Mwei wa 10

Yeova nĩwe mwene ũĩ wʼonthe, na nũolelaa angĩ ũĩ ũsu. Nzĩa ĩmwe ya kũkwata ũĩ ũsu wa Ngai nĩ kwĩtĩkĩla ũkanyʼo ũla watũnenga. Ũĩ ũsu ũtũsũvĩaa tũikethĩwe na mwĩkalĩle mũthũku na tũikanange ngwatanĩo yitũ nake. (Nth. 2:10-12) Kĩu kĩtumaa ‘twĩyĩkalya ene wendonĩ wa Ngai, kũvika thayũ ũtathela.’ (Yuta 21) Ĩndĩ nũndũ wa naĩ ĩla twĩ nayo, mũeele ũla twaeiwe nawʼo, kana o maũndũ angĩ, no tũemwe nĩ kwĩtĩkĩla ũkanyʼo kana tũkona ta ũte wa vata. Ĩndĩ ĩla twakanwʼa na twoona ũndũ twatetheka, nĩtwonaa vata wawʼo. Kĩu kĩtumaa tũĩkĩĩa vyũ kana Ngai nũtwendete. Ĩandĩko ya Nthimo 3:11, 12 yaasya: “Mwana wakwa, ndũkavũthye makũna ma Yeova; . . . nũndũ ũla Yeova ũmwendaa nũmũkanasya.” Ekai mwa tũikaaĩse kũlwa kana kĩla ĩvinda Yeova atwendeaa ũseo. (Aevl. 12:5-11) Nũndũ Ngai nũtwĩsĩ nesa, kĩla ĩvinda atũnengae ũkanyʼo ũla waĩle na ũthimĩtwe nesa. w18.03 28 ¶1-2

Mũtũmwa Vetelo aandĩkĩie ndeto isu ikundi sya Asia Nini, ila syaĩ na andũ ma kũndũ kwĩ kĩvathũkanyʼo. Aklĩsto asu makwatĩtwe nĩ “ũtatwa ũilyĩ ta mwaki.” Nĩ kyaũ kyesaa kũtetheesya Aklĩsto kĩla vandũ momĩanĩsye na ĩvinda yĩu yetete ũu? (1 Vet. 4:4, 7, 12) Sisya wone kana Vetelo eekĩie vinya ana-a-asa na eĩtu-a-asa mathokanyʼe “ene kwa ene” o na kũtwĩka nĩmeesene na nĩmeekaa maũndũ ĩmwe. Kwoou kũthokanyʼa kwesaa kũmatethya ata? Kwesaa kũmatetheesya mekale mendene. Kwasũanĩa kĩndũ waaĩka we mwene. Ve ĩvinda waathokwʼa nĩ mũndũ kwake? Tyo nginya wĩthĩwe ũtanaa walilikana mũthenya ũsu? Nao ĩla wathokisye amwe kuma kĩkundinĩ kyenyu, tyo weewie ndũũ yenyu yakamĩĩa? Ĩla twathokya ana-a-asa na eĩtu-a-asa kwitũ, tũmamanyaa nesa kwĩ ũndũ tũtonya kũmamanya twĩ maũndũnĩ angĩ. O ũndũ mathĩna maendeee kwingĩva, nowʼo Aklĩsto ala maĩ kwʼo ĩvindanĩ ya Vetelo maaĩlĩte kũlũlũmĩlya ngwatanĩo yoo mũnango. Ũu nowʼo Aklĩsto ‘mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo’ maĩle kwĩka.—2 Tim. 3:1. w18.03 14-15 ¶1-3

Mbivilia yaĩtye kana andũ ma kĩ-veva mekalaa me atanu. Ĩandĩko ya Alomi 8:6 nĩyonanĩtye ũseo wa kwĩthĩwa twĩ ma kĩ-veva. Yaĩtye atĩĩ: “Kũlilikana kwa mwĩĩ nĩ kĩkwʼũ; ĩndĩ kũlilikana kwa Veva nĩ thayũ na mũuo.” Kwoou twatũnga ilĩko sitũ maũndũnĩ ma kĩ-veva, nĩtwĩthĩawa na mũuo na Ngai na tũkekala twĩ eanĩe. O na nĩtwĩthĩawa na wĩkwatyo wa kũkwata thayũ ũtathela ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ tũtwĩe nthĩ ĩte nzeo. Na nũndũ tũthyũlũlũkĩtwe nĩ andũ mendete maũndũ ma kĩ-mwĩĩ, no nginya twĩkĩe kĩthito vyũ nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova na tũimĩsũvĩa nĩ kana tũikese kũmyasya. Mũndũ aeka kwĩthĩwa e wa kĩ-veva ethĩawa aeka kũsũanĩa ta Yeova, na nũndũ wa ũu ailikwa nĩ mosũanĩo mathũku ma nthĩ. Yuta nĩwaeleisye ĩũlũ wa andũ malikĩte mũno mwĩkalĩlenĩ wa kĩ-mwĩĩ makavika vandũ makethĩwa “mate na ũla Veva.”—Yuta 18, 19. w18.02 19 ¶5, 7; 20 ¶8

Matakĩtalĩ aingĩ me wĩanĩ mavulanaa na andũ me na mowau matonya kũkwatanwʼa. Masũvĩaa andũ asu awau nũndũ methĩawa mayenda kũmatetheesya. Ĩndĩ mayĩka oou nĩmaĩle kwĩsũvĩa nĩ kana maikakwatwe nĩ mowau asu maendeee kũiita. O ta matakĩtalĩ asu, aingĩ maitũ twĩkalanasya na tũkathũkũma na andũ me na mawoni na mĩkalĩle ĩleanĩte na kwenda kwa Ngai. Ti laisi kwĩkalanyʼa na andũ asu. Mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo andũ me mĩkalĩle mĩthũku vyũ. Nthĩnĩ wa valũa wa kelĩ ũla mũtũmwa Vaulo waandĩkĩe Timotheo, nũeleetye ũndũ andũ ala mavathanĩtwʼe na Ngai mekalaa. (2 Tim. 3:1-5) O na kũtwʼĩka nĩtũtonya kũsengwʼa nĩ ũndũ andũ maendeee kũthũka, nĩ laisi mũno tũkesa kwĩthĩa tũkwatiwe nĩ mĩtuo yoo na mawoni moo. (Nth. 13:20) Kwoou no nginya twĩsũvĩe tũikakwatwʼe nĩ mĩtuo mĩthũku ĩla tũendeee kũtetheesya andũ methĩwe na ngwatanĩo nzeo na Ngai. w18.01 27 ¶1-2

Yesũ amina kũthayũũkwʼa mwakanĩ wa 33 nĩwaumĩlĩile ĩkomano ya aũme na aka mbee wa 500, na nĩvatonyeka syana ikethĩwa syaĩ o vo. No kwĩthĩwa ĩvindanĩ yĩu nowʼo wawetie ndeto isu. (1 Ako. 15:6) Kwoou veonekana ĩvindanĩ yĩu Yesũ wanenganie mwĩao wa kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa, vaĩ amanyĩwʼa make maana meana ũna. Yesũ oonanisye kana ala mendaa kwĩkĩa ĩsoki yake, kana kwa ndeto ingĩ, mendaa kũtwʼĩka amanyĩwʼa make, maĩ no nginya mavatiswe. (Mt. 11:29, 30) Mũndũ o na wĩva ũkwenda kũmũthũkũma Ngai ũndũ vaĩlĩte nĩwaĩle kũmanya na kwĩtĩkĩla kĩanda kĩla Yesũ wĩ nakyo nthĩnĩ wa kwĩanĩwʼa kwa kĩeleelo kya Yeova. Mũndũ amina kwĩka ũu no avatiswe. Vai ũvatiso ũngĩ wa kĩwʼũ Ngai ũtonya kwĩtĩkĩla eka ũsu. Mbivilia nĩyonanĩtye nesa kana ĩvindanĩ ya atũmwa ala matwʼĩkaa amanyĩwʼa ma Klĩsto nĩmaeleawa kana ũvatiso nĩ wa vata mũno. Na mayaakũĩĩsya kũvatiswa mate na kĩtumi kĩseo.—Meko 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33. w18.03 5 ¶8

Ũmũnthĩ Mbaviloni Ĩla Nene yanangĩte mĩkalĩle ya andũ vyũ na ĩkananga ngwatanĩo yoo na Ngai. Ĩsu nĩyo ndĩni syonthe sya ũvũngũ, na Mbivilia yaĩtye kana nĩ “ũtũo wa ndaimoni.” (Ũvu. 18:2) Kwondũ wa ũu twĩthĩawa twĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na andũ ala angĩ, na kĩu kĩtumaa o na matũthekeea. (Mko. 13:13) Kwoou ekai twĩke ta Ndanieli kwa kwĩkĩa kĩthito tũmũthengeee Ngai witũ, Yeova. Twaendeea kwĩkala twĩnyivĩtye, tũmwĩkwatĩtye Yeova, na twaendeea kũmwĩwʼa akatwenda mũno o tondũ wamwendete. (Akai 2:7) Inywʼĩ asyai, no mwĩmanyĩsye maũndũ ma vata mwasũanĩa ngelekanyʼo ya asyai ma Ndanieli. Maũndũ ta meva? Ĩla Ndanieli waĩ mũnini me Yuta, andũ aingĩ maĩ athũku, ĩndĩ we eanie amwendete Ngai. Eanie ailyĩ ũu nũndũ asyai make nĩmamũmanyĩisye nesa. (Nth. 22:6) Na nĩ wʼo nĩmamwendete Ngai nũndũ o na ũalyũlo wa ĩsyĩtwa yĩla matwʼĩĩe mwana woo, Ndanieli, nĩ “Mũsili Wakwa Nĩ Ngai.” Kwoou asyai mũikanowʼe nĩ syana syenyu ĩndĩ endeeai kũimanyĩsya na wũmĩĩsyo. (Aev. 6:4) O na ĩngĩ voyaai kwondũ wasyo na mũivoyaa vamwe nasyo. Mwaendeea kwĩkĩa kĩthito mũthingĩlĩĩle ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ ngoonĩ syasyo, Yeova akamũathima mũno.—Sav. 37:5. w18.02 5 ¶12; 6 ¶14-15

Kũmũnenga Yeova kĩla twĩ nakyo nĩ nzĩa ĩmwe ya kũmũthaitha. Woninĩ ũla mũtũmwa Yoana wooniwʼe nĩweewie athũkũmi ma Yeova ĩtunĩ mayasya: “Nĩwaĩle we, Mwĩaĩi waitũ na Ngai waitũ, kwosa ndaĩa na nguma na vinya: nĩkwĩthĩwa nĩwoombie syĩndũ syonthe, na kwondũ wa kwenda kwaku syaĩ kwʼo, na ĩngĩ syoombwa.” (Ũvu. 4:11) O naku ndũkwĩtĩkĩla kana nĩtwaĩle kũmũnenga Yeova nguma na ndaĩa yonthe kwa kũmũnenga kĩla kĩseo twĩ nakyo? Ĩvinda yĩmwe Mose nĩwataviwʼe nĩ Yeova eaĩe mbaĩ ya Isilaeli yũmbanae katatũ kwa mwaka. Meeĩtwe ĩla ĩvinda ya kũmbana yavika “matikokae mbee wa Yeova na moko mathei” nũndũ kũmũnenga Yeova kĩla me nakyo kwaĩ nzĩa ĩmwe ya kũmũthaitha. (Kũt. 16:16) O ta ũu, ũmũnthĩ nĩtwaĩle kumya kĩla twĩ nakyo na ũlau tũtetheesye wĩa ũla kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ kĩtwaĩĩsye, na tũyonanyʼa nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa wĩa ũsu. Kwĩka ũu nĩ nzĩa ĩmwe ya vata vyũ ya kũmũthaitha Yeova. w18.01 18 ¶4-5

Yesũ ongelile kwasya: “Ĩyĩkĩei ĩsoki yakwa . . . , nũndũ ĩsoki yakwa yĩti vinya, na mũio wakwa nawʼo nĩ mũvũthũ.” (Mt. 11:29, 30) Ndeto isu nĩ sya wʼo vyũ! Mavinda amwe tũendete ũmbanonĩ kana ũtavanyʼa, tumaa mũsyĩ tũyĩwʼa twĩ anou vyũ. Ĩndĩ tũsyokaa mũsyĩ twĩwʼĩte ata? Tũsyokaa tũyĩwʼa twĩ athũmũsye na twĩ na vinya wa kũkitana na mathĩna. Vate nzika, ĩsoki ya Yesũ yĩi vinya kũkua! Mwĩĩtu-a-asa ũmwe tũũmwĩta Kayla ethĩĩtwe na ũwau ũtumaa ekala e na mĩnoo mingĩ, ũwau wa kũkwʼa ngoo (depression), na nĩwalawʼa nĩ mũtwe mũthũku mũno. Mavinda amwe nũemawa nĩ kũthi maũmbanonĩ ma kĩkundi, na nengĩ nĩtũkũelewa nĩkĩ. Ĩndĩ mũthenya ũmwe nĩwangʼangʼanie athi ũmbano. Ĩtina wa ũmbano ũsu aandĩkie atĩĩ: “Ũvoo ũla wumiwʼe wĩĩkonetye [thĩna wa] kũkwʼa ngoo. Wumiwʼe kwa nzĩa ĩtumie nĩwʼa nĩngũeleeka ũndũ ngwĩwʼa na nĩngũthĩnĩkĩwa nginya netĩkya methoi. Kĩu kĩndilikanisye kana nĩnaĩlĩte kwĩthĩawa maũmbanonĩ.” Mwĩĩtu-a-asa ũsu atanie mũno nũndũ nĩweekĩie kĩthito athi ũmbanonĩ. w18.01 8-9 ¶6-7

Nata mwana waku akambĩĩa kwĩthĩwa na nzika ĩũlũ wa maũndũ amwe amina kũvatiswa? Kwa ngelekanyʼo, mwana wĩ na myaka ĩkũmi na kĩndũ nũtonya kwona maũndũ amwe ma nthĩ ta maseo mũno, kana akambĩĩa kwona kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia ta kũtesa kũmũtethya. (Sav. 73:1, 3, 12, 13) Manya kana mwana waku ekala ũu ve ũndũ we mũsyai ũtonya kwĩka ũkatuma atwʼa kũmũthengeea Yeova kana akatwʼa kũmũtia. Ndũkavange kũkwatya kaũ na mwanau nũndũ wa ũndũ ũsu, ethĩwe nĩ mũnini kana nĩ wa mũika. Neena nake o nesa wĩ na kĩeleelo kya kũmũtetheesya nĩ kana ngoo yake yĩke kwĩsũvĩka. Mũtetheesye kwa nzĩa ĩkwonanyʼa nũmwendete. Mũndũ wa mũika ayĩsa kũtwʼĩka nĩwavatiswa, ethĩawa ambie kũmũvoya Yeova akamwatha kana akamũthũkũmaa. Ethĩawa amwatha kana akamwendaa na kwĩkaa kwenda kwake mbee wa ũndũ ũngĩ o na wĩva. (Mko. 12:30) Yeova ndosaa wĩvĩto ũsu ta ũndũ mũnini, na ũla wĩvĩtĩte ndaĩlĩte kwĩsa kũũvũthĩĩsya.—Mũta. 5:4, 5. w17.12 22 ¶16-17

O ta Matha, athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova nĩmeesĩ kũkeethĩwa ũthayũũkyo ĩvinda yũkĩte. Kwasũanĩa ũndũ Ngai weeie Avalaamu ekane na Isaka, o na kau ũsu nĩ mwana wekalĩte eteele kwa ĩvinda ĩasa. Yeova amwĩie: “Osa yu mwana waku, mwana waku e ũmwe, ũla wendete, o Isaka, ũende . . . ũkamũthembee vo ethĩwe nthembo ya kũvĩvwʼa.” (Mwa. 22:2) Kwasũanĩa ũndũ Avalaamu weewie eewa ũu. Yeova aĩ athanie kana mbaĩ syonthe ikaathimwa kwĩsĩla nzyawa ya Avalaamu. (Mwa. 13:14-16; 18:18; Alo. 4:17, 18) O na eka ũu, Yeova nĩwawetete nesa kana ũathimo ũsu ũkeethĩwa “nthĩnĩ wa Isaka.” (Mwa. 21:12) Ĩndĩ wʼo wathani ũsu wesaa kwĩanĩa ata Avalaamu athemba Isaka? Vaulo nĩwaveveewe aelesya kana Avalaamu aĩ na mũĩkĩĩo kana Ngai nũtonya kũthayũũkya Isaka o na akwʼa. (Aevl. 11:17-19) Avalaamu ndaĩ esa kũmanya mwanae akathayũũkwʼa ĩndĩĩ. Ĩndĩ nĩwaĩkĩĩe vyũ kana Yeova akathayũũkya Isaka. w17.12 6 ¶12-14

O ta Vaulo, nĩtwaĩle kwona thayũ o ũndũ Ngai ũwonaa. Yeova “endaa onthe mavikĩe ũalyũlonĩ wa ngoo.” (2 Vet. 3:9) We nĩwĩthĩawa na woni ta ũsu? Kũsũanĩa ũndũ ũtonya kwĩthĩwa na tei na kwĩkĩa ũndũ ũsu ngoonĩ nĩũtuma wongelanga kĩthito kyaku kya kũtavanyʼa na ũitanĩa kwĩka ũu mũnango. Nzĩa ĩngĩ yonanasya nĩtwonaa thayũ ũndũ Yeova ũwonaa nĩ kwĩthĩwa twendete kwĩsũvĩa na kũsũvĩa ala angĩ. Twaĩlĩte kũtwaa ngalĩ nesa na kũthũkũma twĩsũvĩĩte mavinda onthe. Nĩtwaĩle kwĩka ũu o na ĩla tũendete ũthaithinĩ kana ĩla tũkwaka na kũtũngĩĩa kũla tũthaithĩaa. Ndũkaaĩse kũsũanĩa kana kĩla ũkwenda kwĩanĩsya, mbesa ila ũkwenda kũkwata, kana kũatĩĩa mũtalatala mũna nĩ kwa vata kwĩ ũima wa mwĩĩ na kwĩsũvĩana na mũisyo. Mavinda onthe Ngai witũ ekaa kĩla kĩseo na kĩla kyaĩle. Twĩenda tũkekaa o take. Na atumĩa mũno mũno nĩmaĩlĩte kũtata ũndũ matonya maikelikye mũisyonĩ kana matume ala meũthũkũma namo malika mũisyonĩ. (Nth. 22:3) Mũtumĩa aũlilikanyʼa maũndũ mana waĩle kwĩka wĩkale wĩ mũsũvĩĩku, mwĩthukĩĩsye. (Aka. 6:1) Wanenga thayũ ndaĩa o ta Yeova, vai ‘nthakame ĩkethĩwa ĩũlũ waku.’—Kũt. 19:10. w17.11 16 ¶11-12

Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta me na wĩkwatyo wa vata o ta ũla mũtũmwa Vaulo waĩ nawʼo wa kũkwata ‘mũthĩnzĩo ũla weetĩwe ĩũlũ nĩ Ngai.’ (Avi. 3:14) Meteele na mea kũsumbĩka vamwe na Yesũ Klĩsto Ũsumbĩnĩ wake wa ĩtunĩ na kũtetheanĩsya nake wĩanĩ wa kũvetea andũ naĩ. (Ũvu. 20:6) Aklĩsto asu mathĩtwe nĩ Ngai mũthĩnzĩo wa vata mũno maĩlĩte kwĩkĩa kĩthito maũkwate! Namo malondu angĩ mathĩtwe mũthĩnzĩo wĩ kĩvathũkanyʼo na ũsu. Me na wĩkwatyo mũseo ta kĩ wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ! (2 Vet. 3:13) Nĩ kana Vaulo atetheesye Aklĩsto ala angĩ etĩkĩwʼa mauta mekale me aĩkĩĩku na maikakose mũthĩnzĩo ũla mathĩtwe, amatavisye ndeto ii: “Mosũanĩo menyu malũme maũndũnĩ ala me ĩũlũ.” (Ako. 3:2) Maaĩlĩte kwĩkalaa malilikene wĩkwatyo woo wa kũthi ĩtunĩ. (Ako. 1:4, 5) Athũkũmi ma Yeova mekala mavindĩĩsye moathimo ala we wathĩte andũ make, makeethĩawa matonya kwĩkala masyaĩĩsye ũla mũthĩnzĩo ũmathĩte, wĩthĩwe nĩ wa kũthi ĩtunĩ kana nĩ wa kũtanĩa thayũ ĩũlũ wa nthĩ nzaũ.—1 Ako. 9:24. w17.11 25 ¶1-2

Mbathi mbingĩ ila syĩ ĩvukunĩ “Sing Out Joyfully” to Jehovah iseũvĩtwʼe ta mboya. Kwoou no iũtetheesye kũtavya Yeova ũndũ ũkwĩwʼa. Mbathi ingĩ nasyo no “[itũthangaasye] wendonĩ na mawĩanĩ maseo.” (Aevl. 10:24) Vate nzika, nĩtwaĩle kũmanya nesa ũndũ mbathi isu ikũnĩtwe vamwe na ndeto syasyo. No wĩanĩsye kĩu kwa kwĩthukĩĩsya mbathi ila sinĩtwe (korasi) syĩ kĩsesenĩ kya jw.org. Weemanyĩsya kwinaa mbathi isu wĩ mũsyĩ, ũkeethĩawa ũtonya kũsina nesa na kuma ngoonĩ. Lilikana kana kwina nĩ kĩlungu kya vata kya ũthaithi wa wʼo. Nĩ nzĩa ĩmwe nzeo vyũ ya kwonanyʼa kana nĩtũmwendete Yeova na nĩtũkwenda kũmũtũngĩa mũvea. (Isa. 12:5) Waina na wasya na wĩ mũtanu, ũkeekĩaa ala angĩ vinya o namo maine oou. Vai mũndũ ũtamũthaitha Yeova kwa nzĩa ĩsu, ethĩwe nĩ mũnini, nĩ mũkũũ, kana nĩ mũndũ ũkwendeewʼa nĩ ũwʼo. Kwoou ndũkewʼe vinya kũmwinĩa Yeova kuma ngoonĩ. Ĩĩ, ina na wasya wĩ mũtanu! w17.11 7 ¶18-19

Aingĩ ma ala makĩĩaa isionĩ ingĩ methĩawa maumĩte nthĩ itetĩkĩlĩtye Ngũsĩ sya Yeova kũtavanyʼa. Ĩndĩ ngili mbingĩ sya andũ asu makĩĩe nthĩ ingĩ nĩmewʼĩte ĩla “ndeto ya ũsumbĩ” nũndũ wa kĩthito kya Ngũsĩ ila syĩ nthĩ isu. (Mt. 13:19, 23) Na aingĩ ala makuĩte “mĩio mĩito” nĩmathyũmũaa mavika maũmbanonĩ maitũ, na kĩu nĩkĩtumaa methĩwa matonya kwasya: “Nĩ wʼo Ngai e katĩ wenyu”! (Mt. 11:28-30; 1 Ako. 14:25) Ala meũtavya ala makĩĩe kĩsionĩ kyoo ũvoo mũseo maĩle kwĩthĩwa me “oĩ” na me na “kĩlĩko.” (Nth. 22:3) Ĩthukĩĩsye nesa mathĩna moo na ndũkaneenee maũndũ ma siasa mũiea ngewa. Atĩĩa ũtao ũla ũnenganĩtwe nĩ ovisi wa ũvonge na silikalĩ ya kwenyu nĩ kana ndũkelikye kana ũlikye angĩ mũisyonĩ. Manya na ũinenga ndaĩa mĩĩkĩĩo ya ndĩni na syĩthĩo sya ala makĩĩe kĩsionĩ kyenyu. Kwa ngelekanyʼo, andũ ma nthĩ imwe nĩmasyaasya mũno ũndũ aka maĩle kwĩkĩa ngũa. Kwoou ĩla ũũtavya ala makĩĩe kĩsionĩ kyenyu ũvoo mũseo, ĩkĩaa ngũa nesa ndũkamathatye. w17.05 7 ¶17-18

No tũmũvoye Yeova atũnenge veva mũtheu ũla ũkatũtetheeasya kwĩthĩwa na ũsyao wawʼo tũineena na andũ maitũ ma mũsyĩ mate etĩkĩli. Tũyaĩle kũtindĩa kũneenea maũndũ onthe ala maĩkĩĩaa mate Mbivilianĩ. Maneena kana meeka kĩndũ kĩtonya kũtũũmĩsya, no tũatĩĩe ngelekanyʼo ya atũmwa. Vaulo aandĩkie atĩĩ: “Twaumangwa, nĩtũathimaa; twanyamawʼa, nĩtũmĩĩasya; twawetwa naĩ, nĩtwĩsũvanaa.” (1 Ako. 4:12, 13) O na vala no ũseo kũneena tũuĩtye na andũ maitũ ma mũsyĩ ala meũtũvĩnga, kĩla kĩtonya kũtethya mũnango nĩ kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. (1 Vet. 3:1, 2, 16) Eka andũ maku ma mũsyĩ maũsisya mone kana athaithi ma Yeova nĩmekalanasya nesa na ala matwaanĩte namo, nĩmasũvĩaa syana syoo, nĩmekalaa me atheu, nĩmethĩawa na mwĩkalĩle mũseo, na nĩmekalaa me atanu. Ĩndĩ o na ethĩwa andũ maitũ ma mũsyĩ maikaaĩtĩkĩla ũwʼo, tũkekalaa twĩ atanu nũndũ mwĩkalĩle witũ nũmwendeeasya Yeova. w17.10 15 ¶13-14

Ve kĩtumi kya kũsengʼa aĩ nũndũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmekĩte moalyũku manene ĩtina wa kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai? Vai kĩtumi o na kĩmwe! Ngewa ta isu itũlilikanasya ĩũlũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma ĩvinda ya atũmwa ala maĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ. (1 Ako. 6:9-11) Vaulo atalanĩilye Aklĩsto asu andũ me mĩkalĩle yĩ kĩvathũkanyʼo ala matakatiĩwa Ũsumbĩ wa Ngai, na ĩndĩ aandĩka atĩĩ: ‘Amwe menyu mwailyĩ ũu.’ Aimaandĩkĩa ndeto isu maĩ maalyũkile matetheewʼe nĩ Maandĩko na veva mũtheu wa Ngai. Ĩndĩ o na ĩtina wa kũtwʼĩka Aklĩsto, ve amwe masyokie kwĩka mavĩtyo manene ala mambie kwananga ngwatanĩo yoo na Yeova. Kwa ngelekanyʼo, Mbivilianĩ nĩvawetetwe Mũklĩsto ũmwe mwĩtĩkĩwʼa mauta wa ĩvinda ya atũmwa ũla watengiwe na ĩtina esa kũtũngwa kĩkundinĩ. (1 Ako. 5:1-5; 2 Ako. 2:5-8) Yo kũsũanĩa mathĩna onthe ala Aklĩsto ala angĩ maakomana namo na makatetheewʼa nĩ Ndeto ya Ngai mamakĩlye vinya tyo kũtwĩkĩaa vinya? Nĩtwaĩle kũmĩtũmĩa nesa ũndũ vatonyeka. w17.09 23-24 ¶2-3

Wendo ũla ũtongoeawʼa nĩ myolooto mĩlũngalu (a·gaʹpe) nĩ mũthĩnzĩo twĩthĩawa tũnengetwe nĩ Yeova. Nĩwe Mwambĩlĩĩlya wawʼo. (1 Yoa. 4:7) Vai wendo ũvĩtũkĩte wa a·gaʹpe. Mũndũ wĩ wendo ũsu nũthangaaĩaa ala angĩ, ĩndĩ mũno mũno kĩla kyonanasya kana mũndũ e wendo ũsu nĩ kwĩyumya na kwĩyĩima maũndũ make nĩ kana eke angĩ ũseo. Kwosana na ĩvuku yĩmwe, wendo wa a·gaʹpe “ũmanyĩkaa no ũndũ wa maũndũ ala wendo ũsu ũtumaa mũndũ eka.” Ĩla twendwa kana twenda angĩ kuma ngoonĩ, nĩtwĩwʼaa twĩ atanu na twĩ na kĩtumi kya kwĩkala thayũ. Yeova nĩwoonanisye nĩwendete andũ o na atombĩte Atamu na Eva. Ndaaũmba nthĩ yĩthĩwe o kĩndũ kya kũkwatĩĩa thayũ, ĩndĩ amyũmbie yĩ nzeo andũ matanĩae vyũ kwĩkala vo tene na tene. Kĩla kyatumie Yeova eka ũu nĩ kana endaa andũ maunĩke, ĩndĩ ti we mwene. Ũndũ ũngĩ weekie oonanyʼa wendo wa wʼo nĩ kũmanenga wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzeo ĩla wamaseũvĩsye. w17.10 7 ¶1-2

Yakovo asyokie asya: “Ethĩwa mwĩendeesya andũ, nĩmũkwĩka naĩ.” (Yak. 2:8) Ĩndĩ wendo nũtũtetheeasya tũikavathũle andũ nũndũ wa kĩsomo kyoo, ũko woo, kana kĩlasi kyoo. Kũneena ũla wʼo, tũyĩsa kwĩtwʼĩkĩthya atĩ twĩ andũ mate kyende. No nginya twĩthĩwe tũilyĩ ũu kuma ngoonĩ. O na ĩngĩ wendo “nĩwũmĩĩasya, na nĩwĩkaa moseo,” na “ndwĩkathĩĩaa.” (1 Ako. 13:4) No nginya twĩthĩwe na wũmĩĩsyo, wĩnyivyo, na twende kwĩka angĩ ũseo nĩ kana tũvote kũendeea kũtavya atũi maitũ ũvoo wa Ũsumbĩ. (Mt. 28:19) O na nguma isu nitumaa twĩkalanyʼa nesa mũno na Aklĩsto onthe kĩkundinĩ. Ũathimo nĩ wĩva wa kwĩthĩwa na wendo ta ũsu? Ũtumaa ikundi syĩthĩwa na ngwatanĩo na nũndũ wa ũu Yeova nũtaĩawa. O na ĩngĩ kĩu nĩkĩtumaa andũ angĩ mendeewʼa nĩ ũwʼo. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩminĩĩe kũelesya ĩũlũ wa ũla mũndũ mweũ na ndeto ii itakananĩwʼa: “Mbee wa maũndũ aa onthe ĩvwʼĩkei wendo, nawʼo nĩ wovano wa wĩanĩu.”—Ako. 3:14. w17.08 26 ¶18-19

O naitũ tyo twaĩle kwĩwʼĩa ĩnee ala matamwĩsĩ Ngai ĩndĩ matonya kwĩlila na maitwʼĩka anyanyae? Yeova ndendaa mũndũ o na ũmwe eanangwa ĩvindanĩ ya ũsilĩlo. (2 Vet. 3:9) Kwoou ĩvindanĩ yĩĩ Ngai weteele kwananga ala athũku, tũikaeke kũtavya andũ ĩtambya yĩla ũkwenda mose nĩ kana amewʼĩe ĩnee. O na no twĩmanyĩsye o kĩndũ twasũanĩa Yesũ. Nĩweewʼĩie makomano ĩnee nĩkwĩthĩwa “nĩmanyamaawʼa na kũnyaĩĩkwʼa ta malondu mate na mũĩthi.” Eekie ata oona ũndũ meũnyamawʼa? Akililye amona “ambĩlĩlya kũmamanyĩsya maũndũ maingĩ.” (Mt. 9:36; Mko. 6:34) Aĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na Avalisi nũndũ mo mayaũnganaa na andũ ta asu. (Mt. 12:9-14; 23:4; Yoa. 7:49) We nĩwĩthĩawa na wendi ta ũsu wa Yesũ wa kũtetheesya ala me na nzaa ya kĩ-veva? w17.09 9 ¶6; 10 ¶9

Ve ĩvinda Yosevu waĩ kasũmbanĩ ka yela avingĩĩtwe Misili. Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, We e vau nĩwaĩ esa kũsũanĩa kana mũthenya ũmwe akanyuvwa atwʼĩke wa kelĩ ũsumbĩnĩ wa Misili, kana atũmĩwe nĩ Yeova atangĩĩe andũ make maikaminwe nĩ yũa? (Mwa. 40:15; 41:39-43; 50:20) Vate nzika, Yeova nĩwatetheeisye Yosevu kwa nzĩa ũtataĩaa. We wĩona Sala akũĩte ũndũ wakũĩte ta waĩ asũanĩa kana Yeova nũtonya kũmũtetheesya esyaĩe mwana? Vate nzika, Sala ndataĩaa o na vanini kana no asyae Isaka. (Mwa. 21:1-3, 6, 7) Nĩtwĩsĩ nesa vyũ kana nthĩ nzaũ ĩte mbiku, Yeova ndesa kũtũminĩa mathĩna maitũ onthe kwa nzĩa ya kyama. O na ĩngĩ tũyaĩle kũmũvoya tũyona ta waĩle kũtwĩka maũndũ manene ta kyama. Ĩndĩ tũi na nzika kana Ngai o ũsu watetheeisye athũkũmi make kwa nzĩa mateũtaĩĩa nowe Ngai witũ. (Isa. 43:10-12) Nĩtwĩsĩ kana nũtonya kwĩka kyonthe kĩla kĩkwendeka nĩ kana atũnenge vinya wa kwĩanĩsya kwenda kwake nesa. (2 Ako. 4:7-9) Ĩĩ nĩwʼo vyũ, twaendeea kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku, Yeova no atũtetheesye tũkĩlye vinya ĩtatwa tũkwonaa tũtayĩtonya. w17.08 11-12 ¶13-14

Ũthũkũmi wa ĩvinda yonthe ũkaũtetheesya ũtume ndũũ na athũkũmi angĩ ma ĩvinda yonthe na ũyĩthĩwa Mũklĩsto mũima kĩ-veva. Aingĩ nĩmesĩte kũmanya kana ũndũ ũmwe ũmatetheetye methĩwe na mũtwaano mũseo nĩ kũlika ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe ĩla maĩ ma mũika. Kaingĩ ala maĩ mavainia matanamba kũtwaana kana kũtwawa nĩmaendeeaa na ũthũkũmi woo o na matwaana. (Alo. 16:3, 4) Ndwĩsa kwĩka mĩvango ya kĩndũ kĩte ngoonĩ. Ĩandĩko ya Savuli 20:4 yaĩtye kana Yeova no “akũnenge kwenda kwa ngoo yaku,” na no “eanĩsye mosũanĩo maku onthe.” Kwoou sũanĩa nesa kĩla ũkwenda kwĩka. O na ĩngĩ, sũanĩa kĩla Yeova ũendeee kwĩanĩsya ũmũnthĩ na ũndũ we ũtonya kũtetheesya wĩanĩ wake. Na ĩndĩ ũivanga kwĩka kĩla kĩũmwendeesya. Wamũthũkũma Yeova wĩ ũthũkũmi wa ĩvinda yonthe, ũkekalaa wĩ mwĩanĩe vyũ nũndũ ũkeethĩawa ũitũmĩa thayũ waku kũmũtaĩa. Nĩ wʼo ki, “ĩtanʼye nthĩnĩ wa Yeova; nake akakũnenga kila ũvoyete na ngoo yaku.”—Sav. 37:4. w17.07 26 ¶15-18

Mũndũ weanĩsya nesa ũndũ eĩnengetwe kana wĩ na nguma nzeo mũno ya Kĩklĩsto nĩwaĩle kũkathwa. Ethĩwa nĩtũkathaa andũ, ti mbee mũno Yeova Ngai? Twĩ na itumi nzeo vyũ sya kũmũtaĩa. No tũmũtaĩe nũndũ wa vinya wake, ũla ũtonya kwoneka syĩndũnĩ ila woombie. O na no tũmũtaĩe nũndũ wa maũndũ maseo ala wĩkĩte andũ, kwa ngelekanyʼo, nĩwaumisye Mwana wake ethĩwe nthembo ya wovosyo. Mũandĩki wa Savuli ya 147 nĩweewie aĩle kũmũtaĩa Yeova. O na ĩngĩ nĩwathokisye angĩ mamũtaĩe Ngai vamwe nake. (Sav. 147:7, 12) Tũyĩsĩ savuli ĩsu yaandĩkiwe nũũ, kĩla twĩsĩ nĩ kana mũandĩki wayo nũtonya kwĩthĩwa atwĩe vakuvĩ na ĩvinda yĩla Aisilaeli ala matavĩtwe makatwawa Mbaviloni matũngiwe Yelusaleme nĩ Yeova. (Sav. 147:2) No nginya kũtũngwa kwa andũ ma Ngai vala maĩ matonya kũmũthaithĩa ũndũ wendaa kwĩthĩwe kwatumie mũandĩki ũsu wa Savuli amũtaĩa Yeova. We wĩ na itumi syĩva sya kwasya “Aleluya” thayũnĩ waku?—Sav. 147:1; Ũvu. 19:1. w17.07 17 ¶1-3

Yesũ nĩweesĩ kana aatĩĩi make aingĩ makeethĩwa na ĩvinda yetu me nthĩ ĩno nthũku maimantha kĩndũ kya kũmekalya. O na kũtwʼĩka ndaaelesya nĩkĩ waisye kana ũthwii ũsu nĩ ũthwii “ũte wa ũlũngalu,” Mbivilia nĩyonanĩtye nesa vyũ kana kĩyaĩ kĩeleelo kya Ngai andũ makũnae viasala ila ikũnawa na ĩtomo. Yeova nĩwanengie Atamu na Eva syĩndũ ila maĩ na vata nasyo me mũũndanĩ wa Eteni ateũmathimĩa. (Mwa. 2:15, 16) Nayo ĩvindanĩ ya atũmwa, veva mũtheu nĩwatetheeisye kĩkundi kya etĩkĩwʼa mauta weethĩa “vai ũmwe waasya kĩndũ o na kĩmwe kya ila waĩ nasyo nĩ kyake mwene; ĩndĩ maĩ na mũamba wa syĩndũ syonthe.” (Meko 4:32) O na mwathani Isaia nĩwawetie ĩũlũ wa ĩvinda yĩla andũ onthe makatanĩaa mũno ũsyao wa nthĩ. (Isa. 25:6-9; 65:21, 22) Ĩndĩ kavindanĩ kaa tũĩ, no nginya aatĩĩi ma Yesũ matũmĩe “ũĩ” nĩ kana makwate syĩndũ ila me na vata nasyo matũmĩĩte “ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu” wa nthĩ ĩno, na kavindanĩ o kau maitata mũno mamwendeesye Ngai.—Luka 16:8. w17.07 8 ¶4-6

Ngewanĩ ĩla yĩ ĩvukunĩ ya Yovu, yĩla nĩ yĩmwe katĩ wa ala maandĩkiwe tene vyũ, nĩtũsomaa kana Satani aisye kana Yovu akathĩnwʼa mũno no amũtie Ngai. Kwoou Satani eeie Ngai namũtate Yovu. Yeova ndaaĩka ũu ĩndĩ nĩwanengie Satani mwanya amũtate. Ĩtina wa kavinda kakuvĩ, Yovu nĩwakwʼĩĩwe nĩ athũkũmi make, vamwe na syana syake syonthe syĩ ĩkũmi, na aasya malĩ ĩla waĩ nayo. Satani akũnie maũndũ asu kwa nzĩa yatumie voneka nĩ ta Ngai mwene waeteete Yovu mathĩna make. (Yovu 1:13-19) Ĩtina wa vau Satani nĩwaeteie Yovu ũwau mũthũku na waĩ na kyalya kingĩ mũno. (Yovu 2:7) Kĩla kyamũũmĩisye ĩ ya mũno nĩ ndeto sya kĩveti kyake vamwe na sya ala anyanyae atatũ meetwʼĩkĩthasya mokie kũmũkiakisya. (Yovu 2:9; 3:11; 16:2) Kwaendie ata? Ĩtina nĩvesie kũmanyĩka kana ũsu wa Satani waĩ o ũvũngũ mũthei. Yovu ndaaĩtĩkĩla kũmũkaĩa Ngai.—Yovu 27:5. w17.06 24 ¶9-10

Ene mĩsyĩ ũmũnthĩ nĩmesĩ kana Maandĩko nĩmamanengete kĩanda kya kũmanthĩa mĩsyĩ yoo. No nginya mathũkũme na kĩthito nĩ kana meanĩsye kĩanda kĩu. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo wĩa wĩsĩte kũtwʼĩkĩa andũ mũio. Ũmũnthĩ mawĩa me mũo, na ala meũmantha wĩa nĩ aingĩ. Kĩu kĩtumaa amwe malasimĩka kũthũkũma masaa maingĩ o na kau mavinda amwe maĩvawa naĩ. Eka kĩu, ũmũnthĩ kambunĩ mbingĩ syendaa kũseũvya syĩndũ mbingĩ mũno na kĩu kĩtumaa athũkũmi mathũkũmĩthwʼa mũno. Ũndũ ũsu ũmanoasya mũno, na ũkamaitavĩa kĩlĩkonĩ na ngoonĩ. Athũkũmi ala mekwĩwʼa matathũkũma kĩthemba kĩu methĩawa matonya kũvutwa. Ũla twaĩle kũlũmanyʼa nake mbee ta twĩ Aklĩsto nĩ Yeova Ngai, ĩndĩ ti ũla ũtũandĩkĩte. (Luka 10:27) Wĩa ũla tũthũkũmaa wĩthĩawa no kĩndũ kya kũtũkwatĩĩa. Wĩa ũsu nĩwʼo ũtũtetheeasya tũkeanĩsya mavata maitũ vamwe na wĩa witũ wa kũtavanyʼa. Ĩndĩ tũkethĩwa tũte metho, wĩa ũsu no ũvĩngĩĩse ũthaithi witũ. w17.05 23 ¶5-7

Ve mavinda ala eũ kĩkundinĩ matonya kũkũlya Aklĩsto aima kĩ-veva mamatetheesye kũmanyĩsya syana syoo ũwʼo. Ethĩwa mũsyai nĩwatwʼa kana nũkwenda mũndũ ũngĩ emanyĩsye na syana syake, ũsu ũkũkũlwʼa eke ũu ndaĩle kwĩyosea kĩanda kya mũsyai. Mavinda amwe ana-a-asa kana eĩtu-a-asa nĩmatonya kũkũlwʼa memanyĩsye Mbivilia na syana sya asyai matendeeawʼa nĩ ũwʼo. Ũla wakũlwʼa eke ũu nĩwaĩle kũlilikana kana o na kũtwʼĩka nĩwe ũkũtetheesya mwana ũsu kĩ-veva, ti we mũsyai wake. Na atwʼĩka nũkwĩmanyĩsya Mbivilia na mwana ta ũsu, wĩthĩwa wĩ ũndũ wa ũĩ akeka ũu me mũsyĩ kwa mwana ũsu, asyai ma mwana me vo kana ve Mũklĩsto ũngĩ mũima. Ethĩwa ti ũu maĩle kũsomea vandũ vaseo menekee nĩ andũ. Meeka ũu mainenga mũndũ o na ũmwe kĩtumi kya kũmasũanĩĩa naĩ. O na vailyĩ ũu, ve wĩkwatyo kana ĩvinda yĩkavika asyai asu meanĩsye kĩanda kĩla manengetwe nĩ Ngai kya kũsũvĩa syana syoo kĩ-veva. w17.06 8 ¶15-16

Syana ikethĩwa itendete kũatĩĩa syĩthĩo sya asyai masyo, nitonya kũlea kwĩmanyĩsya kĩthyomo kyoo, o na kwĩtĩkĩlana na mũĩkĩĩo woo. Asyai Aklĩsto mathĩnĩkĩaa mũno mavata ma kĩ-veva ma syana syoo vandũ va kũmantha kwĩuna ene. (1 Ako. 10:24) Mwana-a-asa wĩtawa Samuel aĩtye atĩĩ: “Nĩ na kĩveti kyakwa nĩtwasyaisye syana sitũ nesa tũmanye nĩ kĩthyomo kĩva kĩtonya kũitethya iendeee nesa kĩ-veva, na ĩndĩ twavoya tũnengwe ũĩ. . . . Nũndũ nĩtwoonie kana iitethekaa nĩ maũmbano ma kĩthyomo kitũ, nĩtwathamĩĩie kĩkundinĩ kĩngĩ kya kĩthyomo kya kũu. Nĩtwaendaa vamwe nasyo maũmbanonĩ na ũtavanyʼa tũte kũtĩĩa. O na nĩtwathokasya anyanyae maitũ kũu tũkaĩsanĩa na tũkai ndembea. Kwĩka maũndũ asu onthe nĩkwatetheeisye syana sitũ syamanyana na ana-a-asa na syeethĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova, weethĩa syĩmwona ta Ngai wasyo, Ĩthe wasyo, na Mũnyanyae wasyo. Twatalile ũsu tawʼo ũndũ ũla wesaa kũitethya mũno o na kwĩ kwĩmanyĩsya kĩthyomo kitũ.” w17.05 10 ¶11-13

O mĩtũkĩ nthĩ ĩno ĩkatiwa o ala metĩkĩlaa ũsumbĩki mũnene wa Yeova wĩ wʼoka. Twĩ na wendi mwingĩ ta kĩ wa kwona mũthenya ũsu ũivika! Twĩ na wendi ta ũla Ndevola na Mbalaka maĩ nawʼo ĩla mainie: “Amaitha maku onthe nĩmathele ũu, ame Yeova; ĩndĩ ala mamwendaa nĩmethĩwe ta syũa yĩkyuma na vinya wayo mũnene.” (Asi. 5:31) Yeova akeanĩsya wendi ũsu ĩla ũkananga nthĩ ĩno nthũku ya Satani. Kaũ wa Ali–Maketoni wambĩĩa tũikakũlwʼa twĩnengane tũtetheesye kaũnĩ ũsu. Yĩu yĩkeethĩwa ĩvinda ya kũatĩĩa ndeto ii: “Ũngamai, mwone ũtangĩĩo wa Yeova.” (2 Mav. 20:17) Ĩndĩ ĩvinda yĩu yĩte ĩviku, twĩ na myanya mingĩ ya kũkwata mbau ũsumbĩki wa Yeova twĩ na ũkũmbaũ na kĩthito. “Nũndũ andũ nĩmeenenganie na ngoo ya kwenda, mũtaĩei Yeova.” Ũu nĩwʼo Ndevola na Mbalaka mambĩĩe wathi woo wa ũsindi. Wathi ũsu mayawinĩaa kyũmbe kĩngĩ o na kĩva ĩndĩ mainĩaa Ũla wĩ Ĩũlũ wa Onthe. (Asi. 5:1, 2) O ta ũu ũmũnthĩ, eka kwĩnengane kwaku na ngoo ya kwenda kũtume ala angĩ ‘mamũtaĩa Yeova’! w17.04 32 ¶17-18

O na kau Yosevu ndaĩ olwa nĩ mathĩna ala woonete myakanĩ 13 ĩla wathĩnie, ndaaĩtĩkĩla kwoveea ũthatu ngoonĩ. (Mwa. 45:5-8) Na ũndũ ũla mũnene nĩ kana ndaaeka mawonzu ma ala angĩ na mavĩtyo ala mamwĩkĩte mamwanangĩe ngwatanĩo yake na Yeova. Kwoou nũndũ Yosevu nĩwaendeeie kwĩkala e mũĩkĩĩku, nĩweeyoneie kwʼoko kwa Yeova kũilũnga maũndũ, na nĩwoonie aimũathima vamwe na mũsyĩ woo. O naitũ nĩtwaĩle kũsũvĩaa ngwatanĩo yitũ vamwe na Yeova na tũimyonaa yĩ ya vata. Mawonzu ala ana-a-asa methĩawa namo mayaĩle kũtuma twananga ngwatanĩo yitũ vamwe na Ngai ũla tũmwendete na tũmũthaithaa. (Alo. 8:38, 39) Vandũ va ũu, ĩla tweekwa ũndũ ũtaĩle nĩ mũndũ kĩkundinĩ, ekai tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yosevu. Twaĩle kũendeea kũmũthengeea Yeova na kwona maũndũ ũndũ we ũmonaa. Na ethĩwa nĩtwatata a vaitũ kũatĩĩa myolooto ĩla yĩ Maandĩkonĩ nĩ kana tũlũnge maũndũ na nĩvaemela, twaĩle kũekea Yeova ũndũ ũsu tũĩkĩĩte vyũ kana akalũnga maũndũ ĩvindanĩ yĩla ũkwona yaĩle na kwa nzĩa ĩla yaĩle. w17.09 9 ¶6; 10 ¶9

Aana eekie o ũndũ wamwathĩte Ngai. Ndaakwatwa nĩ yĩsilya ya kũvĩndũa kĩla wathanĩte. Na kwoou oosie Samueli na athi nake mbee wa Mũthembi Mũnene Eli yĩla ĩeemanĩ yaĩ Silo, na ĩndĩ amũtavya atĩĩ: “Navoyaa mwana ũũ; na Yeova nũnengete kĩla namwĩtisye: Kwondũ wa ũu o nakwa nĩnĩmũnenganĩte kwa Yeova; ĩvinda yĩla wĩĩkala thayũ we nĩ mũnengane kwa Yeova.” (1 Sam. 1:24-28) Ĩtina wa vau, “kamwana Samueli keana ke o mbee wa Yeova.” (1 Sam. 2:21) Ũu nĩ kwasya ata? Nĩ kwasya kana o na kau Aana nĩwendete mwana ũsu wake, ndesaa kũmwona kĩla mũthenya ĩvinda yĩu waendeee kwĩana. Kwasũanĩa ũndũ weewʼaa ayenda mũno kũmũkĩka, kũmũthaũkya, na kũmũea. Maũndũ asu onthe nĩ ala inyia wa mwana ũtanĩaa kwĩka ĩla mwanae ũendeee kwĩana. O na vailyĩ ũu, vai ĩvinda Aana waaĩsa kwĩlila nũndũ wa kwĩanĩsya kĩla wamwathĩte Ngai. Ngoo yake nĩyamũtanĩaa Yeova.—1 Sam. 2:1, 2; Sav. 61:1, 5, 8. w17.04 4-5 ¶7-8

Mũtũmwa Vaulo aveveewe athana kana mĩthenya ya mũminũkĩlyo ĩkeethĩwa na “mavinda ma mũisyo,” na ĩndĩ asyoka aandĩka atĩĩ: “Andũ athe na akengani makaendeea na kwongeleka kũthũka.” (2 Tim. 3:2-5, 13) We nĩwĩyoneete wathani ũsu ũianĩa? Aingĩ maitũ nĩmathĩnĩtwʼe nĩ andũ athũku, ta ala angʼendu, ala me kĩmena kĩthũku mũno, na mbũlĩli. Andũ asu amwe athũku mayĩvithaa, ĩndĩ ve angĩ namo metusaa alũngalu na aseo ĩndĩ ũyĩthĩa mo nĩ andũ athũku vyũ. O na ethĩwa ithyĩ ene tũyaakomana na andũ ta asu athũku makatwĩka naĩ, meko moo nĩmatumaa tũnyamaa. Kwa ngelekanyʼo, twĩwʼaa thĩna mwingĩ mũno tweewʼa maũndũ mataweteka ala mekĩte. Twĩwʼaa twatelema mũno ĩla tweewʼa ũndũ meũthĩnyʼa syana, andũ akũũ, vamwe na andũ angĩ matamba kwĩtetea. Andũ athũku methĩawa na mĩkanĩlye mĩthũku mũno ĩilyĩ ta ya nyamũ, o na ĩngĩ ĩilyĩ ta ya ndaimoni. (Yak. 3:15) Ĩndĩ ũseo nĩ kana Ndeto ya Yeova nĩtũnengete ũvoo mũseo wa kũtũkiakisya. w17.04 10 ¶4