Mwei wa 6

We wĩona watho ũsu ta weekĩie atũmwa vinya ata? Mũtongoi woo atielye matukũ manini amatie, o na kau mayaeleetwe ũndũ ũsu nesa vyũ. Ĩndĩ ũu ti kwasya ĩtina wa kĩkwʼũ kyake mesaa kũtiwa mate na ũtethyo. Yeova nĩweeyũmbanĩtye kũsũngĩa mboya ila maĩ matonya kũvoya mayĩtya ũtethyo nĩ kana mavote kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ. Na nĩ wʼo, o na matekalĩte nĩmoonie Yeova amatetheesya ĩla mamũvoyie amanenge ũkũmbaũ. (Meko 4:29, 31) Ũu nowʼo vailyĩ ũmũnthĩ. Twaendeea kũsyaa ũsyao tũte kũeka, tũkatanĩaa kwĩthĩwa twĩ anyanyae ma Yesũ. Na no twĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana Yeova akeethĩawa eyũmbanĩtye kũsũngĩa mboya ila twamũvoya atũtetheesye kũkĩlya vinya matatwa ala tũtonya kũkomana namo tũitavanyʼa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. (Avi. 4:13) Nũathimo mũnene vyũ kwĩthĩwa tũtonya kũvoya na tũisũngĩwa na kwĩthĩwa twĩ anyanyae ma Yesũ. Mĩthĩnzĩo ĩsu tũnengetwe nĩ Yeova nĩtũlũlũmĩlasya tũendeee kũsyaa ũsyao.—Yak. 1:17. w18.05 21 ¶17-18

Myaka ĩtano ĩithela, Aklĩsto Ayuti ala matwĩe Yelusaleme nĩmamanyie “mũthenya wa Mwĩaĩi” nĩwathengeea, na nĩmoonie ũvano ũla Yesũ wamanengete akamea mawona mesemba makĩĩte maume ndũanĩ ĩsu. (Meko 2:19, 20; Luka 21:20-22) Mũthenya ũsu wa Yeova wavikie mwakanĩ wa 70 ĩla Alomi maanangie Yelusaleme. Ũmũnthĩ ve maũndũ maingĩ meũtũĩkĩĩthya kana mũthenya wa Yeova, ũla nĩ “mũnene na wa kũtĩsya mũno,” nĩ mũthengeeu. (Yoe. 2:11) Mwathani Nzevania aisye atĩĩ: “Mũthenya mũnene wa Yeova wĩ vakuvĩ, wĩ vakuvĩ na nĩwĩkalaatĩte mũno.” (Nzev. 1:14) Ndeto isu nĩtũkonetye o na ũmũnthĩ. Kwoou nũndũ mũthenya wa Yeova nĩ mũthengeeu mũno, Vaulo atwĩĩte “[nĩtũthĩnĩkĩane] ithyĩ kwa ithyĩ kũthangaanʼya wendonĩ na mawĩanĩ maseo.” (Aevl. 10:24) Ũu nĩ kwasya kana nĩtwaĩle kwĩkĩa kĩthito kingangĩ tũthĩnĩkĩe ana-a-asa maitũ nĩ kenda wĩthĩe nĩtũtonya kũmathangaasya ĩla vata waumĩla. w18.04 20 ¶1-2

We wĩona Yosua ta weewie eekĩwa vinya ata nĩ ndeto isu Yeova wamũtavisye atanalikya andũ make Nthĩ ya Watho? O na ĩngĩ Yeova nĩwathangaasya andũ make me ta mbaĩ. Kwa ngelekanyʼo, Yeova nĩwanengie Ayuti ala maĩ mũtavonĩ Mbaviloni watho wamakiakiisye mũno. Eeie mbaĩ ĩsu atĩĩ: “Ndũkakĩe, nũndũ nĩ vamwe naku; ndũkateve, nũndũ nyie nĩ Ngai waku; ngakwĩkĩa vinya; ĩĩ, ngakũtethya; ĩĩ, ngakũũngamya na kwʼoko kwa aũme kwa ũlũngalu wakwa.” (Isa. 41:10) O na nĩwathangaaisye Aklĩsto ma mbee, o tondũ ũthangaasya andũ make ũmũnthĩ. (2 Ako. 1:3, 4) Yesũ nĩ ũngĩ wathangaaiwʼe nĩ Ĩthe wake. Ĩla wavatisiwe eewie wasya wauma ĩtunĩ ũkyasya: “Ũũ nĩwe mwana wakwa mwendwa, ũla nendeeawʼa nĩwe.” (Mt. 3:17) Ndeto isu iilea kwĩthĩwa syathangaaisye Yesũ mũno ĩvinda yonthe yĩla waĩ kũũ nthĩ aianĩsya wĩa wake! w18.04 16 ¶3-5

Andũ aingĩ masoma mwĩao ũla Yeova wanengie Atamu no masye kana nĩwamũvatĩte ũthasyo wa kwĩka kĩla ũkwenda. Mayasya ũu kĩla matamanyaa nĩ kana ve kĩvathũkanyʼo katĩ wa kwĩthĩwa na ũthasyo wa kwĩnyuvĩa kĩla ũkwenda kũatĩĩa na ũthasyo wa kũtwʼa ũla ũseo na ũthũku. Atamu na Eva maĩ na ũthasyo wa kũnyuva nĩmeũmwĩwʼa Ngai kana maimwĩwʼa. Ĩndĩ no Yeova e weka waĩle kũtwʼa nesa vyũ kĩla kĩseo na kĩla kĩthũku, na “mũtĩ wa kũmanyĩthya ũseo na ũthũku” ũla waĩ mũũndanĩ wa Eteni woonanasya ũkũmũ ũsu wake. (Mwa. 2:9) Kwoou ĩla Yeova wanengie Atamu na Eva mwĩao ũsu, endaa kũmamanyĩsya o nesa kana mamwĩwʼa nowʼo matonya kwĩthĩwa na ũthasyo wa wʼo. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana asyai maitũ ma mbee manyuvie kũlea kũmwĩwʼa Ngai. Ĩndĩ ũtwi ũsu Atamu na Eva meekie nĩwamongeleeile ũthasyo ũla maĩ nawʼo? Aiee. Nĩmaaisye ũthasyo wa wʼo ũla maĩ nawʼo nũndũ wa kũtwʼa kwĩkala ũndũ mekwenda. w18.04 5-6 ¶9-12

Ve ũndũ ũngĩ Yeova wĩkaa eka o kũmewʼĩa ĩnee athũkũmi make ala meũthĩnwʼa. Nĩwosaa ĩtambya ya kũmatetheesya. Kwa ngelekanyʼo, yĩla Aisilaeli mathĩnĩaa Misili me ngombo, Yeova nĩwaeleiwe nĩ thĩna woo, na ũu watuma enda kwosa ĩtambya aũmine. Yeova eeie Mose atĩĩ: “Nĩ wʼo, nĩnonete thĩna wa andũ makwa . . . , na ngewʼa ũkayo woo . . . Nĩnĩsĩ mathĩna moo; nakwa nĩtheete nĩmavonokye mokonĩ ma Amisili.” (Kuma 3:7, 8) Yeova nĩwamewʼĩie andũ make ĩnee na kwoou amaumya ũkombonĩ. Myaka mingĩ ĩtina wa vau, Aisilaeli me Nthĩ ya Watho nĩmavithũkĩawa nĩ amaitha. Yeova eekaa ata? Mbivilia yaĩtye: “Nĩweewʼĩaa andũ ma Ĩsilaeli tei nũndũ wa kĩĩo kyoo yĩla maendee kũthĩnwʼa na kwĩwʼĩthwʼa woo nĩ amaitha moo.” Ĩvindanĩ yĩu, Yeova nĩwamewʼĩie andũ make ĩnee na amatetheesya. Atũmie asili mavonokye Aisilaeli kuma kwa amaitha moo.—Asi. 2:16, 18, The Holy Bible in Current Kikamba Language. w19.03 15 ¶4-5

Mĩao ĩlĩ ya mbee katĩ wa ĩla Mĩao Ĩkũmi yaĩtye kana Aisilaeli maaĩle kũmũthaitha Yeova e weka, na ĩkamakanyʼa maikathaithe mĩvwʼanano. (Kuma 20:3-6) Mĩao ĩsu ndyanenganĩtwe ĩmũtethye Yeova. Ĩndĩ yanenganĩtwe ĩmatethye andũ make. Yĩla mathaitha ngai sya mbai ingĩ, nĩmalikaa thĩnanĩ. Kĩvathũkanyʼo na ũu, Yeova nĩwaathimaa andũ make yĩla meethĩwa me aĩkĩĩku kwake na meevathana na kwĩka ala angĩ maũndũ matekwosana na ũsili wa katĩ. (1 Asu. 10:4-9) Yeova ndatonya kũtũlwa mũtĩ yĩla ala maasya nĩ athũkũmi make maema kũatĩĩa myolooto yake, na vandũ va ũu, mayĩũmĩsya andũ make. Ĩndĩ Yeova nũtwendete na nũmanyaa yĩla tweekwa maũndũ matekwosana na ũsili wa katĩ. Ewʼaa woo mũno kwĩ o na ũndũ mũndũ mũka wĩwʼaa oona mwana wake aithĩna. O na kau ndalikĩlĩĩlaa maũndũ vau kwa vau, ĩvinda yake yavika akamasilĩla eki ma naĩ nũndũ wa maũndũ ala mekaa kwelekela ala angĩ. w19.02 22-22 ¶13-15

Maũndũ ala maneeneawa ũmbanonĩ syumwanĩ ila ithengeee ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, methĩawa makonetye mũno mũno ngelekanyʼo yake. Nĩmaneeneaa ũndũ woonanisye wĩnyivyo wĩana kwa kũnengane thayũ wake wĩthĩwe nthembo ya wovosyo. Na nĩmatumaa twĩwʼa tũyenda kũatĩĩa ngelekanyʼo yake ya wĩnyivyo, na twenda kwĩka kwenda kwa Yeova o na yĩla maũndũ metu. Nĩtũsũanĩaa ũndũ woonanisye ũkũmbaũ wĩana mĩthenya mĩvũthũ atanamba kũkwʼa. Kavindanĩ kau Yesũ nĩweesĩ nesa vyũ kana amaitha make makilyĩ manambĩĩa kũmwĩkĩĩthya nthoni, mamũvũe, na maimũaa. (Mt. 20:17-19) Ĩndĩ nĩwatwʼĩte vyũ kana ndesyoka ĩtina. Yĩla saa wavikie, eeie atũmwa make, ala maĩ vamwe nake mũũndanĩ wa Ngesemanii, atĩĩ: “Ũkĩlai tũthi. Sisyai! Mũvũnyanĩi wakwa nũthengeee.” (Mt. 26:36, 46) Ĩtina wa vau, andũ ala mookĩte kũmũkwata nĩmavikie me na mĩio ya kaũ. Amona nĩwaũngamie mbee woo, amatavya nĩwe ũũ, na eea asikalĩ maekane na atũmwa make mathi. (Yoa. 18:3-8) Yesũ aĩ ngũmbaũ vate ngũĩ! Ũmũnthĩ Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta vamwe na malondu angĩ nĩmatataa kwĩthĩwa na ũkũmbaũ o ta Yesũ. w19.01 27-28 ¶7-8

Mũsoli atũmĩaa langi syĩ kĩvathũkanyʼo sya kwendeesya nĩ kana akwate visa mwanake, na o ta ũu no nginya twĩthĩwe na nguma ingĩ kauta nĩ kana twĩthĩwe na ũuu. Nĩ kana mũndũ ethĩwe na ũuu, nĩwaĩle kwĩthĩwa e na nguma ta wĩnyivyo, wĩwi, ethĩwe ekaa angĩ nesa, na ayĩthĩwa e na ũkũmbaũ. No ala me wĩnyivyo matonya kũmwĩwʼa Ngai. Kĩndũ kĩmwe Ngai wendaa twĩanĩsye nĩ kwĩka angĩ nesa. (Aka. 5:22) Na yĩla tweeka kwenda kwa Ngai, Satani ndewʼaa mũyo. Nĩkyo kĩtumi o na twatata ata twĩthĩwe twĩnyivĩtye na tũyĩka angĩ nesa, wĩthĩaa andũ aingĩ ma nthĩ ĩno ya Satani mailea kũtũmena. (Yoa. 15:18, 19) Nũndũ wa ũu, no nginya twĩthĩwe na ũkũmbaũ nĩ kana tũmũsiĩĩe Satani. Mũndũ ũte na ũuu ethĩawa na mĩtũlyo, ndatũngangaa ngoo yake athata, na ndamwĩwʼaa Yeova. Ũu nĩwʼo Satani ũilye vyũ. Na nengĩ nĩkyo kĩtumi ũmenete andũ auu! Amamenaa nĩkwĩthĩwa matumaa amanyĩka ũndũ ũthũkĩte nũndũ methĩawa na nguma nzeo we ũtesa kũsyona. Na ĩndĩ kĩla kĩmũũmaa vyũ nĩ kana nĩmonanasya nesa vyũ kana we nĩ mũkengani. Ata? Andũ auu maendeeaa kũmũthũkũma Yeova mate kũeka o na Satani asya ata kana eeka ata amasiĩĩe!—Yovu 2:3-5. w19.02 8-9 ¶3-5

Yeova nĩweesĩ kana ekali ma Mbaviloni makeethĩwa na wia. Nthĩ ya Mbaviloni yaĩ ĩvithũkĩwe nĩ ita syĩ vinya sya Metia na Velisia. Yeova avangĩte kũtũmĩa ita isu nĩ kana athasye andũ make maume Mbaviloni. (Isa. 41:2-4) Yĩla Ambaviloni na andũ ma nthĩ ingĩ mamanyie kana mũmaitha woo nũthengeee, kĩla ũmwe nĩwatatie kwĩkĩa ũla ũngĩ vinya kwa kũmwĩa: “Ĩthĩwa na ũkũmbaũ mũnene.” O na nĩmaseũvisye ngai mbingĩ sya mĩvwʼanano mayĩkwatya kana ikamasũvĩa. (Isa. 41:5-7) Ĩvinda yĩu, Yeova nĩwatumie ngoo sya Ayuti ala maĩ atave iusya kwa kũmea atĩĩ: “We, Isilaeli, [kĩvathũkanyʼo na mbaĩ ila ingĩ wĩ] mũthũkũmi wakwa . . . Ndũkateve, nũndũ nyie nĩ Ngai waku.” (Isa. 41:8-10) Ĩandĩkonĩ yĩu Yeova aĩtye: ‘Nyie nĩ Ngai waku.’ Kwa kũmatavya ndeto isu, Yeova nĩwaĩkĩĩthisye athaithi make aĩkĩĩku kana nĩwamalilikene namo maĩ andũ make. Ameie: “Ngamũkua . . . na ngavonokya.” Vate nzika, ndeto isu sya kũkiakisya na kwĩkĩa vinya nĩsyamalũlũmĩĩilye Ayuti asu maĩ atave.—Isa. 46:3, 4. w19.01 4 ¶8

Ĩandĩko ya Maliko 1:9-11 nĩyo yĩwetete ĩvinda ya mbee katĩ wa mavinda atatũ ala Yeova waneenie kuma ĩtunĩ. Yeova aisye: “Nue Mwana wakwa mwendwa; nĩnendeeawʼa nue.” No nginya wĩthĩe Yesũ nĩwakiitiwe ngoo mũno eewʼa wasya wa Ĩthe wake ũyasya kana nũmwendete na nũmũĩkĩĩe. Ndeto isu sya Yeova nĩsyaĩkĩĩthisye maũndũ atatũ ĩũlũ wa Yesũ. Ũndũ wa mbee, Yesũ nĩ Mwana wake. Ũndũ wa kelĩ, Yeova nũmwendete Mwana wake. Na ũndũ wa katatũ, Yeova nĩwendeeawʼa nĩ Mwana wake. Yĩla Yeova wamwĩie “Nue Mwana wakwa,” oonanisye kana Yesũ, Mwana wake mwendwa, yu aĩ Mwana wake kwa nzĩa ĩngĩ ya mwanya. Nĩkĩ? Nũndũ yĩla Yesũ waĩ ĩtunĩ aĩ mwana wake wa veva. Ĩndĩ yĩla wavatisiwe nĩwetĩkĩiwʼe mauta kwĩsĩla veva mũtheu. Ĩvindanĩ yĩu Ngai nĩwoonanisye kana Yesũ e mwĩtĩkĩwʼa mauta wake, aĩ na wĩkwatyo wa kũsyoka ĩtunĩ, na aitwʼĩka Mũthembi Mũnene na Mũsumbĩ ũnyuvĩtwe nĩ Ngai. (Luka 1:31-33; Aevl. 1:8, 9; 2:17) Kwoou ĩvinda yĩla Yesũ wavatisawa, Ĩthe wake aĩ na kĩtumi kĩseo kya kwasya: “Nue Mwana wakwa.”—Luka 3:22. w19.03 8 ¶3-4

Andũ mambĩĩe kũnewa ũtao mũthũku tene, na Satani nĩwe waĩ wa mbee kwĩka ũu. Satani eeie Eva kana e na mũũme makatanĩaa kwĩkala kũũ nthĩ mũnango meetwʼĩĩa ũndũ mo mekwenda kwĩkala. Ĩsu yaĩ o mĩtavyo Satani waĩ nayo nũndũ vai mũndũ wamũtũmĩte akamanenge ũtao. (Mwa. 3:1-6) Ndaamanenga ũtao atĩ nũndũ endaa kũmatethya. Endaa amakwatye nĩ kana mo na ũsyao ũla makakwata mambĩĩe kwĩka kwenda kwake na kũmũthaitha vandũ va kũmũthaitha Yeova. Ĩndĩ Yeova nĩwe wanengete Atamu na Eva kyonthe kĩla maĩ nakyo. Nĩwamanthĩĩte kĩla ũmwe woo mũtindanyʼa, akamavandĩa mũũnda mwanake na akamane, na amombĩte me na mĩĩ mĩseo ĩtonya kwĩkala tene na tene. Ĩndĩ ũthũku, Atamu na Eva mayaamwĩwʼa Ngai na nũndũ wa ũu matila ndũũ yoo nake. Ithyonthe nĩtwĩsĩ thĩna ũla walikile. O tondũ watila ĩlaa mũtĩnĩ yambĩĩaa kũvoova na mũthya yĩyũma, mĩĩ yoo yambĩĩe kũthela vinya nginya mũthya mesa kũkwʼa. O nasyo syana syoo nĩsyakwatiwe nĩ kĩumo kya naĩ. (Alo. 5:12) Ĩndĩ o na andũ mene kĩu, aingĩ moo manyuvaa kũlea kũmwĩwʼa Ngai. Mendaa kwĩkala ũndũ mo mekwenda. (Aev. 2:1-3) Kĩla kĩmakwatĩte kyonanasya nesa vyũ kana ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ nĩ sya wʼo. w18.12 20 ¶3-4

Mũtũmwa Vaulo aĩ mũndũ mũĩ na aĩ mũsomu. O na nĩweesĩ Kĩevelania na Kĩkiliki. (Meko 5:34; 21: 37, 39; 22:2, 3) Ĩndĩ enda kũtwʼa kana ũndũ mũna nĩwaĩle kana ndwaĩle, ndeetĩkĩlaa kũtongoewʼa nĩ ũĩ wa nthĩ ĩno. Vandũ va ũu, eekwatasya Maandĩko vyũ mamũtongoesye. (Meko 17:2; 1 Ako. 2:6, 7) Nũndũ wa ũu, Vaulo nĩweanĩisye ũthũkũmi wake nesa, na eethĩwa na wĩkwatyo wa tene na tene. (2 Tim. 4:8) Tũi na nzika kana mosũanĩo ma Ngai nĩmo maseo vyũ kwĩ ma nthĩ ĩno. Tweetĩkĩla kũatĩĩa mosũanĩo make, tũkekalaa twĩ atanu vyũ na maũndũ maitũ makaendaa nesa. Yeova ndatũlasimĩthasya tũsũanĩe take. O na “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ,” vamwe na atumĩa, maitũlasimĩthasya twĩke ũu. (Mt. 24:45; 2 Ako. 1:24) Ĩndĩ kĩla Mũklĩsto nĩwe waĩle kũvĩndũa mosũanĩo make mosane na ala ma Ngai. w18.11 20-21 ¶12-13

Ngai nĩwaveveeie Isaia athana kana andũ make masyoka nthĩ yoo, maikathĩnwʼa ĩngĩ nĩ maũndũ mathũku, na maikekalaa mũisyonĩ. O na maikakĩaa kũvithũkĩwa nĩ nyamũ kana nĩ andũ me na mĩkanĩlye ta ya nyamũ. Onthe makekalaa me asũvĩĩku, methĩwe nĩ anini kana nĩ akũũ. (Isa. 11:6-9; 35:5-10; 51:3) Isaia athanie kana nthĩ yonthe, na ti o mbaĩ ya Isilaeli yĩ yoka, “ĩkausũwʼa nĩ kũmũmanya Yeova, o tondũ manzĩ mekunĩkĩlye ũkanga.” Isaia nĩwakindĩlĩĩle kana ala makasyoka maikatelemwʼa nĩ andũ kana nĩ nyamũ. Athanie kana nthĩ ĩsu ĩkasyaa lĩu mwingĩ nũndũ kĩwʼũ kĩkeethĩwa kĩ kingĩ o tondũ mũũndanĩ wa Eteni vailye. (Mwa. 2:10-14; Yel. 31:12) Wathani ũsu weanĩie ĩvindanĩ yĩu yĩ yoka kana nĩwesaa kwĩanĩa ĩvindanĩ yĩngĩ? Mbee, vai kĩndũ kyonanasya kana ala masyokie kuma mũtavonĩ nĩmavoiwʼe na kyama. Kwa ngelekanyʼo, ala matoonaa mayaasalukwʼa metho. Kwoou Ngai oonanasya kana ve ĩvinda yĩ mbee andũ makavowʼa. w18.12 5 ¶11-12

Kũendaa nthĩnĩ wa ũla wʼo ti ũndũ wa mũthenya ũmwe. Twĩenda kũendeea kwĩka ũu nginya tene na tene. Ĩndĩ tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũlũlũmĩlye ũtwi witũ wa kũendaa nthĩnĩ wa ũla wʼo? Twaĩle kũendeea kwĩmanyĩsya wʼo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai na kũvindĩĩsya maũndũ ala tũkwĩmanyĩsya. Thooa wʼo kwa kũmanthaa mwanya kĩla ĩvinda wĩyĩĩthye Ndeto ya Ngai. Weeka ũu, ũkoonaa wʼo wĩ wa vata mũnango, na ndũkesa kwĩwʼa ta ũũthoosya mũthenya o na ũmwe. Ĩandĩko ya Nthimo 23:23 nĩyĩwetete kĩndũ kĩngĩ twaĩle kũthooa eka o ũla wʼo. Yĩtwĩĩte tũthooe “ũĩ, na ũmanyĩsyo [kana, ũkanyʼo], na ũmanyi.” Kwĩmanyĩsya kwĩ kwʼoka kũitoetye. No nginya tũtũmĩe wʼo ũla tweemanyĩsya. Ũmanyi nũtũtetheeasya kũelewa ũndũ kĩla tweemanyĩsya kĩkwatĩanĩe na kĩla tũtwĩe twĩsĩ. Nawʼo ũĩ nĩwʼo ũtũtetheeasya kũtũmĩa kĩla tweemanyĩsya. Na ve mavinda angĩ wʼo ũtonya kũtũnenga ũkanyʼo nĩ kana twone moalyũku ala twaĩle kwĩka. Mwa ekai twĩtĩkĩlae ũkanyʼo ũla twakwata! Ũkanyʼo ũsu nĩ wa vata vyũ o na kwĩ vetha.—Nth. 8:10. w18.11 8 ¶3; 11 ¶13-14

Nĩ kyaũ wonaa kĩ kya vata vyũ thayũnĩ waku? We no ũkĩkũanyʼe na kĩndũ kĩngĩ kĩte kya vata takyo? Athũkũmi ma Yeova ala meyumĩtye vyũ mamũthũkũme mayamba kũemwa nĩ kũsũngĩa makũlyo asu. Ngwatanĩo ĩla twĩthĩawa nayo vamwe na Yeova nĩyo kĩndũ kĩla kya vata vyũ thayũnĩ witũ, na tũyĩsa kũmĩkũanyʼa na kĩndũ kĩngĩ. Kĩndũ kĩngĩ kya vata nĩ wʼo ũla twĩmanyĩĩtye Mbivilianĩ, na wʼo ũsu nĩwʼo ũtũtetheetye tũkethĩwa na ngwatanĩo nzeo na Ĩthe waitũ wa ĩtunĩ. (Ako. 1:9, 10) Kwasũanĩa ũndũ Mũmanyĩsya Ũla Mũnene ũtũmanyĩĩtye maũndũ maingĩvĩte Ndetonĩ yake, Mbivilia! Mbee, nũtũvuanĩsye ũndũ ĩsyĩtwa yake ne ya vata na nũtũvuanĩsye nguma syake. Kelĩ, nũtũtavĩtye ũndũ watwendie nginya anengane Mwana wake, Yesũ, ethĩwe nthembo ya wovosyo. O na nũsyokete akatũmanyĩsya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Masia, na wĩkwatyo wa kwĩkala Nthĩ Nzaũ. Na eka ũu, nũtũmanyĩasya mwĩkalĩle ũla twaĩle kwĩthĩwa nawʼo. Maũndũ asu nĩ ma vata mũno nũndũ nĩmatũtetheeasya kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Mũmbi waitũ. Kũmamanya nĩkũtumĩte twĩthĩwa na kĩeleelo thayũnĩ. w18.11 3 ¶1-2

Akengani onthe mayĩsa kũvitha Yeova kĩndũ nũndũ “syĩndũ syonthe nĩ nthei na kumĩlwʼa methonĩ” make. (Aevl. 4:13) Kwa ngelekanyʼo, Anania na Savaila nĩmavangie ngoonĩ syoo kũkenga atũmwa. Mathooisye kĩsio kĩmwe kya kĩtheka kyoo, ĩndĩ mayaatwaĩa atũmwa mbesa syonthe. Anania na Savaila mendaa moneke ta andũ aseo mũno kĩkundinĩ na alau mũno, na kaĩ tiwʼo mailye. Ĩndĩ Yeova nĩweene kĩla meekie, na nĩwamoseie ĩtambya yĩla yamaĩlĩte. (Meko 5:1-10) Yeova onaa ata ala maneenaa ũvũngũ? Satani vamwe na akengani onthe athũku take na matelilaa makekwʼa “ĩianĩ ya mwaki.” (Ũvu. 20:10; 21:8; Sav. 5:6) Nĩtwĩsĩ kana Yeova “ti mũndũ, ũndũ ũneena ũvũngũ.” Na ũwʼo nĩ kana “kũitonyeka Ngai kũneena ũvũngũ.” (Mot. 23:19; Aevl. 6:18) ‘Yeova nũmenete ũĩmĩ ũla ũneenaa ũvũngũ.’ (Nth. 6:16, 17) No nginya tũneenae ũwʼo mavinda onthe ethĩwa nĩtũkwenda atũathimae. w18.10 8 ¶10-13

Twasye mũnene waku wĩanĩ nĩwaũkũlya umye mĩvothi kwondũ wa sikũkũ ĩkonanĩtye na ndĩni sya ũvũngũ. We wĩka ata? Vandũ va kweteela maũndũ ta asu mese kumĩla, wĩona ata ũkasũanĩa yu tũĩ ũndũ Yeova wonaa maũndũ asu? Weeka ũu, ndũkavĩngĩĩsĩka yĩla ũndũ ta ũsu ũkaumĩla. Ũkoosa ĩtambya yĩla yaĩle na ũkatũmĩa ndeto ila syaĩle. Kũsũanĩa tene ũndũ tũtonya kwĩka nĩ kana twĩkale tũlũmanĩtye na Yeova nĩkũtonya kũtũtethya mũno ũndũ twĩsa kũtwawa sivitalĩ twĩ vathũku. Nĩtwĩthĩawa tũtwʼĩte vyũ kana tũikaiitwa na nthakame kana ila ilungu inya nene sya nthakame. Ĩndĩ ve motwi amwe makonetye kũiitwa na nthakame twaĩle kwĩyĩkĩa ithyĩ ene tũatĩĩe myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ. (Meko 15:28, 29) Ndũketeele wĩĩsa kwĩka ũtwi wĩ sivitalĩ saa ila ũendeee kwalwʼa, na kavindanĩ o kau wĩendeka wĩke ũtwi vate kwananga ĩvinda. Yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kwĩka ũkunĩkĩli na kusũsya valũa wa kũũsũvĩa kĩ-mĩao, ta kwa ngelekanyʼo, kaati ya DPA (Durable Power of Attorney for Health Care). O na nĩwaĩle kũneena na ndakĩtalĩ waku kwĩ tene. w18.11 24 ¶5; 26 ¶15-16

Yeova atũsũvĩaa tondũ mũĩthi wendete malondu make ũmasũvĩaa. Nĩwĩwʼĩaa andũ make tei na akamokitĩa yĩla mekwenda kũvithũkĩwa nĩ amaitha. Kũmanya ũu kũtwĩkĩaa vinya ta kĩ ĩvindanĩ yĩĩ tũthengeee mũno mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno! Yeova eendeea kũsũvĩa andũ make o ũndũ tũendeee kũthengeea ũla thĩna mũnene. (Ũvu. 7:9, 10) Kwoou andũ ma Ngai, methĩwe nĩ akũũ kana nĩ anini, nĩ aima kana me na mawonzu ma mwĩĩ, maikakĩa kana matelemwʼe nĩ kĩndũ ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene. Makeeka ũndũ wĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ũsu! Makalilikana ndeto ii syaneeniwe nĩ Yesũ Klĩsto: “Sisyai ĩũlũ, na ũkĩlyai mĩtwe yenyu; nũndũ wovosyo wenyu nĩ mũthengeeu.” (Luka 21:28) Ndeto isu ikaendeea kũmalũlũmĩlya o na yĩla makavithũkĩwa nĩ Ngoki, ũla nĩ mbaĩ ikethĩwa syĩ ngwatanĩo na syĩ vinya. (Esek. 38:2, 14-16) Nĩkĩ andũ ma Ngai matakatelema o na vanini? Nũndũ nĩmesĩ kana Yeova ndaalyũkaa. Ĩvindanĩ yĩu o nayo akoonanyʼa ĩngĩ kana we nĩ Mũtangĩĩi ũsũanĩaa andũ make.—Isa. 26:20. w18.09 26 ¶15-16

No nginya Aisilaeli ala aĩkĩĩku methĩwe meekĩiwe vinya mũno meewʼa ndeto isu sya Yeova. Nũndũ wĩ mũthũkũmi wa Yeova, o naku manya ki kana nũkwendete na nũkũthĩnĩkĩaa mũno. Ndeto ya Ngai nĩyonanĩtye moathimo mathĩtwe ala mamũthaithaa ũndũ vaĩle. Yaĩtye: “Yeova . . . mwene ũtonyi ũla wĩtangĩĩa; akakũtanĩa na mũyo.” (Nzev. 3:16, 17) Yeova nĩwathĩte andũ make kana akamatwʼĩĩkaa na aimakiakisya o na makomana na mathĩna maitavĩte ata. Aĩtye: “Mũkoonga; mũkakuwa na ĩvava, na mũkathakĩwʼa maunĩ. Ta ũla ũkiakiawʼa nĩ nyinyia, nowʼo ngamũkiakisya.” (Isa. 66:12, 13) Ĩsu nĩ ngelekanyʼo nzeo vyũ ya wendo! Kwakũna visa inyia wa kana akwete kana kake ke kĩnyunyu, kana akailĩĩle maaũnĩ aikathaũkya. Yeova atũmĩĩte ngelekanyʼo ĩsu nĩ kana tũelewe ũndũ ũtwendete na ũtũthĩnĩkĩaa mũno wĩana twĩ athaithi ma wʼo. Ndũkaatate kwĩthĩwa na nzika o na vanini kana Yeova nũkwendete mũno na e vata naku.—Yel. 31:3. w18.09 13 ¶6-7

Ĩvindanĩ ya Aisilaeli, ve mavinda kwendekaa andũ meyumye kũtetheesya. (Kuma 36:2; Nee. 11:2) Ũmũnthĩ wĩ na myanya mingĩ ya kwĩyumya ũtetheesye ana-a-asa na eĩtu-a-asa ũitũmĩa ĩvinda, malĩ, na ũtũĩka waku. Weeka ũu, ũkekalaa wĩ mũtanu na ũkakwataa moathimo maingĩ. Mavinda maingĩ ala meyumasya matetheesye wĩa ũseũvyonĩ nĩmethĩawa na anyanya aingĩ. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Margie, ũla ũtetheesye kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ kwa myaka 18. Myakanĩ ĩsu nĩwĩthĩĩtwe aimanyĩsya eĩtu-a-asa amwe ma mũika wĩanĩ ũsu. Na nĩwonete kana ĩsu nĩ nzĩa nzeo ya kwĩkĩana vinya kĩ-veva. (Alo. 1:12) Ĩvinda yĩla maũndũ make meeta vyũ, Margie nĩwonete ayĩkĩwa vinya nĩ anyanyae ala ũkwatĩte e ũthũkũminĩ ũsu. We waaĩyumya kũtetheesya wĩa wa kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ? w18.08 25-26 ¶9, 11

Ĩvinda yĩla Vaulo waandĩkaa ndeto isu, Timotheo nũtonya kwĩthĩwa aĩ na myaka 30 na kĩndũ. Ĩndĩ Vaulo nĩwamũnengete ianda ngito akwatĩĩe. O na kau tũyĩsĩ kĩla kyatumie anenga Timotheo ũtao ũsu, ĩsomo yĩ ũtheinĩ. Nayo nĩ kana tũyaĩle kũsilĩla ana-a-asa ala anini nũndũ wa myaka yoo. Nũseo tũlilikanae kana o na Mwĩaĩi waitũ Yesũ atethisye wĩa wʼonthe ũla watũmĩtwe atethye kũũ nthĩ e o wa myaka 30 na kĩndũ. No kwĩthĩwa tumĩte kĩsionĩ kĩvũthasya anake. Na nũndũ wa ũu, atumĩa ma kĩkundi no mewʼe wĩ ũndũ wĩ vinya kũnengane ĩsyĩtwa ya mwana-a-asa wa mũika wĩ na nguma ila syendekaa atwʼĩkĩthwʼe mũtetheesya wa kĩkundi kana mũtumĩa. Atumĩa onthe nĩmaĩle kũlilikana kana vai vandũ Maandĩko monanĩtye kana ve myaka mũndũ waĩle kũvikya nĩ kana anyuvwe ta mũtetheesya kana mũtumĩa wa kĩkundi.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9. w18.08 11-12 ¶15-16

Tũyĩsa kwĩka motwi maseo tũtambĩte kũmanya ũwʼo wa maũndũ. Nũndũ wa ũu, twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho mũno yĩla tũũmantha ũvoo ũla tũkwenda kũsoma. (Avi. 4:8, 9) Tũyaĩlĩte kwanangĩa ĩvinda isesenĩ sya Indaneti ila twĩsĩ ti sya kwĩkwatwʼa, kana kwananga ĩvinda tũisoma e-mail syĩ na livoti ite ndĩkĩĩthye. Na mũno mũno, twaĩlĩte kwĩvathana vyũ na isese ila itũmĩawa nĩ ala makaĩĩte mũĩkĩĩo. Nĩkĩ? Nũndũ kĩeleelo kyoo no kĩmwe, nakyo nĩ kwonzya mũĩkĩĩo wa andũ ma Ngai, na kũvĩndũa ũwʼo. O na ĩngĩ kũsoma ũvoo ũte mũĩkĩĩthye kũtumaa twĩka motwi mathũku. Ndũkaaĩse kwĩyĩelela ũyona ta ũtatonya kwawʼa nĩ maũvoo ma ũvũngũ. Kwasũanĩa ũndũ ũũ weekĩkie ĩvindanĩ ya Mose. Yĩla ala athiani 12 matũmĩtwe makathiane Nthĩ ya Watho masyokie, 10 katĩ woo matũngie livoti nthũku. (Mot. 13:25-33) Mongelile mautĩĩo maingĩ mũno livotinĩ yoo na kĩu kyatuma andũ ma Yeova makwʼa ngoo vyũ. (Mot. 14:1-4, 6-10) Matwie kwĩthukĩĩsya livoti ĩla nthũku vandũ va kwamba kũĩkĩĩthya maũndũ na maimwĩkwatya Yeova. w18.08 4 ¶4-5

Andũ aingĩ nĩmethĩawa na nguma nzeo na aingĩ mai mĩkalĩle mĩthũku o na kau mo ti Ngũsĩ. Twasye anyanya maku mailyĩ ũu; we no ũmete kĩtindo kĩseo? Nũseo ũkekũlya kana anyanya maku meũtetheesya ũlũlũmĩlye ngwatanĩo yaku na Yeova kana metuma wĩka kũmyananga. Wasisya nũkwona matonya kũũtetheesya ũmwende Yeova mũnango? Nĩ kyaũ kĩ ngoonĩ syoo? Kwa ngelekanyʼo, mo matindĩaa kũneenea mbesa, ngũa ila syumie, syĩndũ ila syumie mĩtũkĩ, maũndũ ma kwĩtanĩthya, kana o maũndũ angĩ ta asu? Nĩmethĩwa mendete mũno kumanyʼa andũ kana kũvũa ngũĩ nthũku? Yesũ aisye atĩĩ: “Ũla wusũĩte ngoo nĩwʼo kanywʼa ũneenaa.” (Mt. 12:34) Weethĩa kana anyanya maku mai ũndũ maũtetheesya wĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova, ũsu nĩwʼo saa wa kũolanga ĩvinda yĩla ũtũmĩaa namo kana kũtila kĩtindo kyaku namo vyũ ethĩwa ve vata.—Nth. 13:20. w18.07 19 ¶11

Mose e na myaka 80 nĩwanengiwe wĩa nĩ Yeova wa kumya Aisilaeli ũkombonĩ Misili. (Kuma 3:10) Ĩndĩ Mose nĩwatatie kwĩtetea mavinda kauta. Ĩndĩ Yeova ndaamwĩkĩsya ngoo. O na nĩwamũnengie ũtonyi wa kwĩka syama. (Kuma 4:2-9, 21) Keka Ngai nĩwendaa, ethĩwa alasimĩthisye Mose etĩkĩle ũndũ ũkũmwĩa. Ĩndĩ nũndũ we nĩ Ngai mũseo na wĩ wũmĩĩsyo, nĩwatetheeisye mũthũkũmi ũsu wake weenyivĩtye. Yo nzĩa ĩsu watũmĩie aisũanĩa mũthũkũmi wake nĩyatethisye? Ĩĩ, nĩyatethisye! Mose nĩweetĩkĩlile kĩanda kĩu na atwʼĩka mũtongoi mũseo wasũanĩaa ala ũtongoesye o tondũ Yeova wamũsũanĩie. Ethĩwa nũnengetwe ũkũmũ wĩana ũna, nĩ ũndũ wa vata mũno ũtatae kũsũanĩa ala me ungu waku, ũmomĩĩasye, na ũimekaa ũseo o ta Yeova. (Ako. 3:19-21; 1 Vet. 5:1-3) Weeka o ta Yeova na ũla Mose Mũnene, Yesũ Klĩsto, ala me ungu waku makeewʼaa me na ũthasyo wa kũneena naku, na makeewʼaa me eanĩe ũmatongoesye.—Mt. 11:28, 29. w18.09 24-25 ¶7-10

Wĩona ata ũkatwʼa kũthangaasya angĩ na ũilũlũmĩĩlya ngwatanĩo ĩla yĩthĩawa katĩ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa? Ethĩwa nĩwĩkaa ũu, wĩ wa kũkathwa mũno. No ũtate ‘ũnenevange ngoonĩ,’ kana kwa ndeto ingĩ wongelange kĩthito kya kũthangaasya angĩ na ũyĩkaa ũu kĩla ĩvinda. (2 Ako. 6:11-13) Ũtonya kwĩka ata nĩ kana kyeni kya ũwʼo wa Mbivilia kĩendeee kũkena mũnango ũtũinĩ? Ndeto syaku nzeo na meko maku maseo no itume mũtũi endeewʼa nĩ ũwʼo. Ĩkũlye atĩĩ: ‘Atũi makwa mambonaa ata? Masisya mũsyĩ wakwa na nza yakwa nĩmonaa nĩ mũtheu na nĩvangĩte nesa? No nĩtwe mũtũi mũseo na ũtethasya angĩ?’ Na ĩla ũkũea ngewa na Aklĩsto ala angĩ, wĩona ata ũkamakũlya ũndũ kwĩka angĩ nesa na kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo kũtumĩte andũ ma mũsyĩ, atũi, ala mathũkũmaa namo, kana o ala masomaa namo mendeewʼa nĩ ũwʼo? Nĩvatonyeka makaũtavya maũndũ ma ũkwĩkĩa vinya mũno.—Aev. 5:9. w18.06 24 ¶13-14

Ũu nĩwʼo ala mooaie ũla mũmanyĩwʼa weetawa Sitivini meekie, na ve angĩ aingĩ mekĩte o tamo. (Meko 6:8, 12; 7:54-60) Ũndũ wa kũsengyʼa nĩ kana andũ amwe makwatĩĩaa ndĩni mũno nĩmekĩte maũndũ mathũku mũno ta kũaa andũ mayasya atĩ methaitha Ngai, namo makwetye kũtũla mwĩao wake. (Kuma 20:13) Kĩu kĩonanyʼa ũtheinĩ kana wasya woo wa ngoo nũmakengete! Tũtonya kwĩka ata tũĩkĩĩthye kana wasya witũ wa ngoo ndũnaeka kũthũkũma nesa? Mwĩao na mwolooto wʼonthe wĩ Ndetonĩ ya Ngai “nĩwaĩle wa kũmanyĩsya, na kũĩkĩĩthya andũ mavĩtyo, na kũmatũngĩĩa, na kũsilĩla kwa ũlũngalu.” (2 Tim. 3:16) Kwondũ wa ũu, ethĩwa nĩtũkwenda kũmanyĩsya wasya witũ wa ngoo ũtũtongoesye kwosana na ũndũ Ngai wonaa maũndũ, no nginya twĩmanyĩsye Mbivilia na kĩthito, tũvindĩĩsye kĩla tũkwĩmanyĩsya, na tũitũmĩa maũndũ asu thayũnĩ witũ. w18.06 17 ¶3-4

Ũvyũ ũla mũsikalĩ wa Lomi watũmĩaa ĩvinda yĩla Vaulo waandĩkie valũa wake waĩ na ũasa wa inzi ta 20 (sendimita 50), na waseũvĩtwʼe wa kũkita kaũ wa moko. Kĩndũ kĩmwe kyatumaa asikalĩ ma Lomi methĩwa me kaũ mũno nĩ kwĩmanyĩsya kũtũmĩa mĩio yoo ya kaũ kĩla mũthenya. Vaulo aelekanĩtye Ndeto ya Ngai na ũvyũ tũnengetwe nĩ Yeova. Ĩndĩ no nginya twĩmanyĩsye kũũtũmĩa nesa ĩla tũũtetea mũĩkĩĩo witũ, kana ĩla tũũlũnga mosũanĩo maitũ. (2 Ako. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Vai kĩtumi kya kũkĩa Satani na ndaimoni syake. Amaitha asu me vinya, ĩndĩ ti kwasya maisindĩka. Na mayĩĩkala tene na tene. O mĩtũkĩ, ĩvindanĩ ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili wa Klĩsto, Satani na ndaimoni syake nĩmekwĩkwʼa ĩimanĩ yĩte na kĩtulu, vala matakethĩwa matonya kwĩka ũndũ, na ĩtina wa vau mayanangwa. (Ũvu. 20:1-3, 7-10) Nĩtwĩsĩ mũmaitha witũ nũũ, nĩtwĩsĩ nzĩa ila ũtũmĩaa kũtũkenga, na nĩtwĩsĩ kĩeleelo kyake. Ĩndĩ nũndũ Yeova e vamwe naitũ, no tũmũsiĩĩe twĩ alũmu! w18.05 30 ¶15; 31 ¶19-21

Atamu nĩweesĩ nesa vyũ kana nzoka iineenaa. Kwoou nũtonya kwĩthĩwa amanyie kana nzoka ĩla yaneenie na Eva yatũmĩĩtwe nĩ kyũmbe kya veva. (Mwa. 3:1-6) Na ti ta ve ũndũ o na ũmwe e na mũka meesĩ ĩũlũ wa kyũmbe kĩu. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Atamu mwene nĩwatwie kũleana na Ĩthe wake wa ĩtunĩ o esĩ nesa ũndũ ũkwĩka, na eekwatanyʼa na kyũmbe kĩu o na ũtakĩsĩ atwʼĩka mũlei. (1 Tim. 2:14) Vau kwa vau Yeova nĩwambĩĩe kũvuanyʼa mũmaitha ũsu mũthũku watumie Atamu na Eva malika naĩnĩ, na athana kana akaanangwa. Ĩndĩ Yeova asyokie athana kana kyũmbe kĩu kyatũmĩie nzoka kĩikaaĩsa kũtwʼĩka nĩkyaanangwa, kĩkamesya vinya na kĩithĩnyʼa ala mamwendete. (Mwa. 3:15) Nũndũ Yeova e ũĩ, ndaaona ve kĩtumi kya kũweta ĩsyĩtwa ya mũlaĩka ũsu waleanile nake. O na ĩtina wa myaka ta 2,500 kuma ũlei wambĩĩa, nĩwʼo Ngai watwie kũweta ĩsyĩtwa yĩla yĩeleetye ũndũ mũmaitha ũsu ũilyĩ.—Yovu 1:6. w18.05 22 ¶1-2

Ethĩwa waaĩsa kũkwʼa ngoo nũndũ wa kũtavanyʼa isionĩ syĩ na andũ mate kwĩthukĩĩsya, no ũelewe ũndũ mũtũmwa Vaulo weewʼaa. Mũtũmwa Vaulo nĩwatavanisye kwa ĩvinda ya myaka ta 30, na atetheesya andũ aingĩ matwʼĩka amanyĩwʼa ma Klĩsto. (Meko 14:21; 2 Ako. 3:2, 3) Ĩndĩ ndaavota kũtetheesya Ayuti aingĩ matwʼĩke athaithi ma wʼo. O na aingĩ nĩmamũleile, na amwe mamũthĩnyʼa mũno. (Meko 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Kĩu kyatumie Vaulo ewʼa ata? Aisye atĩĩ: “Nĩneenaa wʼo nthĩnĩ wa Klĩsto, . . . nĩ na kyeva kĩnene na woo ũtathela ngoonĩ yakwa.” (Alo. 9:1-3) Vaulo eewʼaa ũu nĩkĩ? Eewʼaa ũu nũndũ nĩwendete kũtavanyʼa kuma ngoonĩ. Na atavasya Ayuti ũvoo mũseo nũndũ nĩwamathĩnĩkĩaa mũno. Kwoou eewie thĩna mwingĩ mũno ĩla woonie matekwĩtĩkĩla tei wa Ngai. O ta Vaulo, tũtavasya andũ ũvoo mũseo nũndũ nĩtũmathĩnĩkĩaa kuma ngoonĩ.—Mt. 22:39; 1 Ako. 11:1. w18.05 13 ¶4-5

Vaulo oonanisye kana o na ala manengetwe kĩanda kya kũthangaasya angĩ no mendaa kũthangaawʼa. Eeie Aklĩsto ala mekalaa Lomi atĩĩ: “Nĩ na mea ma kũmwona, kana nĩmũolele mũthĩnzĩo ũmwe wa veva, nĩ kana mũlũlũmĩlwʼe; nawʼo, nĩ kana nyie vamwe nenyu tũkiakianʼye, kĩla ũmwe wa ithyĩ ũndũ wa mũĩkĩĩo wa ũla ũngĩ, wenyu na wakwa.” (Alo. 1:11, 12) Kwoou o nake Vaulo nĩwendaa kũthangaawʼa mavinda amwe, o na kũtwʼĩka nĩwathangaaisye angĩ mũno. (Alo. 15:30-32) Ala meyĩimaa maũndũ moo nĩ kana mamũthũkũme Yeova nĩmaĩle kũkathwa. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala mekalĩte mate atwae kana matatwaanĩte nũndũ wa kwenda kũatĩĩa ũla mwĩao ũtwĩĩte tũtwaane o “nthĩnĩ wa Mwĩaĩi,” nĩ angĩ maĩle kũthangaawʼa. (1 Ako. 7:39) O namo Aklĩsto ala mekalaa me aĩkĩĩku o na kũtwʼĩka nĩmeũthĩnwʼa kana nĩ awau, nĩmaĩle kũthangaawʼa.—2 Ath. 1:3-5. w18.04 21 ¶3-5