Mwei wa 9

Nũndũ Yeova na Yesũ nĩ athũkũmi me kĩthito, ũu nĩ kwasya tũyaĩlĩte kũthũmũa? Aiee. Yeova ndesa kũnoa, na kwoou nde na vata wa kũthũmũa. Ĩndĩ o na vailye ũu, Mbivilia ĩwetete kana Yeova amina kũmba matu na nthĩ nĩwoosie ĩvinda “athũmũa, na kũnooka.” (Kuma 31:17) Kĩu kĩtũtetheesya kwona kana amina kũmba, nĩwoosie mwanya asisye na aitanĩa kĩla weeka. Nake Yesũ, o na kau aĩ na kĩthito wĩanĩ wake kũũ nthĩ, nĩwoosaa ĩvinda akathũmũa na ayĩĩsanĩa na anyanyae. (Mt. 14:13; Luka 7:​34) Mbivilia yĩkĩaa vinya andũ ma Ngai matanĩe kũthũkũma. Athũkũmi make maĩlĩte kwĩthĩwa me kĩthito, ĩndĩ ti atulu. (Nth. 15:19) Kwa ngelekanyʼo, no kwĩthĩwa ũandĩkĩtwe vandũ nĩ kana ũmanthĩe andũ maku. Na eka ũu, amanyĩwʼa onthe ma Klĩsto nĩmanengetwe wĩa wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo. Ĩndĩ nĩwaĩlĩte kũmantha ĩvinda ũthũmũe nesa. w19.12 2 ¶2; 3 ¶4-5

Ndũkaee ngewa sya ndaimoni. Nũseo tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ ũndũnĩ ũsu. Yesũ atanamba kũka kũũ nthĩ ekalaa ĩtunĩ, na nĩweesĩ maũndũ maingĩ mũno ĩũlũ wa Satani na ndaimoni. Ĩndĩ ndaatavya andũ ngewa sya maũndũ ala meekawa nĩ maveva asu mavuku. Kĩla Yesũ wendaa nĩ kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Yeova, ĩndĩ ti kũkũnĩa Satani kambeinĩ. O naitũ no twĩke ta Yesũ kwa kũema kũnyaĩĩkya ngewa sya ndaimoni. Vandũ va ũu, ekai ndeto sitũ syonanyʼe kana ‘ngoo sitũ nĩsyusũĩte na iketĩkangyʼa ũndũ ũseo.’ Na ũndũ ũsu nĩ ũla wʼo. (Sav. 45:1) Ndũkatelemwʼe nĩ maveva mavuku. Nĩkwĩthĩwa ũtwĩe nthĩ ĩno nthũku, no ũkwatwe nĩ ũndũ mũthũku. Kwa ngelekanyʼo, maũndũ ta mĩisyo, ũwau, kana o kĩkwʼũ no moke o na vate livoti. Ĩndĩ tũyaĩle kũsũanĩa kana maũndũ asu maetetwe no ndaimoni. Mbivilia nĩwetete kana “ĩvinda na ĩvuso [kana, ũndũ ũtataĩĩwe]” nĩsyĩkĩkaa kwa onthe. (Mũta. 9:11) Yeova nĩwonanĩtye kana e vinya mũno kwĩ ndaimoni isu. w19.04 23-24 ¶13-14

Mo atumĩa nĩmaatĩĩaa mĩao ya silikalĩ ĩla ĩkonetye kũkũna livoti ĩũlũ wa mũndũ ũkũwetanĩwʼa na kũtũmĩa syana maũndũnĩ makonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ? Ĩĩ. Ethĩwa mĩao ya kwoo yaĩtye kana mũndũ nĩwaĩle kũtwaa livoti silikalĩnĩ atavwʼa kana ve mũndũ ũkũtwʼĩkĩka nĩwĩkĩte ũu, nĩmaatĩĩaa mĩao ĩsu. Mĩao ta ĩsu ndĩtũlĩte mwĩao wa Ngai. (Meko 5:28, 29) Nĩkyo kĩtumi atumĩa maneenaa na ovisi wa ũvonge matekwananga ĩvinda meewʼa kana ve Mũklĩsto wawetanĩwʼa na ũndũ ũsu, nĩ kana mamanye kĩla maĩle kwĩka maiatĩĩa mĩao. Atumĩa nĩmatavasya asyai vamwe na syana syoo ila syĩkĩtwe naĩ, na ala angĩ mesĩ ũndũ ũsu, kana me na ũthasyo wa kũlivoti mũndũ ũkũwetanĩwʼa na naĩ ĩsu silikalĩnĩ. Ĩndĩ nata livoti ĩsu ĩkethĩwa yĩ ya mũndũ wĩ kĩkundinĩ na ũndũ ũsu ũyĩsa kũmanyĩka nĩ ala me nza? We Mũklĩsto ũla ũtwaie livoti ĩsu nĩwaĩle kwĩwʼa ta wanangĩie Ngai ĩsyĩtwa? Aiee. Ũla weeka naĩ ĩsu nĩwe wanangĩaa Ngai ĩsyĩtwa. w19.05 10-11 ¶13-14

Mbivilia yĩaĩe ala matwaanĩte manengane ndaĩa na mayĩanĩsya kĩla meevĩtie. Ĩmekĩĩte vinya matwʼe vyũ kũlũmanyʼa. Yaĩtye: “Mũndũ mũũme akatia ĩthe na nyinyia, na akalũmanʼya na mũka wake: nao makeethĩwa mwĩĩ ũmwe.” (Mwa. 2:24) Ĩndĩ ũĩ wa nthĩ ũmanyĩasya kĩvathũkanyʼo. Ũmanyĩasya kana kĩla ũmwe aĩlĩte kũlũngana mũno na mavata a make. Ĩvuku yĩmwe yaĩtye: “Mbokanĩ imwe [sya mũtwaano], andũ nĩmavĩndũĩte ndeto ila syĩthĩĩtwe iitũmĩwa sya kwĩvĩta ũkethĩa vandũ va kwasya ‘ĩvinda yonthe yĩla ithyelĩ tũkekala vamwe,’ measya ‘ĩvinda yonthe yĩla ithyelĩ tũkendana.’ ” Nũndũ andũ mayonaa mũtwaano ta waĩlĩte kwĩkala, mĩsyĩ mingĩ nĩyanangĩkĩte na aingĩ makatiwa maũmĩĩte mũno. Vate nzika, woni ũla andũ ma nthĩ methĩawa nawʼo ĩũlũ wa mũtwaano nĩ wa ũtumanu. w19.05 24 ¶12

Vaulo athĩnĩkaa nũndũ Aklĩsto amwe moonekaa ta matavĩtwe nĩ mosũanĩo mataĩle na ũĩ ũla ũnyaĩĩkawʼa nĩ nthĩ ĩno ya Satani. (Aev. 4:17-19) O naitũ no tũkwatwe nĩ ũndũ ũsu. Satani nĩwe ngai ya nthĩ ĩno, na atũmĩaa maũĩ me kĩvathũkanyʼo nĩ kana atume tũeka kũmũthaitha Yeova. Kwa ngelekanyʼo, no atũmĩe wendi ũla amwe matonya kwĩthĩwa nawʼo wa kwoneka me ma vata kana wa kũnengwa nguma. O na no atũmĩe maũndũ twakomanie namo, kĩthĩo kitũ, kana kĩsomo kitũ kũtuma tũsũanĩa ũndũ we ũkwenda. Ĩkũlyo nĩ, Nĩvatonyeka tũkaomboa mosũanĩo mailye ta “ngome syĩ vinya” ala me kĩlĩkonĩ kitũ? (2 Ako. 10:4) Kwoona ũndũ Vaulo ũsũngĩĩte: “Nĩtũomboaa mosũanĩo na kĩla ũndũ mũtũlu, ũla ũtũlĩtwʼe ũleane na ũmanyi wa Ngai, na nĩtũetae kĩla ũsũanĩo ũkombonĩ nĩ kana ũmwĩwʼe Klĩsto.” (2 Ako. 10:5) Nĩ wʼo ki kana Yeova no atũtetheesye kũalyũla mosũanĩo maitũ. w19.06 8 ¶1-3

O na kũtwʼĩka Aana, Ndaviti, na mũandĩki ũmwe wa Savuli nĩmathĩnĩkaa mũno ngoonĩ, nĩmamwĩkwatisye Yeova amatethye. Ata? Nĩmamũvoyie na kĩthingʼĩĩsyo mamũtavya kĩla kĩũmathĩnyʼa. O na nĩmamũtavisye mateũmũvitha kĩndũ nĩkĩ maitavĩwe. Na mayaaeka kũthi vala Yeova wathaithĩawa. (1 Sam. 1:9, 10; Sav. 55:22; 73:17; 122:1) Yeova nĩweewʼĩie kĩla ũmwe woo ĩnee na amũtethya. Kwa ngelekanyʼo, anengie Aana mũuo wa kĩlĩko. (1 Sam. 1:18) Nake Ndaviti aandĩkie: “Mathĩna nĩ maingĩ ala mũndũ mũlũngalu wĩ namo; ĩndĩ Yeova nũmũvonokasya kwamo onthe.” (Sav. 34:19) Na ũla mũandĩki wa Savuli nĩwesie kwona kana Yeova ‘nĩwamũkwatĩte kwʼoko kwake kwa aũme,’ akĩmũtongoesya na ũtao wake. (Sav. 73:23, 24) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Mavinda kwa mavinda tũiema kũitavĩwa nĩ mathĩna mana. Ĩndĩ no tũmĩanĩsye namo twavindĩĩsya ũndũ Yeova watetheeisye angĩ, twamũvoya tũmwĩkwatĩtye, na tweeka kĩla ũkwenda twĩke.​—Sav. 143:1, 4-8. w19.06 17-18 ¶14-15

Ndũkaaĩtĩkĩlye kĩndũ kĩũneenwa nĩ mũndũ kana kĩkwĩkwa nĩ mũndũ kĩtume wĩwʼa nthoni nũndũ wa kwĩthĩwa wĩ Ngũsĩ ya Yeova. (Mika 4:5) Kwasũanĩa ũndũ atũmwa me Yelusaleme meekie ĩtina wa Yesũ kũawa. Nĩmeesĩ kana atongoi ma ndĩni ya Kĩyuti nĩmamamenete mũno. (Meko 5:17, 18, 27, 28) Ĩndĩ kĩla mũthenya nĩmaendaa ĩkalũnĩ, na mayavithanasya kana mo nĩ amanyĩwʼa ma Yesũ. (Meko 5:42) Mayaaĩtĩkĩla wia ũtume maeka wĩa woo. O naitũ no tũeke kũkĩa andũ ethĩwa kĩla ĩvinda tũkamanyĩthasya andũ kana twĩ Ngũsĩ sya Yeova wĩanĩ, sukulu, kana ũtũinĩ. (Meko 4:29; Alo. 1:16) Nĩkĩ atũmwa mekalaa me atanu? Nĩmeesĩ kana nĩmamenetwe, ĩndĩ moonaa ne ndaĩa kũkuwa naĩ nũndũ wa kwĩka kwenda kwa Yeova. (Luka 6:23; Meko 5:41; 1 Vet. 2:19-21) Twaelewa kana tũmenawa nũndũ wa kwĩka ũla waĩle, vai ĩvinda tũkesa kwĩtĩkĩla kĩmena kya andũ kĩtume tũeka kũmũthũkũma Yeova. w19.07 7 ¶19-20

Yesũ na aatĩĩi make maĩ Ayuti na maĩ ungu wa Mĩao ya Mose, nĩkyo kĩtumi makwataa Savato. Ĩndĩ ve maũndũ maingĩ Yesũ wawetie na eeka nĩ kana onanyʼe vayaĩ mavĩtyo mũthenya wa Savato kwĩka maũndũ maseo na kũtetheesya angĩ. (Mt. 12:9-11) Yesũ ndoonaa mũndũ eeka ũndũ mũseo mũthenya ũsu ta watũla mwĩao wa Savato. O namo maũndũ ala Yesũ weekaa moonanasya nĩwaeleawa nesa nĩkĩ Ngai weeĩte andũ mathũmũe mũthenya wa Savato. Nũndũ Ngai ameete nĩmathũmũĩe wĩa mũthenya ũsu, maĩ na mwanya mũseo wa kũtũnga ilĩko syoo maũndũnĩ ma ũthaithi. No nginya mũsyĩ ũla Yesũ waeewe wĩthĩwe watũmĩaa mũthenya wa Savato kũthaitha Ngai. Tũi na nzika na kĩu nũndũ Mbivilia nĩwetete mũthenya ũmwe Yesũ waĩ ndũanĩ ya kwoo ya Nasaleti ĩkasya kana, “kwosana na ũndũ weekaa mũthenya wa Savato, [nĩwalikile] ĩsinakokenĩ na aũngama asome.” (Luka 4:15-19) O na ĩngĩ, amanyĩwʼa nĩmanengete mwĩao wa Savato ndaĩa nene mũno nũndũ o na nĩmaekanie na mĩvango ya kũseũvya mĩtĩ yĩ mũuke mũseo ya kũvaka mwĩĩ wa Yesũ mũvaka mũthenya wa Savato ũvĩte.​—Luka 23:55, 56. w19.12 4 ¶10

Kĩla Mũklĩsto e na kĩanda wĩanĩ ũũ wa kũmantha ala me na ngoo nzeo. No tũelekanyʼe kĩu na kĩla kĩkĩkaa yĩla mwana waa. Ata? Kwasũanĩa kĩla kyeekĩkie ĩvinda kamwana ka myaka ĩtatũ kaumaalile nyũmba na kaa. Andũ ta 500 nĩmoombaniwʼe makamanthe. Ĩtina wa masaa ta 20, nĩwʼo mũndũũme ũmwe wakethĩie mũũndanĩ wavandĩtwe mbemba. Mũndũ ũsu nĩwaleile kũkathwa nũndũ wa kũkona. Aisye: “Kamwana kau kamanthiwe nĩ andũ maana maingĩ.” Andũ aingĩ nĩmaĩte o ũndũ kana kau kaaĩte. Mai na wĩkwatyo, ĩndĩ nĩmekwĩwʼa mayenda kũtetheewʼa. Ala twĩyumĩtye tũmanthe andũ asu mekwendeewʼa twĩ mbee wa milioni nyanya. No kwĩthĩwa ũteĩsa kũkwata mũndũ ũkwenda ũmũmanyĩsye Mbivilia. Ĩndĩ ala angĩ mũũtavanyʼa ĩmwe kĩsionĩ nĩmatonya kwona mũndũ ũkwenda kwĩmanyĩsya ũwʼo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai. Mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa atetheesya mũndũ atwʼĩke mũmanyĩwʼa wa Klĩsto, kĩla mũndũ waĩ na kĩanda wĩanĩ wa kũmũmantha ethĩawa aĩle kũtana. w19.07 16-17 ¶9-10

Mũtũmwa Vaulo nĩwalilikanilye Aklĩsto ma Vilivi kana maĩ na vata wa kũendeea kũsemba na wũmĩĩsyo. Kĩkundi kya Vilivi kyambĩĩe kũvĩngwa kuma o yĩla kyambĩĩe. Thĩna wambĩĩe kwĩ ta mwaka wa 50 ĩtina wa Klĩsto, yĩla Vaulo na Sila mavikie kũu. Makũendie ĩtina wa Vaulo kwonwʼa woni wa mũndũ ũkwasya: “Inga wũke Masetonia.” (Meko 16:9) Me kũu nĩmakomanie na mũndũ mũka weetawa Litia. Mbivilia yaĩtye kana ‘nĩwamethukĩĩisye, na Yeova avingũa ngoo yake’ etĩkĩle ũvoo mũseo. (Meko 16:14) Ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ nĩwavatisiwe e na andũ make onthe. Ĩndĩ Ndevili ndakomete. Aũme ma ndũa ĩsu makusũlanisye Vaulo na Sila mamatwaa mbee wa asili ma makoani, na mamailĩĩla ũvũngũ mayasya maluaa nduuthĩ. Ũndũ ũsu watumie Vaulo na Sila mavũwa mũno, mekwʼa yela, na ĩtina meewa maume ndũanĩ ĩsu. (Meko 16:16-40) Mo nĩmakwie ngoo? Aiee! Namo ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma kĩkundi kĩu kyaĩ kĩnambĩĩwʼa nĩmakwie ngoo? Nĩmaĩle kũkathwa mũno nũndũ o namo mayaakwʼa ngoo! Maiema kwĩthĩwa mathangaaiwʼe mũno nĩ ngelekanyʼo nzeo ĩla maiĩwe nĩ Vaulo na Sila. w19.08 2 ¶1-2

Tũyĩthĩwa tũivĩtya tũkasya kĩndũ kĩmwe kĩkonanĩtye na “ũsyao wa ũlũngalu” nĩ kũmwenda Yeova na andũ make. Kĩndũ kĩngĩ nĩ kũneena na andũ angĩ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo witũ nthĩnĩ wa Yesũ na wĩkwatyo mũseo ũla twĩ nawʼo. Tũsyaaa “ũsyao wa ũlũngalu” yĩla twathũkũma na kĩthito wĩanĩ ũũ wa vata wa kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa. (Mt. 28:18-20) O na twĩthĩwe tũkwatĩtwe nĩ maũndũ meva, no tũkene ta syeni. Mavinda amwe ũndũ mũna no wĩkĩke na tũisũanĩa nĩwatũvata kũtavanyʼa, na kaĩ kĩla ũndũ ũsu weeka nĩ kũtũvingũĩa mwanya mũseo wa kũtavanyʼa. Kwa ngelekanyʼo, mũtũmwa Vaulo aĩ kyovonĩ kya nyũmba Lomi yĩla waandĩkĩie Avilivi valũa. Ĩndĩ o na kau aĩ mwove, nĩwatavasya asikalĩ ala mamũsungaa, na andũ onthe ala mookaa kũmwona ũvoo mũseo. Kwovwa kũyaasiĩĩa Vaulo ndakatavanyʼe na kĩthito, na kĩu nĩkyatumie ana-a-asa methĩwa na ũkũmbaũ “wa kũneena ndeto ya Ngai mate na wia.”​—Avi. 1:12-14; 4:22. w19.08 12 ¶15-16

Ũndũ ũla wa vata vyũ ũtumaa twĩthĩwa na wĩnyivyo nĩ kana nũmũtanĩthasya Yeova. Mũtũmwa Vetelo nĩwawetie ũu nesa ndetonĩ ila waandĩkie ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. Ĩvuku ‘Njoo Uwe Mfuasi Wangu,’ kĩlungunĩ kya 3, kalungu ka 23, yĩeleetye ndeto isu sya Vetelo ũũ: “Mĩtũlyo no ta sumu. Nĩtonya kũete mathĩna maingĩ mũno. Nĩ nguma ĩtonya kũtuma mũndũ wĩ kĩnengo oneka nĩ Ngai ate wa vata. Nawʼo wĩnyivyo no ũtume mũndũ wonekaa ate wa vata ethĩwa e wa vata vyũ methonĩ ma Yeova. . . . Yeova . . . akatanĩa mũno kũũtuva weethĩwa na wĩnyivyo.” We nũkwona ta ve kĩndũ kĩngĩ kya vata vyũ ta kũtanĩthya ngoo ya Yeova? (Nth. 23:15) Eka o kũmũtanĩthya Yeova, nĩtũkwataa moseo maingĩ tweethĩwa na wĩnyivyo. Wĩnyivyo nũtumaa andũ angĩ menda kwĩthĩwa vakuvĩ naitũ. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Kwasũanĩa andũ ala ũtanĩaa kwĩthĩwa vakuvĩ namo. Ethĩwa nĩwendaa kũtindanyʼa na andũ me wĩnyivyo, nĩvatonyeka o namo makenda kũtindanyʼa naku ethĩwa wĩ wĩnyivyo.​—Mt. 7:12. w19.09 4 ¶8-9

Atumĩa nĩmathũkũmaa mũno kwondũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. Na mayĩtũlasya nũndũ wa ũkũmũ ũla me nawʼo. Vandũ va ũu, makuaa kĩkundi nesa. (1 Ath. 2:7, 8) Nũndũ nĩmenyivĩtye na nĩmendete ala angĩ, mamaneenasya nesa. Andrew aminĩte myaka mingĩ e mũtumĩa na easya: “Kĩla nonete nĩ kana, ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmatanawʼa nĩ atumĩa ala mekaa angĩ nesa na me ũnyanya. Nguma isu nitumaa kĩkundi kĩthĩwa kĩ ngwatanĩo na atumĩa.” Mũtumĩa ũngĩ wa tene wĩtawa Tony easya: “Nĩtataa mũno nĩatĩĩe ĩandĩko ya Avilivi 2:3, na kĩla ĩvinda nĩkĩaa kĩthito nonae ala angĩ me ma vata kwĩ inyie. Kĩu kĩnzũvĩaa ndikekale ta ndikiteta.” Atumĩa maĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo o tondũ Yeova wĩ wĩnyivyo. O na kau Yeova nĩwe Mũsumbĩ Ũla Mũnene wa nthĩ yonthe, ‘nĩwĩnyivasya’ akokĩlya “ngya kũmyumya kĩtoonĩ.” (Sav. 18:35; 113:6, 7) Yeova nũmenete mũno ala me mĩtũlyo na ngathĩĩo. w19.09 16-17 ¶11-12

Nĩ kana tũendeee kũkwata ũthũmũo twĩyaĩkĩtye ĩsoki ya Yesũ, nĩtwaĩle kwĩthĩwa na woni ũla waĩle. Wĩa ũla tũtethasya tũnengetwe nĩ Yeova, na nũndũ wa ũu, twaĩle kũũtethya ũndũ we wendaa. Ithyĩ twĩ athũkũmi, na Yeova nĩwe Vwana witũ. (Luka 17:10) Twatwʼĩka twĩtethya wĩa wake ũndũ tũkwenda, tũkeekaa kũũmĩwʼa nĩ ĩsoki yĩla twĩyaĩkĩtye. Ĩndĩ tweeka maũndũ ũndũ Yeova ũkwenda mekwe, tũkeanĩasya maũndũ manene na tũikĩlya vinya mathĩna tũnoonaa ta tũtatonya. Lilikana kana vai mũndũ wĩsa kũsiĩĩa Yeova aianĩsya kwenda kwake! (Alo. 8:31; 1 Yoa. 4:4) Kĩeleelo kitũ nĩ kũmũtaĩa Ĩthe witũ wĩ wendo, Yeova. Ĩvindanĩ ya Yesũ, ala mamũatĩĩaa matongoewʼe nĩ ĩtomo kana mayenda o kwĩyĩuna, mekalangile na meewʼa mate atanu na matia ĩsoki yake. (Yoa. 6:25-27, 51, 60, 66; Avi. 3:18, 19) Kĩvathũkanyʼo na asu, ala mamũatĩĩaa nũndũ nĩmamwendete Ngai na mũtũi, nĩmaendeeie kwĩthĩwa me atanu makuĩte ĩsoki yake matukũ moo onthe, me na wĩkwatyo wa kwĩsa kũthũkũma vamwe na Klĩsto ĩtunĩ. O naitũ tweethĩwa na kĩeleelo kĩla kyaĩlĩte, tũkekalaa twĩ atanu tũkuĩte ĩsoki ya Yesũ. w19.09 20 ¶1; 24-25 ¶19-20

Kwasũanĩa moathimo ala ũkwatĩte nũndũ wa kũthawʼa kuma ũkombonĩ wa momanyĩsyo ma ũvũngũ ala waĩkĩĩe kwa ĩvinda yĩasa. Twĩ na ũtanu mwingĩ mũno kwĩthĩwa twĩ na ũthasyo ũsu! No wĩkale weteele kũkwata ũthasyo mũnene ũla ũkĩte. O mĩtũkĩ, Yesũ nũkũvetanga ndĩni sya ũvũngũ na ũsumbĩki mũthũku wa andũ. Ĩvinda yĩu, Ngai akasũvĩa “ĩkomano ĩnene” ya athũkũmi make, na ĩndĩ aimetĩkĩlya matanĩe moathimo ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ. (Ũvu. 7:9, 14) Andũ aingĩ mũno makathayũũkwʼa, na maikwata mwanya wa kũthawʼa kuma ũkombonĩ wa mathĩna onthe ala maetiwe nĩ naĩ ya Atamu. (Meko 24:15) Nthĩnĩ wa Ũsumbĩki wa Myaka Ngili, Yesũ na ala ũsumbĩkĩte namo makatetheesya andũ mekale mate na mathĩna ma mwĩĩ na mayĩthĩwa na ngwatanĩo ndũmu vyũ vamwe na Ngai. Ĩvinda yĩu ya kũtũngĩĩwa na kũthawʼa yĩkeethĩwa ta mwaka wa Yuvilii ũla Aisilaeli matanĩaa. Kwoou onthe ala makamũthũkũma Yeova me aĩkĩĩku ĩũlũ wa nthĩ makavetangĩwa naĩ vyũ. w19.12 12-13 ¶14-16

Ĩvindanĩ ya atũmwa, mũndũũme ũmwe mũlau weetawa Yosevu, kana Valanava, nĩweeyumisye atũmĩwe nĩ Yeova. (Meko 4:36, 37) Kwa ngelekanyʼo, ĩtina wa Saulo kũtwʼĩka Mũklĩsto, ana-a-asa aingĩ nĩmakĩaa kũneena nake nũndũ andũ nĩmeesĩ nĩwathĩnasya ikundi. Ĩndĩ nũndũ Valanava nĩwendete andũ, nĩwamũkiakĩisye na amũtetheesya Saulo. (Meko 9:21, 26-28) Ĩtina atumĩa ma Yelusaleme nĩmoonie vata wa kũthangaasya ana-a-asa ala maĩ ndũanĩ yĩ vaasa ya Andiokia ya Silia. Nũũ ũla matũmie? Matũmie Valanava! Masakũie nesa. Tũtavĩtwʼe kana Valanava nĩwambĩĩie “kũmathangaasya onthe maendeee kũmũthũkũma Mwĩaĩi na ngoo yonthe.” (Meko 11:22-24) O ta ũu, ũmũnthĩ Yeova no aũtetheesye ũkatwʼĩka “mwana wa ũkiakisyo” kwondũ wa Aklĩsto ala angĩ. Kwa ngelekanyʼo, no atũtũmĩe kũmakiakisya ala makwʼĩĩwe nĩ endwa moo. O na ĩngĩ, no atwĩkĩe vinya tũkathi kwona mũndũ mũwau kana ũkwʼĩte ngoo kana tũkamũkũnĩa simũ nĩ kenda tũmũtavye ndeto mbũthũ sya kũmwĩkĩa vinya. We nũkwĩtĩkĩla Yeova aũtũmĩe o tondũ wamũtũmĩie Valanava?​—1 Ath. 5:14. w19.10 22 ¶8

Mavinda maingĩ yĩla twathũkũma vamwe na anyanya maitũ, nĩtũmanyaa nguma syoo nzeo o vamwe na mawonzu moo. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kũlũmanyʼa namo o na mavĩtya? Kũneena ũla wʼo, tũyĩsa kwĩkwatya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ meke maũndũ mateũvĩtya. Kwoou twambĩĩa ũnyanya na mũndũ, nĩtwaĩle kwĩkĩa kĩthito nĩ kana ndũũ ĩsu ndĩkakwʼe. Ethĩwa mũnyanya witũ nĩwavĩtya, nĩtwaĩle kũtũmĩa Ndeto ya Ngai tũmũtae o nesa, ĩndĩ tũteũmũvitha kĩndũ. (Sav. 141:5) Na atũvĩtĩsya, nĩtwaĩle kũmũekea. Twamũekea nĩtwaĩle kwĩsiĩĩa tũikaaĩse kũneenea ĩngĩ kĩla watwĩkie. Nũndũ ĩvinda yĩĩ tũtwĩe yĩ mathĩna maingĩ, nĩ ũndũ wa vata mũno tũkasiasya nguma nzeo sya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ vandũ va kũsiasya mawonzu moo! Kwĩka ũu kũkatuma ũnyanya witũ ũlũlũmĩla. Na ũsu nĩ ũndũ wa vata twaĩle kwĩka yu tũĩ, nũndũ tũkenda anyanya aseo ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene. w19.11 6 ¶13, 16

Yĩla tũũmanyĩsya andũ Mbivilia, no nginya twĩke kyonthe kĩla tũtonya ‘tũmatwʼĩkĩthye amanyĩwʼa, na tũimamanyĩsya kũkwata maũndũ onthe ala tweeaĩwe’ nĩ Yesũ. Nĩtwaĩlĩte kũtetheesya andũ mone kana nĩmaĩlĩte kũtwʼa kũmũthũkũma Yeova, na maikwata mbau Ũsumbĩ wake. Nĩ kana twĩanĩsye kĩu, no nginya tũmekĩe vinya mende ũwʼo kuma ngoonĩ. Kĩla kĩtonya kũmatetheesya meke ũu nĩ kũatĩĩa kĩla meemanyĩsya, kwĩyumya mamũthũkũme Yeova, na maivatiswa. Kĩu nokyo kĩkatuma mavonoka mũthenya wa Yeova. (1 Vet. 3:21) Kavinda kala katiele mũthya wa nthĩ ĩno ũtanavika nĩ kanini mũno. Nũndũ wa ũu, tũi na saa sya kwananga tũisoma na mũndũ ũtekwonanyʼa nesa kana nũkwenda kũtwʼĩka mũmanyĩwʼa wa Klĩsto. (1 Ako. 9:26) Ĩvinda yĩla yĩtiele ya kũtethya wĩa witũ nĩ ĩkuvĩ vyũ! Na kwĩ andũ aingĩ me na vata wa kwĩwʼa ũvoo wa Ũsumbĩ ĩvinda yĩtanathela. w19.10 11-12 ¶14-15

Kĩla mwaka mbaĩnĩ ya Isilaeli nĩkweethĩawa na Mũthenya wa Wĩwʼanĩthyo, na mũthenyanĩ ũsu mbaĩ ĩsu nĩyoombanaa, na mũthembi mũnene aithemba nyamũ. Nthembo isu syalilikanasya Aisilaeli kana nĩ ene naĩ na nĩmaĩlĩte kũthewʼa! Ĩndĩ mbee, mũthembi mũnene aĩ na wĩa wa kwosa ũla ũvani mũtheu akawĩtĩkĩĩsya makaanĩ me mwaki. Kĩu kyatumaa vandũ vau vausũa mũuke mũseo. Ũu wĩtũmanyĩsya kyaũ? Mbivilia yaĩtye kana mboya ila Yeova wĩtĩkĩlaa sya athũkũmi make aĩkĩĩku iilye ta ũvani. (Sav. 141:2; Ũvu. 5:8) Mũthembi mũnene atwaaa ũvani mbee wa Yeova e na ndaĩa mbingĩ mũno. O ta ũu, yĩla tũũmũvoya Yeova, tũneenaa nake twĩ na ndaĩa mbingĩ. Twĩthĩawa na kĩkĩo kingĩ mũno twamũsũanĩa. Tũtũngaa mũvea mwingĩ mũno kwona Mũmbi witũ atũnengete mwanya wa kũneena nake na kũmũthengeea, o tondũ mwana wĩwʼaa e mwĩanĩe e na ĩthe. (Yak. 4:8) Yeova nũtwĩtĩkĩlĩte vyũ tũtwʼĩke anyanyae! (Sav. 25:14) Twonaa ũsu wĩ ũndũ mũnene vyũ, na kwoou tũyendaa kwĩsa kũmũsonokya o na ĩmwe. w19.11 20-21 ¶3-5

Andũ ala me kĩsionĩ kyenyu methĩawa na woni wĩva ĩũlũ wa kũthũkũma? Nthĩ mbingĩ ũmũnthĩ syĩthĩawa na andũ meũthũkũma mũno na masaa maingĩ kwĩ tene. Ala mathũkũmaa mũno wĩana ũu mavinda maingĩ methĩawa makwatanĩte nginya ũkethĩa mai na saa sya kũthũmũa, sya kũtindanyʼa na andũ moo, kana sya kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai. (Mũta. 2:23) Kĩvathũkanyʼo na asu, andũ amwe mayendaa kwĩwʼa ngewa ya wĩa na manengwa wĩa mambĩĩaa kumya itumi sya kwĩlingya. (Nth. 26:13, 14) Twoona kana andũ amwe mathũkũmaa mũno, na angĩ mayendete kũthũkũma. Ĩndĩ kwasũanĩa woni ũla Yeova na Yesũ methĩawa nawʼo ĩũlũ wa wĩa. Tũi na nzika kana Yeova nĩwendete kũthũkũma. Ndeto ii sya Yesũ nitũĩkĩĩthĩtye kĩu: “Asa wakwa nĩwĩthĩĩtwe aitethya wĩa nginya o na yu, o nakwa nĩendeee na kũtethya wĩa.” (Yoa. 5:17) Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa wĩa ũla Ngai watethisye yĩla woombaa nguthu sya alaĩka, ndata, na nthĩ. O na wasisya ũndũ Ngai waanakavisye nthĩ na syĩndũ mbanake, nũmanyaa kana nĩwendete wĩa. w19.12 2 ¶1-2

Nĩ kyaũ kyatetheeisye Ndaviti eethĩwa na ngwatanĩo ndũmu mũno na Yeova? Ndaviti nĩweemanyĩasya ĩũlũ wa Yeova asisya wũmbi. E wa mũika nĩwatũmĩaa masaa maingĩ e weũnĩ ayĩĩthya malondu ma ĩthe wake. Nĩvatonyeka ũkethĩa ĩvindanĩ yĩu nĩwʼo wambĩĩie kũvindĩĩsya ĩũlũ wa syĩndũ ila Yeova wũmbĩte. Kwa ngelekanyʼo, aketeea matunĩ ũtukũ nĩwoonaa ndata, na ndoonaa o nguthu ya ndata na ũu ũithelela o vau. Nĩwavindĩĩasya kĩla ndata isu siũmũmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai ũla ũsyũmbĩte. (Sav. 19:1, 2) O na ĩngĩ Ndaviti avindĩĩsya ũndũ andũ mombĩtwe, nĩwoonaa ũndũ Yeova wĩ ũĩ wingĩvĩte. (Sav. 139:14) Avindĩĩsya syĩndũ ila Yeova woombĩte, nĩwamanyaa kana we ti kĩndũ asianĩwʼa nake. (Sav. 139:6) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Kĩla mũthenya siasya syĩndũ ila iũthyũlũlũkĩte, syĩthĩwe nĩ mĩtĩ, nyamũ, kana andũ, na ũyĩkũlya syĩkũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Yeova. Weeka ũu, kũikya na kũituka, mũthenya kũthi ũla ũngĩ, ũkeethĩawa na maũndũ maingĩ ũkwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ĩthe waku wĩ wendo. (Alo. 1:20) Na kĩla mũthenya ũkewʼaa wamwenda mũnango. w19.12 19-20 ¶15-17

Mose nĩwatwie kwĩka kĩla weemanyĩĩtye. Mose avikya myaka ta 40 nĩwanyuvie kũlikana na Aevelania nũndũ nĩmo maĩ andũ ma Ngai, vandũ va kwĩana ayĩtwa “mwana wa mwĩĩtu wa Valao.” Mose eeyĩimie kĩvĩla kĩnene. Atwie kwĩkwatanyʼa na Aevelania, ala maĩ ngombo Misili, o esĩ kana nũkũthatya Valao, ũla waĩ mũsumbĩ wĩ vinya na woonekaa ta ngai. Ĩtambya yĩu yĩonanyʼa ũndũ weanasya mũĩkĩĩo. Mose nĩwamwĩkwatĩtye Yeova vyũ! Kũmwĩkwatya Yeova ũu nĩkwatumie aendeea kwĩthĩwa e mũnyanyae thayũ wake wʼonthe. (Nth. 3:5) Ngelekanyʼo ya Mose yĩtũmanyĩsya kyaũ? O ta Mose, no nginya kĩla ũmwe witũ atwʼe nũkũmũthũkũma Ngai na ayĩkwatanyʼa na andũ make kana ndeĩka ũu. Nĩvatonyeka tũkeyĩima maũndũ mana nĩ kana tũmũthũkũme Yeova, na eka ũu, nĩvatonyeka tũkavĩngwa nĩ ala matamwĩsĩ. Ĩndĩ twamwĩkwatya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, vai nzika kana akatũkwata kwʼoko! w19.12 17 ¶5-6

O na kau twoombiwe na kĩtoo kya nthĩ, twĩ ma vata mũno vyũ kwĩ kĩtoo kĩu. Kwasũanĩa maũndũ amwe matũĩkĩĩthasya kana Yeova nũtwonaa twĩ ma vata. Mbee, oombie andũ me na ũtonyi wa kwĩthĩwa na nguma ta syake. (Mwa. 1:27) Kwĩka ũu kwoonanisye kana onaa twĩ ma vata kwĩ syĩndũ ila ingĩ waaũmba ĩũlũ wa nthĩ, na nũndũ wa ũu atũnyuva tũũngamĩe nthĩ na nyamũ. (Sav. 8:4-8) O na yĩla Atamu wavĩtisye, Yeova ndaaeka kwona andũ me ma vata. Onaa twĩ ma vata vyũ, na nĩkyo kĩtumi wanenganie Yesũ, Mwana wake mwendwa, ethĩwe wovosyo kwondũ wa naĩ sitũ. (1 Yoa. 4:9, 10) Nũndũ wa wovosyo ũsu, Yeova akathayũũkya ala makwie nũndũ wa naĩ ya Atamu, “ala alũngalu na ala mate alũngalu.” (Meko 24:15) Ndeto yake nĩtũtetheeasya kwona kana twĩ ma vata o na twĩthĩwe twĩ awau, twĩ ngya, kana twĩ akũũ.​—Meko 10:34, 35. w20.01 15 ¶5-6

Mũndũ ndatiĩawa wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ nĩ andũ ma mũsyĩ wake. Anengawe wĩkwatyo ũsu nĩ Ngai. (1 Ath. 2:12) Kwoou nĩtwaĩle kwĩsũvĩa tũikakũlye mũndũ makũlyo matonya kũmũũmĩsya. Kwa ngelekanyʼo, tũyaĩle kũkũlya mũka wa mwana-a-asa mwĩtĩkĩwʼa mauta ũndũ wĩwʼaa asũanĩa kana akekala ĩũlũ wa nthĩ tene na tene ate na mũũme. Na kĩtumi nũndũ twĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana yĩla Yeova ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ, akoosa ĩtambya ya “kwĩanĩsya kwenda kwa kĩla kĩndũ kĩ thayũ.” (Sav. 145:16) Tweethĩwa twĩ metho tũikone etĩkĩwʼa mauta tamo ma vata kwĩ andũ ala angĩ, tũkeethĩawa tũyĩsũvĩa. Ata? Mbivilia ĩtwĩĩte kana Aklĩsto amwe etĩkĩwʼa mauta nĩmatonya kũmũtia Yeova. (Mt. 25:10-12; 2 Vet. 2:20, 21) Kwoou twatata tũikatwʼĩke andũ ma kwendeesya angĩ, tũikesa kũlika mũisyonĩ wa kũmaatĩĩa o na ethĩwa nĩ etĩkĩwʼa mauta, nĩ andũ mesĩkĩe mũno, kana nĩ andũ mamũthũkũmĩte Yeova kwa ĩvinda yĩasa. Na ĩndĩ makesa kũemwa nĩ kwĩkala me aĩkĩĩku kana makatia kĩkundi, mayĩsa kũtuma tũeka kũmũĩkĩĩa Yeova kana kũmũthũkũma. w20.01 29 ¶9-10

Ithyĩ twĩ “syana syendetwe” nĩ Yeova, na nĩtũtataa ũndũ tũtonya tũatĩĩe ngelekanyʼo yake. Ngelekanyʼo yake nĩtũtetheeasya tũmanye ũndũ tũtonya kwenda angĩ, kũmekaa nesa, na kũmaekeaa matũvĩtĩsya. Ala matamwĩsĩ Ngai moona mwĩkalĩle witũ mũseo, no mewʼe mayenda kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake. (1 Vet. 2:12) Asyai Aklĩsto nĩmaĩle kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova maiea syana syoo. Kwĩka ũu no kũtetheesye syana syoo ikethĩwa na mea ma kwĩseũvĩsya ngwatanĩo nzeo vamwe na Ĩthe witũ wĩ wendo. Nĩtwĩwʼaa yĩ ndaĩa nene kũwetanĩwʼa na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, na nĩtwendaa angĩ mamũmanye. Twĩwʼaa o ta Mũsumbĩ Ndaviti ũla waisye atĩĩ: “Thayũ wakwa ũkekathĩĩaa nthĩnĩ wa Yeova.” (Sav. 34:2) Ĩndĩ nata ethĩwa nĩtũkĩaa kũneena ĩũlũ wa Yeova? Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na ũkũmbaũ? No tũkwate ũkũmbaũ twavindĩĩsya ũndũ tũtonya kũmũtanĩthya Yeova twatavya angĩ ĩũlũ wake, na ũndũ angĩ matonya kũtetheka mamũmanya. Yeova akatũnengae ũkũmbaũ ũla tũkwenda. Nĩwatetheeisye ana-a-asa maitũ ĩvindanĩ ya atũmwa meethĩwa na ũkũmbaũ, na ndaema kũtũtetheesya o naitũ.​—1 Ath. 2:2. w20.02 11 ¶12-13

Andũ aingĩ ala memanyĩasya Mbivilia nĩmekaa maendeeo na makavatiswa. Ĩndĩ ve ala memanyĩasya Mbivilia vamwe naitũ na ũyĩthĩa nĩmeũkĩa kũtwʼĩka amanyĩwʼa ma Klĩsto. Nĩmatanĩaa kwĩmanyĩsya, ĩndĩ mayĩkaa maendeeo mavatiswe. Ethĩwa wĩ na mũndũ ũũmanyĩsya Mbivilia, nĩtwĩsĩ kana nũkwenda kũmũtetheesya atũmĩe kĩla weemanyĩsya na aitwʼĩka mũmanyĩwʼa wa Klĩsto. Yeova endaa andũ mamũthũkũme nũndũ nĩmamwendete. Kwoou kĩeleelo kitũ nĩ kũtetheesya ũla tũkwĩmanyĩsya nake aelewe kana Yeova nũmũthĩnĩkĩaa mũno na nũmwendete mũno. O na no tũmũtetheesye aelewe kana Yeova nĩ ‘ĩthe wa ala makwʼĩĩwe nĩ aaĩthe, na mũsili wa aka ndiwa.’ (Sav. 68:5) Ala ũkwĩmanyĩsya namo mamanya kana Ngai nũmendete mũno, nĩmatonya kũkiitwa ngoo na mayambĩĩa kũmwenda. Kwoou matetheesye maelewe kana Ngai witũ wĩ wendo endaa makwate thayũ wa tene na tene, na nĩwĩyũmbanĩtye kũmatetheesya maũkwate. w20.01 3 ¶7-8

Nũndũ mũtũmwa Vaulo nĩweenyivĩtye, nĩwamanthaa ũkiakisyo kũla kwĩ anyanyae, na nĩwametĩkĩlasya mamũkiakisye. Vaulo ndamakaa ayona angĩ ta meũmwosa ta mũndũ mwonzu mamanya kana nĩwakiakiwʼa nĩ angĩ. (Ako. 4:7-11) Tweenyivya na tweetĩkĩla kana twĩ na vata wa kwĩkĩwa vinya, ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ makatanĩaa mũno kũtũtwʼĩĩka. Vaulo nĩweesĩ Maandĩko mailea kũmũkiakisya. (Alo. 15:4) Na nĩweesĩ amasoma nũkũkwata ũĩ wa kũmĩanĩsya na ĩtatwa o na yĩva. (2 Tim. 3:15, 16) Kwasũanĩa ĩvinda yĩla Vaulo woovetwe Lomi ya kelĩ. Nĩweesĩ nesa ki kana akilyĩ kũawa. Akũlilye Timotheo athi kũla ũĩ na mĩtũkĩ akuĩte “mavuku ma kũkũnzwa.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Nĩkĩ? Nũndũ mavuku asu ma kũkũnzwa nĩmatonya kwĩthĩwa maĩ na ilungu sya Maandĩko ma Kĩevelania, na nĩweesĩ nĩmeũmũtetheesya yĩla ũkwĩmanyĩsya e weka. Twaatĩĩa ngelekanyʼo ya Vaulo kwa kwĩmanyĩasya Ndeto ya Ngai tũteũtĩĩa, Yeova akatũmĩaa Maandĩko kũtũtetheesya tũusye, o na ethĩwa ĩtatwa yĩla yĩtũkwatĩte yũmĩte ata. w20.02 23 ¶14-15

Elivasi, Mbilitati, na Nzovali mayaaosa ĩvinda makasũanĩa ũndũ matonya kũtethya Yovu. Vandũ va ũu, masũanĩaa ũndũ mekwĩsa kũĩkĩĩthya Yovu kana ve ĩvĩtyo weekĩte. Nĩ wʼo kana ve maũndũ amwe ma wʼo mawetie, ĩndĩ ndeto mbingĩ ila maneenie ĩũlũ wa Yovu na Yeova iyaĩ nzeo, na ingĩ iyaĩ sya wʼo. Maisye kana Yovu nĩ mũndũ mũthũku. (Yovu 32:1-3) Yeova eekie ata? Eewie aũme asu atatũ mamũthatya mũno. Ametie andũ atumanu na amea mathi makũlye Yovu amavoyee. (Yovu 42:7-9) Ngewa ya Elivasi, Mbilitati, na Nzovali no ĩtũmanyĩsye maũndũ meana ũna. Mbee, tũyaĩlĩte kũsilĩla ana-a-asa maitũ. (Mt. 7:2-5) Twaĩlĩte kũmethukĩĩsya nesa tũtanesa kũmasũngĩa. Tweeka ũu nowʼo tũtonya kũmaelewa nesa. (1 Vet. 3:8) Kelĩ, yĩla tũũneena no nginya tũĩkĩĩthye kana twĩtũmĩa ndeto nzeo na sya wʼo. (Aev. 4:25) Na katatũ, Yeova ethĩawa ethukĩĩsye mũno ndeto ila tũũtavya ala angĩ. w20.03 22-23 ¶15-16

Mavinda maingĩ yĩla tũũmanyĩsya angĩ ĩũlũ wa Yeova nĩtũmũmanyaa nesanga. Kwa ngelekanyʼo, nĩtũmanyaa kana Yeova e ĩnee yĩla twoona aitũtongoesya tũneene na ala me na ngoo nzeo. (Yoa. 6:44; Meko 13:48) Nĩtwonaa ũndũ vinya wa Ndeto ya Ngai ũthũkũmaa yĩla twoona ala tũkwĩmanyĩsya namo maialyũka makaekana na imanyĩo nthũku na mayĩvwʼĩka mwĩkalĩle mweũ. (Ako. 3:9, 10) O na ĩngĩ, nĩtwonaa wũmĩĩsyo wa Ngai yĩla twoona ainenga ala me kĩsionĩ kitũ myanya mingĩ ya kũmũmanya na kũkwata ũtangĩĩo. (Alo. 10:13-15) Ĩndĩ o na tũtwʼĩke tũmũthũkũmĩte Yeova ĩvinda yĩasavĩte ata, kĩla ĩvinda nĩtwaĩle kwonaa ngwatanĩo yitũ nake yĩ ya vata. Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩkaa tũkonanyʼa kana nĩtwonaa ngwatanĩo yitũ nake yĩ ya vata nĩ kũneenaa nake mboyanĩ. Andũ mayĩtwa anyanya ma wʼo ethĩwa maieaa ngewa. Kwoou voyaa Ngai kĩla ĩvinda, na ũimũtavasya kyonthe kĩla kĩ ngoonĩ ũteũkĩa. Weeka ũu ũkeethĩawa na ngwatanĩo nzeo nake. w19.12 19 ¶11, 13-14

Twasũanĩa ũndũ ũsu, nĩtwĩwʼaa twakiakiwʼa mũno! O na ĩngĩ, Yesũ e Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai, akavetanga ũthũku wʼonthe ũla Satani wĩkĩte na maũndũ onthe ala mathũku ũtumĩte matũkwata. (Isa. 65:17; 1 Yoa. 3:8; Ũvu. 21:3, 4) Mwa ũsu kote wĩkwatyo mũseo mũno! Na ĩndĩ, o na kũtwʼĩka Yesũ nũtũnengete wĩa wĩ vinya, e vamwe naitũ, na nũtũkwete mbau mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo. (Mt. 28:19, 20) Ũndũ ũsu ũtumaa twĩthĩwa na ũkũmbaũ mũnene! Kwa wʼo, ũkiakisyo, wĩkwatyo, na ũkũmbaũ nĩ maũndũ atatũ ma vata mũno matonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na mũuo wa kĩlĩko. Kwoou ũtonya kwĩkala wĩ na mũuo wa kĩlĩko ata o na yĩla wakwatwa nĩ matatwa manene? Kwĩka maũndũ ala Yesũ weekaa no kũũtethye mũno. Mbee, voya, na ũiendeea kũvoya kĩla ĩvinda. Kelĩ, mwĩwʼae Yeova na ũitavanasya na kĩthito, o na yĩla weethĩa ti laisi kwĩka ũu. Na katatũ, ĩtĩkĩlaa kũtetheewʼa nĩ anyanyau yĩla wakwatwa nĩ thĩna. Weeka ũu, mũuo wa Ngai ũkasũvĩaa kĩlĩko na ngoo yaku. (Avi. 4:6, 7) Na o ta Yesũ, ũkasinda matatwa o na meva.​—Yoa. 16:33. w19.04 13 ¶16-17