‘Uwwa Kadeeke’ Labballiꞌaa Saadino Affineexxa Leellishshe

1. Yesuusi noꞌaa uwweexxi mitte mitte uwwa heente?

YESUUSISHSHA hedheeki arji manji hedhebaan. Buttateꞌn hedhemma wodda maso hujatixxa hunna isixxa hiri belo wele gargaaratee laꞌoonfateen. (Luqa. 9:12-17) Hedho ifixxa noꞌaa uwwati duuchchiniinxenaaꞌn caaldeexxa uwwa uwween. (Yoha. 15:13) Reyotenaaꞌn keꞌeechchi udumanna arjunte leellisha ittin ediꞌaa sufeen. Kako ageemmashshanni noꞌoo barsiisaakanna jajjabeessaaka qullichcha manfasa, Yihowwa noꞌaa dunaashsha qoreen. (Yoha. 14:16, 17, lqj.; 16:13) Ittan Yesuusi gubaꞌeti darreeꞌn, butta duuchchixxa manjo hordofooleeyye assatixxa huje, huja dandeennannoshsha, noꞌoo leenjisa ittin ediꞌaa sufeen.—Mat. 28:18-20.

2. Effesooni 4:7, 8 keꞌn, “uwwate” hiyyemeeki manni ayyeemanna?

² Yesuusi noꞌaa uwweexxe uwwa giddiiꞌn mitte uundo. Hawaarya Phawuloosi Yesuusi iimiꞌaa meꞌeechchi uduma, “manna uwwate asse” uwweexxa borreesseen. (Effesooni 4:7, 8 yaansis.) Phawuloosi, Yesuusi tennee uwwa uwweeki gargariti hedheeke orinni gubaꞌe kiphateete kaddeexxa ifiseen. (Effe. 1:22, 23; 4:11-13) Taꞌixxe yannaꞌn “uwwate” hiyyemeeki kunni manni gubaꞌetike ergatanjuwwa, geedhuwwatenna rogiinke iimike taꞌatalluwwan.a Kunni manni qulliyyete kada gophemmaxxee dedha hujaaxxi egeꞌnendeexxen. (Yaꞌiqo. 3:2) Kaddomaleꞌe, Gootti noꞌoki Yesuusi Kirsitoosi, noꞌaa insaꞌnee “uwwate asse” uwweemmaxxee; noꞌoo gargaaraꞌneeki insaꞌne darreeꞌniten.

3. Noꞌo duuchchiingi “uwwate” kadeeke mannixxa huje, gargaara dandeennannoki hittate kaddeexxa fakkeenniki kuli.

³ Kunni “uwwate” kadeeki manni, gubaꞌe jabeessaashsha Yesuusi baalloonseeken. (Effe. 4:12) Noꞌo kinni tennee haranga hasissaaxxa huje huja dandeennaashsha kipha dandeenannon. Fakkeennakeꞌe: Noꞌo giddiiꞌn mitti mitti toggichcha kadeeke orinni Bukkiitika Galma ijaarrannon. Weli kinni sagale qophpheessati, hasissaaxxa yaane shiqisati yookiin wele orinni tennee ijaarsiinxa huje kiphaan. Weli fakkaattaanxa, noꞌo duuchchiingi gubaꞌetike ergatanjuwwixxa, geedhetixxanna rogiinke iimike taꞌatalluwwixxa huje haasoonnaannexxenna assinaannexxe yaanenni kipha dandeenannon. Jabaxxe huje insaꞌnexxenaaꞌn laꞌo alfa dandeennannoki hittate kaddeexxa, insaꞌnaannaa konne manna “uwwate” asseꞌe noꞌaa uuwweeke Yesuusiꞌaa anfeennexxa saadino leellisha dandeennannoki hittate kaddeexxa uundo.

GUBAꞌETIKA ERGATANJUWWANNA ‘LAꞌO AFFEEXXA INSAꞌNEXXA ERGACHCHO’

4. Taakkaake dhibbeesso baroꞌn gubaꞌetiki ergatanjuwwi hujaammaxxi mitte mitte ‘laꞌo affeexxi huje’ heente?

⁴ Taakkaake dhibbeesso baroꞌn mitte mitte dayyuwwa, gubaꞌetike ergatanjuwwa kaddeꞌe baalloonsedeemman. (1 Ximo. 3:8) Phawuloosi 1 Qorontoosi 12:28 keꞌn, “laꞌo affeexxa ergachcho” muunxaꞌneen hiyye haasoꞌeeki, insaꞌneete kada gophpheebaan. (1 Qoro. 12:28) Gubaꞌetixxi geedhe barsiisatixxenna allalatixxe hujeꞌn miꞌlachcho assa dandeettaashsha, gubaꞌetiki ergatanjuwwi wele hasissaaxxa huje hujati gargaara gophaammabaan. Fakkeennakee, gubaꞌetiki ergatanjuwwi qullitte borro mitte miyanaaꞌn weliinbaa ikkilat yookiin ikkilatee hasissaaxxa yaane hirati gargaara gonpheebaan.

5. Taꞌixxe yannaꞌn gubaꞌetiki ergatanjuwwi, mitte mitte laꞌo affeexxi hujaꞌneexxi huje heente?

⁵ Gubaꞌetiki ergatanjuwwi, gubaꞌe ati hexxettexxi giddo mitte mitte laꞌo affeexxa hunjaꞌneexxa huje hedi. (1 Pheexi. 4:10) Gubaꞌetike maallaqinni abidendeexxa huje hunjaashsha yookiin lassatika loola orgeessinaashsha, borro ajanjaashshanna baꞌlisanooletee uunaashsha, oodiyo viidiyoteꞌn hunjaashsha, dagaaka manjo keesunsinaashsha yookiin Bukkiitika Galma karkarsatixxi huje uwwendoꞌaa dandeettaan. Gubaꞌe seeriki akeekendaashsha tinni duuchchiinxi yaane haranga hasissaaxxen. (1 Qoro. 14:40) Ittin lebendaaxxa, mitti mitti gubaꞌetiki ergatanjuwwi Kirsitaaniinxe Hedhoxxe Bukkiiꞌn kuta shiqisaani, ittan ardiinka haasoꞌanna shiqisaan. Mitti gubaꞌetiki ergatanji ergachchotixxe galloka iimika taꞌatallo gargaaraashsha baalloonsemaaxxinna hexxaan. Mitte mitte yanna dandeette afeeki gubaꞌetiki ergatanjuwwi allalatixxe hujeꞌni geedheti welti fulaan.

6. Jabaxxa huje hujaꞌneeka gubaꞌetika ergatanjuwwa saandannoshsha assitaaxxi mitte mitte buutuwwa heente?

⁶ Gubaꞌetiki ergatanjuwwi hujaꞌneexxi huje gubaꞌetee laꞌo affeeki hittate? Booliviya hexxaꞌneexxi Berberlyb hiyyendaaxxi dayyo iitta hiteen: “Gubaꞌetike ergatanjuwwika galata, gubaꞌetenaaꞌn woꞌma laꞌo alfa dandeꞌeennen. Insaꞌne assinaꞌneexxe yaanenaaꞌn kexxeexxa, faaro faarsa, yaada uwwa, haasoꞌa laqa, viidiyonna fakkuwwa uuda dandeꞌeennen. Bukkiitike Galmi giddo bukki hiyyeeke mannika nageꞌa heqqinaan, ittan bukkii daga dandeꞌa gopheeki manji, mine hedheꞌe zuumeti hordofaashsha assinaan. Bukkiiti uduma galma caꞌa assatixxanna gubaꞌetike maallaqiinxa huje gargaarraan. Ittan noꞌaa hasissaaxxi borro hexxeexxa konkaan. Tenneꞌaa, insaꞌnee lummiseꞌe galateeffataannen!” Koolombiya hexxaꞌneexxi miniinki anni iseki geerichcho kadeexxi Leesili hiyyendaꞌneexi dayyonna iitta hiteen: “Anki miniinki anni gargariti hexxeexxa huje huja dandeꞌeeki gubaꞌetike ergatanjuwwike gargaarsinniten. Insaꞌne gargaara gonphaꞌneele huje isoꞌn bira saxxamman, tenneꞌaa insaꞌne qalbe mitteninnaa fedhii ifixxinni gargaarraꞌneexxee, lumoshsha assee galateeffataannen.” Ateꞌninna iitta fakkaattaaxxi egeꞌnedeexxen.—1 Ximo. 3:13.

7. Gubaꞌetike ergatanjuwwiꞌaa saadino anfeennexxa leellishsha dandeennannoki hittate? (fakke uudi.)

⁷ Gubaꞌetike ergatanjuwwiꞌaa galati hasisaaxxa hendannoxxi hexxaan, Kaddomaleꞌe Maxaafi Qullichchi “galateeffatinaꞌneeke kaddineexxa leellishshe” hiyyaan. (Qola. 3:15) Finlaande hedhaꞌneeki Kishishisittoofi hiyyemaꞌneeki geerichchi, galateffataꞌneexxa leellisheeki konne orinniten, “daddaabbeteꞌn yookiin bilbiliinxe harumaaxxe ergaꞌn, mitte xiqse borreessennexxi ergannon. Ittan mitti gubaꞌetiki ergatanji anee jajjabeesseeki hoone orinnite kaddeexxa qofitti foꞌye yookiin isi assaꞌneexxa yaane saadaanneki mayeete kaddeexxa ifisannon.” Niwu Kaledooniya hiyyemaꞌneeke boggaꞌn hedhaꞌneeki Paasikaalinna Jeyaali, gubaꞌetike ergatanjuwwiꞌaa duuchchinii wodda kadhantaꞌnemman. Paasikaali “shiqixxe yannanni kayyaꞌaa gubaꞌe noꞌoxxeꞌni hedheeke ergatanjuwwiꞌaa duuchchinii wodda kadhantaannen. Yihowwa insaꞌnee noꞌaa uwweexxee galateeffantaannen, ittan insaꞌnenni welti hedhaashshannaa insaꞌnee gargaaraashsha kadhantaannen” hiyyeen. Yihowwa iitta hexxeexxa kadha laaqaammaxxee gubaꞌe duuchchi laꞌo alfitaan.—2 Qoro. 1:11.

“ODDO HAꞌNOOXXEꞌN JABAATTEꞌE HUJJAꞌNEEXXA” GUBAꞌETIXXA GEEDHE

8. Phawuloosi taakkaake dhibbeesso baroꞌn hexxemmaxxa geedhe ‘jabaatteꞌe hujjaꞌneexxen’ hiyye borreesseeki mayeete? (1 Teselonqe 5:12, 13)

⁸ Taakkaake dhibbesso baroꞌn hexxemmaxxi geedhe, gubaꞌe giddo jabaxxa huje hujjaamman. (1 Teselonqe 5:12, 13 yaansis; 1 Ximo. 5:17) Insaꞌnenna bukkii akeekatinnaa geedhetixxe una kandeꞌe murte murteessati gubaꞌetee ‘akeette uunaamman.’ Dayyuwwikinna dayyuwwa addatenshati Yihowwaa ergatema ittin ediꞌaa sunfaashsha jaalalati gorsa uunaan. (1 Tese. 2:11, 12; 2 Ximo. 4:2) Ittan geedhe tinni, mini hadiꞌaa hasissaaxxa yaane qophpheessateennaa manfasiinxe hedhonni jabaanteꞌe ittin ediꞌaa sunfaashsha assatee jabaxxa yaane assitaan.—1 Ximo. 3:2, 4; Tiito 1:6-9.

9. Taꞌixxe yannaꞌni geedhe affeexxi mitte mitte maganne heente?

⁹ Taꞌixxe yannaꞌn hexxeexxe geedheꞌni huje bira saxxaan. Insaꞌne wengeele lassinaan. (2 Ximo. 4:5) Hinaaffeti lassati insaꞌne eloke fakkeennan, lassatika loola orgeessinaan, ittan elo-qicinni lassanna barsiisa dandeennannoshsha noꞌoo leenjinsaan. Ittan mararitetikenna gamisabaake murteessalluwwa kandeꞌe ergatemmaan. Mitti Kirsitaani jabaxxa cubbo hujaa wodda ikki manji Yihowwanni welti afeexxa firunte, haarooba jabeessedhaashsha gargaaratee jabaxxa woꞌlaancho assinaan. Iitta assati gubaꞌe adabiki xuroottabaashsha caꞌinne iseka heqqinaan. (1 Qoro. 5:12, 13; Gela. 6:1) Duuchchiinxi iimi darre, geedhe egeꞌnendeeki allalisajjummatiten. (1 Pheexi. 5:1-3) Elo-qicinni qophpheeffatteꞌe Maxaafa Qullichchakeꞌn hundeessemeeka haasoꞌa shiqissaan. Gubaꞌe giddo hedheeka mitte mitten manjo adda egeꞌnaatee jabaxxa woꞌlancho assitaan, ittan Mageniinka gedhebonna allaldaan. Tenne huje gadhi darre mitte mitte geedhe Galma Buukiitika ejaaratixxanna haaroonsatixxa huje, killiletixxa bukkii orgeessatixxa huje, ittan Hospitaala Afensiissaaxxa Komitennaa Ela-gopheeka Marteꞌe Qortaaxxa Gollo gargaartaan. Noꞌaa hitaa wodda geedhe yoꞌoshsha eloottaꞌneen!

10. Jabaxxa huje hujjaꞌneexxa geedhe noꞌoxxa sandannoshsha assitaaxxi mitte mitte buutuwwa heente?

¹⁰ Yihowwa sodaantabeꞌnoshsha yookiin raankinabeꞌnoshsha noꞌoo elo-qico karkarsaaka allalsanjuwwa uwwaaxxa haasoꞌeemman. (Ermi. 23:4) Finlaande hexxaꞌneexxi Johaana hiyyendaꞌneexxi dayyo, ama isexxi jaba qicinni dhibendeexxa yanna, tinni hiyya dhugaate kaddeexxa hedho isexxeꞌn uuddeen. Iitta hiteen: “Ani giddo hexxeexxa yaaddo welekeꞌn haasoꞌa haꞌurteexxe kaddoolenna, konne qiconna adda egeꞌnebeꞌnoki mitti geerchi anee ossunteti abideemman. Aninni welti kadhataammani, ittan Yihowwa anee eeyyaꞌneexxa kokeesseen. Okkone wodda isi hiyyeexxa yaane duuchcha qalli hiyyanna gophonnole, qalbe anxi nageꞌa alfiteexxa qalli hiyyaannen. Eettenee hasissaaxxe yannaꞌn anee gargaaraashsha, isoo ergeeki Yihowwate kadeexxa addataannen.” Ati hexxettexxe gubaꞌeꞌni hexxeexxi geedhe atee gargaarteeki hittate?

11. Geedhetee saadino anfeennexxa leellisha dandeennannoki hittate? (fakke uudi.)

¹¹ Yihowwa ‘hunjaꞌneexxe hujenaaꞌn kexxeexxa’ qalbe giddixxinni geedhe saandannoshsha hasaꞌneen. (1 Tese. 5:12, 13) Finlaande hedhaꞌneeki Heenreeta hiyyemaꞌneeki dayyi iitta hiyyeen: “Geedhe fedhii ifixxinni wele gargaartaan. Kaddomaleꞌe, iitta hiyyo kinni weliinxenaaꞌn caaldeexxa yannanna hunna anfeenni yookiin mitte rakkonna insaꞌneꞌni geltaꞌnebaan hiyyotebaan. Mitte mitte yanna insaꞌnee iitta hiyyannon, ‘Ati eloke geercho kaddeettexxa egendeette? Egendatton hiyye addatannon.’ Turikiyyec hexxaꞌneexxi Sera hiyyendaaxxi dayyo iitta hiteen: “Geedhe huje insaꞌnexxa huja ittin ediꞌaa suffaashsha jajjabeenni hasisaan. Tenneꞌaa daddaabbe borreessa, sagale raꞌissineꞌe mine keessunsannaa ergachchotixxe hujeꞌni insaꞌnenni welti ergatema dandeenannon.” Gubaꞌe giddo jabaateꞌe hujaꞌneeki galateeffattottaa hassaatteki geerchi hedhee? Isoo galateeffattattoka ora miꞌlachchoti hasi.—1 Qoro. 16:18.

JABEESSAAKA ROGIINKA IIMIKA TOꞌATALLUWWA

12. Taakkake dhibbeesso baroꞌn hexxemmaxxa gubaꞌe jabeessitaammaxxi heene qophphe? (1 Teselonqe 2:7, 8)

¹² Yesuusi Kirsitoosi gubaꞌetee weli orinni ergatemaaka manna, “uwwatee asse” uwween. Yesuusi akeekaammaxxi Iyyerussalemi hexxemmaxxi geedhe, Phawuloosi, Bernabaasi ittan weli manni, meꞌallo iimike toꞌatalluwwa kandeꞌe ergatemmaashsha ergiteemman. (Huje 11:22) Mayee? Gubaꞌetika ergatanjuwwanna geedhete kade baallonsemeeke mannishshanni insaꞌnenna gubaꞌe jabeessinaashshatemman. (Huje 15:40, 41) Kunni manni dananetixxa hedho ifixxa waaleeken, ittan wele barsiisateenna jajjabeessatee hiyyaa wodda hedho ifinxa saꞌisse uwwatee fedhiitiken.—1 Teselonqe 2:7, 8 yaansis.

13. Rogiinki iimiki toꞌatalluwwi afeexxi mitte mitte magannuwwa heente?

¹³ Rogiinki iimiki toꞌatalluwwi duuchchinii wodda gubaꞌe mittenaaꞌn weletibaa mammaremaan. Mitti mitti, mitte gubaꞌenaaꞌn weletibaa maratee dhibbi iimi darre hexxeexxa kiilomeetire meꞌaan. Mitti rogiinki iimiki toꞌatalli torba torbandeꞌn heddo Maxaafa Qullichchiinka haasoꞌa shiqisaan. Dayyuwwa allalatee maraan, ittan qajeellisanjuwwiinxa, geedhetixxanna ergachchotee bobbaanaaxxa bukkii akeekaan. Shiqisaaka haasoꞌa qophpheeffataan, ittan rogiinxanna killiletixxa bukkii orgeessaan. Qajeellisanjuwwiinke barachchoti mineꞌninna barsiisaan. Gargariti hexxeexxa rogiinxe qajeellisanuwwaxxa bukkii orgeessaan, tennenaaꞌn caaldeexxa wele haranga hasissaaxxa hujuwwanna hujaan. Ittan mitte mitte wiinantitte yaane futti hitaa wodda dame beero isoo ergitaan.

14. Jabaate hujaꞌneeka noꞌoka rogiinka iimi toꞌatalluwwa saandannoshsha assitaaxxi mitte mitte buutuwwa heente?

¹⁴ Gubaꞌe rogiinki iimiki toꞌatalluwwi hujaꞌneexxe hujenaaꞌn laꞌo alfitaaki hittate? Mitti Turkiyye hedhaꞌneeki dayyi, rogiinki iimiki toꞌatalluwwi dooyyaaxxa yanna uuddaaxxa iitta hiyyeen: “Duuchchiinxi dooyyatixxi yanna dayyuwwa anxa gargaaratee qeerraaxxa yanna saꞌissannoshsha anee gargaarteen. Heddo iimike rogiinke toꞌatalluwwinni afemeennen, insaꞌne giddiiꞌn mittikinna huje isoꞌni bira saxxeeshsha kadaaꞌnaa yookiin manji isi biraa shiqabaashsha goora hoyyedhaaꞌnaa uude egeꞌnebeꞌnon.” Iimiꞌn uundeennaxxi Johaana, mitte rogiinke toꞌatallinni welti ergachcho fuldeemman, kaddomaleꞌe mitte manjonna mine anfeemmabaan. Iitta hiteen, “kaddoolenna eettene barra haanonna dedhaaꞌnon. Laminiinxi dayyuwwa anxi edo heꞌnaannaxxa bakka waalde welebaa metemmaxxee insaꞌnee yoꞌoshsha halcheennan. Rogiinki iimiki toꞌatalli anee yoꞌoshsha jajjabeesseen, ittan Yihowwaxxe ergachchoꞌn bayyinni yannatixxe yaane calla kadeexxanna ediꞌaa haarooxxe buttaꞌn gabala affebaaxxee yannaa haansaanneke manjinni yanna saꞌissinnannoxxa hubatannoshsha gargaareen.” Noꞌo giddiiꞌn heddi, rogiinka iimika toꞌatalluwwa uuddaaxxa, tennee fakkaattaaxxi gammachchiissaaxxi qalli hinnannoxxi yaane hexxaan.—Huje 20:37–21:1.

15. (a) 3 Yohaannisi 5-8 qicoꞌni kuleendee garinni, rogiinke iimike toꞌatalluwwaa saadino anfeennexxa leellishsha dandeennannoki hittate? (Fakke uudi.) (b) Baalloonsemeeke dayyuwwixxe miniinxe amuwwaaꞌa saadino anfeennexxa leellishsha hasisseeki mayeete? Tennee yaane assa dandeennannoki hittate? (“Insaꞌnexxa Miniinxa Amuwwa Qalli Hiyye” hitaꞌneexxa kollo uudi.)

¹⁵ Hawaarya Yohaannisi, Gayiyoosiiꞌi ‘gubaꞌe dooyyatee maraammaka dayyuwwa keessunsaashshanna Mageno gammachchiisaa garinni geegeessaashsha’ jajjabeesseemman. (3 Yohaannisi 5-8 yaansis.) Noꞌonna iitta assa dandeennannoki mitti ori, rogiinka iimika toꞌatallo sagale qophpheessineꞌe mine yeꞌneꞌe keesunsatiten. Weli kinphannoki ori kinni, dooyyatixxa yanna ergachotee bobbaanaaxxe bukkiiꞌn afemmatiten. Iimiiꞌn uundeennaxxi Leesili, insaꞌnaa affeexxa saadino weli orinninna leellishsheen. Iitta hiteen: “Insaꞌnaa hasissaaxxa yaane Yihowwa wonshaashsha kadhatannon, anninna miniinki anni aniki, dooyya insaꞌneexxi hittee qico noꞌoo gargaarteexxa kulatee, daddabbuwwatanna insaꞌnaa borreessinaannan.” Rogiinki iimiki toꞌatalluwwi manjokenaaꞌn gargariti hedhee manna kadebaaxxa qalli hiyye. Mitte mitte yanna ela-gonphaaxxi, yaandaaxxi matanga adde wonxaaxxi yanna hexxeen. Haꞌnoo haasootinaaki eloki haasoꞌi yookiin shiixxoonxi uutinaaxxi uwwa kadha insaꞌneexxike hiissichcho kada dandeꞌaan!—Fakke. 12:25.

‘UWWATE KADEEKI’ LABBALLI NOꞌAA HASISAAN

16. Fakkeenna 3:27 xxe hundaayyeshsha, labbaxxi dayyuwwa hoone qortuma ifi qora dandeetta?

¹⁶ Butta duuchchaꞌn heddo ‘uwwate kadde’ ergatendaaxxi labbaxxi dayyuwwa hasissaan. (Fakkeenna 3:27 yaansis.) Ati cuuphendeetteke dayyo kaddottole manjo gargaartattoxxa hunna affeette? Gubaꞌetike ergatanjo kaddeꞌe ergatema hassaatte? Gubaꞌetike ergatanjo kaddoottole, geerchod kaddeꞌe dayyuwwa gargaaratike herregaꞌni geya dandeettato? Mootummatike Wengeelaawwootiinke Barachchoti Mineꞌni baratatee hexxetteka jeeja qammachcha dandeettato? Kunni barachchotiki mini, Yesuusi atee woꞌma kadee orinni laꞌoonfataashsha leenjisaaken. Tennee yaanuwwa assatee dandeette affebexxochcho fakkaattaꞌnoole Yihowwa gargaaroꞌaa kadhat. Hujjottaa uwwendeexxa heene hujenna elo garinni hujjattoshsha manfasi qullichchiki gargaroꞌa kadhat.—Luqqaasi 11:13; Huje 20:28.

17. ‘Uwwate kadeeki’ labballi Mootichchi noꞌoki Yesuusi Kirsitoosi heene yaane assaꞌneexxa kokeessa?

¹⁷ Yesuusi “uwwate asse” baalloonseeki dayyuwwi tenne muuxamiinxe baruwwaꞌn isi noꞌoo akeekateꞌn hedheexxa kokeessaan. (Mat. 28:20) Jaalalatika, arjanna miꞌlachcho noꞌaa uwwaꞌneeka, ittan noꞌaa hedaaka dandeette afeeka dayyuwwa, qophpheesseeka mootichcha anfennexxe galateeffattaaxxoo? Tenneꞌa jabaate hujateꞌn hedheeke dayyuwwiꞌa saadino affeettexxa leellishshattoka ora hasi. Ittan “eloxxe uwwa duuchchikenna qullichchi badhaadhi duuchchixxe muumme” kadeeka Yihowwa galateeffata ijjenda deetoxxeꞌe.—Yaꞌiqo. 1:17.