Ebʼ li naʼlebʼ choʼq re Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel
6-12 RE JULIO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | ÉXODO 6, 7
«Anaqwan taawil kʼaru tinbʼaanu re laj Parahón»
it-2 415 raqal 1
Laj Moisés
Keʼjalaak li xnaʼlebʼebʼ laj Israel. Saʼ xtiklajik keʼxpaabʼ re laj Moisés abʼan naq laj faraón kixminebʼ ru chi kʼanjelak, keʼok xwechʼbʼal rix laj Moisés. Joʼkan naq kixpatzʼ xtenqʼ re li Jehobʼa (Éx 4:29-31; 5:19-23). Li Jehobʼa kixkawresi xchʼool naq kixye re naq tixbʼaanu li kixyeechiʼi chaq re laj Abrahán, laj Isaac ut laj Jacob naq tixkʼut li xyaalalil li xkʼabʼaʼ. Aʼin tixbʼaanu naq tixkolebʼ laj Israel ut tixxaqabʼ joʼ jun nimla tenamit saʼ li naʼajej yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Éx 6:1-8). Chi moko joʼkan keʼxpaabʼ re laj Moisés. Abʼan, keʼxpaabʼ laj Moisés naq xnumeʼk chik li xbʼele rahilal, ut keʼxtenqʼa naq xnumeʼk li xlaje rahilal joʼkan naq laj Moisés kiruuk xchʼutubʼankilebʼ ut kirisihebʼ Egipto «chi tzoltzo» (Éx 13:18, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, [SBG]).
it-2 414 raqal 5, 6
Laj Moisés
Chiru laj faraón saʼ Egipto. Laj Moisés ut laj Aarón chanchan naq yookebʼ chi yalok rikʼinebʼ li bʼalaqʼil yos. Laj faraón kiroksihebʼ laj qʼe re xbʼoqbʼal li xyosebʼ laj Egipto re naq teʼyaloq rikʼin li xwankilal li Jehobʼa. Li nekeʼtaqlank saʼ xbʼeenebʼ laj qʼe aʼanebʼ laj Janes ut laj Jambres (2Ti 3:8). Laj Moisés kixye re laj Aarón naq tixbʼaanu li xbʼeen sachbʼachʼoolej chiru laj faraón, aʼin kixkʼutbʼesi naq nim xwankil li Jehobʼa chiru li xyosebʼ laj Egipto, abʼan laj faraón qʼaxal kijipoʼk wiʼ chik saʼ xxik (Éx 7:8-13). Naq kichalk li rox rahilal, ebʼ laj qʼe keʼxye: «Aʼan aʼin li ruʼuj ruqʼ li Yos!». Qʼaxal keʼrahobʼtesiik xbʼaan li xox aʼin, joʼkan naq inkʼaʼ keʼruuk chi xik chiru laj faraón re xkolbʼal ribʼebʼ chiru laj Moisés (Éx 8:16-19, SBG; 9:10-12).
Wankebʼ keʼqʼunaak xchʼool ut wankebʼ inkʼaʼ. Laj Moisés ut laj Aarón keʼxkʼe resil li lajeebʼ chi rahilal. Naq keʼtzʼaqlok ru li rahilal aʼin, kikʼutunk naq li Yos kitaqlank re laj Moisés. Li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa kikʼemank chi naweʼk saʼ chixjunil Egipto, rikʼin aʼin wankebʼ keʼqʼunaak xchʼool ut wankebʼ inkʼaʼ: ebʼ laj Israel keʼqʼunaak xchʼool ut wiibʼ oxibʼ rehebʼ laj Egipto, abʼan laj faraón ut ebʼ laj kʼanjel chiru keʼkawuuk xchʼool (Éx 9:16; 11:10; 12:29-39). Ebʼ laj Egipto aʼin inkʼaʼ keʼxkʼoxla naq keʼxmaajewa li xyosebʼ, nekeʼxnaw bʼan naq li Jehobʼa yook chi raqok aatin saʼ xbʼeen li xyosebʼ. Naq xnumeʼk li xbʼele rahilal, «laj Moisés aʼan xnimal ru winq saʼ xsutam Ejiipt, joʼ chiruhebʼ laj tenqʼ re laj Parahón joʼ chiruhebʼ li tenamit» (Éx 11:3, SBG).
Qasikʼaq li tertokil pek
it-2 1140 raqal 4, 5
Li Nimajwal Yos
Li Jehobʼa kiroksi li uuchil kʼabʼaʼej «Nimajwal Yos» (ʼEl Schad·dái) naq kixye re laj Abrahán naq tyoʼlaaq laj Isaac. Naʼajmank naq tixpaabʼ naq li Jehobʼa truuq xbʼaanunkil aʼin. Chalen chaq aran kiʼoksimank aʼin naq li Yos kixye naq trosobʼtesi laj Isaac ut laj Jacob li teʼrechani li xsumwank laj Abrahán (Gé 17:1, SBG; 28:3; 35:11; 48:3).
Joʼkan naq li Yos kixye re laj Moisés: «Xinkʼut wibʼ joʼ Nimajwal Yos [beʼÉl Schad·dái] chiru laj Abrahán, laj Isahak ut laj Jakob, abʼanan inkʼaʼ xinkʼehebʼ chixnaw lintzʼaqal kʼabʼaʼ: aʼ li Qaawaʼ [«Jehobʼa», La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo, (TNM)]» (Éx 6:3, SBG). Aʼin inkʼaʼ naraj xyeebʼal naq inkʼaʼ nekeʼxnaw li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa xbʼaan naq junelik keʼroksi chaq joʼ ajwiʼ ebʼ li xxeʼtoon (Gé 4:1, 26, TNM; 14:22, TNM; 27:27, TNM; 28:16, TNM). Saʼ Génesis naʼaatinak chirixebʼ laj kʼanjel chiru li Yos ut natawmank waqibʼ sut li aatin «Nimajwal» abʼan li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa natawmank 172 sut saʼ hebreo. Usta nekeʼxnaw chaq naq li Jehobʼa wank xkʼulubʼ naq tkʼabʼaʼiiq joʼ li «Nimajwal» abʼan inkʼaʼ keʼruuk xnawbʼal li xyaalalil li xkʼabʼaʼ ut li naxkʼam chaq li kʼabʼaʼej aʼin. Jun li tasal hu naxye aʼin: «Li kixyeechiʼi li Jehobʼa rehebʼ laj kʼanjel chiru tkʼulmanq toj moqon; aʼin naraj xyeebʼal naq naru teʼxpaabʼ naq li Yos, Yahweh, (ʼel) truuq (aʼin tana xyaalalil li aatin sadday) xbʼaanunkil li kixyeechiʼi. Li kixye li Yos re laj Moisés qʼaxal nim ru xbʼaan naq saʼ li kʼabʼaʼej Yahweh naxkʼut li xwankilal ut li xwanjik li Yos» (The Illustrated Bible Dictionary, re laj J. D. Douglas, 1980, tasal 1, perel 572).
it-2 414 raqal 2
Laj Moisés
Li Yos inkʼaʼ kixtzʼeqtaana laj Moisés naq kixye naq inkʼaʼ truuq xbʼaanunkil li kʼanjel. Laj Moisés kixye naq inkʼaʼ truuq xbʼaanunkil li kʼanjel xbʼaan naq nachʼaʼajkoʼk chiru aatinak. Ak xnumeʼk 40 chihabʼ chalen naq laj Moisés kiraj xkolbʼal li xtenamit li Yos abʼan anaqwan xjalaak xnaʼlebʼ. Kixsikʼ chanru risinkil ribʼ saʼ li kʼanjel toj reetal naq kixye re li Jehobʼa naq inkʼaʼ tixbʼaanu. Li Jehobʼa kichʼaʼajkoʼk rikʼin abʼan inkʼaʼ kixtzʼeqtaana, kixtaqla bʼan laj Aarón re naq t-aatinaq choʼq ruuchil. Laj Moisés kikʼanjelak choʼq ruuchil li Yos joʼkan naq kiwank joʼ «Yos» choʼq re laj Aarón, ut laj Aarón t-aatinaq choʼq reqaj. Naq keʼaatinak rikʼinebʼ li cheekel winq re Israel ut laj faraón, li Yos kixye re laj Moisés li tixbʼaanu ut kixnumsi re laj Aarón re naq tixye re laj faraón (li kikanaak choʼq reqaj laj faraón naq kiʼelelik laj Moisés 40 chihabʼ rubʼelaj) (Éx 2:23; 4:10-17). Li Jehobʼa kixye naq laj Aarón xpropeet laj Moisés joʼ naq laj Moisés xpropeet li Yos xbʼaan naq Aʼan kibʼeresink re, ut laj Aarón tbʼeresiiq xbʼaan laj Moisés. Kixye ajwiʼ re laj Moisés naq tkʼanjelaq choʼq ruuchil li Yos chiru laj faraón, aʼin naraj xyeebʼal naq li Yos tkʼehoq re xwankil re naq ttaqlanq saʼ xbʼeen laj faraón. Chi joʼkan inkʼaʼ tixxuwa ru laj faraón (Éx 7:1, 2).
13-19 RE JULIO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | ÉXODO 8, 9
«Laj faraón inkʼaʼ kixnaw naq kitzʼaqonk saʼ li rajom li Yos»
it-2 1105
Kikawuuk xchʼool
Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ li Jehobʼa xkʼutbʼesi xkuyum naq kixkanabʼ chi wank junjunq li poyanam ut ebʼ li tenamit usta xkʼulubʼebʼ raj naq teʼkamq (Gé 15:16; 2Pe 3:9). Wankebʼ keʼuxtaanaak ru xbʼaan naq keʼxkʼulubʼa li xkuyum li Yos (Jos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), wankebʼ chik keʼkawuuk xchʼool chiru li Jehobʼa ut li xtenamit (Dt 2:30-33; Jos 11:19, 20). Li Jehobʼa inkʼaʼ naxram chiruhebʼ naq teʼkawuuq xchʼool, naxkanabʼ bʼan naq teʼjipoʼq xchʼool. Naq naraqok aatin saʼ xbʼeenebʼ li poyanam aʼin, naxkʼut li xwankil ut naxkʼe chi naweʼk li xkʼabʼaʼ (Juntaqʼeeta rikʼin Éx 4:21; Jn 12:40; Ro 9:14-18).
it-1 1227
Maaʼusilal
Li Jehobʼa naroksi ajwiʼ li nakʼulmank re naq li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ teʼtzʼaqonq saʼ li rajom. Usta xikʼ nekeʼril li Yos, naru tixbʼaanu naq inkʼaʼ teʼnumtaaq saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼloqʼonink re, joʼ ajwiʼ re naq teʼxkʼutbʼesi li xtiikilal li Yos (Ro 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Sl 76:11). Aʼin nayeemank saʼ Proverbios 16:4, SBG: «Chixjunil li xyoobʼtesihom li Qaawaʼ, wank xyaalal. Aʼ ajwiʼ li inkʼaʼ us xnaʼlebʼ yoobʼtesinbʼil choʼq re li raqbʼa aatin».
Jun li eetalil aʼan laj faraón, li Jehobʼa kiroksi laj Moisés ut laj Aarón re naq teʼxye re laj faraón naq tixkanabʼebʼ chi xik laj Israel. Li Yos moko kixyobʼtesi ta laj faraón re naq maaʼusaq xnaʼlebʼ, abʼan kixkanabʼ naq twanq ut kiroksi li yook chi kʼulmank re xkʼutbʼesinkil li xmaaʼusilal ut naq wank xkʼulubʼ naq tkamq. Li Jehobʼa naxkʼut kʼaʼut naxbʼaanu aʼin saʼ Éxodo 9:16, SBG: «Xatinkanabʼ chi yoʼyo re xkʼutbʼal chawu linwankil, re naq chinimaaq linkʼabʼaʼ saʼ xbʼeen chixjunil li ruuchichʼochʼ».
Li xnimal ru xwankilal li Jehobʼa kikʼutbʼesimank naq kixtaqla li lajeebʼ chi rahilal ut naq kixsach ru laj faraón ut ebʼ laj puubʼ saʼ li Kaqi palaw (Éx. 7:14–12:30; Sl 78:43-51; 136:15). Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ ebʼ li junchʼol chi tenamit toj nekeʼaatinak chirix li kikʼulmank chaq, chi joʼkan kikʼemank chi naweʼk li xkʼabʼaʼ li Yos saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ (Jos 2:10, 11; 1Sa 4:8). Wi li Jehobʼa kixkamsi raj saʼ junpaat laj faraón, inkʼaʼ raj kiruuk xkʼutbʼesinkil li xwankilal chi moko xkolbʼal li xtenamit.
Qasikʼaq li tertokil pek
w04 15/3 25 raqal 9
Li xqatzol saʼ li hu Éxodo
8:26, 27. Kʼaʼut laj Moisés kixye naq ebʼ laj Egipto inkʼaʼ teʼxkʼulubʼa li xmayejebʼ laj Israel? Saʼ Egipto nekeʼxloqʼoni naabʼalebʼ li xul. Joʼkan naq laj Moisés inkʼaʼ kixkanabʼ xyeebʼal naq teʼkanabʼaaq chi xik saʼ li chaqichʼochʼ re naq teʼmayejaq chiru li Jehobʼa.
w19.10 21 raqal 5
Kʼaru tixbʼaanu li Jehobʼa re naq tookʼanjelaq chiru?
5 Li Jehobʼa kixbʼaanu naq laj Moisés t-achʼabʼanq re li tenamit Israel. Abʼan, joqʼe kiroksi? Ma kiroksi naq laj Moisés kixkʼoxla naq ak kawresinbʼil chik, xbʼaan naq «kitzoleʼk rikʼin chixjunil li xnaʼlebʼebʼ laj Ejiipt»? (Hech. 7:22-25, SBG). Inkʼaʼ. Li Jehobʼa kiroksi naq ak kixkʼut chiru xyuʼaminkil li qʼunil chʼoolej ut li kubʼsink ibʼ (Hech. 7:30, 34-36). Ut kixkʼe xkawilal xchʼool re naq truuq chi aatinak rikʼin li xnimal ru awabʼej re Egipto (Ex. 9:13-19). Kʼaru naqatzol chirix li hoonal ut chirix chanru li Jehobʼa kiroksi laj Moisés? Naq aʼan naroksihebʼ li nekeʼxyuʼami li chaabʼil naʼlebʼ li naruuchi li musiqʼej ut nekeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li kawilal li naxkʼe rehebʼ (Filip. 4:13).
20-26 RE JULIO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | ÉXODO 10, 11
«Laj Moisés ut laj Aarón inkʼaʼ keʼxuwak»
w09 15/7 20 raqal 6
Choopuktesinq chi maakʼaʼ qaxiw joʼ li Jesús
6 Laj Moisés kixkʼut li xkawilal xchʼool naq kiʼaatinak rikʼin li awabʼej faraón li ilbʼil chaq joʼ jun yos. Aʼan chaq ralal laj Ra, xyosil li Saqʼe. Kixloqʼoni tana chaq li xjalam u joʼ keʼxbʼaanu ebʼ laj faraón. Maaʼani nayehok re li tixbʼaanu xbʼaan naq jip saʼ xxik. Li naxye inkʼaʼ najalaak. Tento naq laj Moisés txik chi aatinak naabʼal sut rikʼin li winq aʼin chi inkʼaʼ bʼoqbʼil xbʼaan. Ut, kʼaru kixye laj Moisés re laj faraón? Naq tixkanabʼebʼ chi xik laj Israel, wi inkʼaʼ tixbʼaanu, li Yos tixkʼam chaq li rahilal saʼ xbʼeen li tenamit Egipto. Tento naq laj Moisés inkʼaʼ txuwaq (Núm. 12:3; Heb. 11:27).
it-2 415 raqal 2
Laj Moisés
Kiʼajmank naq inkʼaʼ teʼxuwaq naq teʼaatinaq rikʼin laj faraón. Laj Moisés ut laj Aarón keʼruuk xbʼaanunkil li xkʼanjel li Jehobʼa rikʼin li xtenqʼ li santil musiqʼej. Qakʼoxlaq li xnimal xkʼojaribʼaal laj faraón li awabʼej li jwal nim xwankil saʼ li kutan aʼan. Tento teʼwanq chiru laj faraón li ilbʼil chaq joʼ jun yos, chiruhebʼ laj kʼehol naʼlebʼ, li nekeʼjolomink rehebʼ laj puubʼ, laj kʼaakʼalenel ut li xmoosebʼ. Tento ajwiʼ teʼwanq chiruhebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal ut laj qʼe li jwal xikʼ nekeʼilok rehebʼ. Ebʼ li winq aʼin kʼebʼilebʼ xwankil xbʼaan laj faraón. Wankebʼ arin re xtenqʼankil laj faraón re naq teʼtzʼaqonq chirix li xyosebʼ laj Egipto. Laj Moisés ut laj Aarón naabʼal sut keʼwulak rikʼin laj faraón. Qʼaxal kikawuuk wiʼ chik xchʼool laj faraón xbʼaan naq inkʼaʼ kiraj naq teʼxik li xmoos. Laj Moisés ut laj Aarón keʼisiik chiru laj faraón naq keʼxye resil li xwaqxaq rahilal ut naq xnumeʼk li xbʼele rahilal keʼyeeheʼk rehebʼ naq inkʼaʼ chik teʼxsikʼ laj faraón, wi teʼxbʼaanu teʼkamsiiq (Éx 10:11, 28).
Qasikʼaq li tertokil pek
w95 1/9 11 raqal 11
Ebʼ laj testiiw chiruhebʼ li bʼalaqʼil yos
11 Naq ebʼ laj Israel toj wankebʼ Egipto, li Jehobʼa kixye re laj Moisés: «Ayu rikʼin laj Parahón, xbʼaan naq xinkawubʼresi xchʼool joʼ ajwiʼ li xchʼoolebʼ laj kʼanjel chiru, re xbʼaanunkil ebʼ li xninqal reetalil aʼin saʼ xyanqebʼ. Chi joʼkan laaʼat taaye rehebʼ laawalal joʼwiʼ rehebʼ laawi kʼaru xinbʼaanu rehebʼ laj Ejiipt, aʼebʼ li xninqal reetalil li xinkʼut chiruhebʼ; ut laaʼex teenaw naq Laaʼinin li Qaawaʼ» (Éxodo 10:1, 2, SBG). Ebʼ laj Israel nekeʼxseeraqʼi rehebʼ li ralal xkʼajol li xninqal ru xbʼaanuhom li Jehobʼa. Ut ebʼ li alalbʼej nekeʼxseeraqʼi wiʼ chik rehebʼ li xkokʼal ut joʼkan nekeʼxbʼaanu rikʼin li nekeʼwank moqon. Chi joʼkan nekeʼxjultika li xninqal ru xbʼaanuhom li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ tento teʼxbʼaanu li naʼbʼej yuwaʼbʼej saʼebʼ li qakutan (Deuteronomio 6:4-7; Proverbios 22:6).
it-1 895 raqal 7
Éxodo
Li Jehobʼa kiroksi li xwankilal re xkʼebʼal chi naweʼk li xkʼabʼaʼ ut xkolbʼalebʼ laj Israel. Naq ak wankebʼ junpakʼal li Kaqi palaw, laj Moisés kiʼok chi bʼichank rochbʼenebʼ laj Israel. Tojaʼ naq li xMíriam kixchap li xtzojtzoj tun ut kiʼok chi xajok rochbʼenebʼ li ixq chi joʼkan keʼokenk rochbʼenebʼ li winq (Éx 15:1, 20, 21). Li tenamit Israel najt chik wankebʼ chiruhebʼ li xikʼ nekeʼilok rehebʼ. Naq keʼelk Egipto, maajun winq malaj xul keʼrahobʼtesink rehebʼ; chi moko junaq tzʼiʼ kiwoobʼank rehebʼ (Éx 11:7). Usta saʼ Éxodo inkʼaʼ naxye naq laj faraón kiʼok saʼ li palaw ut kisacheʼk rochbʼenebʼ laj puubʼ, abʼan saʼ Salmo 136:15, SBG, naxye naq li Jehobʼa «kixkut laj Parahón rochbʼeenebʼ laj puubʼ saʼ li palaw».
27 RE JULIO TOJ 2 RE AGOSTO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | ÉXODO 12
«Kʼaru xyaalalil li Paswa choʼq qe?»
w07 1/1 20 raqal 4
«Tzʼaqalaq re ru li xsahil aachʼool»
4 Li karneer li keʼxtzaka saʼ li Paswa reetalil li Jesús joʼ kixye li apóstol Pablo: «Li Kriist, aʼ li qakarneer re li Paswa, kimayejaak» (1 Corintios 5:7, SBG). Li xkikʼel li Jesús kixkol naabʼalebʼ li kristiʼaan joʼ kixbʼaanu chaq li xkikʼel li karneer (Juan 3:16, 36).
it-2 603 raqal 3
Li Paswa
Junjunq rehebʼ li naʼlebʼ re li paswa kitzʼaqlok ru chirix li Jesús. Naq keʼxrachrachi li xkikʼel li karneer chiru li okebʼaal re Egipto, keʼkoleʼk li xbʼeen alalbʼej saʼ ruqʼ li ánjel. Laj Pablo kixye naq li yulbʼilebʼ ru aʼanebʼ li xbʼeen chʼuut rehebʼ laj paabʼanel (Heb 12:23), ut kolbʼilebʼ rikʼin li xkikʼel li Kriist (1Te 1:10; Ef 1:7). Inkʼaʼ ajwiʼ ttoqmanq xbʼaqel li karneer re li Paswa. Ak kiyeemank naq inkʼaʼ teʼxtoq li xbʼaqel li Jesús ut kitzʼaqlok ru naq keʼxkamsi (Sl 34:21; Jn 19:36). Ebʼ laj Israel keʼxnima li Paswa chiru naabʼal chihabʼ, li chaqʼrabʼ kixye naq aʼin reetalil li tkʼulmanq moqon ut kixye naq li Jesukriist aʼan «li xKarneer li Yos» (Heb 10:1; Jn 1:29, SBG).
w13 15/12 20 raqal 13, 14
«Li kutan aʼan aʼanaq xnimal ru kutan choʼq eere»
13 Ebʼ li poyanam li teʼchalq moqon teʼxtzol naabʼal li chaabʼil naʼlebʼ rikʼinebʼ li xyuwaʼ. Teʼxtzol naq li Jehobʼa naxtenqʼa li xtenamit, naq yoʼyo, nachʼ wank ut naxkʼe xchʼool chirixebʼ. Joʼ kixbʼaanu naq kixkolebʼ li xbʼeen alalbʼej re Israel naq kixkʼam chaq li rahilal saʼ xbʼeen Egipto.
14 Anaqwan moko tenebʼanbʼil ta saʼ xbʼeenebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej xseeraqʼinkil rehebʼ li xkokʼal rajlal chihabʼ li kikʼulmank chaq saʼ li Paswa. Abʼanan, ma nakaakʼut chiruhebʼ laakokʼal naq li Yos naxkol li xtenamit? Ma nekeʼril naq nakaapaabʼ naq li Yos naxkol li xtenamit? (Sal. 27:11; Is. 12:2). Ma nakaakʼut chiruhebʼ saʼ tuulanil? Chi joʼkan teʼruuq xkʼojobʼankilebʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa.
Qasikʼaq li tertokil pek
it-2 601 raqal 5
Li Paswa
Rikʼin li lajeebʼ chi rahilal kiraqmank aatin saʼ xbʼeen li xyosebʼ laj Egipto, abʼan li xlaje rahilal qʼaxal nim xbʼaan naq keʼkamk li xbʼeen alalbʼej (Éx 12:12). Li karneer oxloqʼ chiru li yos Ra, joʼkan naq inkʼaʼ keʼwulak chiru ebʼ laj Egipto naq keʼxrachrachi li xkikʼel li karneer chiru li okebʼaal. Oxloqʼ ajwiʼ chiruhebʼ li wakax, joʼkan naq li yos Osiris kikʼeheʼk saʼ xutaan naq keʼkamk li xbʼeen ral. Ut laj faraón ilbʼil ajwiʼ joʼ ralal li yos Ra, joʼkan naq li xkamik li xbʼeen ralal kixkʼutbʼesi naq maakʼaʼ xwankil li yos Ra joʼ ajwiʼ laj faraón.
it-1 548
Ebʼ li chʼutam
Saʼebʼ li «loqʼlaj chʼutam» inkʼaʼ nekeʼruuk chi kʼanjelak. Li xbʼeen ut li xwuq kutan re li ninqʼe chirix li kaxlanwa li maakʼaʼ xbʼanol aʼan «loqʼlaj chʼutam» ut li Jehobʼa kixye aʼin: «Maajun kʼanjel chiʼuxmanq saʼebʼ li kutan aʼan; kaʼajwiʼ taaruuq xkʼuubʼankil li tzekemq re li junjunq» (Éx 12:15, 16, SBG). Abʼan ebʼ laj tij nekeʼmayejak chiru li Jehobʼa saʼebʼ li «loqʼlaj chʼutam» (Le 23:37, 38), aʼin inkʼaʼ naraj xyeebʼal naq nekeʼxqʼet li chaqʼrabʼ chirix li kʼanjelak. Li hoonal aʼin moko kaʼaj tawiʼ re hilank, re bʼan naq teʼxkawresi li xpaabʼal chirix li Yos. Ebʼ laj Israel nekeʼxchʼutubʼ ribʼ rajlal sábado re naq teʼtzoleʼq ut teʼloqʼoninq. Nekeʼkawresiik xpaabʼal naq nachʼolobʼamank li Raatin li Yos joʼ nabʼaanumank chaq saʼebʼ li chʼutlebʼaal kabʼl saʼ xkutankilebʼ li ápostol (Hch 15:21). Usta inkʼaʼ nekeʼkʼanjelak saʼ li sábado malaj saʼebʼ li «loqʼlaj chʼutam», nekeʼtijok ut nekeʼxkʼoxla rix laj Yobʼtesinel ut li rajom (Chaawil ASAMBLEA).