NAʼLEBʼ RE TZOLOK 17
Li Jehobʼa tatxtenqʼa chi xnumsinkil li chʼaʼajkilal
«Numtajenaq li rahilal nekeʼxkʼul li tiikebʼ xchʼool; abʼan li Qaawaʼ naʼisink rehebʼ saʼ chixjunil» (SAL. 34:20).
BʼICH 44 Li xtzʼaamahom li namayok raanm
RUʼUJIL LI TZOLOMa
1. Kʼaru chʼolchʼo chiqu?
NAQANAW naq li Jehobʼa nokooxra ut naraj li us choʼq qe (Rom. 8:35-39). Chʼolchʼo ajwiʼ chiqu naq xpaabʼankil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu nokooxtenqʼa (Is. 48:17, 18). Abʼan, wi nokoonumeʼk saʼ jun li chʼaʼajkilal li maajunwa naqoybʼeni?
2. Kʼaru chʼaʼajkilal naru naqanumsi ut kʼaru naru tqapatzʼ qe?
2 Chiqajunilo li xmoos li Jehobʼa wank qachʼaʼajkilal. Jun eetalil, maare jun li qakomon tixye malaj tixbʼaanu jun li naʼlebʼ li tixtochʼ qachʼool. Maare wank jun li qayajel li tixbʼaanu naq inkʼaʼ tookʼanjelaq chiru li Jehobʼa joʼ naqaj. Maare yooko xnumsinkil li rahilal li naxkʼam chaq li kaqsut-iqʼ malaj li hiik. Malaj tooʼeʼxrahobʼtesi saʼ xkʼabʼaʼ li qapaabʼal. Naq naqanumsi li rahilal aʼin naru naqakʼoxla: «Kʼaʼut yookin xnumsinkil li rahilal? Ma xinmaakobʼk? Ma naraj xyeebʼal naq li Jehobʼa inkʼaʼ chik nikinrosobʼtesi?». Wi xaawekʼa aawibʼ junsutaq chi joʼkaʼin, michʼinaak aachʼool. Naabʼalebʼ li xmoos li Jehobʼa xeʼxkʼul ajwiʼ aʼin (Sal. 22:2, 3; Hab. 1:2, 3).
3. Kʼaru naxkʼut chiqu Salmo 34:20?
3 (Taayaabʼasi Salmo 34:20). Saʼ li raqal aʼin naqataw wiibʼ xnimal ru naʼlebʼ: 1) li tiikebʼ xchʼool nekeʼxnumsi chʼaʼajkilal ut 2) li Jehobʼa naxkolebʼ. Jun li naʼlebʼ li naxbʼaanu li Jehobʼa aʼan qatenqʼankil chi xkʼulubʼankil chanru li qayuʼam anaqwan. Yaal naq li Jehobʼa naxye qe naq wi naqaloqʼoni ru sahaq saʼ qachʼool, abʼan inkʼaʼ naraj xyeebʼal naq maakʼaʼaq qachʼaʼajkilal anaqwan (Is. 66:14). Li Yos naraj naq tqakʼojobʼ qachʼool chirix li oybʼenihom li naxyeechiʼi qe; aʼan li naraj choʼq qe (2 Cor. 4:16-18). Abʼan, nokooxtenqʼa chi kʼanjelak chiru wulaj wulaj (Lam. 3:22-24).
4. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?
4 Saʼ li tzolom aʼin, tqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ li eetalil li wank saʼ li Santil Hu ut saʼebʼ li qakutan. Joʼ tqil, wank sut tqakʼul li chʼaʼajkilal chi maakʼaʼ saʼ qachʼool. Abʼan, wi naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa, junelik tooxtenqʼa (Sal. 55:23). Naq ak xaatzʼil rix li junjunq chi eetalil aʼin, kʼoxla: «Kʼaru raj xinbʼaanu wi yookin raj xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal joʼ aʼan? Chanru tinxtenqʼa li eetalil aʼin re xkʼojobʼankil inchʼool rikʼin li Jehobʼa? Kʼaru naru tintzol?».
EBʼ LI EETALIL LI WANK SAʼ LI SANTIL HU
Laj Jacob kikʼanjelak choʼq re laj Labán chiru 20 chihabʼ. Saʼebʼ li chihabʼ aʼan li Jehobʼa kirosobʼtesi laj Jacob. (Chaawil li raqal 5).
5. Kʼaru chʼaʼajkilal kixkʼul laj Jacob rikʼin laj Labán? (Chaawil li jalam u chiru li hu).
5 Saʼ li Santil Hu wank reetalil li xmoos li Jehobʼa li xeʼxkʼul li chʼaʼajkilal li inkʼaʼ nekeʼroybʼeni. Qakʼoxlaq chirix laj Jacob. Xyeeheʼk re xbʼaan xyuwaʼ naq tsumlaaq rikʼin jun rixqaʼal laj Labán, li naxloqʼoni ru li Jehobʼa. Kixye re naq li Jehobʼa trosobʼtesi (Gén. 28:1-4). Joʼkan naq laj Jacob xkoho Canaán bʼarwiʼ wank laj Labán, li wank wiibʼ xrabʼin, li xLea ut li xRaquel. Laj Jacob xkoho xchʼool chirix li xRaquel. Abʼan re naq tsumlaaq rikʼin, tento tkʼanjelaq wuqubʼ chihabʼ rikʼin laj Labán (Gén. 29:18). Abʼan moko xkʼulmank ta joʼ chanru kiraj raj laj Jacob. Kibʼalaqʼiik xbʼaan laj Labán xbʼaan naq xkʼe choʼq rixaqil li xLea. Jun xamaan chik laj Labán kixye re laj Jacob naq tsumlaaq rikʼin li xRaquel, abʼan toj tkʼanjelaq wuqubʼ chihabʼ chik chirix (Gén. 29:25-27). Abʼan moko kaʼaj tawiʼ aʼan kixkʼul. Laj Labán naabʼal sut kixjal li xtojbʼal ut kixbʼaanu aʼin chiru junmay chihabʼ (Gén. 31:41, 42).
6. Kʼaru chik li chʼaʼajkilal kixkʼul laj Jacob?
6 Naabʼal li chʼaʼajkilal kixnumsi laj Jacob. Qʼaxal nim li xjunkabʼal, abʼan ebʼ li xkokʼal moko junelik ta xeʼwank saʼ tuqtuukilal. Xeʼxkʼayi laj José joʼ moos. Joʼkan ajwiʼ laj Simeón ut laj Leví xeʼxtzʼajni xkʼabʼaʼ li Jehobʼa ut li xjunkabʼal. Li xRaquel li raaro xbʼaan, xkamk naq yook chi usaak rikʼin li xkabʼ ralal. Laj Jacob xkoho Egipto naq ak cheek chik saʼ xkʼabʼaʼ li nimla weʼej li xwank saʼ li xtenamit (Gén. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28).
7. Chanru kixkʼutbʼesi li Jehobʼa chiru laj Jacob naq sa saʼ xchʼool rikʼin?
7 Usta naabʼal li chʼaʼajkilal kixkʼul, laj Jacob maajunwa kixtzʼeqtaana xpaabʼal chirix li Jehobʼa chi moko chirix li xyeechiʼom. Ut li Jehobʼa kixkʼutbʼesi naq sa saʼ xchʼool rikʼin. Jun eetalil, usta naabʼal sut kibʼalaqʼiik xbʼaan laj Labán, abʼanan, naabʼal li kʼaru re xkʼeheʼk xbʼaan li Jehobʼa. Chʼolchʼo naq laj Jacob kixbʼanyoxi chixjunil aʼin chiru li Yos naq kixtaw wiʼ chik laj José, li kixkʼoxla naq kamenaq. Laj Jacob kiruuk xnumsinkil chixjunil aʼin saʼ xkʼabʼaʼ li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa (Gén. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Laaʼo ajwiʼ tooruuq xnumsinkil chixjunil li chʼaʼajkilal wi wanko saʼ amiiwil rikʼin li Yos.
8. Kʼaru kiraj xbʼaanunkil li awabʼej David chi anchal xchʼool?
8 Li awabʼej David moko kiruuk ta xbʼaanunkil chixjunil li kiraj saʼ xkʼanjel li Jehobʼa. Jun eetalil, chi anchal xchʼool kiraj xkabʼlankil li rochoch li Yos. Naq kixye re laj Natán li propeet, laj Natán kixye: «Bʼaanu chixjunil li naxye laachʼool, xbʼaan naq li Yos wank aawikʼin» (1 Crón. 17:1, 2). Kʼajoʼ tana kisahoʼk saʼ xchʼool laj David naq kirabʼi ebʼ li aatin aʼin. Saʼ li hoonal ajwiʼ aʼan kiʼok tana xkʼubʼankil chixjunil.
9. Chankiru kinaʼlebʼak laj David naq inkʼaʼ kiruuk xbʼaanunkil li kiʼalaak saʼ xchʼool?
9 Naq kisutqʼiik li xpropeet li Jehobʼa rikʼin laj David moko kixkʼam ta chaabʼil esil. Saʼ li qʼoqyink ajwiʼ aʼan li Jehobʼa kixye re laj Natán naq moko laj David ta tixkabʼla li rochoch, aʼ bʼan jun li ralal (1 Crón. 17:3, 4, 11, 12). Chankiru kinaʼlebʼak laj David naq kirabʼi aʼin? Kixjal li kʼaru kiraj xbʼaanunkil. Kixkʼe xchʼool chi xchʼutubʼankil chixjunil li tumin ut li kʼaʼaq re ru li naʼajmank re naq laj Salomón tixkabʼla li rochoch li Jehobʼa (1 Crón. 29:1-5).
10. Chanru li Jehobʼa kirosobʼtesi laj David?
10 Naq kiyehek re laj David naq inkʼaʼ tixkabʼla li rochoch li Yos, li Jehobʼa kixbʼaanu jun li sumwank rikʼin: kixye re naq jun rehebʼ li chalenaq saʼ li xjunkabʼal t-awabʼejinq chi junelik (2 Sam. 7:16). Saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ naq yooq chi Awabʼejink li Kriist chiru jun mil chihabʼ, tsahoʼq saʼ xchʼool laj David xnawbʼal naq li yooq chi Awabʼejink chalenaq saʼ li xjunkabʼal. Li eetalil aʼin naxkʼut chiqu naq usta inkʼaʼ tooruuq chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa joʼ naqaj, li Yos naru nokoorosobʼtesi rikʼin li inkʼaʼ naqoybʼeni.
11. Kʼaru ebʼ li osobʼtesihom xeʼxkʼul ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel naq li Xʼawabʼejilal li Yos toj maajiʼ naʼok chi awabʼejink? (Hechos 6:7).
11 Saʼ xkutankilebʼ li apóstol ebʼ laj paabʼanel xeʼxkʼul li rahilal chi maakʼaʼ saʼ xchʼoolebʼ. Jun eetalil, nekeʼraj chi anchalebʼ xchʼool naq tchalq li Xʼawabʼejilal li Yos, abʼan inkʼaʼ nekeʼxnaw joqʼe tkʼulmanq (Hech. 1:6, 7). Kʼaru xeʼxbʼaanu? Xeʼxkʼe xchʼool chi xyeebʼal li chaabʼil esil. Naq keʼril naq li chaabʼil esilal yook chi puktesimank saʼ naabʼal chi naʼajej xeʼxkʼe reetal naq li Jehobʼa yook rosobʼtesinkilebʼ (taayaabʼasi Hechos 6:7).
12. Kʼaru xeʼxbʼaanu ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel naq kiwank li weʼej?
12 Saʼ xkutankilebʼ li apóstol kiwank jun li nimla weʼej «saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ» (Hech. 11:28). Aʼin kixchʼaʼajki ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel. Chʼolchʼo naq ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej yookebʼ xkʼaʼuxl chirix chanru teʼxwenteni li xjunkabʼal. Ut ebʼ li saaj li yookebʼ xkʼoxlankil xkʼebʼal chixjunil li xhoonal chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa maare tento xeʼxjal li xeʼxkʼoxla xbʼaanunkil. Maakʼaʼ naxye li kikʼulmank ebʼ laj paabʼanel xeʼxkʼulubʼa li xwanjikebʼ. Xeʼxkʼe xchʼool chi xyeebʼal li chaabʼil esil ut xwotzbʼal rikʼinebʼ li rechpaabʼanel re Judea li kʼaru wank rehebʼ (Hech. 11:29, 30).
13. Kʼaru li osobʼtesihom xeʼxkʼul ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel saʼ xqʼehil li weʼej?
13 Kʼaru li osobʼtesihom xeʼxkʼul ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel saʼ xqʼehil li weʼej? Li xeʼxkʼul li tenqʼ xeʼxkʼe reetal naq li Jehobʼa yook xtenqʼankilebʼ (Mat. 6:31-33). Chʼolchʼo naq xeʼrekʼa naq wankebʼ saʼ junajil rikʼinebʼ li rechpaabʼanel li xeʼtenqʼank rehebʼ. Ut li xeʼtenqʼank rikʼin tumin malaj li xeʼtenqʼank naq nakʼulmank junaq li rahilal sahebʼ saʼ xchʼool (Hech. 20:35). Li Jehobʼa kirosobʼtesihebʼ chixjunilebʼ saʼ xkʼabʼaʼ naq xeʼxkʼulubʼa li xwanjikebʼ.
14. Kʼaru xeʼxkʼul laj Bernabé ut li apóstol Pablo, ut chanru xeʼelk? (Hechos 14:21, 22).
14 Saʼ xkutankilebʼ li apóstol li xbʼeen aj paabʼanel xeʼrahobʼtesiik naabʼal sut chi maakʼaʼ saʼ xchʼoolebʼ. Qilaq li xeʼxkʼul li apóstol Pablo ut laj Bernabé naq yookebʼ chaq chi puktesink Listra. Saʼ xtiklajik ebʼ li poyanam xeʼxkʼulubʼa li esil. Saʼ li kutan ajwiʼ aʼan ebʼ li xikʼ nekeʼilok xeʼxtakchiʼi ebʼ li poyanam re naq teʼxteni chi pek laj Pablo, ut xeʼxkanabʼ re naq tkamq (Hech. 14:19). Abʼanan, laj Bernabé ut laj Pablo xeʼkoho saʼ jalan chik naʼajej chi puktesink. Rikʼin li xeʼxbʼaanu naabʼal keʼok «choʼq aj paabʼanel» ut xeʼxkawresi li xpaabʼal ebʼ li rechpaabʼanel rikʼinebʼ li raatin ut li xbʼaanuhom (taayaabʼasi Hechos 14:21, 22). Laj Bernabé ut laj Pablo inkʼaʼ xeʼxkanabʼ puktesink usta xeʼrahobʼtesiik, ut naabʼal li kristiʼaan xeʼxtaw rusilal aʼin. Joʼkan naq wi inkʼaʼ naqakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa joʼ chanru naraj, aʼan toorosobʼtesi.
EBʼ LI EETALIL SAʼEBʼ LI QAKUTAN
15. Kʼaru nakaatzol chirix li hermaan Alexander Macmillan?
15 Naq toj maajiʼ nawulak li chihabʼ 1914, li xtenamit li Jehobʼa nekeʼroybʼeni naq tkʼulmanq junaq li naʼlebʼ. Jun rehebʼ aʼan li hermaan Alexander Macmillan. Joʼ xkʼihalilebʼ kixkʼoxla naq chi seebʼ taaxik saʼ choxa. Saʼ li seeraqʼ li kixkʼe saʼ septiembre 1914, kixye: «Maare kaʼaj chik aʼin li seeraqʼ li tinkʼe». Abʼan moko joʼkan ta kikʼulmank. Moqon kixye: «Wank junjunq qe xqakʼoxla naq saʼ junpaat tooxik saʼ choxa». Ut kixye: «Li tento tqabʼaanu aʼan kʼanjelak chiru li Jehobʼa». Ut aʼan li kixbʼaanu. Kixkʼe xchʼool chi xyeebʼal li chaabʼil esil, kixwaklesihebʼ xchʼool li hermaan li wankebʼ saʼ tzʼalam xbʼaan li xpaabʼalebʼ ut junelik naxik saʼ chʼutam usta cheek chik. Kiroksi chiʼus li xhoonal naq yook roybʼeninkil li rosobʼtesihom. Kʼaru rusilal kixtaw? Naq toj maajiʼ nakamk saʼ li chihabʼ 1966, kixye: «Kaw linpaabʼal». Chʼolchʼo naq kixkanabʼ jun chaabʼil eetalil choʼq qe, xbʼaan naq yooko xkuybʼal naabʼal li rahilal saʼ li rosoʼjik li kutan (Heb. 13:7).
16. Kʼaru li rahilal xeʼxkʼul li hermaan Jennings ut li rixaqil? (Santiago 4:14).
16 Naabʼalebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa nekeʼyajerk chi maakʼaʼ saʼ xchʼoolebʼ. Jun eetalil, li hermaan Herbert Jennings kixye saʼ resil xyuʼam naq rochbʼeen li rixaqil sahebʼ saʼ xchʼool naq xeʼtaqlaak chi puktesink Ghana.b Abʼan moqon chik xeʼxye re naq wank xyajel xkʼaʼuxl. Li hermaan Jennings kixye naq «maajunwa xeʼroybʼeni aʼin», aʼin kirisi chaq saʼ Santiago 4:14 (taayaabʼasi). Aʼan kixye: «Xqakʼubʼ qibʼ re xkanabʼankil chixjunil li wank qe aran Ghana ut re xchaqʼrabʼinkilebʼ li qamiiw li wankebʼ aran, re naq toosutqʼiiq Canadá [re naq tbʼaneʼq]». Li Jehobʼa kixtenqʼa li hermaan Jennings ut li rixaqil re naq tiikaqebʼ xchʼool chiru usta yookebʼ xnumsinkil li rahilal.
17. Chankiru naq li reetalil li hermaan Jennings kixtenqʼa ebʼ li hermaan?
17 Li kixye li hermaan Jennings saʼ resil xyuʼam kʼajoʼ kixtenqʼa naabʼalebʼ li hermaan. Jun li hermaan ixq naxye: «Maajun sut jun li tzolom naxtochʼ inchʼool […]. Rilbʼal naq li hermaan Jennings kixkanabʼ li xkʼanjel re rilbʼal li xjunxaqalil xinxtenqʼa». Jun chik li hermaan naxye: «Naq ak xinkʼanjelak joʼ cheekel winq chiru lajeebʼ chihabʼ, xinkanabʼ linkʼanjel xbʼaan li xyajel inkʼaʼuxl. Xwekʼa naq maakʼaʼ ninʼok wiʼ naq ninʼok rilbʼal ebʼ li resil xyuʼamebʼ li hermaan nanumtaak linkʼaʼuxl […]. Abʼan li xkuyum li hermaan Jennings xinxtenqʼa». Aʼin naxjultika chiqu naq tooruuq xqʼaxbʼal ebʼ li chʼaʼajkilal usta nekeʼchalk naq maakʼaʼ saʼ qachʼool. Joʼkan naq usta li qayuʼam moko joʼ ta naqaj naru tqakʼe jun chaabʼil eetalil rehebʼ li junchʼol rikʼin li qapaabʼal ut li qakuyum (1 Ped. 5:9).
Xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa usta yooko xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal naxbʼaanu naq toojiloq chixkʼatq. (Chaawil li raqal 18).
18. Kʼaru naqatzol chirix li reetalil li hermaan li kikamk xbʼeelom re Nigeria? (Chaawil li jalam u chirix li kikʼulmank).
18 Li rahilal joʼ li COVID-19 kixchʼaʼajki naabʼal laj kʼanjel chiru li Jehobʼa. Jun li hermaan li kikamk xbʼeelom li wank Nigeria kachʼin aj chik xtzekemq ut xtumin wank. Saʼ jun kutan jun sekʼ aj chik xʼarros wank, ut li xchʼina koʼ kixpatzʼ re kʼaru teʼxtzeka moqon. Li hermaan kixye re li xkoʼ naq maakʼaʼ chik li xtumin ut tzekemq, abʼan teʼxkʼam re rikʼin li malkaʼan re Sarepta. Teʼxkʼubʼ li xtzekemq ut teʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa (1 Rey. 17:8-16). Toj maajiʼ nekeʼxkʼoxla kʼaru teʼxtzeka re waʼlebʼ, ebʼ li hermaan xeʼxkanabʼ chaq li naʼajmank chiru. Chisaʼ wank naabʼal li tzekemq re wiibʼ xamaan! Li hermaan kixkʼe reetal naq li Jehobʼa kixkʼe xchʼool chi rabʼinkil li kixye re li rixqaʼal. Aʼin naxkʼut chiqu naq wi naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa, li chʼaʼajkilal li naqakʼul chi maakʼaʼ saʼ qachʼool naxbʼaanu naq toonachʼoq chixkʼatq (1 Ped. 5:6, 7).
19. Kʼaru kixkʼul laj Alexéi Yershov?
19 Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ naabʼal li hermaan nekeʼxnumsi li rahobʼtesiik chi maakʼaʼebʼ saʼ xchʼool. Qilaq li kixkʼul li hermaan Alexéi Yershov li wank Rusia. Naq kikubʼeek xhaʼ li hermaan Yershov saʼ 1994, li xtenamit li Jehobʼa toj nekeʼruuk chi puktesink chi maakʼaʼ li chʼaʼajkilal. Moqon li wanjik saʼ Rusia kijalaak. Saʼ li chihabʼ 2020, ebʼ li polisiiy xeʼok saʼ rochoch li hermaan Yershov ut xeʼxkʼam naabʼal li kʼaʼaq re ru. Naabʼal po chirix aʼin li awabʼej re Rusia keʼxkʼe saʼ tzʼalam. Re xnimtresinkil ru li chʼaʼajkilal keʼxkʼe saʼ tzʼalam xbʼaan li bʼideo li xeʼril li kirisi jun li kristiʼaan li yook xbʼaanunkil naq naraj xtzolbʼal li Santil Hu. Qʼaxal yibʼru aʼin!
20. Kʼaʼut naq xchaabʼiloʼk li ramiiwil li hermaan Yershov rikʼin li Jehobʼa?
20 Ma wank kʼaru kixtzol li hermaan Yershov rikʼin li kixkʼul? Joʼkan. Li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa kichaabʼiloʼk. Aʼan naxye: «Rochbʼeen li wixaqil junelik nokootijok. Xinkʼe reetal naq inkʼaʼ tooruuq xqʼaxbʼal ru li qachʼaʼajkilal wi li Jehobʼa inkʼaʼ tooxtenqʼa». Kixye ajwiʼ: «Xtzolbʼal li Santil Hu xinxtenqʼa xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej. Ninjultika ebʼ li eetalil li wank saʼ li Santil Hu. Wank naabʼal li naʼlebʼ saʼ li Santil Hu li naxkʼut kʼaʼut aajel ru naq tuqtuuq ru li qachʼool ut xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa».
21. Kʼaru xqatzol saʼ li tzolom aʼin?
21 Kʼaru xqatzol saʼ li tzolom aʼin? Naq li qawanjik saʼ li rosoʼjik li ruuchichʼochʼ naxkʼam chaq li chʼaʼajkilal chi maakʼaʼ saʼ qachʼool, li Jehobʼa junelik nokooxtenqʼa. Joʼ naxye li raqal li naxjolomi li tzolom aʼin «numtajenaq li rahilal nekeʼxkʼul li tiikebʼ xchʼool; abʼan li Qaawaʼ naʼisink rehebʼ saʼ chixjunil» (Sal. 34:20). Joʼkan bʼiʼ, miqakʼe qachʼool chirix ebʼ li chʼaʼajkilal, qakʼehaq bʼan qachʼool naq li Jehobʼa junelik nokooxtenqʼa. Chi kamaʼan tooruuq xyeebʼal joʼ li apóstol Pablo: «Chixjunil ninkuy xnumsinkil saʼ xkʼabʼaʼ Li nakʼehok xkawubʼ inchʼool» (Filip. 4:13).
BʼICH 38 Aʼan tatxkawresi
a Wank sut naqakʼul li chʼaʼajkilal saʼ li qayuʼam chi maakʼaʼ saʼ qachʼool, abʼan chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa tooxtenqʼa. Chanru li Jehobʼa kixtenqʼa ebʼ li xmoos junxil, ut chanru naxbʼaanu anaqwan? Saʼ li tzolom aʼin, tqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ li eetalil li wank saʼ li Santil Hu ut li nakʼulmank saʼebʼ li qakutan li tixbʼaanu naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa xbʼaan naq aʼan tooxtenqʼa.
b Chaawil Laj Kʼaakʼalehom 1 re diciembre 2000, perel 24 toj 28, maakʼaʼ saʼ qʼeqchiʼ.