Ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla alɩwaatʋ ndʋ pomuluu-ŋ yaa pomuluu ɛyaa lalaa yɔ?

1-2. (a) Ɛbɛ ɛyaa sakɩyɛ lakɩ alɩwaatʋ ndʋ panaɣ mulum lakasɩ yɔ? (b) Nɛ tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ?

SƆNƆ pomuluu ɛyaa sakɩyɛ ɛjaɖɛ yɔɔ, nɛ lɩmaɣza sakɩyɛ yɔɔ pomuluu-wɛ. Nabɛyɛ lɛ pomuluu-wɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛkɛ kʋñɔndɩnaa; lalaa lɛ, ɖenɖe palɩnaa yɔ pʋyɔɔ pomuluu-wɛ; pɩtasɩ lɛ, pomuluu nabɛyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛkɛ halaa yaa abalaa. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, ɛyaa sakɩyɛ tɔkɩ kʋñɔŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ tadɩyɛ laɖaa sɔsaa nabɛyɛ yaa komina ñʋndɩnaa maɣzɩɣ ɛzɩma pala nɛ pehiɣ liidiye yɔ pi-ɖeke pɩ-yɔɔ na, nɛ paamaɣzɩɣ ɖoŋ weyi pa-lakasɩ pɩzɩɣ nɛ sɩwɛɛnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ ɩ-yɔɔ. Mulum lakasɩ nzɩ nɛ lɛɛsɩ pɩzɩɣ nɛ situkuni ɖa-maɣmaɣ yaa ɛyaa lalaa mba ɖɩsɩm-wɛ yɔ.

² Ɛyaa sakɩyɛ naɣ mulum lakasɩ nzɩ sɩwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ sɔnɔ yɔ lɛ pɩcɛyɩɣ-wɛ. Nɛ pɩɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖa-taa nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ se pomuli-i. Pʋyɔɔ ɛyaa nabɛyɛ ñakɩ pana se palʋbɩnɩ mulum lakasɩ nzɩ panaɣ ɛjaɖɛ yɔɔ yaa pɛ-ɛjaɖɛ taa yɔ. Pakaɖɩɣnɩ komina nɛ paɣtʋ, yaa patɩnɩɣ politiki ñʋndɩnaa mba palabɩ-wɛ tamaɣ se peyeki nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ yɔ pɔ-yɔɔ. Ɛlɛ ɖa Krɩstʋ mba lɛ, Bibl heyiɣ-ɖʋ se ɖɩtɩkɛ «ɛjaɖɛ yɔɔ mba,» nɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣnɩ yebu nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ. (Yoh. 17:16) Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛyaa nabɛyɛ muluu lalaa yɔ pɩcɛyɩɣ-ɖʋ. Pɩtɩla ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ se: «Alɩwaatʋ ndʋ manaɣ mulum lakasɩ nasɩyɩ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se mala? Manpɩzɩɣ mala nabʋyʋ lɛɛlɛɛyɔ nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ na?» Pɩsa nɛ ɖicosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma pɩlakɩ Yehowa nɛ Yesu alɩwaatʋ ndʋ panaɣ mulum lakasɩ yɔ.

YEHOWA NƐ YESU PAPAÐƖƔ MULUM LAKASƖ

3. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyɩɣ-ɖʋ? (Izaayii 5:7)

³ Bibl heyiɣ-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ pɩcɛyɩɣ-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ. Kɩyɔɔdʋʋ se Ɛsɔ lɩzɩ-ɖʋ ɛ-lɛzʋʋ nɛ «ɛsɔɔlɩ toovenim nɛ siɣsiɣ wɛtʋ.» (Keɣ. 33:5; Kiɖe 1:26). Eemuluu nɔɔyʋ kpa nɛ ɛtɩsɔɔlɩ se nɔɔyʋ emuli lalaa. (Wp. 32:​3, 4; Mik. 6:8; Zak. 7:9) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Nayʋ Izaayii alɩwaatʋ taa, Izrayɛɛlɩ mba nabɛyɛ mulaɣ Izrayɛɛlɩ mba lalaa lɛ, Yehowa nɩ kubusi nzɩ mba pomulaɣ-wɛ yɔ pamakaɣ yɔ. (Kalɩ Izaayii 5:7.) Yehowa kaahɔm mba paawɛɛ nɛ pamaɣnɩ ɛ-paɣtʋ yɔɔ nɛ pomuluu ɛyaa lalaa yɔ pa-nɩŋgbaaŋ.—Iza. 5:​5, 13.

4. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu naɣ mulum lakasɩ yɔ, ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ. (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁴ Ɛzɩ Yehowa yɔ, Yesu sɔɔlɩ siɣsiɣ wɛtʋ nɛ ɛpaɖɩɣ mulum lakasɩ. Kɩyakʋ nakʋyʋ Yesu na abalʋ nɔɔyʋ, e-nesi lɛɛsɩ taalakɩ tʋmɩyɛ. Yesu na abalʋ ɛnʋ ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛwaa-ɩ. Yuuda Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa na mbʋ Yesu laba yɔ lɛ pa-taa wɩɩ. Mbʋ ɛzɩ pa-taa kaalabɩ leleŋ se abalʋ ɛnʋ ɛ-yɔɔ cɛba lɛ, pakʋ Yesu tɔm se ɛtɩɖɔ Sabaatɩ paɣtʋ yɔɔ. Palabɩ mbʋ lɛ, ɛzɩma pɩlabɩ Yesu? «Pɩɩcɛyɩ-ɩ kpem pa-laŋkpɩzɩyɛ yɔɔ.»—Mark. 3:​1-6.

5. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩfɛyɩ se ɖa-taa ɛwɩɣ paa ɛzɩmtaa?

⁵ Yehowa nɛ Yesu panaɣ mulum lakasɩ lɛ pɩcɛyɩɣ-wɛ; ye mbʋ, ɖa ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ nɛ pɩcɛyɩɣ-ɖʋ yɔ pɩtɩwɛɛkɩ pʋyʋ. (Efɛz. 4:26) Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa ɛbɛ ɖɩtɩɩlaba yɔ ɖɩɩpɩzɩɣ ɖiyele nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ. Pɩtasɩ lɛ, ye ña-taa ɛwɩɣ paa ɛzɩmtaa yɔ pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ŋtɔlɩ kʋdɔŋ. (Keɣ. 37:​1, 8; Yak. 1:20) Ye mbʋ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ? Yesu kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩsɩnɩ-ɖʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa.

ƐBƐ YESU LABA ALƖWAATƲ NDƲ ƐNAƔAƔ MULUM LAKASƖ YƆ?

6. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, mulum lakasɩ nzɩ ɛɛnawa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁶ Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛna mulum lakasɩ sakɩyɛ. Ɛnanɩ ɛ-ɛsa ɛzɩma Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa yeba nɛ wezuu caɣʋ wɛɛ ɛyaa kaɖɛ yɔ. (Mat. 23:​2-4) Ɛna ɖɔɖɔ ɛzɩma Roma ñʋndɩnaa mulaɣ ɛyaa yɔ; piiyeba nɛ Yuuda mba sakɩyɛ sɔɔlɩ se palɩɩ Roma mba nesi tɛɛ nɛ pɛwɛɛ pa-tɩ yɔɔ. Halɩ nabɛyɛ kaaɖʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ nɛ payaɣ-ɖɩ se zélote waa ɛgbɛyɛ nɛ ɖɩkaɖɩɣnɩ Roma mba. Ɛlɛ Yesu taaɖʋ nesi agbaa wena alʋkɩ se lɛɣzɩtʋ ɛkɔɔ yɔ a-taa naɖɩyɛ. Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yesu nɩwa se samaɣ ñɩnɩɣ se kakpa-ɩ nɛ kasɩɩ-ɩ wiyaʋ yɔ ɛkʋyaa nɛ ɛɖɛɛ.—Yoh. 6:15.

7-8. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛbɛ yɔɔ ɛtɩñaɣ pana se eyele nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ? (Yohanɛɛsɩ 18:36)

⁷ Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛtaaɖʋ nesi politiki ñʋndɩnaa se palʋ nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛnawa se patɩha ɛyaa waɖɛ se peɖiyi pa-tɩ nɛ pɛfɛyɩnɩ ɖɔɖɔ lɛɣtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ se peɖiyi pa-tɩ. (Keɣ. 146:3; Yer. 10:23) Pɩtasɩ lɛ, ɛnawa se ɛyaa fɛyɩnɩ ɖoŋ se pɛkpɛzɩ mulum lakasɩ liɖe, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Sataŋ ɖiyiɣni ɛjaɖɛ ɖɩnɛ, ɛwɛ kañatʋ pɩdɩɩfɛyɩ, nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɛnʋ ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣna. (Yoh. 8:44; Efɛz. 2:2) Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, ɛnawa se halɩ ɛyaa mba pɛwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana yɔ paapɩzɩɣ peyele nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ ɛjaɖɛ yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ patɩtalɩ pilim nɛ paalakɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ paa ɛzɩmtaa.—Ekl. 7:20.

⁸ Yesu kaanawa se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke pɩzɩɣna nɛ kɛkpɛzɩ mulum lakasɩ tɩŋa liɖe. Pʋyɔɔ ɛkpaɣ ɛ-alɩwaatʋ nɛ e-ɖoŋ tɩŋa nɛ ‘esusuni Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ.’ (Luka 8:1) Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɛtɩŋnaa nɛ ɛhɛzɩ mba siɣsiɣ wɛtʋ ñɔɔsɩ nɛ lɔkɔtʋ kʋʋ-wɛ yɔ pa-laŋa, nɛ eyele nɛ pa-taa tɛ se pɩkazɩ pazɩ lɛ, mulum lakasɩ tɩŋa kaɣ sɩʋ tɩnaɣ. (Mat. 5:6 nɛ note d’étude; Luka 18:​7, 8) Ɛyaa komina nakʋyʋ ɛɛkaɣ pɩzʋʋ nɛ kɩkɔnɩ lɛɣzɩtʋ ndʋ, ɛlɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ labʋ mbʋ, nɛ Kewiyaɣ ŋga katɩkɛ «ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ.»—Kalɩ Yohanɛɛsɩ 18:36.

MAƔZƖNƖ YESU ALƖWAATƲ NDƲ ŊNAƔ MULUM LAKASƖ YƆ

9. Ɛbɛ yɔɔ ña-taa tɛma se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ yebu nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ?

⁹ Ðɩwɛ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa, nɛ pʋyɔɔ lɛ mulum lakasɩ tɔyaa nɛ pɩkɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ. Ɛzɩ Yesu alɩwaatʋ taa yɔ, sɔnɔ ɖɔɖɔ Sataŋ nɛ mba pamaɣzɩɣnɩ-ɩ yɔ pɔ-cɔlɔ mulum lakasɩ lɩɣna. (2 Tim. 3:​1-5, 13; Natʋ 12:12) Ɛlɛ ɛzɩ Yesu yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩnawa se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ kpɛzʋʋ mulum lakasɩ liɖe, pʋ-tɔbʋʋ se ŋga kaɣnɩ ɖɩzʋʋ Sataŋ nɛ ɛyaa mba payɩ pamaɣzɩɣnɩ-ɩ yɔ. Pʋyɔɔ ɖɩɖʋʋ nesi Ɛsɔ Kewiyaɣ ŋga, ɛlɛ ɖɩɩɖʋʋ nesi mba palʋkɩ se lɛɣzɩtʋ ɛkɔɔ yɔ, nɛ ɖɩɩtaɣ liu ɖɔɖɔ kominawaa se peyele nɛ mulum lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ. Iyele nɛ ɖɩna koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kɩɖaʋ, payaɣ-ɩ se Stacy.a Pʋcɔ nɛ ɛtɩlɩɣ Bibl taa toovenim tɔm lɛ, ɛɖʋwaɣ nesi mba palʋkaɣ se mulum lakasɩ ɩsɩɩ tɩnaɣ yɔ. Ɛlɛ pɩkɔm alɩwaatʋ natʋyʋ lɛ, ɛpaɣzɩ pɩtʋʋ mbʋ ɛlakaɣ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Ma nɛ lalaa ɖɩlɩɣ habɩyɛ yɔɔ nɛ ɖɩɖɔŋ se ɖɩkaɖɩnɩ mulum lakasɩ lɛ, nabʋyʋ taa mɔnpɔzʋʋ man-tɩ se ɛzɩ mɛwɛɛ nɛ mantɩnɩɣ hɔɔlʋʋ kɩbaŋʋ yɔɔ. Lɛɛlɛɛyɔ mɛwɛɛ nɛ manɖʋʋ nesi Ɛsɔ Kewiyaɣ, nɛ manawa se mɛwɛɛ nɛ mantɩnɩɣ hɔɔlʋʋ kɩbaŋʋ yɔɔ. Manawa se Yehowa kaɣ yebu nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ, ɛlɛ ma lɛ, maakaɣ pɩzʋʋ nɛ mala mbʋ.»—Keɣ. 72:​1, 4.

10. Ɛzɩ Maatiyee 5:​43-48 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩɖʋʋ nesi agbaa wena alʋkɩ se lɛɣzɩtʋ ɛkɔɔ yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁰ Sɔnɔ ɛyaa sakɩyɛ sʋʋ agbaa wena añakɩ pana se lɛɣzɩtʋ ɛkɔɔ yɔ a-taa. Alɩwaatʋ ndʋ palʋkɩ se lɛɣzɩtʋ ɛkɔɔ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ pamʋʋ pana siŋŋ, pamaɣnɩ paɣtʋ yɔɔ nɛ palakɩ lalaa kɩdɛkɛdɩm, ɛlɛ pɩtɩkɛ mbʋ Yesu wɩlɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pala. (Efɛz. 4:31) Ɛwɩlɩ-ɖʋ se ɖɩsɔɔlɩ ɛyaa tɩŋa, pɩkpɛndɩnɩ mba pakaɖɩɣnɩ-ɖʋ yaa panazɩɣ-ɖʋ yɔ. (Kalɩ Maatiyee 5:​43-48.) Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ Jeffrey, ɛyɔɔdaa se: «Manawa se alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa lɩɣ habɩyɛ yɔɔ nɛ pɔɖɔŋ se pɔkɔnɩ lɛɣzɩtʋ yɔ, pɩwɛ kɛlɛʋ se pamʋ pana nɛ papaɣzɩ wondu yɔkʋʋ, pamɩlɩɣ nɛ halɩ papaɣzɩ ɖama mabʋ pa-taa pe-ɖeke.» Pʋyɔɔ, ɖa Krɩstʋ mba lɛ ɖɩlakɩ mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ se ɖikizi mbʋ payɩ pɩɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ndʋ Yesu wɩlɩ-ɖʋ yɔ.

11. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ nabʋyʋ taa se ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu?

¹¹ Ðɩnawa se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ yebu nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ. Paa mbʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu alɩwaatʋ ndʋ pomuluu-ɖʋ yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Janiya, pɩɩlabɩ-ɩ kaɖɛ se ɛmaɣzɩnɩ Yesu alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa nabɛyɛ mulaɣ-ɩ e-tomnaɣ tɔlɩm yɔɔ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Pɩhaɣaɣ-m laŋwɛɛkɩyɛ nɛ man-taa wɩɣaɣ siŋŋ, nɛ maasɔɔlaa se pɔhɔ ɛyaa mba pa-nɩŋgbaaŋ. Peeɖe manpaɣzɩ maɣzʋʋ se manɖʋʋ nesi ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩlʋkɩnɩ mulum lakasɩ nzɩ yɔ. Mamaɣzaɣ se nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ manpɩzɩɣ mantɩŋna nɛ mawɩlɩ se mulum lakasɩ nzɩ sɩcɛyɩɣ-m.» Ɛlɛ alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, Janiya ɖiɣzina se pɩwɛɛ se ɛlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza. Ɛyɔɔdaa se: «Menɖiɣzinaa se mbʋ ɛzɩ maata Yehowa liu lɛ, manpaɣzɩ tisuu ndʋ ɛyaa yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ mantaɣ-wɛ liu. Mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se mɛncɛkɩ taabalɩyɛ nɛ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa.» Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ paa pɩcɛyɩɣ-ɖʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ pana etaatuyi-ɖʋ nɛ ɖɩɖʋ ɖɔ-nɔɔ politiki tɔm taa yaa ɖɩɖʋ nesi agbaa wena alʋkɩ se lɛɣzɩtʋ ɛkɔɔ yɔ.—Yoh. 15:19.

12. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ, mbʋ ɖɩcɔŋna yɔ nɛ ndʋ ɖiwelisiɣ yɔ?

¹² Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ mulum lakasɩ nasɩyɩ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ? Mbʋ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ yɔ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ mbʋ ɖɩkalɩɣ yɔ, mbʋ ɖɩcɔŋna yɔ nɛ ndʋ ɖiwelisiɣ yɔ. Tɔm ndʋ paɖʋʋ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ yɔ, tɩ-taa natʋyʋ kaɖʋwa lɛ se tɩcɛyɩ mba pakalɩɣ-tʋ yɔ nɛ tiseɣti-wɛ nɛ pakaɖɩnɩ kominawaa. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, mba pɛkɛdɩɣ tɔm raadiyoowaa yɔɔ, teelee yɔɔ, tɔm susuu takayɩsɩ taa nɛ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ yɔ, paayɔɔdʋʋ mbʋ pɩlabɩ ɖeyi ɖeyi yɔ, ɛlɛ ndʋ pamaɣzɩɣ yɔ pɔyɔɔdʋʋ. Tɔm ndʋ pɛkɛdɩɣ yɔ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkɛ toovenim, ɛlɛ paa ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkalɩɣ-tʋ yɔ pɩɩkaɣ nabʋyʋ lɛɣzʋʋ. Ye ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩkalɩɣ tɔm ndʋ yaa ɖiwelisiɣ-tʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩwɛɛ nɩɣzɛ taa yaa pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yem falaa. (Adu. 24:10) Halɩ pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖiyele Ɛsɔ Kewiyaɣ sɩʋ kajalaɣ ɖeɖe ɖe-wezuu caɣʋ taa nɛ ɖɩsɔɔ se ke-ɖeke kapɩzɩɣna nɛ kaɖɩzɩ mulum lakasɩ tɩŋa.

13. Ye ɖɩkalɩɣ Bibl paa ɖooye yɔ, ɛzɩma pɩsɩɣnɩ-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ?

¹³ Ye ɖɩkalɩɣ Bibl paa evemiye nɖɩ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Alia, ɛnaɣaɣ ɛzɩma ɛyaa nabɛyɛ mulaɣ e-egeetiye taa mba nɛ paahɔŋ ɛyaa mba pa-nɩŋgbaŋʋʋ yɔ lɛ pɩcɛyaɣ-ɩ siŋŋ. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa mankalɩ Yɔɔb 34:​22-29. Masɩ nzɩ, sɩtɔzɩ-m se Yehowa naɣ pɩtɩŋa, e-ɖeke ɛpɩzɩɣna nɛ ɛhʋʋ tɔm siɣsiɣ, nɛ e-ɖeke ɛpɩzɩɣna ɖɔɖɔ nɛ eyele nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ. Mɔnkɔm nɛ menɖiɣzina se ye man-taa ɛtɛm toovenim taa se Yehowa kaɣ cɔnʋʋ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe yɔ, pɩwɛɛ se mɛlɛɣzɩ ma-lɩmaɣza.» Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩɖaŋɩɣ se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɛkɔɔ nɛ keyele nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ yɔ?

ƐBƐ ÐƖPƖZƖƔ NƐ ÐƖLA LƐƐLƐƐYƆ?

14. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla lɛɛlɛɛyɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ mulum lakasɩ yɔ? (Koloosi mba 3:​10, 11)

¹⁴ Ðɩfɛyɩnɩ ɖoŋ se ɖɩɖɩɣ ɛyaa nʋmɔʋ se pataamuli lalaa, ɛlɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla ɛyaa lalaa camɩyɛ lakasɩ. Ɛzɩ ɖɩɩtɛm yɔɔdʋʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu nɛ ɖɩwɩlɩ lalaa sɔɔlɩm. Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩñakɩ pana se ɖɩla ɛyaa tɩŋa camɩyɛ lakasɩ, halɩ pɩkpɛndɩnɩ mba pomuluu-ɖʋ yɔ. (Mat. 7:12; Roma 12:17) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ paa anɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ ɖɩɩɖʋʋ tʋkaɣ ɛyaa taa yɔ, Yehowa taa lakɩ leleŋ.—Kalɩ Koloosi mba 3:​10, 11.

15. Ɛzɩma ɖɩsɩɣnɩ ɛyaa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɩlɩɣ-wɛ Bibl taa toovenim tɔm yɔ?

¹⁵ Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa nɛ pɩkɩlɩ yɔ lɛ se ɖisusi-wɛ Bibl taa toovenim tɔm. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩyɔɔdʋʋ mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa kpɛlɩkɩɣ nɛ patɩlɩ Yehowa nɛ pɔsɔɔlɩ se pɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-ɩ yɔ, pɛlɛɣzɩɣ pe-wezuu caɣʋ nɛ palakɩ ɛyaa lalaa camɩyɛ lakasɩ nɛ pawɩlɩɣ-wɛ sɔɔlɩm. (Iza. 11:​6, 7, 9) Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Jemal; pʋcɔ nɛ ɛkpɛlɩkɩɣ Bibl taa toovenim tɔm lɛ, ɛɛsʋ sɔɔjanaa ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa nɛ pakaɖɩɣnɩ pɛ-ɛjaɖɛ taa komina mbʋ pʋyɔɔ yɔ pamaɣzaɣ se kɩɩlakɩ camɩyɛ. Ɛyɔɔdaa se: «Ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛkpa ɛyaa nɛ ɖoŋ se pɛlɛɣzɩ pɛ-wɛtʋ. Patɩkpa-m nɛ ɖoŋ se mɛlɛɣzɩ mɛ-wɛtʋ, ɛlɛ Bibl taa toovenim tɔm ndʋ mɛnkpɛlɩkaɣ yɔ ndʋ yebina nɛ mɛlɛɣzɩ mɛ-wɛtʋ.» Tɔm ndʋ Jemal kpɛlɩkaa yɔ tɩsɩnɩ-ɩ nɛ eyele kaɖɩnʋʋ komina. Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɩlɩɣ ɛyaa Bibl taa toovenim tɔm yɔ, ɖɩsɩɣnɩ-wɛ se peyele labʋ ɛyaa lalaa kɩdɛkɛdɩm.

16. Ɛbɛ yɔɔ ŋsɔɔlaa se ŋheyi lalaa Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm?

¹⁶ Ɛzɩ Yesu yɔ, ɖɩsɔɔlɩ siŋŋ se ɖɩsɩnɩ ɛyaa nɛ patɩlɩ se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke pɩzɩɣna nɛ keyele nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ tam. Lidaʋ tɔm ndʋ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩhɛzɩ mba pomuluu-wɛ yɔ pa-laŋa. (Yer. 29:11) Stacy weyi ɛ-tɔm ɖɩɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ ɛyɔɔdaa se: «Bibl taa toovenim tɔm ndʋ mɛnkpɛlɩkaa yɔ, tɩsɩɣnɩ-m nɛ mɔnɖɔkʋʋ man-tɩ alɩwaatʋ ndʋ pomuluu-m yaa alɩwaatʋ ndʋ manaɣ pomuluu lalaa yɔ. Yehowa tɩŋɩɣnɩ Bibl taa tɔm yɔɔ nɛ ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋa.» Pɩsa nɛ ɖiheyi ɛyaa lalaa Bibl taa lidaʋ tɔm nɛ pɩhɛzɩ pa-laŋa lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ camɩyɛ. Ye ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ Bibl wɩlɩɣ kʋñɔmɩŋ yɔɔ yɔ tɩ-taa camɩyɛ yɔ, piyeki nɛ ɖa-taa tɛmnɩ-tʋ. Ðɩnɛ ɛlɛ ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩsɩnɩ ɖa-tʋmɩyɛ taa taabalaa yaa ɖo-sukuli taa taabalaa nɛ patɩlɩ mbʋ pʋyɔɔ ɖɩtɔkɩ kʋñɔmɩŋ yɔ nɛ mbʋ Yehowa kaɣ labʋ se kʋñɔmɩŋ ɛnɩ ɩsɩɩ tɩnaɣ yɔ.b

17. Ɛzɩma Yehowa sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ alɩwaatʋ ndʋ pomuluu-ɖʋ yaa pomuluu lalaa yɔ?

¹⁷ Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se pakaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ pomuluu-ɖʋ nɛ ɖɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩnaɣ pɛwɛɛ nɛ pomuluu lalaa ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Sataŋ kɛnɩ ɖɩ-ñʋʋdʋ. Ɛlɛ pɩfɛyɩ se ɖɩlɔ lidaʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa labɩ-ɖʋ tamaɣ se ɛsɩɣnɩ-ɖʋ. Pɩtasɩ lɛ, ɛlabɩ tamaɣ se ɛkaɣ ɖɩzʋʋ Sataŋ nɛ kañatʋ lakasɩ tɩŋa payɩ. (Yoh. 12:31) Bibl heyiɣ-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ mulum lakasɩ tɔyɩ ɛjaɖɛ yɔɔ yɔ, nɛ kiheyiɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se Yehowa maɣzɩɣ mba pomuluu-wɛ yɔ pɔ-yɔɔ. (Keɣ. 34:​17-19) Yehowa tɩŋnɩ ɛ-Pɩyalʋ yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-ɖʋ mbʋ pɩwɛɛ se ɖɩla alɩwaatʋ ndʋ pomuluu-ɖʋ yaa pomuluu lalaa yɔ. Ɛtɩŋnɩ ɛ-yɔɔ ɖɔɖɔ nɛ eyele nɛ ɖɩtɩlɩ se piileɖiɣ lɛ, Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ ɖɩzʋʋ mulum lakasɩ kpaagbaa ɖɩzʋʋ. (2 Pɩy. 3:13) Tɛtɛ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖisusuu Kewiyaɣ ŋga kɔ-tɔm nɛ kpekpeka, nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ siɣsiɣ wɛtʋ nɛ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ pɩkaɣ tɔyʋʋ tɛtʋ yɔɔ yɔ.—Iza. 9:7.