru ifonu mẹ fihọ oghẹrẹ nọ ahwo a gbẹ sai ro vi uwou se omẹ hẹ.”—Jeremy.

  Nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ be hai rẹro ẹsikpobi nọ ọga iruo mẹ hayo omọfa nọ me bi ru iruo kẹ ọ sai se omẹ? A tẹ nọ ọzae hayo aye mẹ, eme ọ te ta?’

• Who si eware keke hrọ họ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Wha ru re ahwo kpobi a ruẹ nọ wha wo iroro.” (Ahwo Filipai 4:5) Uzẹme riẹ họ, ẹsejọ iruo e rẹ sae rehọ oke nọ whọ hae rọ jọ kugbe ọzae hayo aye ra. Wọhọ oriruo, o sae jọ nọ ọzae hayo aye ra o bi ru oghẹrẹ iruo nọ a sai jo sei ẹsejọ nọ o te ku iruo họ no. Whọ nwani si eware keke hrọ họ inọ ọzae hayo aye ra ọ gbẹ jọ kugbe owhẹ evaọ oke yena ha, oja ona.

  “Ọzae mẹ o wo okọ obọriẹ, yọ no oke te oke, nọ o te ku iruo họ no, oware jọ o sae via nọ a re ro sei inọ a gwọlọ e riẹ kpata kpata. Ẹsejọ o rẹ kẹ omẹ uye. Rekọ mẹ tẹ kareghẹhọ nọ mẹ avọ iẹe ma be hae jọ kugbe ẹsibuobu, o gbẹ nwane kẹ omẹ uye hrọ họ.”—Beverly.

  Nọ omara nọ: ‘Mẹ tẹ ruẹ nọ iruo e vọ ọzae hayo aye mẹ obọ, kọ mẹ be hae kẹ uvẹ ẹsejọ re o ru iruo na ukpenọ mẹ rẹ ta nọ ọ gbẹ rrọ kugbe omẹ hẹ, oja ona? A tẹ nọ ọzae hayo aye mẹ, ẹvẹ ọ te ta?’

Eware nọ wha rẹ sae ta ẹme kpahe

Whẹ avọ ọzae hayo aye ra wha sae kake jọ ọvuọ oria riẹ kuyo enọ nọ ma be te nọ na. Kẹsena wha ve kuomagbe ta kpahe ae.

• Kọ ọzae hayo aye ra ọ vuẹ owhẹ no ẹdẹjọ inọ whọ be hai ru iruo evaọ oke nọ o rrọ oke iruo ho? Kọ whọ ruẹ nọ ere o ginẹ rrọ?

• Abọ vẹ who roro nọ whọ sai jo kuobọrẹriẹ evaọ ẹme nana?

• Kọ o be hae jọ owhẹ oma nọ iruo e be rehọ oke ọzae hayo aye ra kpobi no? O tẹ rrọ ere, kọ whọ sae kareghẹhọ uzedhe oke jọ nọ o via ere?

• Abọ vẹ who roro nọ ọzae hayo aye ra ọ rẹ sae jọ riẹ ru vi epaọ anwẹdẹ re iruo e gbẹ rehọ oke riẹ kpobi no ho?