Mwei wa 4

Ve ĩtatwa yĩito yĩũkwatĩte? Kwa ngelekanyʼo, no kwĩthĩwa ũũmĩĩtwʼe nĩ mũndũ kĩkundinĩ. (Yak. 3:2) Kana ũkethĩwa ũneeneawa naĩ nĩ ala ũthũkũmaa namo kana ala ũsomaa namo nũndũ wa kwĩthĩwa ũmũthaithaa Yeova. (1 Vet. 4:3, 4) Kana no kwĩthĩwa andũ ma mũsyĩ maikũvata kũthi maũmbanonĩ, kana kũtavya angĩ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo waku. (Mt. 10:35, 36) Nĩ laisi mũno yĩla wakwatwa nĩ ĩtatwa yũmũ ũkewʼa ta ũeka kũmũthũkũma Yeova. Ĩndĩ manya ki kana o na ethĩwa ũkwatĩtwe nĩ ĩtatwa yũmĩte ata, Yeova ndalea ũkũnenga ũĩ wa kũyĩthĩnĩkĩa na vinya wa kũyũmĩĩsya. Yeova nĩwaĩkĩĩthisye kana Ndetonĩ yake nĩvaandĩkwa ngewa sya andũ syonanĩtye ũndũ mathĩnĩkĩie matatwa mana. Nĩkĩ? Syaandĩkiwe nĩ kana itũmanyĩsye kĩla twaĩle kwĩka. Kĩu nĩkyo mũtũmwa Vaulo waveveewe nĩ Yeova aandĩka. Kwoou twasoma ngewa isu syĩ Mbivilianĩ no tũkwate ũkiakisyo na wĩkwatyo. Ĩndĩ kũsoma kwĩ kwʼoka kũitoetye. No nginya twĩtĩkĩlye Maandĩko malike ngoonĩ sitũ, na maialyũla mosũanĩo maitũ. w21.03 14 ¶1-2

We nĩwonaa andũ ala ũtavasya ũvoo mũseo ta lĩu weteele kũkethwa? Ethĩwa nũu, ũkeekaa maũndũ atatũ. Mbee, ũkoonaa wĩa wa kũtavanyʼa wĩ wa vata mũno. Nĩkĩ? Nũndũ ĩvinda ya ngetha yĩthĩawa yĩ ĩkuvĩ na vayĩthĩawa saa sya kwananga. Kelĩ, ũkeethĩawa wĩ mũtanu woona andũ mayĩthukĩĩsya ũvoo mũseo. Mbivilia yaĩtye kana andũ ‘nĩmatanaa ngethanĩ.’ (Isa. 9:3) Na katatũ, ũkoonaa kĩla mũndũ atonya kũtwʼĩka mũmanyĩwʼa wa Klĩsto. Kwoou ũkavĩndũaa nzĩa syaku sya kũtavanyʼa nĩ kenda syosane na kĩla kyendeeasya kĩla ũmwe. Yesũ ndoonaa Asamalia ta andũ matesa kũtwʼĩka amanyĩwʼa make, o tondũ aatĩĩi make amwe matonya kwĩthĩwa meekaa. Vandũ va ũu, amasisya amatalaa ta amwe matonya kwĩsa kũtwʼĩka amanyĩwʼa make. Ũu nowʼo twaĩle kwona andũ ala me kĩsionĩ kitũ. Na mũtũmwa Vaulo nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno ũndũnĩ ũsu. Nĩweesĩ kĩla ala ũkũtavya ũvoo mũseo methĩwa maĩkĩĩaa, nĩwasũanĩaa maũndũ ala mekũmendeesya, na amonaa ta andũ matonya kũtwʼĩka amanyĩwʼa ma Yesũ. w20.04 8-9 ¶3-4

Vandũ va kũsilĩla mũndũ ũla ũngĩ o kwa kũsisya kĩla ũkwĩka, tata mũno ũelewe ũndũ ũkwĩwʼa. Yeova nĩwe ũtũeleawa nesa vyũ. Kwoou mũkũlye aũtetheesye ũmone ala angĩ ũndũ we ũmonaa, na aikũtetheesya ũelewe ũndũ ũtonya kũmewʼĩa ĩnee. Ndũtonya kũvathũla ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe na ũyasya atĩ asu nĩmo ũkewʼĩaa ĩnee. Na kĩtumi nũndũ onthe nĩmakwatawa nĩ mathĩna amwe mailye ta ala mamũkwatie Yona, Eliya, Akali, na Loto. Mavinda amwe nĩmatonya kũkwatwa nĩ mathĩna meyĩeteete nemo ene. Ĩndĩ lilikana kana kĩla ũmwe witũ ndalea kwĩthĩwa aaĩlikya thĩnanĩ. Kĩu nĩkyo kĩtumi Yeova ũtwĩsũvĩte twĩwʼanĩae tei. (1 Vet. 3:8) Naitũ twamwĩwʼa, nĩtũlũlũmĩlasya ngwatanĩo ya mwanya ĩla twĩ nayo na ana-a-asa ĩũlũ wa nthĩ. Kwoou ame, yĩla twĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa, nĩtwĩkĩae kĩthito tũmethukĩĩsye, tũmamanye nesa, na tũimewʼĩa ĩnee! w20.04 18-19 ¶15-17

Yesũ nĩwe ngelekanyʼo ĩla nzeo vyũ ya mũndũ wamwĩwie Yeova. Kwoou nzĩa ĩmwe ya vata ya kũmwĩwʼa Yeova nĩ kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nesa ũndũ vatonyeka. (Yoa. 8:29) Nĩ kana tũendeee kũendaa nthĩnĩ wa ũla wʼo, no nginya twĩkale tũte na nzika kana ĩvinda yonthe Yeova aneenaa wʼo, na kwoou kĩla ũtũtavĩtye Ndetonĩ yake, Mbivilia, nĩ kya wʼo. Na no nginya twĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana Yesũ nĩwe Masia ũla wathanĩtwe. Aingĩ ũmũnthĩ mayĩtĩkĩlaa kana Yesũ nĩwe Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai. Yoana aisye kana ĩvindanĩ yake kwaĩ na “akengani aingĩ” maĩ matonya kũtava ala mataĩkĩĩe vyũ ũwʼo ĩũlũ wa Yeova na Yesũ. (2 Yoa. 7-11) Aandĩkie ũũ: “Ũla mũkengani nũũ ate o ũla ũkaĩaa kana Yesũ nĩwe Klĩsto?” (1 Yoa. 2:22) Kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai kwĩ kwʼoka nokwʼo kũtonya kũtũtetheesya tũikawʼe. Tweeka ũu, nowʼo tũtonya kũmũmanya Yeova na Yesũ. (Yoa. 17:3) Na twamamanya, nowʼo tũtonya kwĩkala tũte na nzika kana twĩ na ũla wʼo. w20.07 21 ¶4-5

Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka nĩ kana tũikethĩwe ‘kĩndũ kya kũlulutĩkya’ angĩ nĩ kwĩtĩkĩlana na mawoni moo ethĩwa nĩvatonyeka, vandũ va kũtinda tũimathingʼĩĩsya meke ũndũ tũkwenda. (Alo. 14:19-21; 1 Ako. 8:9, 13) Tweeka ũu, tũkeethĩawa twĩ kĩvathũkanyʼo na mũsembi ũla ũsembaa masindanonĩ nĩ kana anengwe mũthĩnzĩo newe. Asembi ta asu methĩawa mayenda o kwĩyĩuna nemo. O na no maluute ala angĩ mevete nzĩanĩ nĩ kana matongosye. Masemba maitũ me kĩvathũkanyʼo nũndũ ithyĩ tũyĩthĩawa tũisindana na ala angĩ. (Aka. 5:26; 6:4) Kĩeleelo kitũ nĩ kũtetheesya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka matwʼe ĩkanda vamwe naitũ na maikwata mũthĩnzĩo wa thayũ. Nũndũ wa kĩtumi kĩu, nĩtũtataa mũno tũatĩĩe ũtao mũvevee nĩ Ngai ũla waĩtye kana tũyaĩle ‘kũmantha kwĩyĩuna o ithyĩ ene, ĩndĩ kũmauna ala angĩ o namo.’ (Avi. 2:4) Nthĩnĩ wa masindano maitũ, Yeova nũĩkĩĩthĩtye andũ make kana onthe ala makasemba nginya mũthya makakwata mũthĩnzĩo wa thayũ wa tene na tene, methĩwe makaũkwata ĩtunĩ kana nĩ nthĩ nzaũ. w20.04 28 ¶10; 29 ¶12

Aklĩsto milioni mbingĩ, aũme na aka, makavonoka thĩna mũnene na mailika nthĩ nzaũ. Asu makavonoka makeeyonea ũsindi ũngĩ ĩũlũ wa kĩkwʼũ, yĩla andũ mbilioni mbingĩ makethĩwa maithayũũkwʼa. We wĩona ta tũkatana ata twoona ũsindi ũsu ũnenevete ũu? (Meko 24:15) Na ti ũu wʼoka. Ala makaendeea kũlũmanyʼa na Yeova vyũ, mũthya makasinda kĩkwʼũ kĩla twatiĩwe nĩ Atamu. Ĩtina wa ũu, makekala tene na tene. Vaulo aandĩkĩie Akolintho ndeto nzeo mũno ĩũlũ wa ũthayũũkyo, na kĩla Mũklĩsto nĩwaĩlĩte kũtũnga mũvea nũndũ wa ndeto isu. Yu twĩ na itumi nzeo sya kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka “wĩanĩ wa Mwĩaĩi,” o tondũ Vaulo ũtwĩkĩĩte vinya twĩke. (1 Ako. 15:58) Twaendeea kũtethya wĩa ũsu na ngoo yonthe, no twĩthĩwe na wĩkwatyo wa kũtanĩa ĩvinda ĩseo yĩla yĩ mbee. O na tũitonya kũsũanĩa ũndũ ĩvinda yĩu yĩkethĩwa yĩseũvĩte! Tũkeeyonea nesa ki kana wĩa witũ nthĩnĩ wa Mwĩaĩi ndwaĩ wa mana. w20.12 13 ¶16-17

Veonekana wathani wa Esekieli 38:10-23 na mawathani ala me ĩvukunĩ ya Ndanieli 2:43-45; 11:44–12:1; na Ũvuanyʼo 16:13-16, 21 maneeneete o kĩndũ kĩmwe. Ethĩwa ũu nĩ wʼo, twĩĩsilya maũndũ aa maatĩĩe nĩmo makekĩka. Ĩvinda ĩna ĩtina wa ũla thĩna mũnene kwambĩĩa, “asumbĩ ma nthĩ yonthe” makoombana vamwe me ngwatanĩo. (Ũvu. 16:13, 14) Mbaĩ isu ikethĩwa syĩ ngwatanĩo nĩsyo Maandĩkonĩ syĩtĩtwe “Ngoki, wa nthĩ ya Makoki.” (Esek. 38:2) Mbaĩ isu ikavithũkĩa andũ ma Ngai na kũtata kũmamina vyũ. Wathaninĩ ũla mũtũmwa Yoana waandĩkie aielesya ĩvinda yĩu aisye kana mbua nene mũno ya mavia ĩkauĩĩa amaitha ma Ngai. Nĩvatonyeka mbua ĩsu ya ngelekanyʼo ĩkethĩwa ne ũvoo ũla andũ ma Yeova makatavanyʼa ĩũlũ wa ũsilĩlo mateũvuva andũ. Ũu ũkatuma Ngoki wa Makoki avithũkĩa andũ ma Ngai e na kĩeleelo kya kũmatuta vyũ ĩũlũ wa nthĩ.​—Ũvu. 16:21. w20.05 15 ¶13-14

Veva mũtheu wa Ngai nĩ mũthĩnzĩo twaĩle kwonaa wĩ wa vata mũno. Tũtonya kwonanyʼa nĩtũtũngaa mũvea mũnango nũndũ wawʼo kwa kũvindĩĩsya ũndũ veva ũsu ũtethetye wĩa ĩvindanĩ yĩĩ. Yesũ atanamba kwambata ĩtunĩ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Mũkakwata vinya yĩla veva mũtheu wĩũka ĩũlũ wenyu, na mũkeethĩwa mwĩ ngũsĩ syakwa . . . kũvika itulu sya nthĩ.” (Meko 1:8) Veva mũtheu nũtumĩte athaithi ma Yeova ta milioni nyanya na nusu mombanwʼa kuma kĩla ngalĩko ĩũlũ wa nthĩ. O na ĩngĩ, nĩtũtanĩaa ngwatanĩo na mũuo mwingĩ katĩ witũ nũndũ veva wa Ngai ũtũtetheeasya kwĩthĩwa na nguma nzeo ta wendo, ũtanu, mũuo, wũmĩĩsyo, kwĩka angĩ nesa, ũseo, mũĩkĩĩo, ũuu, na kwĩsiĩĩa. Nguma isu nĩsyo “ũsyao wa veva.” (Aka. 5:22, 23) Veva mũtheu nĩ mũthĩnzĩo wa mwanya ta kĩ! w20.05 29 ¶10, 13

Ve itumi iana ũna syĩkwonanyʼa kana ala makathokya andũ ala makathayũũkwʼa, makeethwa matonya kũmanya endwa moo. Kwa ngelekanyʼo, twasũanĩa andũ ala mathayũũkiwʼe tene, veonekana kana Yeova akathayũũkya andũ mailye o ũndũ mailye, na maineena na kwĩsilya o ũndũ meekaa matanamba kũkwʼa. Lilikana kana Yesũ aelekanilye kĩkwʼũ na too, na ũthayũũkyo aũelekanyʼa na mũndũ ũkũamũkwʼa kuma toonĩ. (Mt. 9:18, 24; Yoa. 11:11-13) Yĩla mũndũ waamũka kuma toonĩ, ethĩawa ailye o ũndũ eeilye atanakoma, na ethĩawa aineena na kũsũanĩa o ũndũ ũkwĩkaa atanamba kũkoma. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Lasalo. Aĩ mũkwʼũ mĩthenya ĩna, na mwĩĩ wake waĩ ũnambĩĩa kwoa. Ĩndĩ yĩla Yesũ wamũthayũũkisye, eĩtu-a-inyia nĩmamũmanyie na mĩtũkĩ, na vate nzika, we nĩwamalilikanie.​—Yoa. 11:38-44; 12:1, 2. w20.08 14 ¶3; 16 ¶8

Kĩla kĩtumaa etĩkĩwʼa mauta na malondu angĩ methĩwa me kĩvathũkanyʼo ti ũndũ Ngai ũmonaa. Onthe nĩ ma vata methonĩ make. Na kĩtumi nũndũ onthe amathooie na thooa ũmwe, nawʼo nĩ thayũ wa Mwana wake mwendwa. Ĩndĩ kĩla kĩtumaa methĩwa me kĩvathũkanyʼo nĩ wĩkwatyo ũla me nawʼo. Onthe no nginya mekale me aĩkĩĩku kwa Ngai na Klĩsto. (Sav. 31:23) Na ndũkolwe kana veva wa Ngai ũtetheeasya malondu angĩ o ũndũ ũtetheeasya etĩkĩwʼa mauta. Ũu wĩonanyʼa kana Yeova anengae kĩla ũmwe veva mũtheu kwĩanana na vata ũla wĩ nawʼo. Yeova nũnengete kĩla ũmwe wa athũkũmi make wĩkwatyo mũseo mũno. (Yel. 29:11) Ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Klĩsto nũnengae kĩla ũmwe witũ mwanya mũseo wa kũmũtaĩa Ngai na Klĩsto nũndũ wa kĩla matwĩkĩte nĩ kana tũtanĩe thayũ tene na tene. Ũmbano ũsu nĩwʼo wa mwanya vyũ Aklĩsto ma wʼo methĩawa nawʼo kĩla mwaka. w21.01 18 ¶16; 19 ¶19

Andũ aingĩ ala maendaa ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ methĩawa na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ. Kwoou nĩkĩ mo matatĩĩaa ũmbano ũsu? Maendaa nũndũ wa o kĩla kĩtumaa mũndũ athi alũsinĩ ya mũnyanyae. Mũndũ aendaa nũndũ nũkwenda kũmwonyʼa nũmwendete, na nũkũkwata mbau mũtwaano wake. O ta ũu, malondu angĩ maendaa ũmbanonĩ ũsu nũndũ methĩawa mayenda kwonanyʼa kana nĩmendete Klĩsto na etĩkĩwʼa mauta, na nĩmamakwete mbau. O na ĩngĩ, maendaa nĩ kana monanyʼe nĩmeũtũnga mũvea nũndũ wa nthembo yake, ĩla ĩtumaa methĩwa na mwanya wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ. Ũndũ ũngĩ wa vata ũtumaa mathi ũmbanonĩ ũsu nĩ kũatĩĩa mwĩao wa Yesũ. Yĩla Yesũ wambĩĩisye kyaũya kĩu kya mwanya e na atũmwa make aĩkĩĩku, ameie atĩĩ: “Ĩkaai ũu kwondũ wa kũndilikana.” (1 Ako. 11:23-26) Kwoou malondu angĩ meendeea kũthi ũmbanonĩ ũsu nginya yĩla kũtakethĩwa etĩkĩwʼa mauta matiele ĩũlũ wa nthĩ. w21.01 17-18 ¶13-14

Ethĩwa nĩtwendete ala angĩ kuma ngoonĩ, nĩtwaĩle kwonanyʼa kĩu na meko. (Sianĩsya na Yakovo 2:17, 26.) Kwa ngelekanyʼo, Yeova nũtwendete. (1 Yoa. 4:19) Na atũmĩĩte ndeto nzeo syĩ Mbivilianĩ kũtũtavya kana nũtwendete. (Sav. 25:10; Alo. 8:38, 39) Ĩndĩ kĩla kĩtũĩkĩĩthasya vyũ kana Ngai nũtwendete ti o ndeto nzeo ila ũtũtavasya, ĩndĩ nĩ maũndũ ala ũtwĩkĩte. Yeova nĩweetĩkĩlilye Mwana wake mwendwa athĩnwʼe, na aikwʼa kwondũ witũ. (Yoa. 3:16) Kũsũanĩa ũndũ ũsu kũtumaa tũĩkĩĩa vyũ kana Yeova atwendete mũno, kana ti wʼo? Twonanasya kana nĩtũmwendete Yeova na Yesũ kwa kũmewʼa. (Yoa. 14:15; 1 Yoa. 5:3) Na Yesũ nĩwatũnengie mwĩao wĩ ũtheinĩ asya kana twaĩle kwendana. (Yoa. 13:34, 35) Ĩndĩ tũyaĩle o kũtavasya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kana nĩtũmendete; nĩtwaĩle kũmeka maũndũ mekwonanyʼa nĩtũmendete.​—1 Yoa. 3:18. w21.01 9 ¶6; 10 ¶8

Ala metĩkĩwʼe mauta kwĩsĩla veva mũtheu me na wĩkwatyo wa kwĩkala na Yesũ tene na tene masumbĩkĩte vamwe nake Ũsumbĩnĩ wa Ngai. Makamwona, makaneenaa nake, na maitindanasya nake. (Yoa. 14:2, 3) O namo ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ, makoona ũndũ Yesũ ũmendete na ũndũ ũmathĩnĩkĩaa. O na kũtwʼĩka maikamwona Yesũ, ũnyanya woo nake ũkaendeea kũlũlũmĩla o ũndũ makaendeea kũtanĩa moathimo ala makaeteawe nĩ Yeova na Yesũ. (Isa. 9:6, 7) Tweetĩkĩla kũtwʼĩka anyanya ma Yesũ, nĩtũkwataa moathimo maingĩ. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwonaa ũndũ ũtwendete na ũtũtetheeasya ĩvindanĩ yĩĩ. Twĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene. Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana kũtwʼĩka anyanya ma Yesũ kũtũtetheeasya kũkwata mũthĩnzĩo ũla wa vata vyũ, nawʼo nĩ kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Ĩthe wake, Yeova. Nĩ ndaĩa nene ta kĩ kwĩtwa anyanya ma Yesũ! w20.04 25 ¶15-16

Mũtũmwa Vaulo aandĩkĩie Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta ala maĩ Kolintho valũa ũsu, na maĩ na wĩkwatyo wa kũthayũũkwʼa mathi ĩtunĩ. Aklĩsto asu ‘nĩmatheetwʼe nthĩnĩ wa ngwatanĩo vamwe na Klĩsto Yesũ,’ na ‘meetiwe methĩwe atheu.’ Valũanĩ o ũsu nĩwawetie kana ve amwe “ala makwie me nthĩnĩ wa Klĩsto.” (1 Ako. 1:2; 15:18; 2 Ako. 5:17) Valũanĩ ũngĩ waveveewe kũandĩka, aisye kana ala me “ngwatanĩo vamwe [na Yesũ] mũvwʼanonĩ wa kĩkwʼũ kyake,” makeethĩwa me “ngwatanĩo vamwe nake mũvwʼanonĩ wa ũthayũũkyo wake.” (Alo. 6:3-5) Yesũ athayũũkiwʼe e na mwĩĩ wa veva na ambata ĩtunĩ. Ũu nowʼo vakethĩwa vailye kwa onthe ala me “nthĩnĩ wa Klĩsto,” namo nĩ Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta. Vaulo aandĩkie kana Klĩsto athayũũkiwʼe ta “ũsyao wa mbee wa ala makwie.” (1 Ako. 15:20) Yesũ nĩwe waĩ wa mbee kũthayũũkwʼa e na mwĩĩ wa veva na kũnengwa thayũ wa tene na tene. w20.12 5-6 ¶15-16

Etĩkĩwʼa mauta ala makusaa ũmũnthĩ, mathayũũkawʼa ndatĩkanĩ ĩsu na maithi ĩtunĩ. Ndeto sya mũtũmwa Vaulo ila syĩ nthĩnĩ wa 1 Akolintho 15:51, 52 nitũĩkĩĩthĩtye ũu. Ana-a-asa ma Klĩsto mathayũũkwʼa, makwataa ũtanu mũnene. Mbivilia nĩtũtavĩtye wĩa ũla ũkatethwʼa ĩtunĩ nĩ ala maalyũlawa na mĩtũkĩ ta “kũvenyʼa na kũsalukya.” Yesũ ameie ũũ: “Ũla wĩsinda na kũendeea kwĩka nginya mũminũkĩlyo maũndũ ta ala neekie, ngamũnenga ũkũmũ ĩũlũ wa mbaĩ, na akaĩthya andũ na ndata ya kyũma na kũmatilanga ilungu ta mĩio ya yũmba, o tondũ neeaĩwe nĩ Asa wakwa.”—Ũvu. 2:26, 27. w20.12 12 ¶14-15

Yĩla mũtũmwa Vaulo weetie Yesũ “ũsyao wa mbee,” oonanisye kana ve angĩ makathayũũkwʼa ĩtina wake na maithi ĩtunĩ take. Asu nĩ atũmwa na ala angĩ me “nthĩnĩ wa Klĩsto.” (1 Ako. 15:18) Kwoou yĩla ĩvinda yesie kũvika, nĩmathayũũkiwʼe o tondũ Yesũ wathayũũkiwʼe. Ĩvinda yĩla Vaulo waandĩkĩaa Akolintho valũa, ala me “nthĩnĩ wa Klĩsto” mayaĩ manambĩĩa kũthayũũkwʼa mathi ĩtunĩ. Vandũ va ũu, Vaulo awetaa ũndũ ũkekĩka ĩvinda yũkĩte. Aisye ũũ: “Kĩla ũmwe akathayũũkwʼa ĩvinda yake mwene: Klĩsto ũsyao wa mbee, na ĩtina ala ma Klĩsto ĩvinda ya kwĩthĩwa vo kwake.” (1 Ako. 15:23; 1 Ath. 4:15, 16) Ũmũnthĩ tũilyĩ ĩvinda yĩu ya “kwĩthĩwa vo” kwa Klĩsto. Kwoou atũmwa na Aklĩsto angĩ etĩkĩwʼa mauta ala makwie ĩvinda yĩu yĩte ĩviku, maaĩle kweteela nginya yĩvike nĩ kana makwate ĩtuvi yoo ya kũthi ĩtunĩ, na mayĩthĩwa me “ngwatanĩo vamwe [na Yesũ] mũvwʼanonĩ wa ũthayũũkyo wake.”—Alo. 6:5. w20.12 5 ¶12; 6 ¶16-17

Mũtũmwa Vaulo awetaa mũndũ ũkũthayũũkwʼa e na mwĩĩ ũtonya kwĩkala ĩtunĩ, kana “mwĩĩ wa veva.” (1 Ako. 15:43, 44) Yĩla Yesũ waĩ thayũ ĩũlũ wa nthĩ, aĩ na mwĩĩ wa nyama. Ĩndĩ yĩla wathayũũkawʼa, “nĩwatwʼĩkie veva ũla ũnenganae thayũ” na asyoka ĩtunĩ. O ta ũu, Vaulo aisye kana Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta makathayũũkawʼa na mwĩĩ ũtonya kwĩkala ĩtunĩ. Aandĩkie ũũ: “O tondũ twĩ na mũvwʼano wa ũla woombiwe na kĩtoo, o ta ũu tũkeethĩwa na mũvwʼano wa ũla wa ĩtunĩ.” (1 Ako. 15:45-49) Lilikana kana Yesũ ndaathayũũkwʼa na mwĩĩ wa nyama. Na Vaulo nĩwaeleisye nĩkĩ. Aisye: “Mwĩĩ na nthakame iitonya kũtiĩwa Ũsumbĩ wa Ngai.” (1 Ako. 15:50) Nũndũ wa ũu, atũmwa na Aklĩsto ala angĩ etĩkĩwʼa mauta mayaĩ mesa kũthayũũkwʼa na mwĩĩ wa nyama na nthakame, nũndũ ũsu nũtonya kwanangĩka. w20.12 11 ¶10-12

Ngai nĩwaveveee amanyĩwʼa amwe ma Yesũ ma ĩvinda ya atũmwa maandĩke ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩtunĩ. Kwa ngelekanyʼo, mũtũmwa Yoana aandĩkie: “Yu twĩ syana sya Ngai, ĩndĩ vainamba kwonanwʼa ũndũ tũkethĩwa tũilye. Ithyĩ nĩtwĩsĩ kana yĩla ũkaumĩlwʼa tũkeethĩwa tũilye take.” (1 Yoa. 3:2) Ũu nĩ kwonanyʼa kana Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta mayĩthĩawa mesĩ ũndũ makethĩwa mailye ĩtina wa kũthayũũkwʼa na mĩĩ ya veva na kũthi ĩtunĩ. Ĩndĩ makwata ĩtuvi yoo, makamwona Yeova. Mbivilia nĩwetete maũndũ amwe ĩũlũ wa ũndũ ũsu. Yaĩtye kana etĩkĩwʼa mauta makeethĩwa vamwe na Klĩsto yĩla ‘ũkamina silikalĩ syonthe na ũkũmũ wʼonthe na vinya.’ Na “mũmaitha wa mũthya ũla ũkaminwa nĩ kĩkwʼũ.” Mũthya, Yesũ na ala makasumbĩka nake makaia syĩndũ syonthe ungu wa Yeova, na o namo ene makeyia ungu wake. (1 Ako. 15:24-28) Yĩu yĩkethĩwa ĩvinda ya mwanya ta kĩ! w20.12 8 ¶2

Aklĩsto aĩkĩĩku ala mate na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩtunĩ vamwe na Klĩsto o namo me na wĩkwatyo wa kwĩsa kũthayũũkwʼa. Mbivilia yaĩtye kana mũtũmwa Vaulo na ala angĩ maendaa ĩtunĩ makwataa “ũthayũũkyo ũla wa mbee.” (Avi. 3:11) We ndũkwona ndeto isu syĩonanyʼa kana ve ũthayũũkyo ũngĩ ũkethĩwa? Ũu wosanĩte vyũ na wĩkwatyo ũla Yovu waisye wĩ nawʼo. (Yovu 14:15) Namo “ala ma Klĩsto” makeethĩwa vamwe nake ĩtunĩ yĩla ũkethĩwa aimina silikalĩ syonthe na ũkũmũ wʼonthe na vinya. O na “mũmaitha wa mũthya,” ũla nĩ kĩkwʼũ, akaminwa. Kwoou no twasye tũte na nzika o na vanini kana ala makethĩwa ĩtunĩ, maikethĩwa matonya kũkwʼa ĩngĩ. (1 Ako. 15:23-26) Ala makekala ĩũlũ wa nthĩ tene na tene no makiakiwʼe mũno masũanĩa ndeto sya Vaulo ila syĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. Kwa wʼo, vai mũndũ ũte mũlũngalu wĩsa kũthi ĩtunĩ. Kwoou ndeto isu syĩonanyʼa kana ĩvinda yũkĩte kũkeethĩwa na ũthayũũkyo vaa ĩũlũ wa nthĩ. w20.12 6-7 ¶18-19

No kwĩthĩwa tũyĩkũlya atĩĩ, ‘Ndonya kũmanya ata kana kwa wʼo Yeova ndaambĩkĩsya ngoo?’ Ũsengyʼo nĩ kana, kwĩkũlya ĩkũlyo yĩu kwĩonanyʼa kana nĩwĩsĩ Yeova no akũekee. Myaka mingĩ mĩvĩtu, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaisye ũũ: “[No twĩyĩthĩe] tũilulutĩka na kũvalũka ĩngĩ na ĩngĩ nũndũ wa kĩmanyĩo kĩna kĩthũku kyatũkwatĩte mũno tũtambĩĩe kũmũthũkũma Ngai. . . . Ndũkone ta wĩkĩte naĩ ũtesa kũekewa. Kĩu nĩkyo Satani ũkwenda ũsũanĩe. Manya kana kũandũĩka na kũthata nũndũ wa kĩla wĩkĩte kwĩonanyʼa nesa kana ndwĩ mũndũ mũthũku, na Yeova no akũekee. Ndũkaanowʼe nĩ kũmwĩkaĩla Ngai na kĩthingʼĩĩsyo wĩnyivĩtye nĩ kana akũekee, akũthesye, na aikũtetheesya.” Mũtũmwa Vaulo nĩweekĩte maũndũ mathũku mũno atanamba kũtwʼĩka Mũklĩsto. Ĩndĩ o na kau ndaaũlwa nĩ naĩ syake, ndatindĩaa kũisũanĩa. (1 Tim. 1:12-15) Nĩwaĩkĩĩe vyũ kana nthembo ya wovosyo yaĩ mũthĩnzĩo Ngai wamũnengete we mwene. Kĩu kyamũsũvĩie ndakakwatwʼe nĩ kĩtei kya kũandũĩka mũno, na nũndũ wa ũu, atũngie kĩlĩko kyake ũthũkũminĩ wa Yeova nĩ kana amũnenge kĩla kĩseo vyũ. w20.11 27 ¶14; 29 ¶17

Satani nũtũmĩaa syĩndũ mbingĩ kũtũtata. Twĩkaa ata yĩla watũtata? Nĩ laisi tũkambĩĩa kũivũthĩĩsya. Kwa ngelekanyʼo, nĩtũtonya kũsũanĩa: ‘O na neeka ũndũ ũũ, ti mũthũku mũno nũndũ nditengwa.’ Yĩsilya ta yĩu yĩthĩawa yĩ ĩthũku vyũ. Nũseo tũkekũlasya makũlyo ta aa: ‘Satani nũtonya kwĩthĩwa aitũmĩa ĩtatwa yĩĩ aanyʼe ngoo yakwa? Neetĩkĩla kwĩanĩsya wendi ũũ mũthũku, nĩngũtuma ĩsyĩtwa ya Yeova yĩvũthwʼa? Kwĩka ũndũ ũũ kwĩtuma nĩmũthengeea Ngai kana kwĩananga ngwatanĩo yakwa nake?’ Vindĩĩasya makũlyo ta asu. Voya ũkwate ũĩ wa kũmasũngĩa nesa ũte kwĩkenga. Kwĩka ũu no kũtũsũvĩe mũno. No kũtũtetheesye tũkaleana na ĩtatwa twĩ alũmu o tondũ Yesũ weekie yĩla waisye: “Thi, Satani!” (Mt. 4:10) Lilikana kana ti ũseo kwĩthĩwa na ngoo mbaanĩku. w20.06 12-13 ¶16-17

Wĩnyivyo nũtũtetheeasya kũmwĩwʼa Yeova nũndũ nĩtwĩsĩ kana mavinda onthe nĩwĩthĩawa esĩ kĩla kĩtonya kũtũtethya. (Aev. 4:22-24) O na ĩngĩ, wĩnyivyo nũtũtetheeasya kwĩka kĩla Yeova ũkwenda vandũ va kĩla ithyĩ tũkwenda, na nũtumaa twona ala angĩ me ma vata kwĩ ithyĩ. Nũndũ wa ũu, nĩtwĩthĩawa na ngwatanĩo nzeo na Yeova na Aklĩsto ala angĩ. (Avi. 2:3) Ĩndĩ ethĩwa tũi metho, nĩ laisi tũkethĩa tũlikilwe nĩ veva wa nthĩ ĩno ya Satani, ũla ũtumĩte andũ methĩwa na mĩtũlyo na meyendete. Thĩna ta ũsu nĩwaumĩlile ĩvindanĩ ya atũmwa, na nĩkyo kĩtumi mũtũmwa Vaulo waandĩkĩie kĩkundi kya Alomi ũũ: “Nĩmwĩa kĩla ũmwe katĩ wenyu ndakesũanĩe mũno kũvĩtũka ũndũ waĩle kwĩsũanĩa, ĩndĩ asũanĩe nĩ kana ethĩwe na kĩlĩko.” Vau Vaulo nĩwonanĩtye kana ti ũthũku kwĩsũanĩa. Ĩndĩ wĩnyivyo nĩwaĩlĩte kũtũtetheesya tũikeyone twĩ ma vata mũno na tũyĩthĩwa tũte kwĩsũanĩa mũno. w20.07 2 ¶1-2

Mĩthenyanĩ ya Mũsumbĩ Asa, ĩvinda ya mũuo nĩyesie kũvika mũthya. Ita syĩ vinya syĩ na asikalĩ mbee wa milioni ĩmwe nĩsyookie kuma Ethiovia. Mũnene wa ita isu weetawa Nzela ndaĩ na nzika kana nĩmeũsinda Yuta. Ĩndĩ Mũsumbĩ Asa ndeekwatĩtye ita syake, amwĩkwatĩtye Ngai wake, Yeova, vyũ. Asa avoyie atĩĩ: “Tũtethye, ame Yeova Ngai waitũ; nũndũ nĩtũũkwĩkwatya, na syĩtwanĩ yaku nĩtũũkita na nguthu ĩno.” (2 Mav. 14:11) O na kau ita sya Ethiovia syaĩ ta kũndũ kwĩlĩ kwa ita sya Yuta, Asa nĩweesĩ kana Yeova e vinya na nũkũtetheesya andũ make. Nake Yeova ndaamũsonokya; ita sya Ethiovia nĩsyasindiwe vyũ. (2 Mav. 14:8-13) O na kau tũyĩsĩ maũndũ onthe ala matonya kwĩsa kũkwata kĩla ũmwe witũ, nĩtwĩsĩ mũuo ũla andũ ma Ngai maendeee kũtanĩa no wa kavinda. Na eka ũu, Yesũ athanie kana mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, amanyĩwʼa make ‘makamenwa nĩ mbaĩ syonthe.’—Mt. 24:9. w20.09 17-18 ¶14-16

Vai mũndũ wendete kũumangwa. Ĩndĩ yĩla twathatwʼa mũno nĩ ndeto ila tũũneenewa nĩ amaitha maitũ, no tũkwʼe ngoo. (Nth. 24:10) Kwoou, twaĩle kwĩka ata yĩla twaumangwa nĩ ala meũtũvĩnga? O ta mũtũmwa Vaulo, no ‘tũtane yĩla twaumangwa.’ Nĩkĩ? Nũndũ kũumangwa na kũvĩngwa kwonanasya kana twĩ amanyĩwʼa ma wʼo ma Yesũ. (1 Vet. 4:14) Yesũ nĩwawetie kana aatĩĩi make makathĩnwʼa. (Yoa. 15:18-20) Kĩu nĩkyeanĩie ĩvindanĩ ya atũmwa. Ĩvindanĩ yĩu, andũ ala matavĩtwe nĩ syĩthĩo sya Akiliki moonaa Aklĩsto me andũ mate asomu na me onzu. O namo Ayuti moonaa Aklĩsto, ta mũtũmwa Vetelo na mũtũmwa Yoana, me andũ “mate asomu na mate nguma.” (Meko 4:13) Aklĩsto moonekaa me onzu nũndũ mayeelikasya siasanĩ na kwoou mayaĩ na wasya silikalĩnĩ, mayeelikasya itanĩ sya kaũ, na nĩmavũthĩtwʼe. Mo Aklĩsto asu ma mbee nĩmeetĩkĩlile woni ũtaĩle wa ala mamavĩngaa ũmasiĩĩe kũmũatĩĩa Yesũ? Aiee. w20.07 14-15 ¶3-4

Mũtũmwa Yoana nĩwendete ana-a-asa make mũno, na nĩwendaa maendeee nesa kĩ-veva. Kĩu tũkyonaa nesa twasoma ũtao ũla wamanengie valũanĩ syake itatũ. Nũseo ta kĩ kũmanya kana aũme na aka mailye take nĩmetĩkĩwʼe mauta mesumbĩka na Klĩsto! (1 Yoa. 2:27) Ekai tũatĩĩe na ngoo yonthe ũtao ũla wanenganie. Na nĩtũtwʼei kũendeea kũendaa nthĩnĩ wa ũla wʼo, na ũu nĩ kwasya, tũmwĩwʼae Yeova maũndũnĩ onthe. Ĩmanyĩsye Ndeto yake na ũimĩĩkĩĩa. Ĩkĩa kĩthito ũmũĩkĩĩe Yesũ vyũ. Ndũkethukĩĩsye momanyĩsyo ma andũ na ma akaĩi ma mũĩkĩĩo. Ndũkeke maũndũ mathũku wĩvithĩte, na ndũketĩkĩle kũsesengwa wĩke naĩ. Ĩvinda yonthe atĩĩaa mĩao mĩlũngalu ya Yeova. Na nĩtũtetheesyei ana-a-asa mekale melũmĩtye kwa kũekea ala matũvĩtĩsya na kwa kũtetheesya ala me na thĩna. Tweeka ũu, o na twakwatwa nĩ kyaũ, tũkaendeea kũendaa nthĩnĩ wa ũla wʼo. w20.07 24-25 ¶15-17

Yeova nũnengete kĩla ũmwe wa athũkũmi make kĩanda nthĩnĩ wa kĩkundi kyake. O na vala twĩanĩasya maũndũ me kĩvathũkanyʼo, kĩla ũmwe nĩ wa vata na vai mũndũ ũtatethya ũngĩ. Mũtũmwa Vaulo akindĩlĩĩle kana vaiĩ ũmwe witũ ũtonya kũsisya mũthũkũmi ũngĩ wa Yeova na akasya: “Nyie ndi na vata naku.” (1 Ako. 12:21) Ethĩwa nĩtũkwenda kwĩthĩawa na mũuo kĩkundinĩ, no nginya kĩla ũmwe onae ũla ũngĩ e wa vata na tũithũkũmaa vamwe twĩ ngwatanĩo. (Aev. 4:16) Yĩla twathũkũma twĩ ngwatanĩo, kĩkundi nĩkyakawa, na kĩla ũmwe ewʼaa e mwende. Atumĩa onthe nthĩnĩ wa kĩkundi manyuvawa nĩ veva mũtheu wa Yeova. Ĩndĩ kĩla ũmwe woo ethĩawa na ũtonyi kana kĩnengo kĩ kĩvathũkanyʼo na ũla ũngĩ. (1 Ako. 12:17) Amwe nĩmatonya kwĩthĩwa manatwʼĩkie atumĩa o mĩtũkĩ, na kwoou no wĩthĩe mayĩsĩ maũndũ maingĩ. Namo angĩ no methĩwe matatonya kwĩanĩsya maũndũ maingĩ nũndũ wa ũkũũ kana mathĩna ma mwĩĩ. Ĩndĩ o na vailye ũu, vaiĩ mũtumĩa waĩle kũsisya ũla ũngĩ na aimwĩa, “Ndi na vata naku.” Vandũ va ũu, kĩla mũtumĩa aĩle kũatĩĩa ũtao ũla Vaulo waandĩkie nthĩnĩ wa Alomi 12:10. w20.08 26 ¶1-2; 27 ¶4

Yeova atũmĩaa kĩlungu kya ũseũvyo wake kya kũũ nthĩ kũtũtongoesya nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ. Vate nzika, yĩla twakwata ũmanyi mweũ ũkonetye ũmanyĩsyo mũna wa Mbivilia, kana ũkonetye mwĩkalĩle ũla andũ ma Ngai maĩle kwĩthĩwa nawʼo, nĩtũũatĩĩaa na ngenda. Ĩndĩ twĩkaa ata yĩla ũseũvyo wa Ngai weeka ũalyũku ũkonetye maũndũ angĩ thayũnĩ witũ, ta kũthoosya Nyũmba ya Ũsumbĩ ĩla tũthaithĩaa? Tũkaendeeaa kũmũthũkũma Yeova twĩ atanu twalilikana wĩa ũla tũũtethya nĩ wake, na kana nĩwe ũtongoesye ũseũvyo wake. (Ako. 3:23, 24) Mũsumbĩ Ndaviti nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo yĩla waumasya mĩvothi ya kwaka ĩkalũ. Aisye: “Nyie nĩ ũũ, na andũ makwa nĩ kĩndũ kyaũ, ũndũ tũtonya kũnengane na ngoo ya kwenda o tondũ twĩkaa? Nũndũ syĩndũ syonthe syumaa kwaku, na kuma syĩndũnĩ syaku mwene nĩtũkũnengete.” (1 Mav. 29:14) O naitũ yĩla tũkumya mĩvothi, twĩthĩawa tũitũngĩa Yeova o kĩla ũtũnengete. Ĩndĩ o na vailye ũu, Yeova nũtanaa mũno yĩla twatũmĩa ĩvinda yitũ, vinya witũ, na malĩ yitũ kũkwata mbau wĩa ũla ũkwenda ũtethwʼe.​—2 Ako. 9:7. w20.11 22-23 ¶14-16

Ithyĩ tũithimaa ũtũĩka witũ na ũtalo wa ala tũtetheesye makatwʼĩka Ngũsĩ sya Yeova. (Luka 8:11-15) Yeova akatwonaa ta andũ mesĩ wĩa wa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya nesa ethĩwa tũkaendeeaa kũũthũkũma na wũmĩĩsyo. Nĩkĩ? Nũndũ kwĩka ũu kwonanasya nĩtũmwĩwʼaa vamwe na Mwana wake. (Mko. 13:10; Meko 5:28, 29) O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kwongelanga kĩthito kitũ wĩanĩ wa kũtavanyʼa ũmũnthĩ nũndũ mũminũkĩlyo wĩ vakuvĩ vyũ. Kwa wʼo, vatiele o kavinda kanini mũno ka kũtethya wĩa ũũ wa kũtangĩĩa mathayũ. Ndũkatate kwananga ĩvinda, o na ndũkasũanĩe ta waĩle kweteela wĩkwata ĩvinda ĩseo vyũ ya kũtethya wĩa ũũ wa vata. Ĩkĩa kĩthito oyu nĩ kana wĩthĩwe na wendi mwingĩ wa kũtavanyʼa, wĩmanyĩsye Mbivilia mũnango, wĩthĩwe na ũkũmbaũ, na ũyĩmanyĩsya kwĩkaa kĩla kyaĩle. Ve andũ mbee wa milioni nyanya maendeee kũtethya wĩa wa kũtea andũ. Weekĩa kĩthito wambĩĩe kũtavanyʼa namo, ũkakwata ũtanu ũla Yeova ũnenganae. (Nee. 8:10; Luka 5:10) Ĩyumye vyũ ũtavanyʼe mũno ũndũ ũtonya, na ũiendeea nginya yĩla wĩa ũũ ũkathela. w20.09 7 ¶18-20

Nĩtwaĩle kwĩsũvĩa tũikambĩĩe kwĩthĩwa na wendi wa syĩndũ mbingĩ sya kĩ-mwĩĩ. “Ũkengani wa ũthwii” no ũtume tũeka kũmwenda Yeova, tũeka kwona Ndeto ya Ngai yĩ ya vata, na tũeka kwĩthĩwa na wendi wa kũtavya angĩ kĩla kĩ Ndetonĩ ĩsu. (Mt. 13:22) Ethĩwa nĩtũkwenda kũsũvĩa syĩndũ sya vata mũno ila Yeova ũtũnengete, nĩtwaĩle kwosa ĩtambya na mĩtũkĩ yĩla mũisyo waumĩla. Kwa ngelekanyʼo, yĩla tũendeee kũtũmĩa Indaneti, kwĩloela sinema, kana kĩvĩndĩ kĩna televiseninĩ no twone mavisa mathũku tũtataĩĩe, maũndũ me na ũngʼendu, kana ũvoo wa akaĩi ma mũĩkĩĩo. Kwoou nĩtwaĩle kwĩyũmbanyʼa kwĩ tene tũmanye kĩla tũtonya kwĩka yĩla syĩndũ ta isu syaumĩla. Tweeyũmbanyʼa tene, tũkeethĩawa tũtonya kwosa ĩtambya na mĩtũkĩ nĩ kana tũsũvĩe ngwatanĩo yitũ vamwe na Yeova. (Sav. 101:3; 1 Tim. 4:12) No nginya tũsũvĩe syĩndũ sya vata ila Yeova ũtũnengete, nasyo nĩ ũwʼo wa vata ũla wĩ Mbivilianĩ, na kĩanda kya kũmanyĩsya andũ angĩ ũwʼo ũsu. Tweeka ũu, tũkekalaa twĩ eanĩe na twĩ na wasya mũseo wa ngoo, na tũkatanĩaa kwona tũitetheesya angĩ mamũmanye Yeova. w20.09 30 ¶16-19

We wĩmũvatise? Ethĩwa wĩmũvatise, yĩla wavatisawa woonanisye mbee wa andũ kana nũmũĩkĩĩe Yeova, na kana nũkwenda kũthũkũma vamwe na ũseũvyo wake. Ũmũnthĩ, Yeova atongoeasya ũseũvyo wake kwa nzĩa ĩtũtetheeasya kũmanya we nĩ Ngai ũilye ata, kĩeleelo kyake nĩ kĩva, na myolooto yake nĩ yĩva. Ve nguma itatũ sya Yeova tũsyonaa nesa twasisya ũndũ ũtongoeasya ũseũvyo wake. Mbee, “Ngai nde kyende.” (Meko 10:34) Nũndũ Yeova nũtwendete, nĩwanenganie Mwana wake nĩ kana ‘ovosye andũ onthe.’ (1 Tim. 2:6; Yoa. 3:16) Eka ũu, Yeova anengete andũ make wĩa wa kũtavya onthe ala mekwenda kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo. Kĩu kĩnengae andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mwanya wa kũtethwʼa nĩ nthembo ĩsu. Kelĩ, Yeova nĩ Ngai wa mĩvango na mũuo. (1 Ako. 14:33, 40) Kwoou, ũseũvyo wake waĩle kwĩthĩwa wĩ na andũ me mũuo, na mamũthũkũmaa kwa nzĩa yĩ na mũvango. Katatũ, Yeova nĩwe ‘Mũmanyĩsya’ Ũla Mũnene. (Isa. 30:21) Kĩu nĩkyo kĩtumi ũseũvyo wake ũtũmĩaa Ndeto yake mbeveee kũmanyĩsya kĩkundinĩ na ũtavanyʼanĩ. w20.10 20 ¶1-3