Li chʼinaʼusil naʼajej ut laaʼat
WIIBʼ oxibʼ li kristiʼaan moko nekeʼxpaabʼ ta naq kiwank li naʼajej Edén xbʼaan naq nekeʼxye naq saʼ chixjunil chik li Santil Hu moko nayeemank ta resil chirix aʼin. Laj Paul Morris jun laj kʼutunel chirix li paabʼal naxye: «Kaʼajwiʼ saʼ li hu Génesis naʼaatinak chirix li naʼajej Edén, saʼebʼ li junchʼol chik chi hu li wank saʼ li Santil Hu moko nayeemank ta resil chirix aʼin». Jalanebʼ chik nekeʼxkʼulubʼa li naxye, abʼan aʼin moko yaal ta.
Relik chi yaal, saʼ li Santil Hu natawmank naabʼal li naʼlebʼ chirix laj Adán, li xʼEva, li kʼantiʼ ut li naʼajej Edén.a Abʼanan, li nekeʼxye ebʼ li winq aʼin moko nimla maak ta chiru li nekeʼxye ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼebʼ li paabʼal, xbʼaan naq nekeʼxye naq li naʼajej Edén yal jun seeraqʼinbʼil aatin. Kʼaʼut naqaye aʼin? Xbʼaan naq yookebʼ xmaajewankil li Santil Hu.
Tento naq tqataw ru li kikʼulmank saʼ li naʼajej Edén re xtawbʼal ru li esil li wank saʼ li Santil Hu. Tqil chanru li Santil Hu naxsume wiibʼ oxibʼ li xninqal ru patzʼom ut aʼin naxchap ribʼ rikʼin li kikʼulmank saʼ li chʼinaʼusil naʼajej.
● Kʼaʼut nokoocheekobʼk ut nokookamk? Wi laj Adán ut li xʼEva keʼabʼink raj chiru li Jehobʼa, keʼwank raj xyuʼam chi junelik. Abʼanan saʼ li kutan naq keʼxqʼet ribʼ chiru li Jehobʼa keʼxtzʼeq li junelik yuʼam ut chalen aran keʼok chi kamk (Génesis 2:16, 17; 3:19). Saʼ xkʼabʼaʼ naq moko tzʼaqal ta re ru chik li xyuʼamebʼ ebʼ li ralal xkʼajol keʼrechani li maak ut li kamk. Joʼkan naq li Santil Hu naxye: «Xbʼaan jun chi winq kiʼok chaq li maak saʼ ruuchichʼochʼ, ut xbʼaan li maak kichalk li kamk. Joʼkan naq li kamk kichalk saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li poyanam xbʼaan naq chixjunilebʼ keʼmaakobʼk» (Romanos 5:12, SBG).
● Kʼaʼut naxkanabʼ li Yos naq twanq li maaʼusilal? Saʼ li naʼajej Edén laj Tza kixqʼabʼa naq li Jehobʼa aʼan jun aj tikʼtiʼ ut naq yook xrambʼal chiruhebʼ li ralal xkʼajol ebʼ li chaabʼil naʼlebʼ (Génesis 3:3-5). Kixye naq li Jehobʼa moko naxnaw ta awabʼejink. Laj Adán ut li xʼEva keʼokenk chirix laj Tza ut inkʼaʼ keʼxkʼulubʼa naq li Jehobʼa t-awabʼejinq rehebʼ, rikʼin aʼin keʼxkʼutbʼesi naq ebʼ aʼan wankebʼ saʼ ruqʼ xsikʼbʼal li us ut li inkʼaʼ us. Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa? Saʼ xkʼabʼaʼ li xchoxahil naʼlebʼ ut li xtiikilal li Jehobʼa kixkanabʼ naq ebʼ li poyanam teʼxbʼeresi ribʼ xjunes. Li maaʼusilal li wank saʼ ruuchichʼochʼ, li nachalk ajwiʼ saʼ xkʼabʼaʼ laj Tza, naxkʼutbʼesi naq xjunesebʼ li poyanam moko nekeʼruuk ta xbʼeresinkil li xyuʼam, naʼajmank bʼan naq li Yos ttenqʼanq rehebʼ (Jeremías 10:23).
● Kʼaʼut naq li Yos kixyobʼtesi li Ruuchichʼochʼ? Li naʼajej Edén naxkʼutbʼesi chi tzʼaqal re ru naq li Yos naraj naq chʼinaʼusaq li Ruuchichʼochʼ. Kixye re laj Adán ut li xʼEva naq teʼxnujobʼresi li Ruuchichʼochʼ ut teʼxnimtresi li chʼinaʼusil naʼajej (Génesis 1:28). Joʼkan bʼiʼ, li rajom li Yos aʼan naq li Ruuchichʼochʼ aʼanaq jun chʼinaʼusil naʼajej ut naq ebʼ li ralal xkʼajol laj Adán ut li xʼEva tzʼaqalaq re ru li xyuʼamebʼ, sahaqebʼ saʼ xchʼool ut teʼwanq saʼ junajil. Kachʼin chik ma saʼ chixjunil li Santil Hu naʼaatinak chirix li rajom li Jehobʼa re xchʼinaʼusinkil li Ruuchichʼochʼ.
● Kʼaʼut kichalk li Jesukriist saʼ Ruuchichʼochʼ? Naq laj Adán ut li xʼEva keʼxqʼet ribʼ chiru li Jehobʼa keʼtenebʼaak kamk saʼ xbʼeenebʼ ut sa’ xbʼeenebʼ li ralal xkʼajol. Abʼanan saʼ xkʼabʼaʼ li xnimal rahom li Yos kixtaqla chaq li ralal saʼ Ruuchichʼochʼ re xkʼebʼal li xyuʼam ut «re xkolbʼalebʼ rix» chixjunilebʼ li qas qiitzʼin (Mateo 20:28, SBG). Kʼaru naraj xyeebʼal aʼin? Qajultikaq naq li Santil Hu naxkʼabʼaʼi li Jesús joʼ «li xkabʼ Adán» aʼan junelik kiʼabʼink chiru li Jehobʼa, moko kixkʼam ta re rikʼin li xbʼeen winq. Joʼkan naq maajunwa kixtzʼeq li tzʼaqal re ru yuʼam. Aʼan kixkʼe li xyuʼam saʼ xkʼabʼaʼebʼ li qas qiitzʼin re naq teʼelq rubʼel xwankil li maak. Chi joʼkan kixbʼaanu naq ebʼ li kristiʼaan li tiikebʼ xchʼool teʼkuyeʼq xmaak ut saʼ li kutan chalk re teʼwanq saʼ jun li chʼinaʼusil naʼajej joʼ keʼwank laj Adán ut li xʼEva saʼ xtiklajik (1 Corintios 15:22, 45, SBG; Juan 3:16). Saʼ xkʼabʼaʼ naq li Jesús kixkʼe li xyuʼam chʼolchʼo chiqu naq li Ruuchichʼochʼ tchʼinaʼusoʼq wiʼ chik, joʼ kiraj li Jehobʼa.b
Joʼ naqil, li rajom li Yos moko jun ta muqmukil naʼlebʼ. Yaal naq kikʼulmank ut moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru. Joʼ li chʼinaʼusil naʼajej Edén, ebʼ li qas qiitzʼin ut ebʼ li xul yaal naq keʼwank joʼkan ajwiʼ li xyeechiʼom li Yos choʼq re li kutan chalk re paabʼajel ut ttzʼaqloq ru chi tzʼaqal re ru. Kʼaru naʼajmank re naq tqil naq ttzʼaqloq ru ebʼ li yeechiʼom aʼin? Laaʼo yal qe ma tqil malaj inkʼaʼ. Li Yos naraj naq chixjunilebʼ li qas qiitzʼin teʼxtaw rusilal li yeechiʼom aʼin, saʼ xyanqebʼ li kristiʼaan aʼin wankebʼ li xeʼxbʼaanu ebʼ li yibʼru aj naʼlebʼ (1 Timoteo 2:3, 4). Chanru naqanaw?
Naq toj maajiʼ nakamk, li Jesús kiʼaatinak rikʼin jun laj maak li tʼuytʼu chixkʼatq. Li winq aʼin chʼolchʼo chiru naq xkʼulubʼ naq tkamsiiq, abʼanan kixsikʼ xkʼojobʼankil xchʼool ut roybʼenihom rikʼin li Jesús. Ut aʼan kixye re: «Wanqat wikʼin saʼ li paraíso» (Lucas 23:43, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators. Akʼ tzʼiibʼ). Wi li Jesús kiraj naq laj maak aʼin twanq saʼ li chʼinaʼusil naʼajej, chʼolchʼooq ajwiʼ chaawu naq li Jesús ut li Jehobʼa nekeʼraj naq tatwanq saʼ li chʼinaʼusil naʼajej. Wi taawaj wank saʼ li chʼinaʼusil naʼajej, bʼaanu chixjunil li wank saʼ aawuqʼ re xtzolbʼal xkomon aanaʼlebʼ chirix li Jehobʼa, laj Yobʼtesinel re li naʼajej Edén.
[Kʼe reetal]
a Taataw xkomon li eetalil chirix aʼin saʼ Génesis 13:10; Deuteronomio 32:8; 2 Samuel 7:14; 1 Crónicas 1:1; Isaías 51:3; Ezequiel 28:13; 31:8, 9; Lucas 3:38; Romanos 5:12-14; 1 Corintios 15:22, 45; 2 Corintios 11:3; 1 Timoteo 2:13, 14; Judas 14 ut Apocalipsis 12:9.
b Taataw xkomon li naʼlebʼ chirix li xkamik li Jesús saʼ li tzolom 5 re li tasal hu Kʼaru tzʼaqal naxchʼolobʼ li Santil Hu?, kʼubʼanbʼil xbʼaan ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa.
[Kaaxukuut ut li jalam u]
JUN LI PROPESIIY LI NOKOOXTENQʼA CHI XTAWBʼAL RU CHIʼUS LI SANTIL HU
«Tinkʼe naq xikʼ teeril eeribʼ laaʼat [li kʼantiʼ] ut li ixq. Joʼkanaq ajwiʼ ebʼ laawal ut ebʼ li ralal xkʼajol li ixq: ut jun rehebʼ tixpitzʼ laajolom naq laaʼat taakut aawibʼ chi rit roq» (Génesis 3:15, SBG).
Aʼan aʼin li xbʼeen propesiiy li kixye li Yos saʼ li naʼajej Edén. Abʼan ani li ixq, li kʼantiʼ ut ebʼ li ralal xkʼajol? Kʼaʼut naq xikʼ nekeʼril ribʼ?
LI KʼANTIʼ
Laj Tza (Apocalipsis 12:9).
LI IXQ
Reetalil li xmolam li Jehobʼa saʼ choxa li kʼubʼanbʼil xbʼaanebʼ li ánjel (Gálatas 4:26, 27). Laj Isaías kixye naq rikʼin li «ixq» aʼin t-elq chaq li xtenamit li Yos li twanq saʼ choxa (Isaías 54:1, SBG; 66:8).
EBʼ LI RALAL XKʼAJOL LI KʼANTIʼ
Aʼanebʼ li nekeʼxbʼaanu li rajom laj Tza (Juan 8:44).
EBʼ LI RALAL XKʼAJOL LI IXQ
Li qʼaxal wank xwankil saʼ xyanq ebʼ li ralal xkʼajol li ixq aʼan li Jesús, li chalenaq saʼ xmolam li Yos saʼ choxa. Nekeʼokenk ajwiʼ ebʼ li riitzʼin Kriist. Ebʼ laj paabʼanel aʼin sikʼbʼilebʼ ajwiʼ ru chi jolomink rochbʼen li Jesús ut tzʼaqonk saʼ li xtenamit li Yos saʼ choxa, aʼ «li xʼIsrael li Yos» (Gálatas 3:16, 29; 6:16, SBG; Génesis 22:18).
KITIWMANQ CHI RIT ROQ
Naq li ralal li Yos kiwank arin saʼ Ruuchichʼochʼ, laj Tza kixbʼaanu naq teʼxkamsi. Li rahilal aʼin moko junelik ta kiwank, xbʼaan naq li Jesús kiwakliik chi yoʼyo.
TPITZʼMANQ LI XJOLOM
Li Jesús tixsach chi junajwa laj Tza. Abʼan xbʼeenwa tixtuqubʼ ru chixjunil li chʼaʼajkilal li kixtikibʼ chaq laj Tza saʼ li naʼajej Edén (1 Juan 3:8; Apocalipsis 20:10).
Saʼ li hu Li Santil Hu ut li naʼlebʼ li wank chisaʼ, kʼubʼanbʼil xbʼaan ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa, taataw xkomon li naʼlebʼ chirix li xjolomil li naʼlebʼ li naxkʼut li Santil Hu.
[Jalam u]
Laj Adán ut li xʼEva kʼajoʼ li rahil keʼxkʼul xbʼaan naq keʼmaakobʼk