Mayi

Yefte bakisaka nde Yehowa muntu fwete sadisa yandi na kugulusa bantu ya Izraele na maboko ya bantu ya Amoni. Yandi silaka Yehowa nde, kana yandi nungisa yandi, yandi ta pesa Yehowa muntu ya ntete yina ta basika na nzo na yandi bonso “dikabu ya kuyoka” ntangu yandi ta katuka na bitumba. (Baz. 11:30, 31) Yo vandaka kutendula nki? Yehowa ke zolaka ve nde bo tambika bantu na tiya; yo ke sadisa beto na kubakisa nde Yefte vandaka ve ti ngindu ya kutambika muntu na mutindu ya kieleka. (Kul. 18:9, 10) Na Nsiku ya Moize, makabu ya kuyoka vandaka makabu ya mvimba ya kuluta mbalu yina muntu vandaka kupesa Yehowa. Bangogo ya Yefte ke tendula nde, muntu yina yandi silaka na kupesa Yehowa zolaka kusala na nzo-tenta luzingu na yandi ya mvimba. Yehowa ndimaka Yefte mpi sadisaka yandi na kununga. (Baz. 11:32) Ntangu Yefte katukaka na bitumba, muntu ya ntete yina kwisaka kuyamba yandi vandaka mwana na yandi mosi kaka ya nkento, yina yandi vandaka kuzola mingi! Keti Yefte lungisaka lusilu na yandi? w16.04 1:11-13

Mwa bamvula me luta, beto longukaka mukanda Kwenda Pene-Pene na Yehowa na Kulonguka ya Biblia ya Dibundu. Inki mutindu nge kudiwaka ntangu beto tadilaka bikalulu ya Yehowa mpi ntangu bampangi vandaka kutubila zola na bo sambu na Yehowa? Ntembe kele ve nde yo pusaka nge na kuzola diaka Yehowa mingi. Kulanda badiskure ti bansonga na dikebi yonso, mpi kuwidikila mbote lutangu ya Biblia na balukutakanu ke sadisaka beto na kuzaba mambu mingi ya Biblia. Balukutakanu ke longaka beto mutindu ya kusadila malongi ya Biblia na luzingu na beto. (1 Bate. 4:9, 10) Mu mbandu, keti nge ke yibuka Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi mosi, yina pesaka nge nzala ya kusadila Yehowa mingi, kutomisa bisambu na nge, to kulolula bampangi? Balukutakanu yina beto ke salaka na kati-kati ya mposo lenda sadisa nge na kuzaba mutindu ya kulonga nsangu ya mbote sambu na kusadisa bantu na kuzaba kieleka ya Biblia.—Mat. 28:19, 20. w16.04 3:4, 5

Keti nge me yindulaka dezia masolo ya Biblia ya ke tubila mavwanga yina basikaka na kati ya bantu? Mu mbandu, mukanda ya ntete ya Biblia ke tuba nde Kaini fwaka Abele (Kuy. 4:3-8); Lameki fwaka mwana-bakala mosi yina lwadisaka yandi (Kuy. 4:23); bangungudi ya Abrahami swanaka ti bangungudi ya Loti (Kuy. 13:5-7); Agare kudimonaka nde yandi me luta Sara, mpi Sara wilaka Abrahami makasi (Kuy. 16:3-6); Ismaele vandaka kunwanisa bantu yonso, mpi bantu yonso vandaka kunwanisa yandi. (Kuy. 16:12) Sambu na nki bo sonikaka masolo yai na Biblia? Masolo ya bantu yai ya kukonda kukuka lenda longa beto mambu mingi. Beto kele mpi bantu ya kukonda kukuka. Kana beto me kutana ti mambu ya mutindu mosi, beto lenda landa bambandu ya mbote yina kele na Biblia mpi kubuya bambandu ya mbi. Yo lenda sadisa beto na kuzaba mutindu ya kuzinga na ngemba ti bankaka. w16.05 1:1, 2

Inki bametode Yezu ti balongoki na yandi sadilaka sambu na kusamuna? Bo vandaka kukwenda na bisika yonso yina bo lenda kuta bantu. Mu mbandu, na babala-bala mpi na bazandu. Bo vandaka mpi kukwenda kusosa bantu na banzo na bo. (Mat. 10:11; Luka 8:1; Bis. 5:42; 20:20) Kusamuna nzo na nzo vandaka metode mosi ya mbote ya kusolula ti bantu ya mitindu yonso. Ebuna Bambangi ya Yehowa? Kaka bo bantu ke longaka nde Yezu me kumaka Ntotila ya ke yala, banda 1914. Bo ke lemfukilaka Yezu mpi ke tulaka kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete. Mukanda mosi (Pillars of Faith—American Congregations and Their Partners) tubaka nde “Bambangi ya Yehowa ke vilaka ve nde lukanu na bo ya ntete-ntete kele ya kulonga bantu nde nsi-ntoto yai me kuma na nsuka mpi Nzambi ta gulusa bantu.” Bambangi ya Yehowa ke landa kulonga nsangu yai mpi bo ke sadilaka bametode yina Yezu ti balongoki na yandi sadilaka. w16.05 2:10, 12

Kana beto ke baka balukanu yina ke sepedisa Yehowa, beto ta kuma banduku na yandi ya ngolo, yandi ta ndima mpi ta sakumuna beto. (Yak. 4:8) Lukwikilu na beto ta kuma mpi ngolo. Yo yina beto fwete yindulula mambu ya beto ke tanga na Biblia sambu na kubakisa bangindu ya Yehowa. Beto ta longukaka ntangu yonso mambu ya mpa ya me tala Yehowa. (Yobi 26:14) Kansi kana beto ke sala bikesa sambu na kuzaba yandi bubu yai, beto ta kuma mayele mpi ta bakaka balukanu ya mbote. (Bing. 2:1-5) Bangindu ti balukanu ya bantu ke sobaka; kansi Yehowa ke sobaka ve ata fioti. Muyimbi-bankunga tubaka nde: “Balukanu ya Yehowa ta bikala kimakulu; bangindu ya ntima na yandi kele tii na bandonga yonso ya bantu yina ta kwisa.” (Nk. 33:11) Ya kieleka, beto lenda baka balukanu ya kuluta mbote kana beto ke tadila mambu bonso Yehowa mpi ke sala mambu yina ke pesa yandi kiese. w16.05 3:17

Beto me zaba nde Yehowa muntu ke ponaka bantu ya mbote sambu na kubenda bo na yandi. Yo yina beto fwete vanda ve ti bangindu ya mbi sambu na bantu ya teritware to ya dibundu na beto. (Yoa. 6:44) Kana beto ke ndima nde Yehowa kele Muwumbi na beto, beto ta soba mutindu na beto ya kutadila bampangi. (Yez. 64:8) Beto ta kuma kutadila bo mutindu Yehowa ke tadilaka bo, disongidila, mabungu yina yandi me manisa ntete ve kuyidika. Yandi ke monaka ntima na bo mpi me zaba nde kilumbu kele bo ta kuma bantu ya kukuka. Yandi me zaba mpi mutindu konso muntu ta kuma na bilumbu ke kwisa. (Nk. 130:3) Beto lenda landa mpi mbandu ya Yehowa kana beto ke tadila bampangi na beto na mutindu ya mbote. Beto lenda sala mpi kumosi ti Muwumbi na beto sambu na kusadisa bampangi na beto na kuyela. (1 Bate. 5:14, 15) Bankuluntu fwete pesa mbandu ya mbote na diambu yai.—Baef. 4:8, 11-13. w16.06 1:4-6

Ntangu beto ke longa nsangu ya mbote, beto fwete monisa bikalulu bonso kudikulumusa mpi bikalulu yonso ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. (Bag. 5:22, 23) Ntangu beto ke landaka mbandu ya Kristu, bantu ke sepelaka ti nsangu na beto, mpi bo lenda soba mutindu na bo ya kutadila beto. Mu mbandu, na Australie, bampangi zole ya bankento kwendaka kulonga nkento mosi na nzo na yandi, kansi yandi waka makasi mpi kulaka bo. Ata mpidina, bampangi-bankento katukaka na luzitu yonso. Na nima, nkento yina bakisaka nde yandi salaka mbi, yo yina yandi tindilaka Betele mukanda. Yandi lombaka ndolula sambu na mbi na yandi. Yandi tubaka nde: “Mu salaka buzoba mutindu mono kulaka bankento zole yina kwisaka kulonga mono Ndinga ya Nzambi.” Disolo yai ke longa beto mfunu ya kuvanda mawete na kisalu ya kusamuna. Ya kieleka, kisalu ya kusamuna ke sadisaka bantu yina beto ke longaka; kansi yo ke sadisaka beto mosi mpi na kutomisa bikalulu na beto. w16.06 2:12, 13

Beto yonso ke butukaka ya kukonda kukuka sambu na disumu ya Adami. (Bar. 5:12, 19) Yo yina bantangu ya nkaka, mpangi mosi na dibundu lenda tuba to kusala kima mosi yina ta pesa beto mpasi. Beto fwete sala nki kana mambu ya mutindu yai me salama? Keti beto ta landa kuzola Yehowa mingi? Keti beto ta kangama kaka ti yandi mpi ti bansadi na yandi? Beto baka mbandu ya Eli. Yandi vandaka Nganga-Nzambi ya Nene na Izraele, kansi bana na yandi zole ya babakala vandaka kuzitisa ve bansiku ya Yehowa. Biblia ke tuba nde: “Bana ya Eli vandaka bantu ya mbi; bo vandaka kuzitisa ve Yehowa.” (1 Sam. 2:12) Eli zabaka mambu ya mbi yina bana na yandi zole vandaka kusala. Ata mpidina, yandi sungikaka bo ve na mutindu ya me fwana. Nsuka-nsuka, Yehowa pesaka Eli ti bana na yandi yina ndola. Na nima, Yehowa buyaka nde bantekolo ya Eli kuvanda diaka banganga-nzambi ya nene. (1 Sam. 3:10-14) Kana nge vandaka na bilumbu ya Eli mpi nge monaka mutindu yandi kangaka meso na mambi ya bana na yandi, keti yo zolaka kulembisa nge? Keti yo zolaka kulembisa lukwikilu na nge, mpi kupusa nge na kubika kusambila Yehowa? w16.06 4:5, 6

Kana beto ke tula Kimfumu na kisika ya ntete, Yehowa ta pesa beto bima yonso yina beto kele na yo mfunu. Mambu yai ya Yezu tubaka ke ndimisa yo: “Tata na beno yina kele na zulu me zaba nde beno kele na mfunu ya bima yai yonso.” Yehowa me zaba bima yina nge kele na yo mfunu, nkutu na ntwala nde nge mosi kuzaba yo. (Bafil. 4:19) Yandi me zaba bilele yina nge ta vanda na yo mfunu na bilumbu ke kwisa. Yandi me zaba mpi madia yina nge ta vanda na yo mfunu. Yandi me zaba nde nge ti fami na nge, beno kele ti mfunu ya nzo. Yehowa ta sadisa nge na kuzwa bima yina nge kele na yo mfunu mpenza. Ee, kana beto ke lemfukila yandi mpi ke tula Kimfumu na kisika ya ntete, yandi ta pesa beto bima yina beto kele na yo mfunu mpi bima mingi ya nkaka. Beto me zaba mpi nde kinduku ya mbote ti Yehowa ke sadisaka beto na kusepela kaka ti “madia mpi bilele” yina beto kele na yo mfunu.—1 Tim. 6:6-8. w16.07 1:17, 18

Nkudulu ke sadisaka beto na kuwakana diaka ti Nzambi mpi kukuma banduku na yandi. Polo tendudilaka bampangi na yandi yina bo tulaka mafuta dibanza yai mpi monisaka mutindu yo ke wakana ti ntima ya mbote ya nene ya Yehowa: “Ntangu yai ya Nzambi me ndima beto bonso bantu ya lunungu sambu na lukwikilu, beto vanda na ngemba ti yandi na nzila ya Mfumu na beto Yezu Kristu, na nzila na yandi mpi beto me bakaka nswa ya kupusana pene-pene ya Nzambi, na nsadisa ya lukwikilu, sambu beto baka ntima ya mbote yai ya nene ya beto kele na yo ntangu yai.” (Bar. 5:1, 2) Beto kele na ntonda mingi mutindu beto me salaka kinduku ya mbote ti Yehowa! Beto lenda kuma bantu ya lunungu na meso ya Nzambi. Profete Daniele tubaka nde na ntangu ya nsuka, “bantu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu,” disongidila Bakristu yina bo me tulaka mafuta, “ta nata bantu mingi na lunungu.” (Dan. 12:3) Inki mutindu Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke salaka yo? Bo ke longaka bamilio ya “mameme ya nkaka” nsangu ya mbote mpi bansiku ya Yehowa. (Yoa. 10:16) Bo ke sadisaka mameme ya nkaka na kukuma bantu ya lunungu na meso ya Nzambi, na nsadisa ya ntima ya mbote ya nene ya Yehowa.—Bar. 3:23, 24. w16.07 3:10, 11

Yo vandaka mambu ya mbi kibeni. Bawanzio butaka ti bankento yina bana ya nda mpi ya mubulu; bo bingaka bo Banefilimi. Na ntangu yina, “mambi ya muntu vandaka mingi na ntoto.” (Kuy. 6:1-5) Yehowa bakaka lukanu ya kunokisa Mvula ya Ngolo na ntoto sambu na kufwa bantu ya mbi. “Noa, nsamuni ya lunungu,” songaka bantu yina nde Mvula ya Ngolo fwete noka. (2 Pie. 2:5) Kansi bo wilaka ve Noa, sambu bo kudipesaka mingi na bisalu na bo mpi na makwela. Yezu fwanisaka bilumbu ya Noa ti bilumbu na beto. (Mat. 24:37-39) Bubu yai bantu mingi ke buyaka kuwa nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Beto ke longaka nsangu yai na ntwala nde Nzambi kufwa nsi-ntoto yai ya mbi. Mambu yina bantu ya ntangu ya Noa salaka ke longa beto nki? Beto fwete bika ve mambu bonso makwela mpi kubuta bana kubaka kisika ya ntete na luzingu na beto mpi kukatula dikebi na beto na kilumbu ya Yehowa yina me kuma pene-pene. w16.08 1:8, 9

“Bantangu ya mpasi mpi ya nku” ke kuminaka beto sambu beto ke zinga na “bilumbu ya nsuka.” (2 Tim. 3:1-5) Yo yina beto fwete sala kinduku ya ngolo ti Yehowa sambu yandi tanina beto. Na mukapu ya bubu, Polo ke buyisa ve bankwelani na kutudilana dikebi. Kansi sambu beto ke zinga na bilumbu ya nsuka, beto fwete tula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete. (Mat. 6:33) Na bilumbu yai ya mpasi, makwela mingi ke beba. Keti bankwelani lenda zinga mbote na makwela? Ee, kana bo ke landa kukangama ti Yehowa mpi bansadi na yandi, kana bo ke zitisa bansiku ya Biblia mpi ke bika mpeve santu ya Yehowa kutwadisa bo. Kana bankwelani ke sala mpidina, bo ta pesa lukumu na yina ya “Nzambi me vukisaka.”—Mar. 10:9. w16.08 2:17, 18

Dibundu ya Yehowa ke zola nde bampangi mingi kubaka formasio sambu bo kuma bankuluntu. Polo songaka Timoteo nde: “Mambu yina nge waka na mono yina bambangi mingi mpi tubilaka, mambu yai pesa yo na bantu ya kwikama, ebuna bo mpi ta fwana kibeni na kulonga bantu ya nkaka.” (2 Tim. 2:1, 2) Polo vandaka nkuluntu mpi ntumwa; yandi longaka Timoteo mambu mingi, mu mbandu mutindu ya kulonga mbote mpi ya kusadisa bampangi na mabundu. (2 Tim. 3:10-12) Polo salaka bantangu mingi ti Timoteo sambu na kulonga yandi mbote-mbote. (Bis. 16:1-5) Bankuluntu fwete landa mbandu ya Polo, bo lenda nata bansadi ya kisalu ya me yela na baviziti ya kingungudi. Yo ta sadisa bansadi ya kisalu na kulonguka mutindu bankuluntu ke longaka bampangi, ke monisaka ntima-nda, zola, mpi ke tudilaka Yehowa ntima ntangu bo ke gungulaka mameme. w16.08 4:16, 17

Bantangu ya nkaka, Biblia ke tubilaka muntu yina me bwisa maboko. Yo ke tendula nde muntu yango me lemba to kele diaka ve ti kivuvu. (2 Bans. 15:7, noti na nsi ya lutiti; Baeb. 12:12) Diambu ya mawa kele nde, beto ke kutanaka ti mambu mingi ya mpasi na nsi-ntoto yai ya mbi ya Satana. Bonso longo (kibende) ke tedimisaka maswa, basusi lenda lembisa beto. (Bing. 12:25) Inki lenda pesa nge basusi? Yo lenda vanda lufwa ya muntu mosi yina nge ke zolaka, maladi mosi ya ngolo to mbangika. Yo lenda vanda mpi kukonda mbongo ya kulungisa bampusa ya dibuta na nge. Malembe-malembe, basusi yina lenda lembisa nge; nkutu, yo lenda katula nge kiese. Ata mpidina, zaba nde Nzambi kele ya kuyilama na kusadisa nge.—Yez. 41:10, 13. w16.09 1:2, 4

Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda vanda ti nzala ya ngolo ya kusala mambu ya mbi. Diaka, bankaka fwete sala bikesa sambu na kuzola kisalu ya kusamuna; bankaka diaka kenwana ti maladi to ke kudiwa bo mosi. Tii bubu yai, bampangi ya nkaka ke kukaka ve kulolula bantu yina ke sala bo mbi. Yo vanda beto ke sadilaka Yehowa banda ntama to ve, beto fwete nwana ti mambu yina ke kangaka beto nzila ya kusadila Yehowa, Nzambi yina ke sakumunaka bantu ya kwikama. Kana nge ke kudiwa mutindu yai, samba Yehowa mpi lomba yandi mpeve santu. Kisambu mpi mpeve santu lenda pesa nge kikesa ya kusala mambu ya mbote; ebuna Nzambi ta sakumuna nge. Baka lukanu ya kusala mambu yina nge tubaka na kisambu. Tanga Biblia konso kilumbu, baka ntangu ya kulonguka nge mosi mpi ya kusala Lusambu ya Dibuta.—Nk. 119:32. w16.09 2:10, 11

Muntu mosi lenda songa nge nde: “Mono ke kwikilaka na dilongi ya evolisio sambu bantu ya siansi ke tubaka nde yo kele kieleka. Inki mutindu nge lenda kwikila na Nzambi sambu ata muntu mosi ve me monaka yandi?” Bantu mingi ke yindulaka mutindu yai. Ya kieleka, ata muntu mosi ve me monaka Nzambi to monaka ntangu yandi gangaka bima. (Yoa. 1:18) Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina ke kwikilaka na evolisio? Bo mpi ke kwikilaka na mambu yina bo me monaka ve. Ata muntu mosi ve ya siansi to bantu ya nkaka me monaka kigangwa mosi me soba mpi me kuma kigangwa ya nkaka. Mu mbandu, ata muntu mosi ve me monaka dezia mbisi me kuma muntu. (Yobi 38:1, 4) Yo yina, beto yonso fwete tadila mambu ya beto ke monaka, kuyindula yo mbote-mbote mpi kubakisa mambu yina yo ke longa beto. Bantu mingi me talaka lugangu mpi me ‘monaka’ nde Nzambi kele. Bo me ‘monaka pwelele’ nde Ngangi kele, yandi kele ngolo mpi yandi kele ti bikalulu mingi ya kitoko.—Bar. 1:20. w16.09 4:4

Yehowa vandaka kutanina banzenza yina vandaka na kati ya bantu ya Izraele na zola yonso. Mu mbandu, bo vandaka ti nswa ya kulokuta bima yina vandaka kubikala na bilanga na ntangu ya kukatula bambuma. (Levi 19:9, 10) Yehowa sukaka ve kaka na kupesa bantu ya Izraele nsiku ya kuzitisa banzenza, yandi songaka bo na kuvila ve mpasi yina banzenza ke waka. (Kub. 23:9) Nkutu na ntwala nde bantu ya Izraele kukuma bampika na Ezipte, bantu ya Ezipte vandaka kuzola bo ve sambu bo vandaka ve mutindu mosi. (Kuy. 43:32; 46:34; Kub. 1:11-14) Bantu ya Izraele niokwamaka mingi ntangu bo vandaka banzenza. Yehowa zolaka nde bo vila yo ve mpi bo monisila banzenza yina vandaka na kati na bo ntima ya mbote. (Levi 19:33, 34) Yehowa me sobaka ve. Yo yina, kana banzenza me kwisa na dibundu na beto, beto fwete vila ve nde Yehowa ke landaka kumonisila banzenza ntima ya mbote. (Kul. 10:17-19; Mal. 3:5, 6) Yindula bampasi yina banzenza lenda kutana ti yo. Yo lenda vanda nde bo ke bakisa ve ndinga na beno to bantu ke sadila bo mambu ya mbi. Beto fwete sala bikesa sambu na kusadisa bo mpi kumonisila bo ntima ya mbote.—1 Pie. 3:8. w16.10 1:3-5

Yakobo sonikaka nde: “Songa mono lukwikilu na nge ya kukonda bisalu, ebuna mono ta songa nge lukwikilu na mono na bisalu na mono.” (Yak. 2:18) Yakobo ke monisa nde lukwikilu ke tendula ve kaka kundima. Bademo ke ndimaka nde Yehowa kele, kansi bo ke kwikilaka ve na yandi. Nkutu bo kele bambeni na yandi ya ngolo. (Yak. 2:19, 20) Kansi, muntu ya kele ti lukwikilu ke salaka mambu ya mbote sambu na kusepedisa Nzambi. Abrahami salaka mpidina. Yakobo sonikaka nde: “Keti Nzambi ndimaka ve tata na beto Abrahami bonso muntu ya lunungu sambu na bisalu ntangu yandi pesaka mwana na yandi Izaki na mesa-kimenga? Nge ke mona nde lukwikilu na yandi salaka nzila mosi ti bisalu na yandi mpi lukwikilu na yandi kumaka ya kukuka na nzila ya bisalu na yandi.” (Yak. 2:21-23) Sambu na kumonisa nde lukwikilu ya kukonda bisalu kele na mfunu ve, Yakobo yikaka bangogo ya mukapu ya bubu. w16.10 4:8

Bantu ya siansi me longukaka bima yina kele na zulu mpi na ntoto. Mambu yina bo me longukaka me sadisaka bo na kutomisa luzingu ya bantu. Kansi bo me kukaka ve kupesa bamvutu na bangiufula ya mfunu. Mu mbandu, bantu yina ke longukaka bambwetete, baplanete mpi bima ya nkaka lenda tendula beto ve mpenza mutindu luyalanganu yantikaka to sambu na nki bantu, bambisi mpi banti kele na ntoto. Diaka, bantu mingi lenda tendula ve sambu na nki bantu ke vandaka ti mpusa ya ngolo ya kuzinga mvula na mvula. Bantu me zwaka ve bamvutu na bangiufula yina sambu bantu ya siansi ti bantu ya nkaka ke tubaka nde Nzambi kele ve mpi bo ke longaka nde bima basikaka yo mosi. Kansi, Nzambi ke pesaka beto bamvutu na mukanda na yandi, Biblia. Yehowa me tulaka bansiku mingi, yina ke twadisaka bigangwa yonso. Bansiku yai ke sobaka ve. Bantu yina me longukaka mambu ya kura mpi ya masa, bantu yina ke tambwisaka ba-avio, minganga mpi bantu ya nkaka ke landaka bansiku yai sambu na kusala kisalu na bo. w16.11 2:4, 5

Beto kele ti bikuma mingi ya kupesa Yehowa mersi! Ya ntete, “na nzila na yandi beto kele na luzingu.” Yandi me pesaka beto mpi Biblia, mukanda na yandi. Bonso Bakristu ya Tesalonika, beto ke bakaka dikabu yai na valere sambu yo me katukaka na Nzambi. (1 Bate. 2:13) Biblia me sadisaka beto na kukuma banduku ya Yehowa. (Yak. 4:8) Beto kele na kiese mingi sambu Nzambi me ndimaka beto na dibundu na yandi! Beto kele na mawi bonso muyimbi-bankunga yina sonikaka nde: “Beno pesa Yehowa matondo, sambu yandi kele mbote; zola na yandi ya kwikama ke zingaka kimakulu.” (Nk. 136:1) Na konso verse ya Nkunga yai, muyimbi-bankunga me vutukila bangogo “zola na yandi ya kwikama ke zingaka kimakulu.” Ya kieleka, kana beto kele ya kwikama na Yehowa mpi ke lemfuka na lutwadisu ya dibundu na yandi, yandi ta pesa beto luzingu ya mvula na mvula mpi yandi ta vanda ya kwikama na beto kimakulu! w16.11 3:18, 19

Mukanda Inki Biblia Kelongaka Mpenza? me sadilaka verse yai mbala mingi. Ntangu beto ke longukaka kapu 3, 5 mpi 6 ti bana na beto mpi ti bantu ya nkaka, ziku beto ke tangaka Baroma 5:12. Beto lenda sadila verse yai sambu na kusadisa bo na kubakisa sambu na nki ntoto kele ve paladisu, sambu na nki beto kele na mfunu ya nkudulu mpi sambu na nki beto ke fwaka. Kansi verse yai lenda sadisa mpi beto yonso na kuyedisa ntonda sambu na bangwisana yina beto kele na yo ti Yehowa. Yo lenda sadisa beto na kukumisa ngolo lukanu na beto ya kusepedisa yandi mpi ya kutula meso na beto kaka na mambu yina yandi me silaka beto. Diambu ya mawa kele nde beto yonso kele bansumuki. Beto ke salaka bifu konso kilumbu. Kansi Yehowa ke wilaka beto mawa. Yandi ke zabaka nde beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi yandi ke vandaka ti luzolo ya kulolula beto. (Nk. 103:13, 14) Yezu songaka beto nde beto fwete lomba Nzambi na kulolula masumu na beto. (Luka 11:2-4) Kana Yehowa me lolula masumu yina beto salaka ntama, beto fwete yindula yo diaka ve. w16.12 1:1-3

Yo lombaka nde Bakristu yina vandaka na Roma kuditadila sambu na kuzaba na nki mambu bo vandaka kutula mabanza na bo. Keti yo lenda vanda nde bo vandaka kutula mabanza na “mambu ya kinsuni”? Beto mpi fwete sosa kuzaba mambu yina beto ke monaka ya kuluta mfunu. Inki mambu beto ke tubilaka mbala mingi? Inki mambu beto ke zolaka mpenza kusala? Bantu ya nkaka lenda bakisa nde bo ke yindulaka konso ntangu kunwa malafu ya mutindu na mutindu, kukumisa nzo na bo kitoko, kusumba bilele ya mpa, kusosa kukuma ti mbongo mingi, to kudibongisa sambu na kubaka bakonzie mpi kusala banzietelo. Bima yai kele mbi ve. Yo ke pesaka kiese. Mu mbandu, Yezu pesaka bantu vinu na feti mosi ya makwela, mpi Polo longisilaka Timoteo na kunwa “ndambu ya vinu” sambu na mavimpi na yandi. (1 Tim. 5:23; Yoa. 2:3-11) Kansi vinu vandaka ve kima ya kuluta mfunu na luzingu na bo. Ebuna beto? Inki mambu beto ke tudilaka dikebi ya mingi na luzingu? w16.12 2:5, 10, 11

Lusilu yai ya Yehowa ke sadisa beto na kutula ntima na mambu yina Yezu tubaka na Matayo 6:33. Kilumbu mosi, ntumwa Piere yulaka Yezu nde: “Beto me bikisa bima yonso mpi beto me landa nge; ebuna beto ta baka inki?” (Mat. 19:27) Yezu nganinaka ve Piere sambu yandi yulaka ngiufula yina. Kansi, Yezu songaka balongoki na yandi nde bo ta baka matabisi sambu na bima yina bo yambulaka. Bantumwa ti Bakristu ya nkaka ya kwikama ta yala ti Yezu na zulu na bilumbu ke kwisa. Kansi Yezu tubaka mpi nde bo ta baka balusakumunu ata ntangu yai. Yandi tubaka nde: “Konso muntu yina me bikisaka banzo to bampangi ya babakala to bampangi ya bankento to tata to mama to bana to bilanga sambu na zina na mono, yandi ta baka bima mbala nkama kuluta mpi ta baka luzingu ya mvula na mvula.” (Mat. 19:29) Bubu yai, balongoki yonso ya Yezu lenda zwa batata, bamama, bampangi ya babakala ti ya bankento, mpi bana na dibundu. Yai kele balusakumunu ya mbote kibeni kuluta bima yonso yina beto me yambulaka sambu na Kimfumu ya Nzambi. w16.12 4:4, 5

Yehowa me silaka beto mambu ya mbote kibeni yina beto ke vingila. Yandi me silaka nde yandi ta santisa zina na yandi mpi ta lungisa luzolo na yandi na zulu ti na ntoto. (Mat. 6:9, 10) Yo kele mambu ya kuluta mfunu ya beto ke vingila. Yehowa me silaka mpi na kupesa beto luzingu ya mvula na mvula, na zulu to na ntoto. Yo kele lusilu ya mbote kibeni! (Yoa. 10:16; 2 Pie. 3:13) Beto ke vingila kumona mutindu Yehowa ta landa kutwadisa mpi kusadisa bansadi na yandi na bilumbu yai ya nsuka. Biblia ke tuba nde lukwikilu “kele kivuvu ya kieleka” nde mambu yina beto ke vingila ta lungana. Yo ke tendula nde bantu yina kele ti lukwikilu ke ndimaka mpenza nde balusilu ya Yehowa ta lungana. Bubu yai bantu ke tulaka kivuvu na mambu mingi, kansi bo ke zabaka ve kana yo ta lungana. Mu mbandu, muntu lenda vanda ti kivuvu nde yandi ta nunga na nsaka ya mbongo (lotterie), kansi yandi ke zabaka ve kibeni kana yandi ta nunga. w16.10 3:1, 2

Yehowa me pesaka konso muntu ngolo, mayele mpi makuki ya kuswaswana ti ya bantu ya nkaka mpi yandi me pesaka beto nswa ya kupona mutindu beto ta sadila yo. Kana beto ke zaba bandilu na beto, beto ta sadila makuki na beto na mutindu yina Yehowa ke zola. (Bar. 12:4-8) Beto ke bakisaka nde Yehowa ke lombaka beto na kusadila makuki na beto sambu na kupesa yandi lukumu mpi kusadisa bantu ya nkaka. Bantangu ya nkaka mukumba na beto na kisalu ya Yehowa lenda soba. Mu mbandu, yindula bansoba mingi yina kuminaka Yezu na luzingu na yandi. Ntete, yandi vandaka kuzinga kaka ti Tata na yandi. (Bing. 8:22) Na nima, yandi sadisaka Yehowa na kuganga bawanzio, zulu, ntoto mpi bantu. (Bakol. 1:16) Diaka, Nzambi tindaka yandi na ntoto. Yandi butukaka, yelaka mpi kumaka mbuta. (Bafil. 2:7) Na nima ya lufwa, Yezu vutukaka na zulu mpi na 1914 yandi kumaka Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi. (Baeb. 2:9) Na bilumbu ke kwisa, Yezu ta yala bamvula funda. Na nima, yandi ta vutula Kimfumu na Yehowa sambu “Nzambi kuvanda bima yonso sambu na bantu yonso.”—1 Bak. 15:28. w17.01 3:11, 12

Nkento mosi zolaka kubaka lukanu. Yandi songaka nduku na yandi nde: “Kupesa mono ve kisalu ya kuyindula; songa mono kaka mambu yina mono fwete sala. Yo ta vanda pete sambu na mono.” Nkento yai zolaka nde bo songa yandi mambu yina yandi fwete sala. Yandi zolaka ve kusadila kimpwanza na yandi, dikabu ya kitoko yina Ngangi na yandi me pesaka yandi. Ebuna nge? Keti nge ke bakaka balukanu nge mosi to nge ke zolaka nde bantu ya nkaka kubakila nge? Inki mutindu nge ke tadilaka kimpwanza? Bantu yonso ke tadilaka ve kimpwanza mutindu mosi. Bantu ya nkaka ke tubaka nde beto ke vandaka ve ti kimpwanza sambu Nzambi me yidikaka dezia mambu yonso na ntwala. Bankaka ke tubaka nde sambu beto ndima kibeni nde bantu kele ti kimpwanza, bo fwete vanda ti kimpwanza na mambu yonso. Kansi, Biblia ke longaka nde Nzambi gangaka beto ti kimpwanza mpi mayele ya kubaka balukanu ya mbote. w17.01 2:1, 2

Mbala ya nkaka, Davidi monaka nde Salomo me kuka ntete ve na kutwadisa kisalu ya nene ya kutungila Yehowa tempelo. Tempelo yina bo ta tunga “fwete vanda kitoko mingi kibeni.” Salomo vandaka ‘leke mpi yandi zabaka mambu mingi ve.’ Kansi Davidi zabaka nde Yehowa ta sadisa Salomo na kusala kisalu yai ya mfunu. Yo yina, Davidi salaka yonso sambu na kusadisa yandi na kusala kisalu yai. Mutindu mosi mpi, bambuta fwete mona ve mbi na kupesa batoko mikumba. Beto fwete bakisa nde kima ya kuluta mfunu kele kisalu ya Yehowa. Kupesa batoko formasio sambu bo baka mikumba ta sala nde kisalu ya Yehowa kukwenda na ntwala. w17.01 5:8, 9

Sambu Yezu kele Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi, yandi ta fwa Satana mpi ta katula bampasi yonso yina Satana me nataka. Yezu sadisaka balongoki na kubakisa mfunu ya Kimfumu ya Nzambi. Na nki mutindu? Kaka na nima ya mbotika na yandi, Yezu yantikaka kulonga “nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi” na bisika yonso yina yandi vandaka kukwenda. (Luka 4:43) Yandi songaka mpi balongoki na yandi na kuvanda bambangi na yandi “tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto.” (Bis. 1:6-8) Bubu yai, kisalu ya kusamuna ke pesaka bantu dibaku ya kulonguka mambu ya me tala nkudulu mpi kukuma bantu ya Kimfumu ya Nzambi. Beto ke monisaka kwikama na Kimfumu ntangu beto ke sadisaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta na kulonga nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba.—Mat. 24:14; 25:40. w17.02 2:7, 8

Ata bampangi ya nto-kimvuka na mvu-nkama ya ntete vandaka ti kiyeka na dibundu, bo vandaka kubakisa nde Yezu kele Ntwadisi na bo. Inki ke ndimisa beto? Ntumwa Polo tubaka nde Kristu kele “ntu” ya dibundu, disongidila Ntwadisi ya dibundu. (Baef. 4:15) Na nima, balongoki lombaka ve bantu na kubinga bo bantumwa, bantu vandaka kubinga bo “Bakristu na lutwadisu ya Nzambi.” (Bis. 11:26) Polo zabaka nde bantumwa mpi bantu ya nkaka yina Nzambi ponaka vandaka kulonga malongi ya Biblia, yo yina yo vandaka mfunu na kuzitisa malongi yango. Ata mpidina, Polo tubaka nde: “Kansi mono ke zola beno zaba nde mfumu ya konso bakala kele Kristu.” Bangogo konso bakala vandaka kutadila mpi konso mpangi ya nto-kimvuka. Polo yikaka nde: “Mfumu ya Kristu kele Nzambi.” (1 Bak. 11:2, 3) Ya kieleka, Yehowa me ponaka Mwana na yandi Yezu Kristu na kutwadisa dibundu. w17.02 4:7

Ntangu beto ke pesaka bantu lukumu, yo ke sadisaka beto na kutula ve dikebi kaka na mambu ya luzingu na beto mosi kansi na kulanda kuvanda bantu ya kudikulumusa ata bantu ke zitisa beto mingi. Yo ke taninaka beto mpi, mu mbandu ntangu mpangi mosi ya beto ke zitisaka mingi me sala mambu yina me sepedisa beto ve. Yo ke sadisaka beto mpi na kubikala ya kukangama na dibundu ya Yehowa. Dibundu ya Yehowa ke pesaka ve ata muntu mosi, yo vanda Mbangi ya Yehowa to ve, lukumu na kiteso ya kuluta ndilu. Mambote ya mingi yina beto ta baka kana beto ke pesa bantu lukumu kele nde beto ta sepedisa Nzambi. Beto ta kuma kusala mambu yina Nzambi ke zolaka mpi beto ta bikala ya kukangama na yandi. Ebuna, Yehowa ta pesa mvutu na Satana, yina tubaka nde muntu mosi ve lenda bikala ya kwikama na Yehowa. (Bing. 27:11) Bantu mingi ke zabaka ve mutindu ya mbote ya kupesa bantu lukumu. Beto kele na kiese mutindu beto me zabaka kupesa bantu lukumu na mutindu yina Yehowa ke zolaka! w17.03 1:13, 20, 21

Bonso tata na yandi, yandi siamisaka bantu na kulanda kusambila Yehowa. Yandi tindaka babakala na bambanza ya Yudea sambu na kulonga bantu “mukanda ya Nsiku ya Yehowa.” (2 Bans. 17:7-10) Nkutu yandi kwendaka na ndambu ya nordi, na Kimfumu ya Izraele, na bantu ya Efrayimi “sambu na kuvutula bo na Yehowa.” (2 Bans. 19:4) Bubu yai, Yehowa ke zola nde bantu yonso kuzaba yandi, mpi beto yonso lenda sadisa bantu na kuzaba yandi. Keti nge ke salaka kisalu yai konso ngonda? Keti nge ke longaka bantu Biblia sambu bo mpi kusambila Yehowa? Keti nge ke tubilaka mambu yai na bisambu na nge? Kana nge ke sala bikesa, Yehowa ta sadisa nge mpi nge ta kuma ti balongoki ya Biblia. Kana muntu me lomba nge na kulonguka ti yandi na bantangu yina nge ke samunaka ve, keti nge ta zola? Yehoshafati sadisaka bantu ya nkaka na kusambila Yehowa, beto mpi lenda sadisa bampangi yina ke samunaka diaka ve. w17.03 3:10, 11