Maũndũ ma Lasalo na Ũla Mũthwii Nĩmaalyũkile

Mũthenya ũmwe Yesũ nĩwanengie amanyĩwʼa make ũtao ĩũlũ wa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. Ĩndĩ mũthenya ũsu ndaneenaa na amanyĩwʼa make me oka. Aineena Avalisi maĩ vau, na ũtao ũsu nĩwamakonetye. Nĩkĩ? Nũndũ “nĩmendete mbesa.” Ĩndĩ makililye meewʼa ndeto sya Yesũ “mambĩĩa kũmũvũthĩĩsya.”—Luka 15:2; 16:13, 14.

O na vailye ũu, Yesũ ndaatelemwʼa nĩ kĩvũthya kyoo. Ameie: “Inywʼĩ mwĩ ala metalaa kwĩthĩwa alũngalu mbee wa andũ, ĩndĩ Ngai nĩwĩsĩ ngoo syenyu. Nũndũ kĩndũ kĩla andũ monaa kĩ kya vata nĩ ũthatyo methonĩ ma Ngai.”—Luka 16:15.

Avalisi matwĩe ĩvinda yĩasa ‘mayoneka nĩ andũ me vata,’ ĩndĩ yu maũndũ makilye kũalyũka na maĩ mavĩndũke vyũ. Ata? Andũ ala moonekaa ta aseo kwĩ ala angĩ nũndũ wa ũthwii woo kana ivĩla ila maĩ nasyo silikalĩnĩ na ndĩninĩ maĩ matheewʼe. Namo andũ ala angĩ mataĩ na ũkũmũ o na ũmwe ĩndĩ meesĩ kana me na nzaa ya kĩ-veva maĩ manenevwʼe. Yesũ nĩwoonanisye nesa kana ve ũalyũku wakilye kwĩkĩka. Aisye:

“Mĩao na Mavuku ma Athani maumisye wathani nginya Yoana. Kuma ĩvinda yĩu na kũendeea, Ũsumbĩ wa Ngai nĩwʼo wĩthĩĩtwe ũitavanwʼa tawʼo ũvoo mũseo, na andũ ma kĩla mũthemba nĩmethingʼĩĩasya maũkwate. Kwa wʼo, nĩ laisi ĩtu na nthĩ kũvĩta kũte kaũvavathĩ o na kamwe ka ĩla Mĩao kũlea kwĩanĩa.” (Luka 3:18; 16:16, 17) Syo ndeto isu sya Yesũ syĩonanyʼa ata kana ve ũalyũku wakilye kwĩkĩka?

Ayuti ala maĩ atongoi ma ndĩni meekathĩĩaa kana mo nĩmakwataa ĩla Mĩao ya Mose. Ndũkolwe kana yĩla Yesũ wavoisye mũndũ waĩ kĩlalinda e Yelusaleme Avalisi maisye ũũ na ngũlũ: “Ithyĩ twĩ amanyĩwʼa ma Mose. Ithyĩ nĩtwĩsĩ kana Ngai nĩwaneenaa na Mose.” (Yoana 9:13, 28, 29) Kĩeleelo kĩmwe kya ĩla Mĩao Mose wanengiwe kyaĩ kwelekelya andũ vala ve Masia, ũla nĩ Yesũ. Yoana Mũvatisi aisye kana Yesũ nĩwe Kalondu ka Ngai. (Yoana 1:29-34) Kuma yĩla Yoana wambĩĩe kũtavanyʼa Ayuti aingĩ meenyivĩtye, na mũno mũno ala maĩ ngya, nĩmeewʼĩte ũvoo ĩũlũ wa “Ũsumbĩ wa Ngai.” Na nengĩ, mũndũ o na wĩva ũla wendaa kũtiĩwa Ũsumbĩ wa Ngai, aĩ na mwanya wa kwĩwʼa “ũvoo mũseo.”

Mĩao ya Mose ndyaĩ ĩthele ĩteanĩĩtye kĩeleelo kyayo. Mĩao ĩsu nĩyo yesie kwelekelya andũ vala ve Masia. Ĩndĩ ve ĩvinda yaĩ yĩvike wĩthĩe ti lasima andũ mamĩatĩĩe. Kwa ngelekanyʼo, Mĩao ĩsu nĩyanengete mũndũ ũthasyo wa kũthasya mũtwaano nũndũ wa itumi syĩ kĩvathũkanyʼo, ĩndĩ Yesũ aisye atĩĩ: “Mũndũ o na wĩva ũla ũtwaaa kĩveti kĩthaĩtye mũtwaano na mũũme wakyo ethĩawa ayĩka ũlaalai.” (Luka 16:18) Ndeto isu sya Yesũ nĩsyathatisye Avalisi mũno nũndũ nĩmamanyĩĩte kũseũvasya mĩao o ũndũ mekwenda.

Vau nĩvo Yesũ wanenganie ngelekanyʼo ya kwonanyʼa kana yu maũndũ maĩ maalyũke. Ngelekanyʼo ĩsu yakonetye aũme elĩ maũndũ moo maalyũkile vyũ. Ũivindĩĩsya ngelekanyʼo ĩno lilikana kana Avalisi, ala mendete mbesa mũno, maĩ amwe katĩ wa ala meethukĩĩsye.

Yesũ aisye: “Kwaĩ mũndũ ũmwe mũthwii weekĩaa ngũa sya langi wa nzambalaũ na sya katane, na nĩweetanĩthasya kĩla mũthenya na syĩndũ mbingĩ. Ĩndĩ mũndũ ũmwe waĩ mũvoyi weetawa Lasalo nĩwaetawe mũvĩanĩ kwake, nake aĩ na itau mwĩĩ wʼonthe na nĩwendaa mũno kũya syĩndũ ila syavalũkangaa kuma mesanĩ ya mũthwii ũsu. Ĩĩ, o na ngitĩ nĩsyookaa na kũnyenyanga itau syake.”—Luka 16:19-21.

Kĩla mũndũ aĩ atonya kũmanya kana Avalisi nĩmo Yesũ waelekanasya na “mũndũ mũthwii” nũndũ nĩmendete mbesa mũno. Na eka o kwenda mbesa, Avalisi asu nĩmendete kwĩkĩa ngũa syĩ na mĩsono mĩseo na sya kĩlasi. Na o vamwe na ũthwii ũla matonya kwĩthĩwa maĩ nawʼo, masyokaa makekua ta athwii nũndũ wa ivĩla na ianda ila maĩ nasyo. Nĩkyo kĩtumi maelekanilwʼe na mũndũũme wĩkĩĩte ngũa ya langi wa nzambalaũ kwonanyʼa kĩvĩla kĩla maĩ nakyo, na ngũa nzaũ ya katane kwonanyʼa ũndũ meewʼaa me alũngalu.—Ndanieli 5:7.

Mo andũ asu me mĩtũlyo na athwii makuaa ata andũ ala angĩ mate kĩndũ? Mamavũthĩtye mũno na mametaa andũ ma nthĩ (ʽam ha·ʼaʹrets), ala matesĩ Mĩao na mataĩle kũmanyĩwʼa ĩ Mĩao. (Yoana 7:49) Ũu nowʼo ũla mũndũ “mũvoyi weetawa Lasalo” ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ĩsu wakuawa. Mũndũ ũsu aĩ ngya nginya ũkethĩa eenda kũya “syĩndũ ila syavalũkangaa kuma mesanĩ ya mũthwii ũsu.” O ta Lasalo, ũla waĩ na itau kĩla vandũ, andũ ala mate kĩndũ nĩmavũthĩtwʼe na moonekaa ta awau kĩ-veva.

O na kau maũndũ meethĩĩtwe mailye ũu kwa ĩvinda, Yesũ nĩweesĩ kana yu ĩvinda yaĩ ĩviku maũndũ maalyũke kwondũ wa ala mailye ta mũthwii ũsu, na ala maĩ ngya ta Lasalo.

ŨNDŨ MAŨNDŨ MA ŨLA MŨTHWII NA MA LASALO MAALYŨKILE

Yesũ nĩwambĩĩie kũelesya ũndũ maũndũ ma andũ asu elĩ maalyũkile. Aisye: “Mũndũ ũsu ngya nĩwesie kũkwʼa na alaĩka mamũkua mamũtwaa kĩthũinĩ kya Avalaamu. Na ũla mũndũ mũthwii o nake akwʼa na athikwa. Na e Mbũanĩ, ookĩlya metho make, o aendeee kũthĩna, na oona Avalaamu e vaasa na Lasalo e kĩthũinĩ kyake.”—Luka 16:22, 23.

Ala meethukĩĩsye Yesũ nĩmeesĩ kana Avalaamu aĩ akwie na kana aĩ Mbũanĩ ĩvindanĩ yĩu. Maandĩko nĩmawetete ũtheinĩ kana ala me Mbũanĩ, kana Seoli, maitonya kwona kana kũneena, na ũu nowʼo Avalaamu wailye. (Mũtavanʼya 9:5, 10) Kwoou mo atongoi asu ma ndĩni masũanĩie kyaũ meewʼa ngelekanyʼo ĩsu ya Yesũ? We endaa kũelesya kyaũ ĩũlũ wa andũ ala mataĩ kĩndũ na atongoi asu ma ndĩni mendete mbesa?

Yesũ aĩ anamba kũweta kana ve ũalyũku wakilye kwĩthĩwa yĩla waisye kana ‘Mĩao na Mavuku ma Athani maumisye wathani nginya Yoana, ĩndĩ kuma ĩvinda yĩu na kũendeea, Ũsumbĩ wa Ngai nĩwʼo waĩ wĩthĩwe ũitavanwʼa tawʼo ũvoo mũseo.’ Kwoou, ĩtina wa ũtavanyʼa wa Yoana na wa Yesũ Klĩsto, nĩwʼo Lasalo na ũla mũthwii maĩ makwʼe kana kwa ndeto ingĩ, maũndũ moo maalyũke.

Ala mataĩ kĩndũ mekalĩte ĩvinda yĩasa mateũnewa mwanya wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai. Ĩndĩ yu maĩ manambĩĩa kũtetheewʼa na nĩmeetĩkĩlaa ũtethyo ũsu nũndũ nĩmeetĩkĩlile ũtavanyʼa wa Yoana Mũvatisi na wa Yesũ. Navu ĩtina maĩsaa o ‘syĩndũ nini ila syavalũkangaa kuma mesanĩ’ ya atongoi asu ma ndĩni. Ũu nĩkwasya kana makwataa ũmanyi mũnini mũno ũla mamanyĩawʼa nĩ atongoi ma ndĩni. Yu maĩ na lĩu mwingĩ vyũ wa kĩ-veva nũndũ wa maũndũ maseo ala Yesũ wamamanyĩasya. Yeova Ngai no ta waĩ anamanenga kĩanda kya mwanya mũno.

Andũ ala maĩ athwii na atongoi ma ndĩni maĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na andũ ala mataĩ kĩndũ nũndũ mayeetĩkĩlaa ũvoo wa Ũsumbĩ ũla Yoana na Yesũ matavanasya. (Mathayo 3:1, 2; 4:17) Andũ asu meewʼaa maitinangwa kana kũnyamaawʼa mũno nĩ ũvoo ũsu woonanasya kana meteele ũsilĩlo. (Mathayo 3:7-12) Keka Yesũ na amanyĩwʼa make nĩmaekie kũtavanyʼa ũvoo ũla Ngai wendaa matavanyʼe, atongoi ma ndĩni ala mendete mbesa methĩwa meewie mausya. Atongoi asu mailye ta ũla mũndũ mũthwii ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ya Yesũ. Mũndũ ũsu aasya: “Asa wakwa Avalaamu, mbĩwʼĩe tei na ũimũtũma Lasalo ainde mũthya wa kyaa kyake kĩwʼũnĩ, na ayũka anthithye ũĩmĩ wakwa, nũndũ nĩngũthĩnĩa mũno mwakinĩ ũũ.”—Luka 16:24.

Ĩndĩ kĩu kĩyaĩ kĩtonyeka. Aingĩ katĩ wa atongoi asu ma ndĩni mayaĩ mesa kũalyũka. Maĩ maleile “kũmwĩthukĩĩsya Mose na Athani,” na maũndũ ala mawetiwe nĩ athani asu nĩmo maĩ mese kũmatetheesya mamwĩtĩkĩle Yesũ tawe Masia na Mũsumbĩ ũla wanyuvĩtwe nĩ Ngai. (Luka 16:29, 31; Akalatia 3:24) Na eka ũu mayaĩ metĩkĩla kũtetheewʼa nĩ ala maĩ ngya na mamwĩtĩkĩlĩte Yesũ na makethĩwa na ngwatanĩo nzeo na Ngai. Namo amanyĩwʼa ma Yesũ mayaĩ mesa kũeka ũwʼo nĩ kana mendeesye atongoi ma ndĩni kana maeke kũmaũmĩsya. Nĩ kana Yesũ onanyʼe nesa kana ũu nĩwʼo vailye, nthĩnĩ wa ngelekanyʼo yake nĩwawetie ndeto sya vata ila ‘Asa Avalaamu’ watavisye ũla mũndũ mũthwii.

Aisye: “Mwana wakwa, lilikana kana nĩweetanĩthisye na syĩndũ mbingĩ nzeo yĩla waĩ thayũ, ĩndĩ Lasalo akwatie syĩndũ ila nthũku. Na yu e vaa aendeee kũkiakiwʼa, ĩndĩ we nũũthĩna. O na eka maũndũ asu onthe, ve ĩtwʼĩku ĩnene mũno katĩ witũ naku, ũkethĩa ala mekwenda kuma vaa moke kũu ũĩ maitonya, o na andũ maitonya kuma kũu ũĩ makoka kũũ tũĩ.”—Luka 16:25, 26.

Ũalyũku ũsu nĩwaaĩle vyũ! Yu maũndũ maĩ manavĩndũkana. Ala meenyivĩtye na meetĩkĩlĩte kũlika ĩsokinĩ ya Yesũ maĩ manakwata ũthũmũo na makambĩĩa kũĩthwʼa kĩ-veva, na nũndũ wa ũu, ũkethĩa nĩmo moosa mwanya wa atongoi ma ndĩni ala meekathĩĩaa. (Mathayo 11:28-30) Na eka ũu, ũalyũku ũsu waĩ woneke nesa ĩtina wa myei mĩvũthũ nũndũ ũtianĩo mweũ waĩ wose mwanya wa ũla ũtianĩo wa Mĩao. (Yelemia 31:31-33; Akolosai 2:14; Aevelania 8:7-13) Mũthenya wa Vendekosito 33, Ngai aĩ etĩkĩsye amanyĩwʼa ma Yesũ veva mũtheu, kĩu kyaĩ kyonanyʼe nesa kana nĩmo me na ngwatanĩo nzeo na Ngai na ti Avalisi na andũ angĩ ma ndĩni ala mamakwataa mbau.