Mwei wa 4

Yesũ nũtwendete mũno nũndũ aumisye thayũ wake na ngenda kwondũ witũ. (Yoa. 15:13) Vai kĩndũ twĩka tũkaĩva Yeova na Yesũ nũndũ wa wendo ũsu mwingĩ matwonisye. Ĩndĩ no twonany’e nĩtũtũngaa mũvea kwĩsĩla mwĩkalĩle witũ kĩla mũthenya. (Ako. 3:15) Etĩkĩw’a mauta monaa nthembo ya wovosyo yĩ ya vata vyũ nũndũ nĩyo ĩtumaa wĩkwatyo woo wĩanĩa. (Mt. 20:28) Nũndũ nĩmaĩkĩĩe nthembo ya Klĩsto, Yeova nũmatalĩle kwĩthĩwa me alũngalu na akamatw’a ana make. (Alo. 5:1; 8:15-17, 23) O namo malondu angĩ nĩmatũngaa mũvea nũndũ wa nthembo ya wovosyo. Nũndũ nĩmaĩkĩĩe nthembo ya Klĩsto, me na wasya mũtheu wa ngoo mbee wa Ngai, na me na wĩkwatyo wa kuma “ũla thĩnanĩ mũnene.” (Ũvu. 7:13-15) Ikundi isu syelĩ syonanasya niũtũnga mũvea nũndũ wa nthembo ya wovosyo kwa kwĩthĩwa vo ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ kĩla mwaka. w22.01 23 ¶14-15

Yesũ athĩnĩkaa mũno asũanĩa kĩla kĩutuma andũ masya nĩwaĩlĩte kũawa. Andũ maasya kana we nĩ mũumi wa Ngai, na nĩweesĩ kana mũndũ ũilye ũu ndethĩawa anengete Ngai ndaĩa kana ĩsyĩtwa yake. (Mt. 26:64-66) Kĩu kyatumie anyamaa mũno nginya weethĩa eĩkũlya ta keka Ĩthe nũmũvetangĩa nthoni isu. (Mt. 26:38, 39, 42) Ĩndĩ Yeova aekie Yesũ athĩĩwe mũtĩnĩ nĩ kana athasye Ayuti kuma kĩumonĩ. (Aka. 3:10) Ayuti maĩ na kĩumo nũndũ nĩmeĩavĩte makasya nĩmeũkwata Mĩao ya Ngai, ĩndĩ mayaamĩkwata. Na eka kĩumo kĩu, maĩ ũkombonĩ wa kĩkw’ũ nũndũ maĩ nzyawa sya Atamu. (Alo. 5:12) Mĩao ya Ngai yaĩtye kana mũndũ eeka naĩ yaĩle kĩkw’ũ, aaĩlĩte kũawa. Akw’a, mavinda amwe mwĩĩ wake nĩwasũaw’a mũtĩnĩ. (Kũt. 21:22, 23; 27:26) Kwoou yĩla Yesũ waathĩĩiwe mũtĩnĩ, atumie Ayuti makwata mwanya wa kũtetheka nĩ nthembo yake o na kau nĩmamũleete. w21.04 16 ¶5-6

Kwasũanĩa thĩna ũla Yesũ woonie mũthenyanĩ wake wa mũthya. Asikalĩ Alomi nĩmamũvũie mũno mate na tei. (Mt. 26:52-54; Yoa. 18:3; 19:1) Mũtalisa ũla matũmĩie kũmũvũa watembũangie mwĩĩ wake mũno. Ĩtina wa ũu, o na kau mũongo wake nĩwauaa, moosie kĩting’ĩ kĩito mamwilĩĩla. Nĩwambĩĩie kũkusĩthya mũtĩ ũsu aendete vala ũkũaĩwa, ĩndĩ atanaendanga mũno, mũvĩti ũmwe nĩwalasimĩthiw’e amũkuĩe. (Mt. 27:32) Avika vala asikalĩ mamũtwaĩte, nĩmaathĩĩie moko make na nyaaĩ syake mũtĩnĩ ũsu. Yĩla mũtĩ wookĩlilw’e, ũito wa mwĩĩ wake watumie kũla watonyetwe na mĩsumaa kũtembũka. Kwa kũna visa anyanyae maikwatwa nĩ kyeva kingĩ na inyia ayĩĩa mũno, ĩndĩ atongoi ma Kĩyuti makwetye kũmũthekeea. (Luka 23:32-38; Yoa. 19:25) Yesũ aendeeie kũthĩna mũno ĩsaa ĩtina wa yĩngĩ. Mũthya ngoo yake na mavũi make nĩmanoie, na weethĩa yu o na kũveva nĩ thĩna. Ndatĩkanĩ yake ya mũthya, nĩwavoyie mboya ya mũthya. Ĩtina wa ũu, nĩwakumanisye mũtwe wake na akw’a. (Mko. 15:37; Luka 23:46; Yoa. 10:18; 19:30) Mwa kĩu kyaĩ kĩkw’ũ kĩ woo na kĩ nthoni ta kĩ! w21.04 16 ¶4

Yesũ nĩwatavisye atũmwa make aĩkĩĩku 11 ĩũlũ wa motianĩo, kana mawĩw’ano, elĩ; ũtianĩo mweũ na ũtianĩo kwondũ wa Ũsumbĩ. (Luka 22:20, 28-30) Motianĩo asu nĩmavingũĩe atũmwa asu na angĩ avũthũ mwanya wa kũtw’ĩka asumbĩ na athembi ĩtunĩ. (Ũvu. 5:10; 14:1) Nũndũ etĩkĩw’a mauta nĩmo me nthĩnĩ wa motianĩo asu elĩ, nĩmo maĩle kũya mũkate na kũnyw’a mbinyu ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkw’ũ kya Yesũ. Yeova amanengete wĩkwatyo mũseo wa kũtanĩa thayũ ũtesa kũkw’a kana kwanangĩka ĩtunĩ, na kũsumbĩka na Yesũ Klĩsto vamwe na ala angĩ me ũtalonĩ wa 144,000. Na ũndũ ũla mũnene vyũ meteele nĩ kũmwona Yeova mwene! (1 Ako. 15:51-53; 1 Yoa. 3:2) Etĩkĩw’a mauta nĩmethĩawa mesĩ kana no nginya mekale me aĩkĩĩku nginya kĩkw’ũ.​—2 Tim. 4:7, 8. w22.01 21 ¶4-5

Ve atũli elĩ ma mĩao maathĩĩwe mĩtĩnĩ ya mathĩna ũtee wa Yesũ. (Luka 23:40, 41) Ũmwe woo amũthyũũkĩie Yesũ na amũtavya atĩĩ: “Wĩndilikana yĩla wĩlika Ũsumbĩnĩ waku.” (Luka 23:42) Yesũ atavisye mũtũli ũsu wa mĩao ndeto syamũnengie wĩkwatyo nũndũ nĩweesĩ Ĩthe wake e tei. (Sav. 103:8; Aevl. 1:3) Yeova ethĩawa na mea ma kũtũekea na kũtwĩw’ĩa tei ethĩwa nĩtũkwĩlila kuma ngoonĩ, na nĩtũkwonany’a kana nĩtũkũĩkĩĩa nthakame ya Yesũ Klĩsto no ĩtume tũekewa naĩ sitũ. (1 Yoa. 1:7) Andũ amwe no maemwe nĩ kũĩkĩĩa kana Yeova no amaekee. Ethĩwa mavinda amwe nĩwĩw’aa ũu, sũanĩa ũndũ ũũ: Ĩvinda ĩkuvĩ Yesũ atanakw’a, nĩweew’ĩie tei mũtũli wa mĩao, o na kau no ĩndĩ waĩ anambĩĩa kũmũĩkĩĩa. Kwoou we wĩona Yeova ta wĩw’ĩaa athaithi make aĩkĩĩku, ala matataa ũndũ matonya kũatĩĩa mĩao yake, tei wĩana ata?​—Sav. 51:1; 1 Yoa. 2:1, 2. w21.04 9 ¶5-6

Nũndũ Yesũ nĩwalũmilye wĩanĩu wake nginya kĩkw’ũ, nĩweanĩisye maũndũ meana ũna. Mbee, nĩwoonanisye kana Satani nĩ mũkengani. Yesũ oonanisye kana mũndũ ũte na naĩ no ekale e mũĩkĩĩku vyũ o na Satani amwĩka ata. Kelĩ, Yesũ nĩwaumisye thayũ wake wĩthĩwe wovosyo. Kĩkw’ũ kyake nĩkyatumie wĩthĩwa wĩ ũndũ ũtonyeka andũ me na naĩ methĩwe na ngwatanĩo nzeo na Ngai, na mayĩthĩwa na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene. Katatũ, nĩwoonanisye kana Yeova nĩ Mũsumbĩ mũlũngalu na athesya ĩsyĩtwa ya Ĩthe wake. Ekai kĩla mũthenya twĩkale ta tũũtũmĩa mwanya witũ wa mũthya wa kwonany’a twĩ aĩkĩĩku! Na ĩndĩ o na twatw’ĩka nĩtũũkw’a, tũkeethĩwa tũtonya kwasya, “Yeova, nĩnĩkĩte kyonthe kĩla ndonya nĩkale nĩ mũĩkĩĩku, nonany’e kana Satani nĩ mũkengani, na nĩtetee ĩsyĩtwa yaku na ũsumbĩ waku mũnene!” w21.04 12 ¶13-14

Yesũ nĩwailĩĩilwe mavĩtyo ũteekĩte na asilĩlwa, athekeewa, athĩnw’a mũno, na mũthya aathĩĩwa mũtĩnĩ wa mathĩna. Aathĩĩiwe mĩsumaa mokonĩ na nyaaĩnĩ. Nũndũ wa ũu, kĩla ĩvinda watata kũveva kana waathamya aneene, atiawa na kyalya kingĩ. Ĩndĩ yaĩ no nginya aneene, na kĩtumi nũndũ aĩ na maũndũ ma vata ma kũweta. Vate nzika, ndeto sya mũthya sya Yesũ itũmanyĩasya maũndũ ma vata mũno! Itũlilikanasya vata wa kũekea angĩ na kũĩkĩĩa kana Yeova akatũekeaa. Twĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ methĩawa meyũmbanĩtye kũtũtetheesya. Ĩndĩ yĩla twenda ũtethyo, no nginya twose ĩtambya ya kũmakũlya. O na nĩtwĩsĩ kana Yeova ndalea kũtũtetheesya kũmĩĩsya matatwa o na meva ala meũtũkwata. Na nĩtwonaa vata wa kũtũmĩa kĩla mũthenya taw’o mwanya witũ wa mũthya wa kwonany’a twĩ aĩkĩĩku, tũte na nzika kana o na twakw’a, Yeova no atũthayũũkye. w21.04 8 ¶1; 13 ¶17

Kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ kũkatuma tũkwata thayũ wa tene na tene. Yĩla mwanake ũmwe mũthwii wamũkũlilye Yesũ kĩla waaĩle kwĩka akwate thayũ wa tene na tene, amwĩie: ‘Ũka ũtw’ĩke mũatĩĩi wakwa.’ (Mt. 19:16-21) O na aineena na Ayuti amwe mataĩkĩĩaa kana nĩwe Klĩsto, ameie: “Malondu makwa . . . nĩmangatĩĩaa. Nĩnĩmanengae thayũ wa tene na tene.” (Yoa. 10:24-29) Twonanasya nĩtũmũĩkĩĩe Yesũ yĩla twatũmĩa maũndũ ala wamanyĩisye na twaatĩĩa ngelekany’o yake. Kwĩka ũu kũkatũtetheeasya tũendeee kũkinyĩla nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ wa tene na tene. (Mt. 7:14) Nĩ kana tũtonye kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nesa, no nginya twambe kũkwata ũmanyi ĩũlũ wake. ‘Kũendeea kũkwata ũmanyi’ ĩũlũ wa Yesũ ti ũndũ wa kwĩkwa mũthenya o ũmwe. No nginya tũendeee kũmũmanya nesanga kwa kwĩmanyĩsya nguma syake, ũndũ wasũanĩaa, na myolooto ĩla waatĩĩaa. O na twĩthĩwe twĩkalĩte ũw’onĩ ĩvinda yĩasavĩte ata, no nginya twĩkĩe kĩthito tũendeee kũkwata ũmanyi ĩũlũ wa Yeova na Mwana wake. w21.04 4 ¶9-10

No nginya vethĩwe ve mavinda mũtũmwa Vaulo wathĩnĩkaa alilikana mavĩtyo make ma tene. Eetalaa ta we “wa mbee vyũ” katĩ wa eki ma naĩ. (1 Tim. 1:15) Na ũu ti ũsengy’o nũndũ atanamba kwĩmanyĩsya ũw’o, athĩnasya Aklĩsto ndũa ĩmwe kũthi ĩla ĩngĩ, na nĩwakwataa amwe na kũmekya kolokolonĩ. Na yĩla amwe matw’ĩĩwa kũawa, nĩwakũnaa kula ya kwĩtĩkĩlana na ũndũ ũsu. (Meko 26:10, 11) We wĩona Vaulo ta weew’aa ata akomana na Mũklĩsto wa mũika wakw’ĩĩwe nĩ asyai make na aililikana kana nĩwe wakũnie kula moawe? Kwa w’o, no nginya ethĩwe athĩnĩkaa mũno nũndũ wa mavĩtyo ala weekĩte, ĩndĩ nĩweesĩ kana vai kĩndũ wĩka akavĩndũa kĩu. Kwoou nĩweetĩkĩlile kana Klĩsto akw’ĩte kwondũ wake, na aandĩkie ũũ ate na nzika o na vanini: “Nyie nĩilye ũndũ nĩilye ũmũnthĩ nũndũ wa ũseo mwingĩ wa Ngai.” (1 Ako. 15:3, 10) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Ĩtĩkĩla kana Klĩsto akwie kwondũ waku na akũvingũĩa nzĩa ya kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo ki na Yeova. (Meko 3:19) Kĩla Ngai wonaa kĩ kya vata nĩ kĩla twĩkaa oyu na kĩla tũkeka ĩvinda yũkĩte, ĩndĩ ti mavĩtyo ala tweekie tene.​—Isa. 1:18. w21.04 23 ¶11

Ayuti aingĩ ĩvindanĩ ya Yesũ masũanĩaa kana Masia ndaĩlĩte kũkw’a. Ĩndĩ kwoona kĩĩ kyathanĩtwe Maandĩkonĩ: “Nĩwetĩkisye thayũ wake kũvika akw’a, nake nĩwatalanĩlw’e na avĩtan’ya: ĩndĩ nĩwakuie naĩ sya aingĩ, na amavoyea avĩtan’ya.” (Isa. 53:12) Kwoou Ayuti mayaaĩlĩte kũlulutĩka yĩla Yesũ wasilĩilwe ta mwĩki wa naĩ na ooawa. Ũmũnthĩ, no twĩsũvĩe tũikalulutĩke twatata kũmanya ũvoo w’onthe. Yĩla Yesũ waĩ na Ũtavany’a wa Kĩĩmanĩ, eeie ethukĩĩsya make kana andũ amwe makookĩla na “kũneena kĩla ũndũ mũthũku wa ũvũngũ” ĩũlũ woo. (Mt. 5:11) Satani nĩwe umanaa na ũvũngũ ũsu. Nĩwe ũtumaa andũ manyaĩĩkya maũndũ mathũku mũno ma ũvũngũ ĩũlũ wa ala mendete ũla w’o. (Ũvu. 12:9, 10) No nginya tũleane vyũ na ũvũngũ ũla ũnyaĩĩkaw’a nĩ ala matũvĩngaa. Tũyaĩle kwĩtĩkĩlya ũvũngũ ta ũsu ũtũtelemye kana wonzye mũĩkĩĩo witũ. w21.05 11 ¶14; 12 ¶16

Tetheesya mũmanyĩw’a waku wa Mbivilia amwĩkwatasye Yeova. Yesũ aĩkĩĩthisye aatĩĩi make kana Yeova akamatetheesya nũndũ nũmendete. (Mt. 10:19, 20, 29, 30) Lilikany’a mũmanyĩw’a waku kana o nake akatetheeaw’a nĩ Yeova. No ũmũtetheesye amwĩkwatasye Yeova kwa kũvoya vamwe nake ĩũlũ wa mĩvango ĩla wĩ nayo. Franciszek, ũla wĩkalaa Poland, aĩtye: “Mavinda maingĩ mwalimũ wakwa nĩwawetaa mĩvango ĩla naĩ nayo mboyanĩ syake. Yĩla noonie ũndũ Yeova ũsũngĩaa mboya sya mwalimũ wakwa, nĩnoosie ĩtambya na mĩtũkĩ ya kwambĩĩa kũvoya. Na kwoou nĩnoonie Yeova aindetheesya yĩla nenda kũnewa mwanya wa mĩthenya kauta wĩanĩ nĩthi maũmbanonĩ ma kĩkundi kana ũmbanonĩ mũnene, o na kau no ĩndĩ naĩ nĩnaandĩkiwe.” Yeova nũthĩnĩkĩaa amanyĩw’a maitũ ma Mbivilia mũno. Nĩwonaa kĩthito kingĩ kĩla alimũ mekĩaa nĩ kana matetheesye amanyĩw’a mamũthengeee, na kĩu kĩtumaa amenda mũno. (Isa. 52:7) Ethĩwa oyu ndwĩ na mũndũ ũũmanyĩsya Mbivilia, no ũtetheesye amanyĩw’a makavatiswa kwa kũendanasya na atavany’a ala angĩ yĩla meũthi kũmanyĩsya mũndũ Mbivilia. w21.06 7 ¶17-18

Twonanasya kana nĩtwonaa Ndeto ya Ngai yĩ ya vata kwa kũmĩsoma kĩla mũthenya. Twaĩle kũvangĩĩa ĩvinda ya kũmĩsoma na kwĩmanyĩsya, ĩndĩ ti o kũmĩthũlũmũkĩla yĩla twakwata ĩvinda. Yĩla tweemanyĩsya tũteũtĩĩa, mũĩkĩĩo witũ ũendeeaa kũlũlũmĩĩla. Kĩvathũkany’o na andũ ala monekaa me “oĩ na me na ũmanyi” nĩ nthĩ ĩno, ithyĩ twĩthĩawa na mũĩkĩĩo mũlũmu wosanĩte na kĩla kĩ Ndetonĩ ya Ngai. (Mt. 11:25, 26) Nũndũ wa kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai, nĩtwĩthĩawa twĩsĩ nĩkĩ maũndũ maendeee kũthũkĩĩa ĩũlũ wa nthĩ, na kĩla Yeova ũvangĩte kwĩka. Kwoou ekai tũtw’e vyũ kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ na kũtetheesya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka methĩwe na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa Mũmbi. (1 Tim. 2:3, 4) Na ekai tũendeee kwĩthĩwa na mea ma kwona ĩvinda yĩla andũ onthe ĩũlũ wa nthĩ makamũtaĩa Yeova na ndeto ila syĩ nthĩnĩ wa Ũvuany’o 4:11, ila syaĩtye: “Nĩwaĩlĩte we Yeova Ngai waitũ, kwĩthĩwa na nguma . . . nũndũ nĩwoombie syĩndũ syonthe.” w21.08 19 ¶18-20

Nũndũ atumĩa nĩ aĩthi, me na kĩanda kya kũnengane ũtao yĩla vaĩle. Maĩle kũtata kũnenga mũndũ ũtao ũtonya kũmũtethya, kũmwĩkĩa vinya, na ‘kũtanĩthya ngoo’ yake. (Nth. 27:9) Atumĩa ma kĩkundi nĩmendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. Mavinda amwe nĩmonanasya wendo ũsu kwa kũtaa mũndũ mekwona ta ũkilyĩ kũvĩtya. (Aka. 6:1) Ĩndĩ mũtumĩa atanataa mũndũ, nũseo akasũanĩa maũndũ amwe mũtũmwa Vaulo wawetie ĩũlũ wa wendo. Aisye: “Wendo nĩweteelaa na nĩwĩkaa ũseo. . . . Nũvw’ĩkaa maũndũ onthe, nũĩkĩĩaa maũndũ onthe, nĩwĩkwatasya maũndũ onthe, na nĩwũmĩĩasya maũndũ onthe.” (1 Ako. 13:4, 7) Kũsũanĩa ĩũlũ wa mĩsoa ĩsu no kũtetheesye mũtumĩa ũsu anenge mwana-a-asa wake ũtao kwa nzĩa nzeo. Ethĩwa ũla ũkũnengwa ũtao nũkwĩw’a kana mũtumĩa ũsu nũkũmũthĩnĩkĩa, no awĩtĩkĩle na mĩtũkĩ. w22.02 14 ¶3; 15 ¶5

Yeova oombie alaĩka vamwe na andũ mate na naĩ. Ĩndĩ mũlaĩka ũmwe nĩwaleanile na Yeova na atw’ĩka Satani (kana, “Mũvinganĩsya”), na asyoka atuma Atamu na Eva maleana na Yeova. Ĩtina wa ũu, alaĩka angĩ na andũ nĩmatw’ĩkie alei o tamo. (Yuta 6) Vate nzika, maũndũ asu onthe nĩmamũũmĩisye Yeova. Ĩndĩ nĩwoomĩĩisye, na eendeea kũmĩĩsya nginya yĩla ĩvinda yĩkavika ya kũvetanga alei onthe vyũ. Kĩu kĩkatuma ala momĩĩsye vamwe nake nthĩ ĩno nthũku makwata ũvuũkyo! Satani asikatie Yovu na athũkũmi ala angĩ onthe aĩkĩĩku ma Yeova, asya kana mamũthaithaa nĩ kana meyĩune ene. (Yovu 1:8-11; 2:3-5) Ndevili aendeee kwĩka ũu nginya ũmũnthĩ. (Ũvu. 12:10) No tũtetheesye kũvuany’a ũvũngũ wa Satani kwa kũmĩĩsya matatwa, na kũendeea kũlũmany’a na Yeova nũndũ nĩtũmwendete. w21.07 9 ¶7-8

Ve ngelekany’o mũtũmwa Vaulo watũmĩie kũtũmanyĩsya kana nĩ ũndũ wa vata mũno kũvĩndũa mwĩkalĩle witũ. Aandĩkie kana no nginya tũathĩĩe mwĩkalĩle witũ wa tene “mũtĩnĩ.” (Alo. 6:6) Yesũ nĩweeyũmbanĩtye aathĩĩwe mũtĩnĩ nĩ kana amwendeesye Yeova. O ta ũu, nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩyũmbanĩtye kũekana vyũ na mawoni na imanyĩo ila Yeova ũmenete nĩ kana tũmwendeesye. No nginya twose matambya asu ethĩwa nĩtũkwenda kwĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo na wĩkwatyo wa kũtanĩa thayũ wa tene na tene ĩvinda yũkĩte. (Yoa. 17:3; 1 Vet. 3:21) Yeova ndesa kũvĩndũa myolooto yake nĩ kana atũtanĩthye. Vandũ va ũu, nithyĩ twaĩlĩte kũvĩndũka na kũatĩĩa myolooto yake. (Isa. 1:17, 18; 55:9) No nginya ũendeee kũkitana na mawendi mathũku o na ĩtina wa kũvatiswa. Mũvoye Yeova aũtetheesye, na ũyĩkwatya veva wake, vandũ va kwĩkwatya ũtonyi waku mwene. (Aka. 5:22; Avi. 4:6) No nginya twĩkĩe kĩthito kingĩ nĩ kana tumye mwĩkalĩle witũ wa tene na tũyĩvathana naw’o vyũ. w22.03 6 ¶15-17

Yeova atwathĩte kana akatũnengae lĩu, ngũa, na ũkomo twamba kũmantha Ũsumbĩ wake mbee, na twaatĩĩa myolooto yake mĩlũngalu. (Mt. 6:33) Twamanya ũu, tũikesa kũsũanĩa atĩ syĩndũ sya nthĩ ĩno nĩsyo itonya kũtũsũvĩa na kũtuma twĩkala twĩ atanu. Nĩtwĩsĩ kana kĩla kĩtonya kũtuma twĩkala twĩ na mũuo wa kĩlĩko no kwĩka kwenda kwa Yeova. (Avi. 4:6, 7) O na ethĩwa twĩ na mbesa sya kũthooa syĩndũ mbingĩ, no nginya twambe kũsũanĩa ethĩwa twĩ na mwanya na vinya wa kũitũmĩa na kũisũvĩa. Na eka ũu, we nũkwona kwĩka ũu ta kũtonya kũtuma wambĩĩa kwenda mũno syĩndũ ila wĩ nasyo? Lilikana kana Ngai nũtũnengete wĩa mũsyĩnĩ wake, na nĩwendaa tũwĩanĩsye nesa. Kwoou tũyaĩlĩte kwĩsa kwĩtĩkĩlya kĩndũ o na kĩmwe kĩtwelelũkye. Tũyĩsa kwenda kũtutya ũla mũndũ waleile kũmũthũkũma Yeova na aathũkĩa mwanya wa kwĩsa kũtw’ĩka ũmwe wa ana make, aĩ nũndũ wa kwenda mũno tũmalĩ tũla waĩ natw’o!​—Mko. 10:17-22. w21.08 6 ¶17

Yĩla ũkwĩmanyĩsya Maandĩko ũkamanyaa nguma sya Ngai. Nguma isu nosyo twonaa yĩla twasisya wũmbi wake. Na vate nzika, itũĩkĩĩthasya nesa vyũ kana e kw’o. (Kuma 34:6, 7; Sav. 145:8, 9) O ũndũ waendeea kũmũmanya Yeova nesa, now’o mũĩkĩĩo waku ũlũlũmĩĩlaa, ũkamwenda mũno, na ũnyanya waku vamwe nake ũkethĩwa wĩ mũlũmu. Elesya angĩ maũndũ ala ũĩkĩĩaa ĩũlũ wa Ngai. Ĩndĩ nata mũndũ ũla ũũtavya akethĩwa na nzika kana Ngai e kw’o, na ũyĩthĩa ndwĩsĩ ũndũ ũtonya kũmũsũngĩa? Tata ũmanthe ũsũngĩo wa Maandĩko mavukunĩ maitũ, na ĩndĩ ũimũelesya ũvoo ũla wakwata. O na ĩngĩ, no ũkũlye mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa wĩ na ũmanyi mwingangĩ aũtetheesye. Mũndũ ũsu ũũneena nake ethĩwe nũkwĩtĩkĩla ũsũngĩo wa Mbivilia kana ndeĩtĩkĩla, we mwene ndũlea kũtetheka nũndũ wa kwĩka ũkunĩkĩli ũsu. Ata? Mũĩkĩĩo waku ũkalũlũmĩĩla. w21.08 18 ¶14-15

Yeova ndendaa twĩyĩime kĩla kĩndũ nĩ kana tũmwendeesye. (Mũta. 5:19, 20) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, tũkaemwa nĩ kwongela ũthũkũmi witũ tũikĩa kwasya syĩndũ imwe, twĩthĩwa tweeka ĩvĩtyo ta yĩla yeekiwe nĩ ũla mũndũ Yesũ waeleisye ngelekany’onĩ yake. Mũndũ ũsu eekĩie kĩthito emanthĩe syĩndũ nzeo ateũlũngana na Ngai. (Luka 12:16-21) Yĩla twakwatwa nĩ mathĩna, nĩtũvoyaa na tũisũanĩa mũno kĩla tũtonya kwĩka nĩ kana tũmamine. (Nth. 3:21) Yeova nũtũathimaa maũndũnĩ maingĩ me kĩvathũkany’o. No twonany’e ũndũ tũtũngaa mũvea nũndũ wa moathimo asu kwa kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmũtaĩe. (Aevl. 13:15) Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka nĩ kwongelanga ũthũkũmi witũ, na kĩu no kĩtume Yeova atũathima mũnango. Kwoou ekai kĩla mũthenya tũmanthe nzĩa sya ‘kũsama tũsisye kana Yeova nĩ mũseo.’ (Sav. 34:8) Tweeka ũu, tũkeethĩwa tũatĩĩe ngelekany’o ya Yesũ, ũla waisye: “Lĩu wakwa nĩ kwĩka kwenda kwa ũla wandũmie, na kũmina wĩa wake.”​—Yoa. 4:34. w21.08 30-31 ¶16-19

Satani endaa twĩthĩwe na ngathĩĩo. Nĩwĩsĩ kana twakwatwa nĩ ngathĩĩo twĩĩkala take, na tũyasya mwanya wa kwĩkala thayũ tene na tene. Nĩkyo kĩtumi mũtũmwa Vaulo wakanisye kĩla ũmwe esiĩĩe “ndakese kwĩthĩwa na mĩtũlyo na aikwatwa nĩ ũsilĩlo ũla wasilĩlwe Ndevili.” (1 Tim. 3:6, 7) Ngathĩĩo no ikwate mũndũ o na wĩva, ethĩwe no ĩndĩ wĩmanyĩisye ũw’o kana ethĩĩtwe aimũthũkũma Yeova kwa ĩvinda ya myaka mingĩ. Mũndũ wĩ ngathĩĩo ethĩawa eyendete. Satani endaa twĩsũanĩe mũno vandũ va kũmũsũanĩa Yeova, na mũno mũno yĩla twakwatwa nĩ mathĩna. Kwa ngelekany’o, nĩwĩthĩwa ũilĩĩlwe mavĩtyo nĩ mũndũ? Kana nĩvethĩwa ve mũndũ ũkũkuaa naĩ? Satani atana mũno akona ũimũtũla Yeova mũtĩ kana ũseũvyo wake. Na we Ndevili endaa ũsũanĩe kana ũndũ ũla ũtonya kwĩka ũmine mathĩna ala maũkwatĩte nĩ kwĩka maũndũ ũndũ ũũsũanĩa, vandũ va kũatĩĩa ũtao ũla Yeova ũkũnengete Ndetonĩ yake.​—Mũta. 7:16, 20. w21.06 15 ¶4-5

Mwathani Akai nĩwanengiwe wĩa wa vata nĩ Yeova atethye. Akai nũtonya kwĩthĩwa aĩ ũmwe wa Ayuti ala masyokie Yelusaleme mwaka wa 537 mbee wa Klĩsto, maumĩte Mbaviloni. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa athaithi asu aĩkĩĩku kũvika, nĩmoosie ĩtambya ya kwambĩĩsya mũsingi wa nyũmba ya Yeova, kana ĩkalũ. (Esa. 3:8, 10) Ĩndĩ matekalĩte mũno, ve ũndũ mũthũku waumĩlile. Nĩmavĩngiwe mũno, na nũndũ wa ũu, makw’a ngoo na maeka kwaka ĩkalũ. (Esa. 4:4; Akai 1:1, 2) Nĩkyo kĩtumi mwaka wa 520 mbee wa Klĩsto, Yeova watavisye Akai atetheesye Ayuti methĩwe na kĩthito ĩngĩ na maiminĩĩa wĩa wa kwaka ĩkalũ. (Esa. 6:14, 15) Kĩeleelo kya ũvoo wa Akai kyaĩ kũtetheesya andũ mamũĩkĩĩe Yeova. Ndeto “Yeova wa nguthu” iilea kwĩthĩwa syamekĩie vinya mũno. Na kĩtumi nũndũ syoonanasya kana Yeova e na ũkũmũ ĩũlũ wa nguthu nene ya alaĩka. Kwoou Ayuti mayaĩ malea kũmina wĩa ũsu mamwĩkwatya. w21.09 15 ¶4-5

Ũmũnthĩ Ngũsĩ sya Yeova nthĩ yonthe nĩsyĩthĩawa na wendo wa w’o na ngwatanĩo katĩ wasyo. Ithyĩ twĩthĩawa twĩ kĩvathũkany’o na ndĩni ila ingĩ syonthe nũndũ twĩkalanasya ta andũ ma mũsyĩ ũmwe, o na kau tumĩte nthĩ na ngo syĩ kĩvathũkany’o, na tũatĩĩaa syĩthĩo syĩ kĩvathũkany’o. Nĩtwĩyoneaa wendo ũsu nesa yĩla twathi maũmbanonĩ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene. Kĩu kĩtumaa tũĩkĩĩa vyũ kana nithyĩ tũmũthaithaa Yeova kwa nzĩa ĩla wĩtĩkĩlĩte. (Yoa. 13:34) Maandĩko matwĩkĩĩte vinya ‘twĩthĩwe na wendo mwingĩ katĩ witũ.’ (1 Vet. 4:8) Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka twonany’e kana nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mũno nĩ kũmaekea na kũmĩanĩsya na mawonzu moo. O na ĩngĩ, nĩtũmanthaa myanya twĩthĩwe twĩ alau kwa onthe kĩkundinĩ, o vamwe na ala matonya kwĩthĩwa matũvĩtĩsye. (Ako. 3:12-14) Wendo wa mũthemba ũsu nĩw’o ũtumaa tũmanyĩka nesa vyũ kana twĩ Aklĩsto ma w’o. w21.10 22 ¶13-14

Kw’o kũtenga mũndũ ũte kwenda kwĩlila no kũmũtetheesye akavĩndũka? Ĩĩ. Aingĩ ala meekie naĩ ngito meethĩie kana kwosewa ĩtambya yĩu ĩlũmu nĩ atumĩa nĩkwamavindũie ilĩko, maekana na mwĩkalĩle woo mũthũku, na mamũsyokea Yeova. (Aevl. 12:5, 6) Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno ĩkwonany’a ũndũ kũtenga mwĩki wa naĩ kwĩthĩawa ne nzĩa ya kwony’a kĩkundi tei. Twasye mũĩthi nĩweethĩa ve ĩlondu yĩmwe yake ĩwau. Nĩwĩsĩ kana nĩ kenda aiite ĩlondu yĩu nesa, no nginya ambe kũyĩvathany’a na ala angĩ. Ĩndĩ vai ĩlondu yendaa kwĩkala yĩ yoka. Malondu mendete kwĩkala me vamwe, na yĩmwe yavathwa nĩyĩthĩnĩkaa mũno. Ĩndĩ mũndũ no asye kana mũĩthi ũsu nĩ mũkalĩ na nde tei? Aiee. Nĩwĩsĩ kana aekana na ĩlondu yĩu ĩwau yĩtindanasye na ala angĩ, nĩyĩũmakwatya ũwau ũsu. Kwoou kũyĩvatha kũsũvĩaa ndĩthya yonthe. w21.10 10 ¶9-10

Nĩ ndaĩa nene ta kĩ kwĩthĩwa twĩ ma mũsyĩ ũmwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa mendanĩte na maumĩte kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ! Twĩenda andũ aingĩ ũndũ vatonyeka moke mamũthaithe Ngai witũ vamwe naitũ. Nũndũ wa ũu, tũyĩsa kwenda kwĩka kĩndũ o na kĩmwe kĩtonya kwananga ĩsyĩtwa ya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ kana ya andũ make. Tũtataa ũndũ tũtonya twĩthĩwe na mwĩkalĩle ũtonya kũtuma andũ mendeew’a nĩ ũvoo mũseo. Mavinda amwe, andũ amwe no matumany’e kana makatũthĩny’a nũndũ wa kwona tũimwĩw’a Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Tũtonya kwĩka ata ethĩwa nĩtũũkĩa kũtavya andũ angĩ maũndũ ala tũĩkĩĩaa? No twĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana Yeova na Mwana wake nĩmeũtũtetheesya. Yesũ eeie amanyĩw’a make kana mayaĩ na vata wa kũvũavũana ĩũlũ wa ũndũ meũneena kana kĩla meũneena. Nĩkĩ? Ameie ũũ: “Kĩla mwĩneena mũkanengwa saanĩ o ũsu, nũndũ ti o inyw’ĩ mwĩĩthĩwa mũineena, ĩndĩ nĩ veva wa Ĩthe wenyu ũla wĩ ĩtunĩ wĩĩthĩwa ũineena kwĩsĩla inyw’ĩ.”​—Mt. 10:19, 20. w21.09 24 ¶17-18

Mose nĩwaeleisye ũndũ ta ũsu nũndũ aisye kana Yeova nĩwe ũtũo, kana wĩvitho witũ. (Sav. 90:1) Eka ũu, Mose akilyĩ kũkw’a nĩwawetie ũndũ ũngĩ wa kwĩkĩa vinya. Aandĩkie: “Ngai wa tene na tene nĩ wĩkalo waku, na ĩtheo ve moko ma tene na tene.” (Kũt. 33:27) Syo ndeto “ĩtheo ve moko ma tene na tene” syĩtũmanyĩsya ũndũ wĩva ĩũlũ wa Yeova? Yĩla twamũtw’a Yeova Wĩvitho witũ, twĩkalaa twĩ asũvĩĩku. Ĩndĩ mĩthenya ĩmwe no twĩw’e tũtũlĩkĩte ngoo mũno nginya ũkethĩa twĩĩw’a ta vate mũndũ wĩsa kũtũtethya. Mavindanĩ ta asu, Yeova atonya kũtũtethya ata? (Sav. 136:23, NWT) Atwathĩte kũia moko make ungu witũ, na aitũkĩlya o kavola, na aitũtetheesya twĩlũmye. (Sav. 28:9; 94:18) Kũmanya kana mavinda onthe no tũmwĩkwatye Ngai atũtetheesye, kũtũlilikanasya kana twĩ na moathimo kũndũ kwĩlĩ. Mbee, o na twĩthĩwe twĩkalaa va ĩũlũ wa nthĩ, twĩ na vandũ tũtonya kwĩvitha mavinda onthe. Kelĩ, Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nũtwendete mũno na nũtũthĩnĩkĩaa vyũ. w21.11 6 ¶15-16

Yesũ nĩweesĩ kana mũĩkĩĩo wa amanyĩw’a make ũkatatĩka mũno meekwa maũndũ matosanĩte na ũsili wa katĩ. Nĩ kana amatetheesye kũmĩĩsya, nĩwamanengie ĩla ngelekany’o ĩwetetwe ĩvukunĩ ya Luka. Ngelekany’onĩ ĩsu Yesũ awetie ĩũlũ wa kĩveti ndiwa, kĩla kyatindĩaa kũĩĩa mũsili ũtaĩ mũlũngalu akĩtetheesye kũkwata sila wa katĩ. Kyaĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana kĩthing’ĩĩsyo kyakyo nĩkĩũtethya. Mũthya, mũsili ũsu nĩweethukĩĩisye ũkayo wakyo. Nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya? Mavinda onthe Yeova asilaa katĩ. Nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye: “Kwa w’o, we Ngai nũemwa nĩ kũĩkĩĩthya kana anyuve make ala mamwĩkaĩlaa ũtukũ na mũthenya nĩmakwata ũsili wa katĩ?” (Luka 18:1-8) Na ĩndĩ ongela kũkũlya: “Yĩla Mwana wa mũndũ ũkavika, kwa w’o akeethĩa mũĩkĩĩo ũsu ĩũlũ wa nthĩ?” Yĩla tweekwa maũndũ matosanĩte na ũsili wa katĩ, wũmĩĩsyo witũ no wonany’e kana twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu ta wa kĩveti kĩu ndiwa. Mũĩkĩĩo ũilye ũu no ũtume twĩkala tũte na nzika o na vanini kana o mĩtũkĩ Yeova ndelea kwosa ĩtambya atũtetheesye. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũĩkĩĩa kana mboya yĩ ũtonyi mwingĩ. w21.11 23 ¶12; 24 ¶14

Inyw’ĩ amũika, mavinda amwe nĩmwĩw’aa myolooto ya Yeova ta ĩmũvinyĩĩe? Ũu nĩw’o Satani wendaa mũsũanĩe. Endaa mũsũanĩe mũno ĩũlũ wa maũndũ mekwoneka ta ma kũtanĩthya, ala mekwĩkwa nĩ ala mesĩle nzĩanĩ ĩla mbaamu. Nũtonya kũtũmĩa maũndũ ala mekwĩkwa nĩ ala mũsomaa ĩmwe kana maũndũ ala ũkwona Indanetinĩ atume wĩw’a ta ve kĩndũ ũkosete. Satani endaa ũsũanĩe kana myolooto ya Yeova nĩyo ĩtumaa ũtatanĩa thayũ ũndũ vaĩle. Ĩndĩ lilikana ũndũ ũũ: Satani ndendaa nongi ala mesĩle nzĩanĩ yake mamanye kĩla kĩmeteele. (Mt. 7:13, ​14) Ĩndĩ Yeova e kĩvathũkany’o vyũ nake nũndũ nũkũeleetye nesa maũndũ ala wiĩe ala mekalaa nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ.​—Sav. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23. w21.12 23 ¶6-7

Nĩtwĩsĩ kana nĩtwaĩle kũekea ala matũvĩtĩsya nũndũ ũu nĩw’o waĩle. Ĩndĩ mavinda amwe no tũemwe nĩ kũmaekea. O nake mũtũmwa Vetelo nũtonya kwĩthĩwa eew’aa oou mavinda amwe. (Mt. 18:21, 22) Kwoou nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtethya? Mbee, vindĩĩsya mũno ĩũlũ wa mavĩtyo ala Yeova ũkũekeete. (Mt. 18:32, 33) Ndĩthĩawa yĩ lasima atũekee, ĩndĩ we nũtũekeaa na ngenda. (Sav. 103:8-10) Na eka ũu, twĩĩtwe kana “o naitũ no nginya twendane.” Kwoou yĩla mũndũ watũvĩtĩsya, no nginya tũmũekee. Kĩu nĩkyo ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ matũtaĩte. (1 Yoa. 4:11) Kelĩ, vindĩĩsya ĩũlũ wa ũseo wa kũekea ala angĩ. Kũekea ũla watũvĩtĩsya no kũmũtethye, kũkalũlũmĩĩlya ngwatanĩo ĩla yĩ kĩkundinĩ, kũkasũvĩa ngwatanĩo yitũ na Yeova, na kũkatũthũmũsya. (2 Ako. 2:7; Ako. 3:14) Katatũ, nũndũ Ngai nĩwe ũtwĩĩte tũekee ala angĩ, no tũmũvoye atũtetheesye. Ndũketĩkĩle Satani avalaany’e mũuo ũla wĩthĩawa katĩ wa ana-a-asa. (Aev. 4:26, 27) No nginya tũmwĩkwatye Yeova atũtetheesye ethĩwa nĩtũkwenda kwĩvathana na kĩtei kĩu kya Satani. w21.06 22 ¶11; 23 ¶14

Ĩvinda yĩmwe Ndaviti nĩwasembie akĩĩte kũawa. Mũsumbĩ wa Isilaeli weetawa Saulo na waĩ vinya mũno nĩwe wendaa kũmũaa. Ndaviti e nzĩanĩ nĩwaũngamĩile ndũanĩ ya Novu, vala wakũlilye anengwe o imũtũ itano nũndũ ndaĩ na lĩu. (1 Sam. 21:1, 3) Ĩtina, e na aũme make nĩmamanthie wĩvitho ngunganĩ. (1 Sam. 22:1) We Ndaviti eeyĩthĩile thĩnanĩ ũsu ata? Saulo nĩwamwĩw’ĩaa Ndaviti kĩwĩu kingĩ nũndũ andũ aingĩ nĩmamwendete na nĩwasindĩte makaũ maingĩ. O na ĩngĩ, Saulo nĩweesĩ kana Yeova nĩwamũleete aeke kwĩthĩwa mũsumbĩ wa Isilaeli nũndũ wa kũlea kũmwĩw’a, na kana Yeova nĩwanyuvĩte Ndaviti esumbĩka vandũ vake. (1 Sam. 23:16, 17) Ĩndĩ nũndũ ĩvindanĩ yĩu nĩwe waĩ mũsumbĩ wa Isilaeli, aĩ na ita nene na aatĩĩi aingĩ, na kwoou yaĩ no nginya Ndaviti akĩĩe kũndũ kũngĩ ndakoawe. We Saulo oonaa no asiĩĩe Ngai kũtw’ĩkĩthya Ndaviti mũsumbĩ? (Isa. 55:11) Mbivilia ndĩwetete, ĩndĩ kĩla twĩsĩ nĩ kana Saulo nĩweelikilye mũisyonĩ nũndũ wa kĩu weekie. Vai ĩvinda ala mamũvĩngaa Ngai makasinda o na ĩndĩĩ! w22.01 2 ¶1-2

Yesũ nĩwatavanasya na kĩthito. Oonanisye nĩwendete andũ kwa kũmatavya ũvoo kĩla ĩvinda vaumĩla mwanya. (Luka 19:47, 48) Nĩkĩ weethĩawa na kĩthito kingĩvĩte ũu? Nũndũ nĩwamew’ĩaa ĩnee. Mavinda amwe amanthawa nĩ andũ aingĩ mũno mekwenda kwĩw’a ndeto syake nginya ũkethĩa we na amanyĩw’a make “maitonya kũya lĩu.” (Mko. 3:20) O na ĩvinda yĩmwe nĩwatavisye ũvoo mũseo mũndũ ũmwe waĩ atonya kwoneka o ũtukũ. Aingĩ ala mamwĩthukĩĩisye Yesũ mayaatw’ĩka amanyĩw’a make. Ĩndĩ nĩwaĩkĩĩthasya kana onthe ala mamwĩthukĩĩsya nĩmakwata ũkũsĩ mwĩanĩu. O ta ũu, ũmũnthĩ twĩenda kũĩkĩĩthya kana kĩla mũndũ nĩwakwata mwanya wa kwĩw’a ũvoo mũseo. (Meko 10:42) Na nĩ kana twĩanĩsye kĩu, no kwĩthĩwa twaĩle kũvĩndũa nzĩa ĩla tũtũmĩaa kũtavany’a. Vandũ va kũlũmany’a na mũvango ũla ithyĩ ene tũkwĩw’a ũitũtwaa nesa, twaĩle kwĩthĩwa twĩyũmbanĩtye kũũvĩndũa nĩ kana tũtavany’e yĩla tũtonya kũkwatya andũ aingangĩ. Tweeka ũu, tũkamũtanĩthasya Yeova. w22.01 17 ¶13-14

Ũmũnthĩ andũ aingĩ nĩmaemawa nĩ kũĩkĩĩa ala me na ũkũmũ. Na kĩtumi nũndũ nĩmonete kana silikalĩ na mĩao ĩla ĩtw’ĩtwe yendeeasya ala athwii na me na vinya, ĩndĩ nĩvinyĩĩaa ala ngya. O na ĩngĩ, atongoi amwe ma ndĩni nĩmekaa maũndũ maingĩ mathũku. Kĩu nĩkĩtumĩte amwe maeka kũmũĩkĩĩa Ngai. Kwoou yĩla twakwata mũndũ ũkwenda tũmũmanyĩsye Mbivilia, nĩtwĩthĩawa twaĩle kũmũtetheesya ambĩĩe kũmũĩkĩĩa Yeova vamwe na ala ũnyuvĩte matongoesye ũseũvyonĩ wake. Ĩndĩ ti amanyĩw’a ma Mbivilia me oka maĩle kwĩmanyĩsya kũmũĩkĩĩa Yeova na ũseũvyo wake. O naitũ ala tweemanyĩisye ũw’o tene no nginya twĩkĩe kĩthito tũikese kũeka kũĩkĩĩa kana mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle. Mavinda amwe, ve maũndũ matonya kwĩkĩka makatuma twambĩĩa kũemwa nĩ kũmũĩkĩĩa. w22.02 2 ¶1-2