Mwei wa 8

We wĩona nĩkĩ Yeova waĩtye kana nũandĩkaa nthĩnĩ wa “ĩvuku ya ũlilikanʼyo” masyĩtwa ma ala ũneeni woo wonanasya kana nĩmamũkĩaa na nĩmasũanĩaa ĩsyĩtwa yake? Ũneeni witũ ũvuanasya kĩla kĩ ngoonĩ. Yesũ aisye: “Kĩla kyusũĩte ngoonĩ nĩkyo kanywʼa ũneenaa.” (Mt. 12:34) Yeova endaa ala mamwendete metanĩa thayũ tene na tene ĩvinda yĩla ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ. Yeova etĩkĩlaa ũthaithi witũ kwosana na ũndũ tũũtũmĩa ũneeni witũ. (Yak. 1:26) Andũ amwe matamwendete Ngai maneenaa me athilĩku, me akalĩ, na me na mĩyimbyo. (2 Tim. 3:​1-5) Tũikwenda kũmatutya. Twendaa mũno kũtũmĩa ũneeni ũtonya kũmũtanĩthya Yeova. Ĩndĩ we nũkwona Yeova ta wĩsa kũtana ethĩwa tũkatũmĩaa ũneeni mũseo o yĩla twĩ maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto kana ũtavanyʼanĩ, ĩndĩ ũyĩthĩa yĩla twĩ na andũ ma mũsyĩ tũmaneenasya naĩ na twĩ akalĩ?—1 Vet. 3:7. w22.04 5 ¶4-5

Ngai nĩwĩkĩĩte mũvango wa kwananga Mbaviloni Ĩla Nene ngoonĩ sya ila mbya ĩkũmi vamwe na ĩla nyamũ ya kĩthekanĩ. Ndeto isu syĩonanyʼa kana Yeova akatuma asumbĩ ma nthĩ ĩno matũmĩa ĩla nyamũ ndune mũno ya kĩthekanĩ, kana Ngwatanĩo ya Nthĩ (UN), kũvithũkĩa ndĩni syonthe sya ũvũngũ na kũsyananga vyũ. (Ũvu. 18:​21-24) Maũndũ asu matũkonetye ata? Twaĩle kũĩkĩĩthya kana ũthaithi witũ nĩ “ũla mũtheu na ũte mũvuku methonĩ ma Ngai waitũ.” (Yak. 1:27) Tũyaĩle kwĩtĩkĩla o na vanini kwawʼa nĩ maũndũ ala makonanĩtye na Mbaviloni Ĩla Nene, ta momanyĩsyo ma ũvũngũ, sikũkũ syumanĩte na andũ matamwĩsĩ Ngai, mwĩkalĩle mũvuku, na imanyĩo sya kũneenanyʼa na maveva! O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũendeea kũtavya andũ ‘maume nthĩnĩ wake,’ nĩ kana Ngai ndakese kũmatalĩla naĩ syake.—Ũvu. 18:4. w22.05 11 ¶17; 14 ¶18

Asyai, manthai myanya ya kũmanyĩsya syana syenyu ĩũlũ wa Yeova na maũndũ maingĩ maseo ala ũmwĩkĩte. (Kũt. 6:​6, 7) Kwĩka ũu nĩ kwa vata, na mũno mũno ethĩwa ndũtonya kwĩmanyĩsya nasyo mũteũtĩĩa mwĩ mũsyĩ. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Christine aĩtye: “Ndyaĩ na myanya mingĩ ya kũneenea maũndũ ma kĩ-veva na syana syakwa, na kwoou natũmĩaa kamwanya o kala kaumĩla.” O na ĩngĩ, itavasye maũndũ maseo ĩũlũ wa ũseũvyo wa Yeova na ĩũlũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa. Na ndũkaumanyʼe atumĩa. Maũndũ ala ũkũitavya ĩũlũ woo no matume syĩsa kũmakũlya ũtethyo vaumĩla thĩna kana ikalea kũmakũlya. Tataa ũndũ ũtonya ũĩkĩĩthye mũsyĩ ve mũuo. Kĩla ĩvinda onasya mũemeu na syana syaku kana nũmendete. Neeneaa mũemeu nesa na kwa nzĩa yĩ na ndaĩa, na ũimanyĩsya syana syaku kwĩkaa oou. Weeka ũu ũkatuma mũsyĩ waku wĩthĩwa na mũuo, na kĩu kĩkatũmaa vethĩwa ve laisi kũimanyĩsya ĩũlũ wa Yeova.—Yak. 3:18. w22.04 18 ¶10-11

Ũtũmane wa Yesũ kwa ana-a-asa ma kĩkundi kya Eveso wĩonanyʼa kana nĩmaendeee kũmĩĩsya na no maendeee kũmũthũkũma Yeova mateũnoa, o na kau nĩmakomanĩte na mawetu maingĩ. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmatiĩte wendo ũla maĩ nawʼo mbeenĩ. Na kwoou nĩmaaĩlĩte kũũsyokea, nũndũ maema kwĩka ũu, Yeova ndaĩ esa kwĩtĩkĩla ũthaithi woo. O ta ũu ũmũnthĩ, ve maũndũ angĩ twaĩle kwĩka eka o kũmĩĩsya. Twaĩle kũmĩĩsya twĩ na itumi ila syaĩlĩte. Ngai witũ ndendeeawʼa no kĩla tũkwĩka, ĩndĩ nĩwendaa kũmanya nĩkĩ tũũkĩka. Itumi sitũ sya kũmĩĩsya nĩ sya vata mũno kwake nũndũ we endaa tũmũthaithe nĩkwĩthĩwa nĩtũmwendete mũno na nĩtũmũtũngĩaa mũvea. (Nth. 16:2; Mko. 12:​29, 30) No nginya tũendeee kwĩkala twĩ metho. Aklĩsto ma kĩkundi kya Salite maĩ na thĩna wĩ kĩvathũkanyʼo. O na kũtwʼĩka ĩvindanĩ ĩvĩtu maĩ na kĩthito maũndũnĩ ma kĩ-veva, nĩmaleelete ũthũkũminĩ woo. Kwondũ wa ũu, Yesũ ameie maĩle “kũamũka.” (Ũvu. 3:​1-3) Nĩ wʼo kana Yeova ndesa kũlwa nĩ wĩa witũ.—Aevl. 6:10. w22.05 3 ¶6-7

Solomoni aisye kana ũtanu ũla tũkwataa nũndũ wa kĩthito kitũ nĩ “mũthĩnzĩo wa Ngai.” (Mũta. 5:​18, 19) Solomoni nĩweesĩ nesa ũwʼo wa ndeto isu. We aĩ mũthũkũmi wĩ kĩthito. Nĩwaakĩte nyũmba, akavanda mĩũnda ya mĩsavivũ, na akeseũvĩsya mĩũnda myanake na ndia sya manzĩ. O na nĩwaakie ndũa mbingĩ. (1 Asu. 9:19; Mũta. 2:​4-6) Ũsu waĩ wĩa mũmũ, na vate nzika, nĩwamũeteie ũtanu wĩana ũna. Ĩndĩ we ndeekwatasya maũndũ asu me moka mamũetee ũtanu. Ve maũndũ angĩ maingĩ weekie kwondũ wa Yeova. Kwa ngelekanyʼo, nĩwaũngamĩie wĩa wa kwaka ĩkalũ yanake kwondũ wa kũmũthaithĩaa Yeova, yĩla yakuie myaka mũonza kũthela! (1 Asu. 6:38; 9:1) Ĩtina wa kũtethya mawĩa ma kĩla mũthemba, eethĩie kana maũndũ ma kĩ-veva nĩ ma vata mũno vyũ kwĩ maũndũ ma kĩ-mwĩĩ. Aandĩkie: “Ũũ nĩwʼo mũminũkĩlyo wa ũvoo; wʼonthe nĩwĩwʼĩkĩte: Kĩa Ngai, na kwata mĩao yake.”—Mũta. 12:13. w22.05 22 ¶8

Mbivilianĩ ve ngelekanyʼo mbingĩ sya andũ Yeova waekeie na ngenda. Ũlilikanaa ũũ weewʼa ũu? Nũtonya kwĩthĩwa ũlilikanaa Mũsumbĩ Manase. Aĩ mũndũ mũthũku mũno na eekaa maũndũ mathũku vyũ mamũthatasya Yeova. Kwa ngelekanyʼo, nĩwathaithaa ngai sya ũvũngũ, o na nĩweekĩaa angĩ vinya maithaithe. Nĩwaumisye syana syake ta nthembo kwondũ wa ngai sya ũvũngũ. Eka ũu, nĩweekie ũndũ ũngĩ mũthũkangu yĩla woosie mũvwʼanano mwasũvye na awia ĩkalũnĩ ĩtheu ya Yeova. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wake: “Eekaa mũno ũla Yeova wonaa wĩ ũthũku, akĩmũthatya.” (2 Mav. 33:​2-7) Ĩndĩ yĩla Manase weelilile kuma ngoonĩ, Yeova nĩwamũekie na ngenda. (2 Mav. 33:​12, 13) O na ĩngĩ, noĩthwa ũlilikanaa Mũsumbĩ Ndaviti, ũla weekie naĩ ngito mũno methonĩ ma Yeova. Naĩ imwe weekie nĩ ũlaalai na kũaana. Ĩndĩ o nake Ndaviti nĩwaekeiwe nĩ Yeova yĩla waumbũlile naĩ syake na eelila kuma ngoonĩ. (2 Sam. 12:​9, 10, 13, 14) Kwa wʼo, no twĩkale tũte na nzika kana Yeova nĩwendaa vyũ kũtũekea. w22.06 3 ¶7

Ti laisi kwĩthĩwa na wĩkwatyo mũlũmu mavinda onthe. Mavinda amwe, no twone Ngai ta ũkuĩte ĩvinda yĩasa kwĩanĩsya mawatho make. Ĩndĩ Yeova ekalaa tene na tene, na kwoou yĩla ithyĩ tweewʼa ta wĩkalĩte mũno, kwake kau kethĩawa ke kavinda kakuvĩ mũno. (2 Vet. 3:​8, 9) Akeanĩsya kĩeleelo kyake ĩvinda yĩla yaĩle vyũ, na kwoou no aeme kwosa ĩtambya ĩvinda yĩla tũkwona tayo yaĩlĩte. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũlũlũmĩĩlye wĩkwatyo witũ ĩvindanĩ yĩĩ tweteele Ngai eanĩsye mawatho make? (Yak. 5:7) Endeea kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova, nũndũ nĩwe ũtũĩkĩĩthĩtye kana wĩkwatyo witũ ũkeanĩa. Kĩu nĩkyo kĩtumi Mbivilia yonanĩtye kana twenda kwĩthĩwa na wĩkwatyo, no nginya tũĩkĩĩe kana Yeova e kwʼo, na kana “nũmanengae ĩtuvi ala mamũmanthaa na kĩthito.” (Aevl. 11:​1, 6) Twaĩkĩĩa vyũ kana Yeova e kwʼo, nowʼo tũkethĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana akeanĩsya maũndũ onthe ala ũtwathĩte. Nĩ kana tũlũlũmĩĩlye wĩkwatyo witũ, no nginya tũmũvoyae Yeova na tũisomaa Ndeto yake. O na kau tũitonya kũmwona, no twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo nake. No tũneene nake mboyanĩ tũte na nzika kana nũkũtwĩthukĩĩsya.—Yel. 29:​11, 12. w22.10 26-27 ¶11-13

Kwakũna visa wa maũndũ aa. Yovu ailyĩ nthĩ mũunĩ, na aĩ na kyalya kĩteũthela. (Yovu 2:8) Namo anyanyae makwetye kũmumanyʼa ĩngĩ na ĩngĩ na kũmwonethya kana we nĩ vathei. Matatwa ala mamũkwatĩte matumĩte ewʼa ta wilĩĩlwe mavia maito, na kyeva kĩla waĩ nakyo nũndũ wa kũkwʼĩĩwa nĩ syana syake kyatumĩte aitavĩwa mũno ngoonĩ. Aũme asu mavika, Yovu ambie kwĩkala akilĩtye. (Yovu 2:13) Ĩndĩ makethĩwa masũanĩaa kana kũkilya kwake kwĩonanyʼa kana yu eenda kũmũkaĩa Mũmbi wake, methĩwa mavĩtĩtye vyũ. O vaendeangĩwe, Yovu nũtonya kwĩthĩwa ookĩlilye mũtwe wake na akamatavya ũũ amaketeee: “Kũvika nakwʼa ndikaveta kwakwa wĩanĩu wakwa.” (Yovu 27:5) Nĩ kyaũ kyatumie ethĩwa na ũkũmbaũ na ũnyiau wingĩvĩte ũu, o na kau anyamaĩte mũno? O na yĩla wakwʼĩte ngoo vyũ, ndaaeka kwĩthĩwa na wĩkwatyo kana mũthenya ũmwe Ngai wake akamwĩtaana. Nĩweesĩ o na akwʼa, Yeova akamũthayũũkya.—Yovu 14:​13-15. w22.06 22 ¶9

Twĩ na mũthĩnzĩo wa mwanya mũno wa kũneena na Mũmbi wa ĩtu na nthĩ. Kwasũanĩa ũndũ ũũ: No tũmũtulũĩle Yeova ngoo sitũ saa ila tũkwenda na tũtũmĩĩte kĩthyomo kĩla tũkwenda. Ĩthe witũ nũtwendete na kwoou no tũmũvoye tũte na nzika kana nũkũtwĩthukĩĩsya, o na twĩthĩwe tũkomete sivitalĩ kana twĩ yela. Tũyaĩle kwĩsa kũvũthĩĩsya mũthĩnzĩo ũsu. Mũsumbĩ Ndaviti nĩwoonaa mũthĩnzĩo wa mboya wĩ wa vata. Amwinĩie Yeova ũũ: “Mboya yakwa nĩyambate mbee waku ta ũvani.” (Sav. 141:​1, 2) Ĩvindanĩ ya Ndaviti, ũvani ũla watũmĩawa ũthaithinĩ wa wʼo nĩ athembi waseũvawʼa nĩ mũndũ e metho mũno. (Kuma 30:​34, 35) Kwoou Ndaviti endaa kũvindĩĩsya nesa kĩla ũkũmũtavya Ĩthe wake wa ĩtunĩ, o tondũ ala maseũvasya ũvani maũseũvasya me metho mũno. O naitũ twendaa kwĩka oou. Twĩenda mboya sitũ imwendeeasye Yeova. w22.07 20 ¶1-2; 21 ¶4

Ũĩvanĩsyo nĩ wa Yeova. Yeova ndatũnengete mwanya wa kwĩyĩĩvanĩsya yĩla mũndũ watũvĩtĩsya. (Alo. 12:​20, 21) Nĩkwĩthĩwa twĩ ene naĩ na tũyonaa maũndũ kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte, tũi na ũtonyi wa kũtwʼa sila mũseo ta ũla Ngai ũtonya kũtwʼa. (Aevl. 4:13) O na mavinda angĩ ngoo sitũ nitonya kũtwasya na iituma tũtamanya kĩla kyaĩle. Nĩkyo kĩtumi Yeova waveveeie Yakovo kũandĩka ũũ: “Ũthatu wa mũndũ ndũetae ũlũngalu wa Ngai.” (Yak. 1:20) No twĩkale tũte na nzika kana Yeova akeeka kĩla kyaĩle na ayĩĩkĩĩthya kana sila wa katĩ nĩwaatĩĩwa. Kũekea kwonanasya nĩtũĩkĩĩe kana Yeova akaĩkĩĩthya sila wa katĩ nĩwaatĩĩwa. Yĩla twaeka maũndũ mokonĩ ma Yeova, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana tũi na nzika akavetanga maũndũ onthe mathũku ala maetetwe nĩ naĩ. Ĩvinda yĩla ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ, maũndũ mathũku ala matũkwatie “matikalilikanwa, o na matikalika kĩlilikanonĩ” ĩngĩ.—Isa. 65:17. w22.06 10-11 ¶11-12

Kwona tũimenwa mũno wĩana ũu kwonanasya Yeova nĩwendeeawʼa nithyĩ. (Mt. 5:​11, 12) Ndevili nĩwe ũtumaa tũvĩngwa. Ĩndĩ ndesa kũsindana na Yesũ! Nũndũ Yesũ e ngalĩ ĩ yitũ, ũvoo mũseo nũtavanĩtwʼe kwa andũ ma mbaĩ syonthe. Kwoona ũndũ ũkũĩkĩĩthya ũu. Thĩna ũngĩ tũkomanaa nawʼo yĩla tũũtavanyʼa nĩ kana andũ maneenaa ithyomo mbingĩ syĩ kĩvathũkanyʼo. Nthĩnĩ wa ũvuanyʼo ũla Yesũ wanengie mũtũmwa Yoana, oonanisye kana ĩvindanĩ yĩĩ yitũ ũvoo mũseo ndũkasiĩĩwa nĩ ivathũkanyʼo sya ithyomo. (Ũvu. 14:​6, 7) Ũu ũtonyeka ata? Tũnengae andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mwanya wa kwĩthukĩĩsya ũvoo wa Ũsumbĩ. Ũmũnthĩ, andũ ĩũlũ wa nthĩ no masome ũvoo ũneeneete Mbivilia nthĩnĩ wa jw.org, nũndũ vethĩawa na syĩndũ sya ithyomo mbee wa 1,000! Eka ũu, Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩnanenganie mwanya ĩvuku yĩla tũtũmĩaa mũno kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa yĩtawa Tanĩa Thayũ Tene na Tene! yĩalyũlwe kwa ithyomo mbee wa 700! w22.07 9 ¶6-7

Yesũ nĩweewʼĩaa andũ ĩnee. Mũtũmwa Mathayo aandĩkie ũũ: “Yĩla woonie ĩkomano, nĩwayĩwʼĩie tei, nũndũ nĩyanyamaĩtwʼe na kwĩkwʼa kũũ na kũũ ta malondu mate na mũĩthi.” (Mt. 9:36) Nata Yeova? Yesũ aisye ũũ ĩũlũ wake: “Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ ndendeeawʼa nĩ kwona o na kamwe ka tũũ tũnini kayaa.” (Mt. 18:14) Kũmanya ũu kũtũtanĩthasya mũno! Twamũmanya Yesũ nesa, nĩtũmwendaa Yeova mũnango. O na ĩngĩ, no ũmwende Yeova mũnango na ũkeka maendeeo ma kĩ-veva watũmĩa ĩvinda vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aimu kĩ-veva kĩkundinĩ kyenyu. Sisya wone ũndũ mekalaa me atanu. Mayĩlilaa nongi nũndũ wa ũtwi ũla meekie wa kũmũthũkũma Yeova. Makũlye maũtavye maũndũ amwe matanĩĩte ũthũkũminĩ wa Yeova. Yĩla ũkwenda kwĩka ũtwi wa vata, makũlye ũtao. Na kĩtumi nũndũ “vala ve wingĩ wa atai vati mũisyo.” w22.08 3 ¶6-7

Ithyonthe tũiema kũkomana na matatwa. Ĩndĩ tũikangʼangʼanaa na matatwa asu twĩ ithyoka. Na kĩtumi nũndũ mavinda onthe Ĩthe witũ wĩ wendo nũtũsũvĩaa, o ũndũ mũndũũme wendete syana syake ũisũvĩaa. Ethĩawa vakuvĩ naitũ eyũmbanĩtye kwĩthukĩĩsya mawĩsũvano maitũ, na ethĩawa na mea ma kũtũtwʼĩĩka. (Isa. 43:2) Tũi na nzika kana no tũmĩanĩsye na matatwa nũndũ we nĩ mũlau na nũtũnengete kyonthe kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũmĩĩsye. Kwa ngelekanyʼo, nũtũnengete mũthĩnzĩo wa mboya, Mbivilia, lĩu mwingĩ wa kĩ-veva, na ana-a-asa matwendete na meyũmbanĩtye kũtũtetheesya ĩvindanĩ ya mathĩna. Tũtũngaa mũvea ta kĩ nũndũ twĩ na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ũtũsũvĩaa! “Ngoo sitũ [nitanaa] nthĩnĩ wake.” (Sav. 33:21) No tũmwonyʼe Yeova kana nĩtũmũtũngĩaa mũvea nũndũ wa kũtũsũvĩa nesa wĩana ũu kwa kũtũmĩa kyonthe kĩla ũtũnengete kĩtũtetheesye. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kwĩkĩa kĩthito twĩkale ungu wa ũsũvĩo wake. Kana kwa ndeto ingĩ, twaendeea kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmwĩwʼe Yeova na tũyĩka kĩla kĩseo methonĩ make, akatũsũvĩaa tene na tene! w22.08 13 ¶15-16

Andũ aingĩ ũmũnthĩ mewʼaa ve vinya kũĩkĩĩa angĩ. Mayĩthĩawa mesĩ ũla matonya kũĩkĩĩa. O na mayĩthĩawa mesĩ nesa ethĩwa andũ ala mamanengete ndaĩa, ta atongoi ma siasa, andũ ma saenzi, na akũni ma viasala, mamendeaa ũseo mavinda onthe. Eka ũu, mainengae ndaĩa atongoi ma ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto. Kwoou ti ũsengyʼo kwona mate kũĩkĩĩa ĩvuku yĩla atongoi asu ma ndĩni maasya nĩmayĩatĩĩaa, nayo nĩ Mbivilia. Nũndũ twĩ athũkũmi ma Yeova, tũi na nzika kana we nĩ “Ngai ũtesa kũneena ũvũngũ,” na mavinda onthe atwendeaa ũseo. (Isa. 48:17; Aevl. 6:18) Nĩtwĩsĩ kana no tũĩkĩĩe maũndũ onthe ala tũũsoma Mbivilianĩ. No twĩtĩkĩlane na ndeto ii mũsomi ũmwe wa maũndũ ma Mbivilia waandĩkie: “Vai ũndũ o na ũmwe Ngai ũwetete ũte wa wʼo kana ũtakesa kwĩanĩa. Andũ ma Ngai no maĩkĩĩe kyonthe kĩla ũwetete nũndũ nĩmamũĩkĩĩe Ngai ũsu ũkĩwetete.” w23.01 2 ¶1-2

Nĩtwakaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa yĩla twamatetheesya mamũĩkĩĩe Yeova mũnango. Kwa ngelekanyʼo, amwe nĩmathekeeawa nĩ ala mate Ngũsĩ. Namo angĩ nĩmathĩnawʼa nĩ mathĩna manene ma mwĩĩ kana nĩmatũlĩkĩte ngoo nũndũ wa kũũmĩwʼa nĩ andũ angĩ. Na ĩndĩ kwĩ angĩ mewʼaa mũthya wĩkalĩte mũno. Maũndũ ta asu no matate mũĩkĩĩo wa Mũklĩsto ũmũnthĩ. O nakyo kĩkundi kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya atũmwa nĩkyakomanie na mathĩna ta asu. Mũtũmwa Vaulo nĩwatũmĩie Maandĩko kwaka mũĩkĩĩo wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa make. Kwa ngelekanyʼo, Aklĩsto amwe Ayuti maĩ na andũ ma mũsyĩ mate etĩkĩli, ala mameaa kana ndĩni ya Kĩyuti nĩ nzeo kwĩ ya Kĩklĩsto. Na kwoou no kwĩthĩwa mateesĩ ũndũ matonya kũmasũngĩa. Tũi na nzika kana valũa ũla Vaulo waandĩkĩie Aevelania nĩwalũlũmĩĩilye Aklĩsto asu mũno. (Aevl. 1:​5, 6; 2:​2, 3; 9:​24, 25) Valũanĩ ũsu aeleisye maũndũ kwa nzĩa nzeo mũno na kwoou maĩ matonya kũtũmĩa maũndũ asu kũsũngĩa ala mamavĩngaa. w22.08 23 ¶12-14

Andũ nthĩnĩ wa nthĩ ĩno ya Satani mayĩsĩ matonya kũĩkĩĩa ũũ. Matindĩaa kũtũlwa ngoo nĩ mwĩkalĩle wa akũni ma viasala na wa atongoi ma ndĩni na ma siasa. O na ĩngĩ, mewʼaa ve vinya kũĩkĩĩa anyanya, atũi, o na andũ moo ma mũsyĩ. Kĩu kĩyaĩle kũtũsengyʼa. Na kĩtumi nũndũ Mbivilia yathanie ũũ: “Mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo . . . , andũ makeethĩwa . . . mate aĩkĩĩku, . . . asukani, [na] avũnyanĩi.” Kwa ndeto ingĩ, yathanie andũ makeethĩwa na mwĩkalĩle ũilye wa ngai ya nthĩ ĩno, Satani, ũla ũtesa kwĩkwatwʼa o na vanini. (2 Tim. 3:​1-4; 2 Ako. 4:4) Ĩndĩ nũndũ twĩ Aklĩsto, nĩtwĩsĩ kana no tũmũĩkĩĩe Yeova vyũ. Tũi na nzika kana nũtwendete na kana ndesa ‘kũtũtia,’ nũndũ twĩ anyanyae. (Sav. 9:10) O na ĩngĩ, no tũmũĩkĩĩe Klĩsto Yesũ nũndũ nĩwanenganie thayũ wake kwondũ witũ. (1 Vet. 3:18) Na nĩtwĩyoneete ithyĩ ene kana Mbivilia nĩtũtongoeasya nesa vyũ.—2 Tim. 3:​16, 17. w22.09 2 ¶1-2

Mũndũ wĩ na ũtanu wa wʼo ndekaa o kwĩwʼa mũyo mavinda kwa mavinda. Mũndũ no ethĩwe na ũtanu wa wʼo thayũnĩ wake wʼonthe. Ũu ũtonyeka ata? Yesũ nĩwaeleisye ũndũ ũsu nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ. Aisye: “Nĩ atanu ala mesĩ me na nzaa ya kĩ-veva.” (Mt. 5:3) We nĩweesĩ kana andũ mombĩtwe me na wendi mwingĩ wa kũmũmanya Mũmbi woo, Yeova Ngai, na wa kũmũthaitha. Ĩsu nĩyo “nzaa ya kĩ-veva” ĩla twĩthĩawa nayo. Na nũndũ Yeova nĩ “Ngai mũtanu,” ala mamũthaithaa o namo no methĩwe me atanu. (1 Tim. 1:11) Yo no nginya maũndũ maitũ thayũnĩ methĩwe me maseo nĩ kana twĩkale twĩ atanu? Aiee. Nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ, Yesũ aisye kana o na “ala me na kĩmeto” no methĩwe na ũtanu. Ũu nowʼo waisye ĩũlũ wa “ala mathĩnawʼa kwondũ wa ũlũngalu.” (Mt. 5:​4, 10, 11) Kĩla Yesũ wamanyĩasya nĩ kana ũtanu wumanaa na kũthĩnĩkĩa nzaa yitũ ya kĩ-veva na kũmũthengeea Ngai, ĩndĩ ti aĩ nĩkwĩthĩwa maũndũ maitũ nĩ maseo.—Yak. 4:8. w22.10 6 ¶1-3

Ũmanyi no ũtetheesye Mũklĩsto kũvathũkanyʼa “ĩvinda ya kũvindya, na ĩvinda ya kũneena.” (Mũta. 3:7) Ve nthimo ĩtũmĩawa isionĩ imwe yaasya: “Kũneena no ta vetha, ĩndĩ kũvindya no ta thaavu.” Kwa ndeto ingĩ, mavinda amwe wĩthĩaa nĩ kavaa kũvindya kwĩ kũneena. Kwavindĩĩsya ngelekanyʼo ĩno. Ve mũtumĩa ũmwe wĩ ũtũĩka ũkothaa kũkũlwʼa atetheesye ikundi ila syĩ na mathĩna momũ. Mũtumĩa ũngĩ aiweta ĩũlũ wake aisye, “Ethĩawa e metho mũno ndakavuanyʼe maũndũ ma kĩmbithĩ ma ikundi ila ingĩ.” Kĩu nĩkĩtumĩte anengwa ndaĩa nĩ ana-a-asa ala angĩ wĩthĩawa namo nzamanĩ ya atumĩa. Nĩmethĩawa mesĩ kana ndesa kũvuanĩsya angĩ maũndũ moo ma kĩmbithĩ. Kũneena wʼo nĩ nguma ĩngĩ ĩtumaa twĩthĩwa twĩ ma kwĩkwatwʼa. Twĩkwatasya mũndũ ũneenaa ũla wʼo nũndũ nĩtwĩsĩ kana ndesa kũtũkenga.—Aev. 4:25; Aevl. 13:18. w22.09 12 ¶14-15

Aingĩ nĩmaleaa kwĩthukĩĩsya ũĩ wa wʼo yĩla ‘ũũkaya na wasya mũnene nzĩanĩ nene.’ (Nth. 1:20) Kwosana na Mbivilia, ve ikundi itatũ sya andũ maleaa ũĩ, namo nĩ ala ‘mate ũmanyi,’ “akaakaanʼya,” kana ala me kĩvũthya, na “ndia.” (Nth. 1:​22-25) Andũ ala ‘mate ũmanyi’ nĩ ala maĩkĩĩaa kyonthe kĩla meewʼa, na methĩawa matonya kwawʼa kana kũkengeka na mĩtũkĩ. (Nth. 14:15) Kwa ngelekanyʼo, kwasũanĩa andũ milioni mbingĩ ala maĩtwʼe nĩ atongoi ma ndĩni kana ma siasa. Amwe nĩmatelemaa mũno yĩla mesa kũmanya kana atongoi asu methĩĩtwe maimasya. Ĩndĩ ala mawetetwe nthĩnĩ wa Nthimo 1:22 manyuvaa kwĩkala mate na ũmanyi nũndũ ũu nĩwʼo mendaa. (Yel. 5:31) Mayendaa kũmanya kĩla Mbivilia yaasya kana kũatĩĩa mĩao yayo. Mwa tũyenda kwĩkala ta andũ asu meanyʼa ngũlũ ũu o na vanini!—Nth. 1:32; 27:12. w22.10 19 ¶5-7

Ũseũvyo wa Ngai nũtũnengae myolooto ya kũtũsũvĩa. Tũlilikanawʼa kĩla ĩvinda tũĩkĩĩthye kana atumĩa nĩmesĩ vala twĩkalaa na me na namba sitũ sya simũ nĩ kana matonye kũtũkwatya na mĩtũkĩ ũndũ vaumĩla mũisyo. O na ĩngĩ, no tũnengwe myolooto ĩkonetye kwĩkala nyũmba tũte kumaalũkanga, kũkĩĩa kũndũ kũngĩ, na kũmbanyʼa syĩndũ sya kũtũmĩa ĩvinda ya mĩisyo. Eka ũu, no tũnengwe myolooto ĩeleetye ũndũ tũtonya kũtetheesya angĩ na ĩvinda yĩla tũtonya kwĩka ũu. Tũkaema kwĩthĩwa twĩ ewi, no tũlikye thayũ witũ mũisyonĩ vamwe na wa atumĩa, nũndũ nĩmanengetwe kĩanda kya kũtũsũvĩa. (Aevl. 13:17) Ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ ala makĩĩe kũndũ kũngĩ nũndũ wa mũisyo kana ithokoo nĩmatatĩte ũndũ matonya mamanyĩe maũndũ isionĩ isu nzaũ na maisyokea maũndũ ma kĩ-veva na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. O ta Aklĩsto ma mbee ala manyaĩĩkie isionĩ syĩ kĩvathũkanyʼo nũndũ wa kũthĩnwʼa, maendeeaa ‘kũtavanyʼa ũvoo mũseo wa ĩla ndeto.’ (Meko 8:4) Kũtavanyʼa kũtũngaa ilĩko syoo Ũsumbĩnĩ wa Ngai vandũ va maũndũnĩ ala mamakwatĩte. Kĩu nĩkĩtumĩte mekala me atanu na me na mũuo. w22.12 19 ¶12-13

Yeova nĩwonaa kĩla ũmwe witũ e wa vata. Yesũ atanamba kũtũma atũmwa make makatavanyʼe, nĩwamatetheeisye makĩlye vinya wia wa kũvĩngwa. (Mt. 10:​29-31) Eekie ũu kwa kũneenea tũsũni tweesĩkĩe mũno Isilaeli. Tũsũni tũu twathooawʼa mbesa nini mũno ĩvindanĩ ya Yesũ. Ĩndĩ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Vaiĩ kamwe katwʼo kakavalũka nthĩ Ĩthe wenyu atesĩ.” Na ongela kũmea: “Mwĩ ma vata mũno kwĩ tũsũni twingĩ.” Kwoou Yesũ nĩwaĩkĩĩthisye amanyĩwʼa make kana Yeova nĩwoonaa kĩla ũmwe woo e wa vata, na mayaĩ na vata wa kũkĩa kũthĩnwʼa. No nginya amanyĩwʼa asu methĩwe malilikanaa ndeto sya Yesũ kĩla ĩvinda moona tũsũni tũu taoninĩ na ndũanĩ maitavanyʼa. Kĩla ĩvinda woona kasũni kanini, lilikanaa kana Yeova nũkwonaa wĩ wa vata nũndũ o naku wĩ wa “vata mũno kwĩ tũsũni twingĩ.” Na no aũnenge ũkũmbaũ wa kũmĩĩsya kũvĩngwa. w23.03 18 ¶12

Mavinda amwe no tũkwatwe nĩ mathĩna, ta kũvĩngwa nĩ andũ ma mũsyĩ kana kwasya wĩa. Yĩla twakwatwa nĩ mathĩna kwa ĩvinda yĩasa, no twambĩĩe kwĩwʼa ta tũte na wĩkwatyo na tũikwʼa ngoo. Satani atũmĩaa myanya ta ĩsu kũtuma tũya nzika kana Yeova nũtwendete. Endaa tũsũanĩe kana Yeova nĩwe ũtũeteete mathĩna ala twĩ namo, kana twambĩĩe kũtũla mũtĩ ũseũvyo wake nũndũ wa mathĩna asu. Ũndũ ta ũsu nĩwakwatie Aisilaeli amwe Misili. Mbeenĩ, nĩmaĩkĩĩe kana Yeova nĩwe wanyuvĩte Mose na Aluni mamavonokye kuma ũkombonĩ. (Kuma 4:​29-31) Ĩndĩ ĩtina, yĩla Valao wambĩĩe kũmathĩnyʼa mũnango, nĩmatũlile Mose na Aluni mũtĩ nũndũ wa mathĩna moo. (Kuma 5:​19, 20) Mavangie athũkũmi asu ma Ngai aĩkĩĩku nĩmo mamaeteete mathĩna. Ũsu waĩ ũndũ wa kũmakya ta kĩ! Ethĩwa nũkwatĩtwe nĩ mathĩna kwa ĩvinda yĩasa, mũtulũĩle Yeova ngoo yaku mboyanĩ na ũimwĩkwatya aũtwʼĩĩke. w22.11 15 ¶5-6

Yeova nĩwe Mũnengani wa thayũ na e na ũtonyi wa kũthayũũkya ala makwie. Kwa ngelekanyʼo, nĩwanengie mwathani Eliya vinya wa kũthayũũkya kamwana ka ũla mũndũ mũka ndiwa wa Nzalevathi. (1 Asu. 17:​21-23) Ĩtina, nĩwanengie mwathani Elisa vinya wa kũthayũũkya kamwana ka mũndũ mũka Mũsunami. (2 Asu. 4:​18-20, 34-37) Mothayũũkyo asu na angĩ maingĩ meĩkĩĩthya kana Yeova e na ũtonyi wa kũthayũũkya akwʼũ. Yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, nĩwoonanisye kana Ĩthe wake nĩwamũnengete ũkũmũ ũsu wa kũthayũũkya andũ. (Yoa. 11:​23-25, 43, 44) Yu e ĩtunĩ, na nũnengetwe “ũkũmũ wʼonthe ĩtunĩ na kũũ nthĩ.” Kwoou e na ũtonyi wa kũthayũũkya “ala onthe me mbũanĩ,” na aimanenga mwanya wa kwĩkala tene na tene.—Mt. 28:18; Yoa. 5:​26-29. w22.12 5 ¶10

Esekieli aaĩlĩte kũmanya kana andũ mamũlea, no ũndũ ũmwe na mamũleete Yeova. Ndeto sya ĩandĩko ya ũmũnthĩ syamũĩkĩĩthisye kana kũlea kwoo kũyoonanasya atĩ nĩwaemetwe nĩ kwĩanĩsya kĩanda kyake e mwathani. Yeova asyokie amũĩkĩĩthya kana yĩla maũndũ ala wathanĩte makeanĩa, andũ “nĩmakamanya kana kwaĩ mwathani katĩ woo.” (Esek. 2:5; 33:33) Vate nzika, ndeto isu sya kũkiakisya nĩsyamũnengie vinya ũla wendaa nĩ kana eanĩsye ũthũkũmi wake. O naitũ nĩtwĩkĩawa vinya nĩ kũmanya kana tũtũmĩtwe nĩ Yeova. Nũtũnengete ndaĩa nene kwa kũtwĩta “ngũsĩ” syake. (Isa. 43:10) Kĩu nĩ kĩanda kya mwanya ta kĩ! O tondũ wamwĩie Esekieli: “Ndũkamakĩe,” atũthuthĩtye ũũ: “Mũtikakĩe.” (Esek. 2:6) Nĩkĩ tũte na vata wa kũkĩa ala matũvĩngaa? Nũndũ o ta Esekieli, tũtũmĩtwe nĩ Yeova na ndalea kũtũtetheesya.—Isa. 44:8. w22.11 3-4 ¶4-5

Nĩtũtũngaa mũvea mũno nũndũ wa kwĩthĩwa na atumĩa na atetheesya ma kĩkundi ma kwĩkwatwʼa. Ana-a-asa asu aĩkĩĩku nĩmatũsũvĩaa nesa vyũ, na nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea mũno nũndũ woo! Ĩndĩ tũtonya kwonanyʼa ata kana twĩ ma kwĩkwatwʼa? Nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ, na nĩtwendaa kũmanya ũndũ maendeee. Ĩndĩ nĩtwaĩlĩte kwĩsũvĩa tũikelikye maũndũnĩ moo mũno na tũikavuanyʼe maũndũ mate kwenda mamanyĩke. Amwe kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya atũmwa maĩ na mũtuo wa “kũsukana na kwĩlikya maũndũnĩ ma andũ angĩ, maineenea maũndũ mataĩle kũneenea.” (1 Tim. 5:13) Mwa tũyĩsa kwenda twĩthĩwe tamo. Ĩndĩ twasye mũndũ nĩwatũtavya maũndũ make ma kĩmbithĩ, na aitũkũlya tũikatavye andũ angĩ. Kwa ngelekanyʼo, mwĩĩtu-a-asa no atũtavye ĩũlũ wa ũwau mũna wĩ nawʼo kana ĩtatwa ĩna ũendeee kũkitana nayo, na aitũkũlya tũikatavye angĩ. Vekala ũu, nĩtwaĩle kũnenga ũtwi wake ndaĩa. w22.09 10 ¶7-8

Ndeto sya Kĩkiliki ila ialyũlĩtwe “kwĩthĩwa na kĩlĩko kyeũ” no ialyũlwe ta “kũtũngĩĩa kĩlĩko.” Kwoou ndeto isu iyonanasya kwĩka o tũmaũndũ tũseo tũ. Vandũ va ũu, twaĩlĩte kũthiana ũla mũndũ wa nthĩnĩ, na tũyĩka moalyũku ala maĩlĩte nĩ kana tũatĩĩe myolooto ya Yeova nesa ũndũ tũtonya. Tũyaĩlĩte kwĩka ũu ĩvinda o yĩmwe tũ; ũsu nĩ ũndũ wa kũendeea. Yĩla tũkavetewa naĩ, tũkeethĩwa tũtonya kũmwendeesya Yeova maũndũnĩ onthe ala tũkwĩka. Ĩndĩ ĩvinda yĩu yĩikaavika, nĩtwaĩlĩte kũendeea kwĩkĩa kĩthito nĩ kana tũmwendeesye. We nĩwoona nthĩnĩ wa Alomi 12:2 Vaulo awetie kana nĩtwaĩlĩte kwĩthĩwa na kĩlĩko kyeũ nĩ kana tũmanye kwenda kwa Ngai nĩ kwĩva? Kwoou vandũ va kwĩlekeleelya na tũyambĩĩa kwĩthĩwa tũilye ta nthĩ ĩno, no nginya twambe kwĩthiana ene nĩ kana tũmanye ethĩwa mosũanĩo ma Ngai nĩmo matongoeasya mĩvango yitũ na motwi maitũ, kana tũtongoeawʼa nĩ mosũanĩo ma nthĩ ĩno. w23.01 8-9 ¶3-4

We Yeova nũtũvonokasya maũndũnĩ onthe ala matũkwata? We nũlikĩlĩĩlaa kĩla kaũndũ thayũnĩ witũ, ũkethĩa maũndũ onthe mathũku metũkwata na kĩtumi kĩseo? Aiee, Mbivilia ndĩkwataa mbau mawoni ta asu. (Mũta. 8:9; 9:11) Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana yĩla twakwatwa nĩ thĩna, Yeova nĩwĩthĩawa esĩ na nĩwĩthukĩĩasya kĩĩo kitũ kya kwĩtya ũtethyo. (Sav. 34:15; Isa. 59:1) Na eka ũu, no atũtetheesye kũmĩĩsya nesa mathĩna ala matũkwata. Ekaa ũu ata? Nzĩa ĩmwe Yeova ũtũtetheeasya nĩ kũtũnenga ũkiakisyo na kũtwĩkĩa vinya, na kaingĩ ekaa ũu ĩvindanĩ yĩla yaĩle. (2 Ako. 1:​3, 4) We nũũlilikana ĩvinda Yeova waũtetheeisye kwa kũũkiakisya na kũkwĩkĩa vinya ĩvindanĩ o yĩla wendaa ũtethyo? Mavinda maingĩ tũimanyaa ũndũ Yeova ũtũtetheesye kũmĩĩsya thĩna ũla twĩ nawʼo nginya yĩla wesa kũthela. w23.01 17-18 ¶13-15

Nyamũ ĩno yĩenda kũvwʼanana na ĩla yĩ na mĩtwe mũonza, ĩndĩ yĩ kĩvathũkanyʼo nũndũ nĩ ndune mũno. Yĩtĩtwe “mũvwʼanano wa nyamũ ya kĩthekanĩ,” na nĩyo “mũsumbĩ wa nyanya.” (Ũvu. 13:​14, 15; 17:​3, 8) Yoana aĩtye kana “mũsumbĩ” ũsu aumĩlile, asyoka aa, na ĩndĩ esa kumĩla ĩngĩ. Kĩu kĩeleetye nesa vyũ Ngwatanĩo ya Nthĩ (UN), ĩla ĩkwataa mbau maũndũ ma siasa ma nthĩ ĩno! Mbeenĩ yeesĩkĩe ta Wovano wa Mbaĩ. Ĩndĩ yaa ĩvindanĩ ya Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe. Ĩtina wa kavinda, nĩyaumĩlile ta Ngwatanĩo ya Nthĩ. Nyamũ isu, kana silikalĩ, syĩkĩaa andũ vinya mamũvĩnge Yeova na andũ make. Mũtũmwa Yoana aĩtye no ta syũmbanasya “asumbĩ ma nthĩ yonthe” vamwe kwondũ wa kaũ wa Alimaketoni, ũla nĩ “mũthenya mũnene wa Ngai Mwene Vinya Wʼonthe.”—Ũvu. 16:​13, 14, 16. w22.05 10 ¶10-11

Yĩla Yesũ wamanyie kwĩsomea Maandĩko Matheu, ndaamamanya tũ, ĩndĩ nĩwamendete na nĩwaekie mamũtongoesye maũndũnĩ onthe ala weekaa. Kwa ngelekanyʼo, kwalilikana kĩla kyeekĩkie yĩla Yesũ waĩ na myaka 12 e ĩkalũnĩ. Amanyĩsya ala meesĩ nesa Mĩao ya Mose “nĩmasengʼaa mũno nũndũ wa ũmanyi [wa Yesũ] na mosũngĩo make.” (Luka 2:​46, 47, 52) O naitũ no tũmanye na tũkenda Ndeto ya Ngai twamĩsomaa tũteũtĩĩa. Ndeto ila Yesũ watavisye andũ meesĩ Mĩao, ta aandĩki, Avalisi, na Asatukai no itũtetheesye. Atongoi asu ma ndĩni nĩmasomaa Maandĩko kĩla ĩvinda, ĩndĩ mayatethekaa nĩ kĩla masomaa. Yesũ nĩwawetie nzĩa itatũ syaĩ itonya kũtetheesya aũme asu matetheke mũnango yĩla meũsoma Maandĩko. Na ndeto ila wamatavisye no itũtetheesye tũkaĩlangya ũtonyi witũ wa (1) kũelewa kĩla tũũsoma, (2) kũkwata ũthwii wa kĩ-veva, na (3) kũeka Ndeto ya Ngai ĩtũlũnge. w23.02 8-9 ¶2-3

Mĩisyo ĩmwe twaĩle kwĩvathana nayo vyũ nĩ kũvũa ngũĩ nthũku na andũ tũtatwaanĩte namo, ũthengi, kũya mũno, kũũmĩsya angĩ na ndeto sitũ, o vamwe na kwĩloela sinema syĩ na ũngʼendu, mavisa ma ũlaalai, na maũndũ angĩ ta asu. (Sav. 101:3) Ndevili atindĩaa kũmantha myanya ya kwananga ngwatanĩo yitũ na Yeova. (1 Vet. 5:8) Kwoou tũkaema kwĩkala twĩ metho, Satani no avande ilĩkonĩ na ngoonĩ sitũ mbeũ sya kwĩwʼĩa angĩ woo, kũneena ũvũngũ, ĩtomo, kĩmena, mĩtũlyo, na kwoveea ũthatu. (Aka. 5:​19-21) Tũkaema kwosa matambya na mĩtũkĩ tũkũe mĩtuo ĩsu, no ĩendeee kwĩana ta ĩia yĩ sumu na ĩitũetee thĩna. (Yak. 1:​14, 15) Mũisyo ũmwe wĩvithanĩtye nĩ itindo nthũku. No nginya tũlilikane kana nĩ laisi mũno tũkekala o ta andũ ala tũũtindanyʼa namo. (1 Ako. 15:33) Ĩndĩ tweesũvĩa ithyĩ ene, tũkeevathanaa na itindo sya ala mataatĩĩaa myolooto ya Yeova ethĩwa ti lasima tũtũmĩe ĩvinda namo. (Luka 21:34; 2 Ako. 6:15) Tweeka ũu, tũkeethĩawa tũtonya kwona mũisyo na tũkevathana nawʼo. w23.02 16 ¶7; 17 ¶10-11

O ũndũ waendeea kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, nowʼo ũendeeaa kũmwenda mũnango. Kwa wʼo, wĩenda kũmũthengeea mũnango yu tũĩ, na ĩvindanĩ yũkĩte. Na no wĩke ũu. Nũkũthangaaĩtye ũtanĩthye ngoo yake. (Nth. 23:​15, 16) No wĩke ũu kwĩsĩla ndeto syaku na meko maku. Na mwĩkalĩle waku no wonanyʼe ũndũ ũmwendete Yeova mũno wĩana. Kwĩthĩwa na mwĩkalĩle ũũmwendeesya Yeova nĩwʼo ũndũ ũla wa vata vyũ ũtonya kũtwʼa thayũnĩ. Ũtonya kwonanyʼa ata kana nũmwendete Yeova? Mbee, nĩ kwa kumya mboya ya mwanya ũmwathĩte Ngai ũla wa wʼo weka kana weeyumya ũmũthũkũme. (Sav. 40:8) Ĩtina wa ũu, nĩwaĩle kwonanyʼa ũu ũtheinĩ kwa kũvatiswa. Ũvatiso waku nĩ ĩtambya ya kũtanĩthya na ya mwanya vyũ thayũnĩ waku. Yĩla wavatiswa, wambĩĩaa kwĩkala thayũ ũngĩ mweũ kwondũ wa Yeova, ĩndĩ ti kwondũ waku. (Alo. 14:8; 1 Vet. 4:​1, 2) Ũsu no woneke ta ũtwi mũnene waĩle kwĩka, na kwa wʼo, nĩ mũnene. Ĩndĩ kwĩka ũu kũũvingũĩaa myanya mingĩ ya kwĩkala thayũ ũla mũseo vyũ. w23.03 5-6 ¶14-15