Yuni

Mwana ya Yefte lendaka kubuta ve sambu na kisalu ya nzo-tenta. Yo vandaka kutendula nde Yefte ta vanda ve ti bantekolo yina fwete baka zina mpi difwa na yandi. (Baz. 11:34) Ata mpidina, Yefte bikalaka ya kwikama mpi tubaka na Bazuzi 11:35 nde: “Mono salaka lusilu na Yehowa, mpi mono lenda soba ve.” Yehowa ndimaka dikabu ya nene yina Yefte pesaka mpi yandi sakumunaka yandi. Kana yo vandaka nge, keti nge zolaka kubikala ya kwikama? Ntangu beto kudipesaka na Yehowa, beto silaka nde beto ta salaka luzolo na yandi ata na ntangu ya mpasi. Beto zabaka nde kulungisa lusilu yina lenda vanda mpasi bantangu ya nkaka. Kansi nki beto ta sala kana muntu me lomba beto na kusala kima mosi ya mbi? Kana beto wa ve boma mpi beto lemfukila Nzambi na luzolo yonso, beto ta monisa nde beto ke kangama na lusilu yina beto salaka. Ata kusala bibansa ya mpidina lenda vanda mpasi, Yehowa ke sakumunaka beto mingi.—Mal. 3:10. w16.04 1:11, 14, 15

Mpeve santu lenda sadisa beto na kununga mpukumuna mpi kusamuna ti kikesa. Yo lenda sadisa beto mpi na kubaka balukanu ya mbote. Yo yina beto fwete sala bikesa sambu na kukwendaka na balukutakanu; mpidina mpeve santu ya Nzambi ta sadisa beto. Mbala mingi beto ke longukaka mutindu bambikudulu ya Biblia me lunganaka. Yo ke sadisaka beto na kundima mpenza nde balusilu ya nkaka ya Yehowa ta lungana. Bampangi na beto ke pesaka beto kikesa ntangu bo ke salaka masolo, ke pesaka bakomantere, mpi ntangu bo ke yimbaka na ntima ya mvimba sambu na kukumisa Yehowa. (1 Bak. 14:26) Sambu bo kele banduku ya kieleka yina ke tudilaka beto dikebi, bo ke pesaka beto mpi kikesa ntangu beto ke solulaka ti bo na ntwala mpi na nima ya balukutakanu.—1 Bak. 16:17, 18. w16.04 3:6, 7

Yezu tubaka nde balongoki na yandi ta samuna mpi ta longa nsangu ya mbote na “ntoto ya mvimba.” Yandi songaka bo mpi na kukumisa bantu ya “makanda yonso” balongoki. (Mat. 24:14) Yo ke tendula nde beto fwete samuna nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba. Bambangi ya Yehowa mpamba bantu ke lungisaka mbikudulu ya Yezu, ya kusamuna nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba. Inki ke ndimisa beto? Na États-Unis, bamfumu ya mabundu kele kiteso ya 600 000, kansi Bambangi ya Yehowa kiteso ya 1200 000 bantu ke samunaka nsangu ya mbote na insi yina ya mvimba. Na ntoto ya mvimba, mimpe ya Katolika kele kiteso ya 400 000, kansi Bambangi ya Yehowa kele kuluta bamilio 8 mpi bo ke samunaka nsangu ya mbote na bansi 240. Ya kieleka, Bambangi ya Yehowa mpamba bantu ke samunaka nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba; yo ke pesaka Yehowa lukumu mpi nkembo!—Nk. 34:1; 51:15. w16.05 2:13, 14

Bantu mingi ke yindulaka nde bo kele ti nswa ya kuzenga bo mosi nde kima mosi kele mbote to mbi. Bo ke vandaka lulendo, bwimi, mpi ke sosaka kaka kutesana. Bo ke sosaka mpi ve kuzaba kana balukanu na bo ke pesa bantu ya nkaka mpasi. (Kuy. 3:1-5) Kikalulu yai ke basisaka mavwanga. Na disolo na Zulu ya Ngumba, Yezu longaka balongoki na yandi na kuzinga na ngemba ti bantu mpi kusala nde mavwanga kubasika ve, ata bo ke mona nde yo kele ve sambu na mambote na bo. Mu mbandu, yandi songaka bo na kuvanda mawete, na kuzinga na ngemba ti bantu ya nkaka, kuyambula makasi, kuyidika makambu nswalu, mpi kuzola bambeni na bo.—Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44. w16.05 1:4, 5

Na ntwala ya kubaka mbotika, bampangi mingi salaka bansoba ya nene sambu na kukuma ti bikalulu ya mbote yina Biblia ke lombaka Bakristu. Kansi bubu yai beto lenda mona nde beto fwete soba mwa bikalulu ya nkaka sambu na kulanda mbote mbandu ya Yehowa ti ya Yezu. (Baef. 5:1, 2; 1 Pie. 2:21) Mu mbandu, beto lenda mona nde beto ke bokutaka mingi, ke tongaka bampangi to ke tubaka mambu ya mbi sambu na bo. Bantangu ya nkaka, kudiyangisa mingi sambu na mambu yina bantu ya nkaka lenda yindula to kutuba sambu na beto ke kangaka beto nzila ya kusala mambu ya mbote. Ziku, beto me mekaka bamvula mingi kuyambula bikalulu yai, kansi beto ke kukaka ve. Kuvila ve nde beto kele kaka bantu ya kukonda kukuka. (Bakol. 3:9, 10) Beto ke landaka kusala bifu ata beto me bakaka mbotika banda ntama. Bangindu ya mbi lenda kwisila beto mbala na mbala na mabanza, to ziku beto ke kukaka ve kuyambula kifu mosi buna. Ya kieleka, beto lenda nwana ti kifu mosi bamvula mingi.—Yak. 3:2. w16.05 4:3-5

Bantu ya nkaka lenda tuba nde, ‘Mono vandaka kubakisa ve kibeni mfunu ya disipline yina bibuti vandaka kupesa mono. Mono bakisaka yo kaka ntangu mono butaka bana.’ Beto lenda bakisa mfunu ya disipline kana beto me yela, sambu beto ta bakisa nde yo ke monisaka zola. (Baeb. 12:5, 11) Ya kieleka, Yehowa ke zolaka beto bana na yandi, yo yina ti ntima-nda yonso, yandi ke pesaka beto disipline to ke wumbaka beto. Yandi ke zolaka nde beto vanda mayele mpi na kiese, mpi beto zola yandi Tata na beto. (Bing. 23:15) Yandi ke sepelaka ve kumona beto ke niokwama. Yandi ke zolaka mpi ve nde beto fwa kukonda kubalula ntima. (Baef. 2:2, 3) Na ntwala ya kuzaba Yehowa, ziku beto vandaka ti bikalulu mingi ya mbi. Kansi Yehowa wumbaka beto mpi sadisaka beto na kusoba; yo yina bubu yai, beto me kumaka ti bikalulu ya mbote.—Yez. 11:6-8; Bakol. 3:9, 10. w16.06 1:7, 8

Bana mingi ya fioti ke vandaka bantu ya kudikulumusa mpi ke zolaka kuzaba mambu. (Mat. 18:1-3) Yo yina bibuti fwete sadisa bana na bo na kuzaba kieleka mpi kuzola yo ntangu bo kele ntete bana-fioti. (2 Tim. 3:14, 15) Sambu na kununga, bibuti bo mosi fwete zola kieleka mpi kuzitisa mambu yina Biblia ke tubaka. Yo ta sadisa bana na bo na kuzola mpi kieleka. Bana ta bakisa nde, kana bibuti ke longa bo, yo kele sambu bibuti ti Yehowa ke zolaka bo mingi. Kana beto ke kudikulumusa mpi ke lemfukila Yehowa ntangu yonso, beto ta kuma mfunu mingi na meso na yandi, bonso Daniele. (Dan. 10:11, 19) Yehowa ta landa kuwumba beto na nzila ya Ndinga na yandi, ya mpeve santu, mpi ya dibundu na yandi. w16.06 2:14, 17

Davidi vandaka ti bikalulu ya mbote kibeni; yo yina Yehowa zolaka yandi mingi. (1 Sam. 13:13, 14) Ata mpidina, Davidi salaka kima mosi ya mbi mpenza. Ntangu Uria kwendaka na bitumba, Davidi vukisaka nitu ti Bat-sheba, nkento ya Uria, mpi Bat-sheba bakaka divumu. Davidi zolaka ve nde bantu kuzaba mambu yina. Yo yina yandi lombaka Uria na kukwisa kukutana ti yandi mpi songaka yandi na kukwenda kulala na nzo. Davidi yindulaka nde Uria ta vukisa nitu ti Bat-sheba; mpidina bantu ta mona nde divumu yina kele ya Uria. Kansi Uria buyaka kukwenda na nzo na yandi. Ebuna Davidi salaka yonso sambu bo fwa Uria na bitumba. Masumu ya nene yina Davidi salaka natilaka yandi ti dibuta na yandi bampasi ya ngolo. (2 Sam. 12:9-12) Kansi Yehowa wilaka yandi mawa mpi lolulaka yandi. Yandi zabaka nde Davidi vandaka ti luzolo ya kusala mambu ya mbote. (1 Bant. 9:4) Kana nge vandaka pana, nge zolaka kudiwa nki mutindu sambu na mambu yina Davidi salaka? Keti nge zolaka kuyambula kusadila Yehowa? w16.06 4:7

Bambangi ya Yehowa ke tulaka dikebi na mambu yina Yezu tubaka. Beto ke zabaka nde beto ke zinga na “ntangu ya nsuka” mpi ntama mingi ve “mpasi ya nene” ta yantika. (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Kaka mutindu Yezu tubaka, bubu yai bansadi ya Yehowa ke longaka nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba. Beto ke mona mpi bamvita, maladi, kunikana ya ntoto mpi nzala na bisika mingi. Bubu yai bamfumu ya mabundu ke longa bantu mambu mingi ya luvunu, mpi bantu ya mbi me kuma mingi kibeni. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Beto ke vingila kaka kilumbu yina Yezu ta kwisa kulungisa luzolo ya Tata na yandi. (Mar. 13:26, 27) Kansi beto ta kuka ve ata fioti kuzaba ntangu mpasi ya nene ta yantika. w16.07 2:2-4

Beto lenda kwenda pene-pene na Nzambi na kisambu. Ntima ya mbote ya nene ya Yehowa ke sadisaka beto na kusamba yandi. Polo bingaka kiti ya kimfumu ya Yehowa nde, “kiti ya kimfumu ya ntima ya mbote ya nene.” Beto lenda samba Yehowa ntangu yonso na nzila ya Yezu. Yo kele lukumu ya nene kibeni! Polo tubaka nde: “Beto ke tubaka ti masonga mpi beto ke kwendaka na ntwala ya Nzambi ti kutula ntima na nsadisa ya lukwikilu ya beto kele na yo na yandi.” (Baef. 3:12) Polo ke lomba beto na kusamba Yehowa konso ntangu ya beto me zola, “sambu [yandi] kuwila beto mawa mpi kumonisila beto ntima ya mbote ya nene sambu na kusadisa beto na ntangu ya mbote.” (Baeb. 4:16b) Beto lenda lomba lusadisu ya Yehowa na konso mpasi yina beto ke kutana ti yo na luzingu. Yandi ke pesaka mvutu na bisambu na beto ata yo me fwana ve nde yandi sala yo. Mbala mingi, yandi ke sadisaka beto na nzila ya bampangi na beto. Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu na beto sambu beto “vanda ti kikesa mingi mpi kutuba nde: ‘Yehowa kele nsadisi na mono; mono ta wa boma ve. Muntu lenda sala mono nki?’”—Baeb. 13:6. w16.07 3:12, 13

Noa ti bana na yandi tatu ya babakala kwelaka ve bankento zole-zole, konso muntu vandaka ti nkento mosi mpamba. Kansi na nima ya Mvula ya Ngolo, bantu mingi kwelaka bankento mingi. Na bisika mingi, bantu vandaka ti kikalulu ya kusala pite; nkutu kikalulu yina kotaka tii na mabundu. Ntangu Abrahami ti Sara kwendaka na Kanana, bo kutaka bantu ke zinga luzingu mosi ya mansoni mpi bo vandaka ve kuzitisa makwela. Yehowa fwaka bantu ya Sodome ti Gomore sambu bo vandaka kusala mansoni mingi kibeni. Abrahami vandaka ve bonso bo. Yandi vandaka mfumu ya dibuta mosi ya mbote mpi Sara vandaka ti bikalulu ya mbote sambu yandi vandaka kuzitisa Abrahami mingi. (1 Pie. 3:3-5) Abrahami salaka yonso sambu mwana na yandi Izaki kukwela nkento ya ke sambilaka Yehowa. Izaki mpi salaka mutindu mosi sambu na Yakobi, yina bana na yandi kumaka ba-nkaka ya makanda 12 ya Izraele. w16.08 1:10

Mambu yai ke lungana na bilumbu yai ya nsuka. Na 2015, Bambangi ya Yehowa vandaka 8 220 105, mpi bo longaka nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba! Nzambi tubaka mambu yai sambu na kuyela ya bansadi na yandi: “Mono mosi, Yehowa, ta sala yo nswalu na ntangu na yo.” Yo ke monisa nde na bilumbu ke kwisa, beto ta vanda ti kisalu mingi. Keti beto ke sala dezia bikesa ntangu yai sambu na kulonga nsangu ya mbote? Bampangi mingi ke sala dezia kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi. Bampangi ya nkaka me kwendaka kusamuna na bisika yina mpusa kele mingi, mpi bankaka diaka ke tungaka Banzo ya Kimfumu. Ya kieleka, beto yonso, bampangi ya babakala ti ya bankento, kele ti “mambu mingi ya kusala na kisalu ya Mfumu.”—1 Bak. 15:58. w16.08 3:1, 2

Ntangu fioti na nima ya kubasika ya bantu ya Izraele na kimpika na Ezipte, bantu ya Amaleki nwanisaka bo. Moize songaka Yozue, bakala ya kikesa, na kutwadisa bantu ya Izraele na bitumba. Na nima, Moize bakaka Aroni ti Hure mpi bo kwendaka na ngumba mosi yina vandaka pene. Kuna na ngumba, bo vandaka kumona mutindu bantu ke nwana bitumba. Moize salaka kima mosi yina sadisaka bantu ya Izraele na kununga bantu ya Amaleki. Yandi simbaka nti ya Nzambi ya kieleka mpi nangulaka maboko na zulu. Ntangu maboko ya Moize vandaka na zulu, Yehowa vandaka kupesa bantu ya Izraele ngolo ya kunwanisa bantu ya Amaleki. Kansi, ntangu maboko ya Moize vandaka kulemba mpi yandi vandaka kubwisa yo, bantu ya Amaleki vandaka kununga. Aroni ti Hure sadisaka Moize nswalu. “Bo bakaka ditadi, bo tulaka yo na nsi na yandi, mpi yandi vandilaka yo. Ebuna Aroni ti Hure simbaka maboko na yandi, mosi na lweka mosi mpi ya nkaka na lweka ya nkaka, yo yina maboko na yandi nikanaka ve tii kuna ntangu dindaka.” Ee, Nzambi sadilaka diboko na yandi ya ngolo sambu na kusadisa bantu ya Izraele na kununga.—Kub. 17:8-13. w16.09 1:5-7

Polo zabaka nde kusamba Yehowa, kutudila yandi ntima, mpi kukwikila na kimenga ya Yezu lenda sadisa yandi na kununga. Ebuna beto, keti beto lenda nwana ti bifu na beto mpi kununga? Ee, kana beto ke landa mbandu ya Polo, ke tula ntima ya mvimba na Yehowa kansi na ngolo na beto mosi ve, mpi ke kwikila na kimenga ya Yezu. Bantangu ya nkaka, Nzambi lenda pesa beto nzila ya kumonisa mutindu beto ke kudiwa ntangu kima mosi ke yangisa beto. Mu mbandu, inki beto ta sala kana beto mosi to muntu ya dibuta na beto me bela ngolo to bo me sala beto mbi? Kana beto ke tudilaka Yehowa ntima kibeni, beto ta lomba yandi ngolo ya kubikala ya kwikama mpi ya kutanina kiese na beto ti kinduku na beto na yandi. (Bafil. 4:13) Bambandu ya bampangi mingi, ya ntangu ya ntama mpi ya bilumbu na beto, me monisaka nde kisambu lenda pesa beto kikesa mpi ngolo ya kukanga ntima. w16.09 2:14, 15

Ntangu Bakristu yantikaka kukuma mingi, diambu mosi salamaka. Bayuda yina vandaka kutuba Kigreki kumaka kubokuta sambu Bayuda yina vandaka kutuba Kiebreo vandaka ve kusadila mifwidi na bo ya bankento mambu na mutindu ya mbote. Sambu na kumanisa diambu yina, bantumwa ponaka babakala nsambwadi sambu bo sadila mifwidi yonso mambu kiteso mosi. Bantumwa ponaka babakala yina vandaka ti bazina ya Bagreki, ziku sambu mifwidi yina kudiwa mbote. (Bis. 6:2-6) Beto fwete vila ve nde insi to ndinga na beto lenda soba mpenza mutindu na beto ya kutadila mambu. (Bar. 12:2) Diaka, bantu ya ke zingaka pene-pene ti beto, banduku na beto ya kisalu to ya nzo-nkanda lenda tuba mambu ya mbi sambu na bantu ya insi ya nkaka, ya ndinga ya nkaka to ya mpusu ya nkaka. Keti beto ke kudikotisaka na mambu yina ya mbi? Inki beto ke salaka kana muntu mosi ke vweza insi na beto to ndinga na beto? w16.10 1:7, 8

Kana beto tala lugangu mpi beto yindula yo mbote-mbote, beto ta mona nde konso kima salamaka na mutindu ya kuyituka. “Lukwikilu” ke sadisaka beto na kubakisa nde Ngangi kele, ata yandi ke monanaka ve. Beto ke bakisaka mpi nde yandi kele mbote mpi mayele mingi. (Baeb. 11:3, 27) Kana beto tadila bansosa yina bantu ya mayele me salaka, beto ta zaba mambu mingi yina Nzambi me gangaka. Beto lenda zaba mpi mambu yango na video Les merveilles de la création révèlent la gloire de Dieu, na tumikanda La vie a-t-elle été créée ?, Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie, mpi mukanda Y a-t-il un Créateur qui se soucie de vous ? Mbala mingi, Réveillez-vous ! ke vandaka ti disolo yina bo ke yulaka bangiufula na bantu ya siansi mpi bantu ya nkaka sambu bo tendula bikuma yina me pusaka bo na kukwikila na Nzambi. Yo ke vandaka mpi ti masolo “Hasard ou conception ?” ya ke tubilaka bambisi ti bigangwa ya nkaka mpi mutindu bantu ya siansi ke longukaka bigangwa sambu na kusala bima ya nkaka. w16.09 4:4, 5

Bansadi ya kwikama yina Baebreo kapu 11 ke tubila vandaka ti lukwikilu ya ngolo nde Yehowa ta futumuna bo. Kansi lukwikilu na bo vandaka ve ya kufutumuka sambu na kukwenda na zulu, sambu Yezu vandaka me kangula ntete ve nzila ya kukwenda na zulu. (Bag. 3:16) Kansi, bo vandaka kukwikila nde bo ta zinga mvula na mvula na ntoto ya kitoko, disongidila paladisu. (Nk. 37:11; Yez. 26:19; Ozea 13:14) Baebreo 11:13 ke tuba sambu na bansadi yina ya kwikama ya Yehowa nde: “Sambu na lukwikilu, bantu yai yonso fwaka, ata bo bakaka ve bima yina Nzambi silaka; kansi bo monaka yo na ntama, bo yambaka yo.” Bo vandaka kuvingila nsi-ntoto ya mpa mpi bo vandaka kumona na mabanza bonso nde bo kele dezia na kati. Abrahami kele mosi na kati na bo. Yezu tubaka nde Abrahami “vandaka na kiese mingi na kivuvu ya kumona” nsi-ntoto ya mpa. (Yoa. 8:56) Sara, Izaki, Yakobi mpi bantu mingi ya nkaka vandaka mpi kuvingila ntangu Kimfumu yina “Nzambi salaka pula na yo mpi tungaka” ta yala ntoto ya mvimba.—Baeb. 11:8-11. w16.10 3:4, 5

Yehowa me sadilaka mpeve santu na yandi sambu na kusadisa beto na kuzaba yandi ti Mwana na yandi mpi kukwikila na yandi. (Luka 10:21) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke tondaka Yehowa sambu na mambu yonso yina yandi me sadilaka beto? Beto fwete yambula ve kutonda yandi na mutindu yandi me sadisaka beto na kukuma banduku na yandi na nzila ya Yezu, “Ntwadisi ya Ntete-Ntete ya lukwikilu na beto mpi Muntu yina ke kumisaka yo ya kukuka.” (Baeb. 12:2) Diaka, beto fwete landa kusamba Yehowa mpi kulonguka Ndinga na yandi sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo. (1 Pie. 2:2) Beto fwete landa kusala mambu yina ke monisa nde beto ke kwikilaka mpenza na balusilu ya Yehowa. Mu mbandu, beto ke landaka kusamuna Kimfumu ya Nzambi mpi kusadisa bantu na kukuma balongoki ya Yezu. Beto ke landaka mpi kusala “mambu ya mbote na bantu yonso, kansi mingi-mingi na bantu yina kele bampangi na beto na lukwikilu.” (Bag. 6:10) Beto ke salaka mpi bikesa ya kulosa “kimuntu ya ntama ti bisalu na yo.”—Bakol. 3:5, 8-10. w16.10 4:11, 12

Yehowa me yidikaka bima yina kele na zulu ti na ntoto na mutindu ya mbote kibeni. Yo yina, yandi ke zolaka mpi nde bansadi na yandi kusambila yandi na mutindu ya me fwana. Nkutu, Yehowa me pesaka beto Biblia sambu yo longa beto mutindu ya kusambila yandi. Kana beto ke lemfuka na bantuma yina yandi ke pesaka beto na nsadisa ya Biblia mpi ya dibundu, beto ta zinga na kiese kibeni. Bantu ya Izraele vandaka kuzitisa Nsiku yina Nzambi pesaka bo; yo yina bo vandaka ya kuyidika mbote kibeni. Mu mbandu, bo “yidikaka [bankento] sambu na kusala na munoko ya tenta ya lukutakanu.” (Kub. 38:8) Na nima, ntotila Davidi yidikaka banganga-nzambi mpi Balevi sambu na kulungisa mikumba ya kuswaswana na tempelo. (1 Bans. 23:1-6; 24:1-3) Na mvu-nkama ya ntete, mabundu vandaka mpi ya kuyidika mbote. Nto-kimvuka, disongidila kimvuka mosi ya bampangi-babakala, vandaka kutwadisa mabundu. Na luyantiku, bantumwa mpamba bantu vandaka na nto-kimvuka. (Bis. 6:1-6) Bo vandaka kusonikila mabundu mikanda sambu na kupesa bo bandongisila mpi bantuma.—1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9. w16.11 2:3, 6, 8, 9

Na mvu 607 na ntwala ya ntangu na beto, Nebukadenezare II, ntotila ya Babilone mpi kimvuka na yandi ya nene ya basoda nwanisaka mbanza Yeruzalemi. Biblia ke tuba nde ntotila yai fwaka baleke ya babakala na mbele ya bitumba. “Yandi waka ve mawa sambu na leke ya bakala to mwense, sambu na mununu to muntu ya kele ti kifu.” Nsuka-nsuka, “yandi yokaka nzo ya Nzambi ya kieleka tiya, bwisaka kibaka ya Yeruzalemi, yokaka banzo-zulu na yo yonso yina kele ti bibaka ya ngolo na tiya, mpi bebisaka bima yonso ya ntalu.” (2 Bans. 36:17, 19) Kubeba ya Yeruzalemi vandaka ve diambu yina lendaka kuyitukisa Bayuda. Bamvula mingi na ntwala, Nzambi tindaka bambikudi sambu na kukebisa Bayuda nde kana bo landa kukolama na yandi, bantu ya Babilone ta kwisa kunwanisa bo. Bo fwaka Bayuda mingi na mbele ya bitumba mpi nataka bayina gulukaka na kimpika na Babilone. w16.11 4:1, 2

Bantu yonso ya kukonda kukuka ke salaka masumu mpi ke fwaka sambu Adami salaka disumu. Yo yina Biblia ke tubaka nde “na kifu ya muntu mosi lufwa me yalaka bonso ntotila.” Kansi Yehowa me monisilaka beto ntima ya mbote ya nene mpi me yidikaka nzila sambu na kugulusa bantu yonso na nsadisa ya “muntu mosi, Yezu Kristu.” (Bar. 5:12, 15, 17) “Bantu mingi ta kuma bantu ya lunungu na nzila ya bulemfu ya muntu mosi.” Bo lenda baka kivuvu ya “luzingu ya mvula na mvula na nzila ya Mfumu na beto Yezu Kristu.” (Bar. 5:19, 21) Yindula diambu yai: Kima mosi ve pusaka Yehowa na kupesa Mwana na yandi bonso nkudulu. Kansi yandi monisaka ntima ya mbote mpenza na mutindu yandi yidikaka nzila mosi sambu na kugulusa beto na disumu mpi na lufwa. Beto me fwana ve nde Nzambi ti Yezu kusadila beto mambu yina bo me salaka sambu na beto. Yo yina, beto ke vandaka na kiese kibeni na mambu yina bo me salaka sambu na kulolula beto mpi sambu beto zinga mvula na mvula! Beto fwete monisa ntonda na Nzambi na mutindu na beto ya kuzinga. w16.12 1:1, 6, 7

Polo pesaka lukebisu yai: “Kutula mabanza na banzala ya nitu ke tendula lufwa.” (Bar. 8:6) Yandi zolaka kutuba inki? Kana beto ke zinga “na kuwakana ti banzala ya nitu,” beto lenda vidisa bangwisana na beto ti Yehowa bubu yai mpi kuvidisa dibaku ya kubaka luzingu na bilumbu ke kwisa. Kansi beto lenda sala nde yo kumina beto ve. Muntu lenda soba. Keti nge ke yibuka bakala yina bo basisaka na dibundu ya Korinto sambu yandi vandaka kusala mansoni? Yandi sobaka mpi yambulaka banzala na yandi ya mansoni. Na nima, yandi yantikaka diaka kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. (2 Bak. 2:6-8) Bakala yai vandaka mbandu mosi ya mbi mpenza ya muntu yina zingaka “na kuwakana ti banzala ya nitu.” Ata mpidina, yandi sobaka. Yo yina, kana bubu yai Mukristu me yantika kulanda banzala na yandi ya mbi na kisika ya kuzitisa bansiku ya Yehowa, yandi mpi lenda soba. Kana beto yibuka lukebisu yina Polo pesaka, yo lenda pusa beto na kusala bansoba yina beto fwete sala! w16.12 2:5, 12, 13

Kana beto ke zaba nde Yehowa ta sadisa beto kana beto losila yandi kizitu na beto, yo ta pesa beto kikesa! Beto lenda tula mpenza ntima nde Nzambi lenda “sala mingi kibeni kuluta mambu yonso yina beto ke lombaka to ke yindulaka.” (Baef. 3:20) Yehowa ta suka ve kaka na kusadisa beto mingi, kansi “mingi kibeni kuluta”! Sambu na kubaka lusakumunu, beto fwete kwikila mpenza na Yehowa mpi kulemfuka na bansiku na yandi. Moize songaka dikanda ya Izraele nde: “Yehowa ta sakumuna nge kibeni na insi yina Yehowa Nzambi na nge ke pesa nge na kubaka bonso dikabu, kansi kaka kana nge lemfukila kibeni ndinga ya Yehowa Nzambi na nge mpi kuzitisa mbote-mbote bantuma yai yonso ya mono ke pesa nge bubu yai. Yehowa Nzambi na nge ta sakumuna nge kaka mutindu yandi silaka nge.” (Kul. 15:4-6) Keti nge ke ndima mpenza nde Yehowa ta sakumuna nge kana nge landa kusadila yandi na kwikama? Nge kele ti bikuma ya mbote ya kutula ntima mutindu yina. w16.12 4:8, 9

Yandi ponaka dikanda ya Izraele ti kikuma. Yehowa zolaka kulungisa mambu yina yandi silaka nduku na yandi Abrahami. (Kuy. 22:15-18) Diaka, ntangu yonso Yehowa ke sadilaka kimpwanza na yandi na zola mpi na mutindu ya mbote. Mambu yai monanaka na mutindu yandi vandaka kupesa bantu ya Izraele ndola kana bo me kolama. Ntangu bo vandaka kubalula ntima, mpi kundima nde bo me sala mbi, Yehowa vandaka kumonisila bo zola mpi kuwila bo mawa. Yandi tubaka nde: “Mono ta belula kikalulu na bo ya kukonda kwikama. Mono ta zola bo na luzolo na mono mosi.” (Ozea 14:4) Yehowa me pesaka beto mbandu ya mbote na mutindu yandi ke sadilaka kimpwanza na yandi sambu na kusadisa bantu ya nkaka! Yehowa sadilaka kimpwanza na yandi sambu na kuganga bawanzio mpi bantu. Yandi gangaka ntete Yezu. Yehowa gangaka Yezu na kifwani na yandi mpi pesaka yandi kimpwanza. (Bakol. 1:15) Inki mutindu Yezu sadilaka kimpwanza na yandi? Na ntwala ya kukwisa na ntoto, Yezu bakaka lukanu ya kubikala ya kwikama na Nzambi. Yandi vukanaka ve ti Satana yina kolamaka. w17.01 2:3, 4

Mambu ya nkaka ya luzingu na beto lenda sala nde mikumba na beto kusoba. Mu mbandu, kana beto kele ti ngolo ya kusala mingi to beto kele diaka ve ti ngolo ya kusala mingi. Yo vanda beto kele baleke to bambuta, yo vanda nitu na beto kele ngolo to ve, Yehowa ke zabaka kisalu yina konso muntu lenda sala na kutadila ngolo na yandi. Yandi ke lombaka beto ve na kusala mambu yina beto ta kuka ve kusala. Yandi ke sepelaka na mambu yonso yina beto ke salaka sambu na yandi. Yezu vandaka kusepela na konso mukumba yina Yehowa vandaka kupesa yandi, beto mpi lenda sala mutindu mosi. (Bing. 8:30, 31) Muntu ya kudikulumusa ke sepelaka ti konso mukumba yina yandi kele na yo na dibundu. Yandi ke lulaka ve mikumba ya bampangi ya nkaka. Kansi, yandi ke sepelaka na mambu yina yandi ke salaka na dibundu ya Nzambi. Yandi ke monaka nde Yehowa muntu me pesa yandi yo. Muntu ya kudikulumusa ke zitisaka bantu ya nkaka mpi ke sadisaka bo na kiese yonso. Yandi ke bakisaka mpi nde Yehowa muntu me pesa bampangi ya nkaka mikumba yina bo kele ti yo.—Bar. 12:10. w17.01 3:13, 14

Bantangu ya nkaka, baleke lenda baka mikumba yina bambuta vandaka na yo. Yo ta vanda mbote bo ndima nde bambuta yina kulonga bo. Timoteo vandaka mwana na ntwala ya Polo, ata mpidina bo salaka kumosi bamvula mingi. Polo zabisaka Bakristu ya Korinto nde: “Mono ke tindila beno Timoteo, sambu yandi kele mwana na mono ya mono ke zolaka mingi mpi ya kwikama na Mfumu. Yandi ta yibusa beno mitindu na mono ya kusala mambu na kisalu ya Kristu Yezu.” (1 Bak. 4:17) Mambu yai ke monisa pwelele nde Polo ti Timoteo vandaka kusala na bumosi mpi bo zole vandaka kusadisana. Polo longaka Timoteo ‘mitindu ya kusala mambu’ mpi Timoteo zabaka yo mbote. Polo zolaka Timoteo mingi mpi yandi vandaka ti kivuvu nde Timoteo ta sadisa bampangi ya Korinto mbote. Bankuluntu lenda landa mbandu ya ntumwa Polo, bo fwete sadisa bampangi ya nkaka sambu bo mpi kutwadisa dibundu. w17.01 5:13, 14

Yehowa ke zolaka nde bantu kuzinga. Sambu yandi kele Nto ya luzingu, yandi ta kuma kibeni Tata ya bantu yonso yina ta futumuka. (Nk. 36:9) Na kisambu ya mbandu, Yezu tubaka nde Yehowa kele “Tata na beto yina kele na zulu.” (Mat. 6:9) Yehowa me pesaka Yezu kiyeka ya kuluta nene ya kufutumuna bafwa. Yezu tubaka nde: “Mono kele lufutumuku mpi luzingu.” (Yoa. 6:40, 44; 11:25) Yezu tubaka diaka nde: “Konso muntu yina ke salaka luzolo ya Nzambi, yandi muntu kele mpangi na mono ya bakala, mpangi na mono ya nkento, mpi mama na mono.” (Mar. 3:35) Yehowa ke zolaka nde bantu ya makanda yonso, ya mabuta yonso mpi ya bandinga yonso kukuma bansadi na yandi. Biblia ke bingaka bo “kimvuka mosi ya nene ya bantu, yina muntu mosi ve lenda tanga ntalu na bo.” Bo ke monisaka lukwikilu na nkudulu mpi ke zolaka kulemfukila Nzambi. Bo ke kumisaka yandi mpi ke tubaka nde: “Luguluku me katuka na Nzambi na beto, yina me vanda na kiti ya kimfumu, mpi na Mwana-Dimeme.”—Kus. 7:9, 10. w17.02 2:10, 11

Charles Taze Russell ti banduku na yandi vandaka na mfunu ya kusadisa bantu ya bandinga yonso. Yo yina na 1884, bo salaka kimvuka mosi mpi bo yantikaka kubasisa Nzozulu ya Nkengi ya Sioni (na Kingelesi). Charles Taze Russell vandaka ntwadisi ya kimvuka yango. Yandi vandaka kulonguka Biblia na dikebi yonso mpi yandi vandaka ve kuwa boma ya kusonga bantu nde malongi ya nkaka ya mabundu me katukaka ve na Biblia, mu mbandu Butatu Busantu (nzambi tata, nzambi mwana, nzambi mpeve santu) mpi mutindu bo ke longaka nde moyo ke fwaka ve. Yandi bakisaka nde ntangu Yezu ta kwisa kuvutuka, bantu ta mona yandi ve mpi “bantangu ya bo me tulaka ya makanda” ta suka na 1914. (Luka 21:24) Mpangi Russell sadilaka ntangu na yandi, ngolo mpi mbongo na yandi sambu na kulonga bantu bakieleka yai. Yo kele pwelele nde Yehowa ti Yezu ponaka mpangi Russell na kutwadisa bantu na nsungi yina ya mfunu. Mpangi Russell vandaka ve kuzola nde bantu kukumisa yandi. Na 1896, yandi sonikaka nde yandi mpi bampangi ya nkaka yina vandaka kutwadisa ke zola ve ata fioti nde bantu kupesa bo lukumu. Bo vandaka ve na mfunu nde bantu kubinga bo na bazina ya lukumu, diaka bo zolaka ve nde bampangi kupesa bimvuka to mabundu bazina na bo. Na nima mpangi Russell tubaka nde: “Yai kele ve kisalu ya muntu.” w17.02 4:8, 9

Beto yonso ke bakaka balukanu. Balukanu ya nkaka ke vandaka ya nene ya nkaka ya fioti. Ata mpidina, balukanu na beto lenda natila beto bampasi to mambote. Kana beto ke baka balukanu ya mbote, beto ta zinga mbote mpi na ngemba. Kansi kana beto ke baka balukanu ya mbi, luzingu na beto lenda beba mpi beto ta niokwama. Inki ta sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote? Beto fwete kwikila na Nzambi, disongidila kundima nde yandi ta sadisa beto mpi ta pesa beto mayele ya kubaka balukanu ya mbote. Beto fwete kwikila mpi na Ndinga na yandi, disongidila kundima bandongisila yina kele na kati. (Yak. 1:5-8) Kana beto ke pusana pene-pene na Yehowa mpi ke zola Ndinga na yandi mingi, beto ta kuma kundima nde Yehowa ke zabaka mbote-mbote bampusa na beto. Ebuna, beto ta sadilaka Ndinga na yandi na ntwala ya kubaka balukanu. w17.03 2:2, 3

Bonso Aza, Yehoshafati tudilaka Yehowa ntima ntangu basoda mingi kwisaka kunwanisa bantu ya Yuda. (2 Bans. 20:2-4) Yandi waka boma, yo yina yandi lombaka Yehowa na kusadisa yandi. Yandi zabisaka Yehowa na kisambu nde yandi ti basoda na yandi ta kuka ve kununga bambeni na bo. Yandi tubaka mpi nde bo ke zaba ve nki bo lenda sala. Yehoshafati tulaka ntima nde Yehowa ta sadisa bo. Yandi zabisaka Yehowa bangogo ya kele na mukapu ya bubu. Bonso Yehoshafati, na bantangu ya nkaka ya mpasi, beto ke zabaka ve nki beto lenda sala, nkutu beto lenda wa boma. (2 Bak. 4:8, 9) Kansi yibuka mambu yina Yehoshafati salaka. Yandi sambaka na meso ya bantu mpi monisaka Yehowa nde bo kele ve na ngolo. (2 Bans. 20:5) Batata ya mabuta lenda landa mbandu ya Yehoshafati. Bo lenda lomba Yehowa na kupesa bo mpi mabuta na bo mayele ya kununga bampasi yina bo ke kutana ti yo. Bo fwete wa ve nsoni ya kusala bisambu ya mutindu yai na ntwala ya bantu ya mabuta na bo. Kana batata ke sala mutindu yai, mabuta na bo ta bakisa nde bo ke tudilaka Yehowa ntima. Yehowa ta sadisa beno mutindu yandi sadisaka Yehoshafati. w17.03 3:12, 13