Yuli

Mwana ya Yefte yambulaka nzala na yandi ya kukwela mpi kubuta, kaka sambu na kusadila Yehowa. Inki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi ya kuditambika? Batoko mingi na mabundu, babakala mpi bankento, me buyaka na luzolo yonso kukwela to kubuta, sambu na mwa ntangu mosi buna. Sambu na nki? Bo ke zolaka kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa. Bampangi mingi ya bambuta mpi ke salaka bibansa, bo ke sadilaka ntangu na bo na kisalu ya Yehowa, na kisika ya kulutisa yo ti bana to bantekolo na bo. Bankaka ke tungaka banzo na beto ya lusambu, to me kotaka Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu, mpi me kwendaka na bisika yina kele ti mfunu ya bansamuni mingi. Bankaka ke yidikaka manaka na bo sambu na kusamuna mingi. Yehowa lenda vila ve ata fioti bibansa yina bampangi yai yonso ya kwikama ke sala na zola yonso. (Baeb. 6:10-12) Ebuna nge? Keti nge ta ndima kusala bibansa sambu na kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa? w16.04 1:16, 17

Yezu tubaka nde yandi kele bonso ngungudi mpi balongoki na yandi kele bonso mameme. Yindula fioti: Kana mameme zole kele na ngumba, zole ya nkaka kele na mwa dibengi, mpi mosi kele na kisika ya nkaka, keti beto lenda tuba nde mameme yonso tanu kele na kimvuka? Ve, sambu mameme ya kele na kimvuka ke vandaka kisika mosi mpi ke landaka ngungudi na bo. Mutindu mosi, beto fwete kwendaka na balukutakanu sambu na kuvanda ve ntama ti bampangi. Beto fwete vukanaka sambu na kuvanda “kimvuka mosi” mpi kulanda “ngungudi mosi.” Balukutakanu ke sadisaka beto na kuzola mingi bampangi ya dibuta na beto ya nsi-ntoto ya mvimba. (Nk. 133:1) Bampangi ya nkaka na dibundu, mabuta na bo ya kinsuni me buyaka bo. Kansi Yezu silaka nde yandi ta pesa bo dibuta yina ta zolaka bo mpi ta tudilaka bo dikebi. (Mar. 10:29, 30) Kana nge ke kwenda mbala na mbala na balukutakanu, nge lenda kuma bonso tata, mama, to mpangi na bo. Kuyindula mambu yai ke sadisaka beto na kukwendaka na balukutakanu yonso. w16.04 3:9, 10

Bubu yai, beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke salaka bisambu, ke samunaka, mpi ke kwendaka na balukutakanu. Kana beto ke wakana ve ti bampangi na beto, Yehowa ta ndima ve lusambu na beto. Sambu na kuvanda banduku ya Yehowa, beto fwete lolulaka bankaka kana bo me sala beto mbi. (Luka 11:4; Baef. 4:32) Yehowa ke zolaka nde bansadi na yandi yonso kulolulana mpi kuzinga na ngemba ti bankaka. Yo yina beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke lolulaka bampangi nswalu? Keti mono ke sepelaka kuvanda ti bo?’ Kana nge ke kukaka ve kulolula bampangi, lomba Yehowa na kusadisa nge. Yandi ke waka bisambu ya mutindu yai mpi yandi ta sadisa nge.—1 Yoa. 5:14, 15. w16.05 1:6, 7

Beto ta sala kisalu ya kusamuna bantangu ikwa? Yezu tubaka nde bo ta samuna nsangu ya mbote tii ntangu nsuka ta kwisa. Beto Bambangi ya Yehowa, beto ke landa kusamuna na bilumbu yai ya nsuka sambu beto kele ti mpeve santu ya Yehowa. (Bis. 1:8; 1 Pie. 4:14) Bantu ya mabundu ya nkaka lenda tuba nde, “Beto kele ti mpeve santu.” Kansi, keti bo ke salaka kisalu yina Bambangi ya Yehowa ke salaka na bilumbu yai ya nsuka? Mabundu ya nkaka me mekaka kusamuna bonso beto, kansi bo me kukaka ve. Bankaka ke zolaka kusamuna, kansi bo ke salaka yo kaka bantangu fioti. Bankaka diaka ke mekaka mpi kusamuna nzo na nzo, kansi bo ke longaka ve nsangu ya mbote ya Kimfumu. Yo yina bo ke kukaka ve kusala kisalu yina Yezu salaka. w16.05 2:13, 16

Ntumwa Polo yibusaka Bakristu nde: “Bo longaka beno na kukatula kimuntu ya ntama, yina ke wakana ti bikalulu na beno ya ntama mpi yina ke beba na kulanda banzala na yo ya ke kusaka. Mpi beno fwete landa kukuma ya mpa na ngolo yina ke twadisaka mabanza na beno, mpi beno fwete lwata kimuntu ya mpa yina bo gangaka na kuwakana ti luzolo ya Nzambi na lunungu mpi na kwikama ya kieleka.” (Baef. 4:22-24) Yo ke tendula nde beto fwete landa kusala bikesa sambu na kusoba mpi ‘kulwata kimuntu ya mpa.’ Yo yina, ata beto ke sadilaka Yehowa banda ntama to ve, beto fwete landa na kulonguka bikalulu na yandi. Biblia lenda sadisa beto mpi na kusoba bikalulu na beto sambu na kukuma bonso Yehowa. w16.05 4:8, 9

Beto ke zingaka na paladisu ya kimpeve, yina Yehowa me yidikaka mbote-mbote na bilumbu na beto; yo ke sadisaka beto na kukuma ti bikalulu mingi ya mbote. (Yez. 64:8) Ata beto ke zinga na nsi-ntoto yai ya nku, beto ke kudiwaka na lutaninu na kati ya paladisu ya kimpeve. Beto me zabaka Yehowa mpi bubu yai beto ke bakaka mambote ya zola na yandi. (Yak. 4:8) Na nsi-ntoto ya mpa, beto ta baka mambote yonso ya paladisu ya kimpeve. Beto ta zinga mpi na kiese na nsi ya Kimfumu ya Nzambi, na ntoto yina ta kuma paladisu. Na nsungi yina, Yehowa ta landa kuwumba beto mpi kulonga beto na kiteso ya kuyituka mpenza. (Yez. 11:9) Yehowa ta kumisa mpi mabanza ti nitu na beto ya kukuka. Na nima, beto ta bakisa mbote bansiku ya Nzambi mpi kulemfukila yo ta vanda diaka ve mpasi. Bika beto landa kupesa Yehowa nzila ya kuwumba beto, mpi kumonisa nde beto ke sepelaka ti zola na yandi. w16.06 1:8, 9

Bangogo yai kele na kati ya mambu ya nsuka yina Moize zabisaka bantu ya Izraele. Na mvu 1473 na ntwala ya Kristu, dikanda ya Izraele vandaka na ntoto ya Moabi, pene-pene ya kusabuka nzadi ya Yordani sambu na kubaka Ntoto ya Lusilu. (Kul. 6:1) Moize vandaka me twadisa dezia bantu yai bamvula 40, mpi yandi lombaka bo na kuvanda kikesa sambu na kununga bampasi yina bo ta kutana ti yo. Yo lombaka nde bo tudila Yehowa Nzambi ntima, mpi bo kangama na yandi. Yo yina, bangogo ya nsuka ya diskure ya Moize siamisaka bo na kutudila Yehowa ntima mpi kukangama na yandi. Na nima ya kutubila Bansiku Kumi mpi bansiku ya nkaka ya Yehowa, Moize yibusaka bantu ya Izraele mambu yina kele na Kulonga 6:4, 5. Bantu ya Izraele zabaka nde Yehowa Nzambi na bo kele “Yehowa mosi kaka.” Bantu ya Izraele yina vandaka kwikama vandaka kusambila kaka Nzambi mosi, Nzambi ya ba-nkaka na bo. w16.06 3:2, 3

Yezu tubaka bangogo yai ntangu yandi vandaka na ntoto. Sambu Yezu muntu ta twadisa mvita ya Armagedoni, ntembe kele ve nde bubu yai yandi me zaba dezia ntangu yina yo ta yantika. (Kus. 19:11-16) Kansi beto me zaba ve kilumbu to ntangu yina nsuka ta kwisa. Yo yina beto fwete landa kukengila. Yehowa me tulaka dezia kilumbu yina mpasi ya nene ta yantika, mpi kilumbu yango me kuma pene-pene. “Yo ta sukinina ve!” (Hab. 2:1-3) Sambu na nki beto fwete tula ntembe ve na mambu yai? Mambu yonso yina Yehowa ke tubaka ke lunganaka kaka na ntangu yina yandi tulaka! Yehowa me silaka nde yandi ta gulusa bansadi na yandi na mpasi ya nene. Yo yina, kana beto ke zola kuzinga na nsi-ntoto yina ya mpa, beto fwete landa kukengila. w16.07 2:4-6

Piere tubaka na ntwala nde yandi ta tina ve Yezu ata balongoki ya nkaka kutina. (Mar. 14:27-31, 50) Kansi, ntangu bo kangaka Yezu, bantumwa yonso tinaka, ti Piere mpi. Na nima, Piere buyaka mbala tatu nde yandi me zaba Yezu ve. (Mar. 14:53, 54, 66-72) Kansi Piere waka mpasi mingi sambu na mambu yina yandi salaka. Ebuna Yehowa lolulaka yandi mpi landaka kusadila yandi. Kana nge vandaka longoki na ntangu yina mpi nge zabaka mambu yina Piere salaka, keti nge zolaka kulanda kutudila Yehowa ntima? Bubu yai, keti nge ke bakisaka nde Yehowa kele Nzambi ya mawa mpi yandi lenda bikila muntu ntangu ya kubalula ntima? Kansi bantangu ya nkaka, muntu ya me sala masumu ya nene lenda buya kundima mbi na yandi. Keti nge ta tudila Yehowa ntima nde yandi ke mona, mpi yandi ta yidika mambu na ntangu ya me fwana? Nkutu, kana yo ke lomba kubasisa muntu yina na dibundu, yandi ta sala yo. Keti nge ke ndimaka nde Yehowa ke salaka kaka mambu ya mbote mpi ya lunungu? w16.06 4:8, 9

Yo kele kiese kibeni mutindu Yehowa ke pesaka beto kikesa ntangu yonso yina beto ke vandaka ti basusi. (Nk. 51:17) Polo tubaka bangogo ya mukapu ya bubu ntangu bo vandaka kuniokula Bakristu ya Tesalonika. Yo ke pesa mpenza kikesa na kuzaba nde Yehowa ke zolaka beto mpi ke tudilaka beto dikebi sambu na ntima na yandi ya mbote! Sambu beto kele bantu ya masumu, beto vandaka ve ti kivuvu. Kansi Yehowa me sadisaka beto. (Nk. 49:7, 8) Yehowa me pesaka beto kivuvu mosi ya kitoko. Inki kivuvu? Yezu tubaka nde: “Yai luzolo ya Tata na mono, nde konso muntu yina ke zaba Mwana mpi ke kwikila na yandi kubaka luzingu ya mvula na mvula.” (Yoa. 6:40) Ya kieleka, beto kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu sambu na ntima ya mbote ya nene ya Yehowa. Polo tubaka nde: “Ntima ya mbote ya nene ya Nzambi me monanaka, mpi yo me natilaka bantu ya mitindu yonso luguluku.”—Tito 2:11. w16.07 3:14, 15

Bubu yai mpi bansadi ya Yehowa ke ndimaka ve nde bampangi kuyambula bankwelani na bo, ata mambu yai ke salamaka mingi ve. Kansi yindula nde mpangi mosi me sala bizumba mpi me fwa makwela sambu na kukwela muntu ya nkaka. Kana yandi me balula ve ntima, bo fwete basisa yandi na dibundu sambu dibundu kuvanda bunkete. (1 Bak. 5:11-13) Muntu yango fwete “sala mambu yina ke monisa nde [yandi] me balula ntima” na ntwala ya kuvutula yandi na dibundu. (Luka 3:8; 2 Bak. 2:5-10) Bo me tulaka ve ntangu mosi buna yina fwete luta sambu na kuvutula muntu na dibundu. Bantangu ya nkaka yo lenda sala mvula mosi to bamvula mingi sambu nsumuki kumonisa nde yandi me balula kibeni ntima mpi bo lenda vutula yandi na dibundu. Ata mpidina, muntu ya mutindu yai “ta telama na ntwala ya kisika ya kusambisa ya Nzambi.”—Bar. 14:10-12. w16.08 1:12, 13

Ntumwa Polo sikisaka bampangi yina vandaka ‘kuzola kukuma’ bankuluntu. Kana muntu ke zola kubaka kima mosi ya kele ntama, yandi fwete sala bikesa mingi; bantangu ya nkaka, yo lenda lomba kutandula diboko sambu na kubaka yo. Inki beto ta tuba sambu na mpangi ya ke zola kukuma nsadi ya kisalu? Yandi fwete sala ngolo sambu na kutomisa bikalulu na yandi. Na nima ya kukuma nsadi ya kisalu, yandi fwete landa kusala bikesa sambu na kutomisa bikalulu yina ta sadisa yandi na kukuma nkuluntu. Bampangi mingi ke sala bansoba na luzingu na bo sambu na kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa. Bo ke kuma bapasudi-nzila, ke sala na Betele, mpi ke tunga Banzo ya Kimfumu. w16.08 3:3, 4

Inki Nehemia monaka ntangu yandi kwendaka na Yeruzalemi? Yandi monaka Bayuda me yambula kutunga bibaka ya Yeruzalemi sambu bambeni vandaka kusosa kunwanisa bo. Kima mosi ve vandaka kutanina Yeruzalemi, mpi Bayuda lembaka nitu. Nehemia kudiwaka nki mutindu? Keti yandi lembaka nitu mpi bwisaka maboko? Ve! Nehemia vandaka kutudila Yehowa ntima, bonso Moize, Aza mpi bansadi ya nkaka ya kwikama ya Yehowa. Na dibaku yai, Nehemia lombaka Yehowa na kusadisa yandi. (Kub. 17:8-13; 2 Bans. 14:8-13) Ebuna Yehowa sadisaka yandi. Nzambi sadilaka ‘ngolo na yandi ya nene’ mpi ‘diboko na yandi ya ngolo’ sambu na kupesa Bayuda kikesa. (Neh. 2:17-20; 6:9) Keti nge ke ndimaka nde bubu yai Yehowa ke sadilaka ‘ngolo na yandi ya nene’ mpi ‘diboko na yandi ya ngolo’ sambu na kupesa bansadi na yandi kikesa? w16.09 1:9

Zulunalu mosi ya Pays-bas, tubilaka mutindu bamfumu ya mabundu ke lwataka na balukutakanu na bo. Yo tubaka nde: “Bo ke lwataka bilele ya kubakila mupepe, mingi-mingi kana ntangu kele ngolo.” Kansi zulunalu yango tubaka nde, Bambangi ya Yehowa ke lwataka ve mutindu yina na balukutakanu na bo ya nene. Mbala mingi bantu ke sikisaka Bambangi ya Yehowa sambu na kulwata na bo. Ntumwa Polo tubaka nde Bakristu fwete lwata “kukonda kulutisa ndilu” mpi kulwata na bo fwete monisa nde bo kele ti “mayele ya kutadila mambu mbote,” mpi bo kele bansadi ya Nzambi. (1 Tim. 2:9, 10, noti na nsi ya lutiti) Ata Polo vandaka kutubila bankento, ndongisila yai ke tadila mpi bampangi-babakala. Kulwata mbote kele mfunu sambu na beto mpi sambu na Yehowa, Nzambi yina beto ke sambilaka. (Kuy. 3:21) Biblia ke monisa pwelele nde Yehowa, Mfumu ya zulu ti ntoto, me pesaka bansadi na yandi minsiku sambu bo lwata mutindu yandi ke zolaka. Yo yina bilele na beto fwete sepedisa Yehowa, Mfumu ya Kuluta Nene. w16.09 3:1, 2

Bampangi ya nkaka ke zolaka kulonguka bambikudulu ya Biblia to kufwanisa masolo ya Biblia ti mambu yina bantu ya istware, ya siansi to ya bantu ya nkaka ya mayele ke tubaka. Beto baka mbandu ya Kuyantika 3:15. Yehowa tubaka mbikudulu yai ntangu Adami ti Eva kolamaka na yandi mpi buyaka mutindu na yandi ya kuyala. Yo kele mbikudulu ya ntete ya Biblia. Yo ke sadisaka beto na kubakisa nde Kimfumu ya Nzambi ta monisa nde Nzambi ke yalaka na mutindu ya kuluta mbote mpi Kimfumu na yandi ta manisa bampasi yonso. Inki mutindu nge lenda longuka Kuyantika 3:15? Sonika baverse ya Biblia yina ke tubila mutindu mbikudulu yai ta lungana. Na nima, sosa kuzaba ntangu yina bo sonikaka baverse yango mpi tula yo na ndonga. Nge ta bakisa nde ata bansoniki ya Biblia zingaka na bansungi ya kuswaswana, bo sonikaka mambu yina ke sadisa beto na kubakisa mbikudulu yai mbote-mbote. Diambu yai lenda sadisa nge na kundimisa muntu nde mpeve ya Yehowa twadisaka bo. w16.09 4:8

Na ntangu mosi buna, ntumwa Piere vandaka ti bangindu ya mbi sambu na bantu yina vandaka ve Bayuda. Kansi, malembe-malembe yandi katulaka bangindu yina ya mbi. (Bis. 10:28, 34, 35; Bag. 2:11-14) Mutindu mosi, kana beto mona nde beto me kuma ti bangindu ya mbi, ata ya fioti, sambu na bantu ya nkaka to mwa lulendo sambu na mpusu na beto, beto fwete sala bikesa sambu na kukatula yo. (1 Pie. 1:22) Inki lenda sadisa beto? Kuvila ve nde bantu ya bansi yonso kele bantu ya kukonda kukuka, mpi muntu mosi ve me fwana na kuguluka. (Bar. 3:9, 10, 21-24) Yo yina beto fwete yindula ve nde beto me luta bantu ya nkaka! Beto fwete vanda bonso ntumwa Polo, yina songaka Bakristu ya nkaka nde ‘bo vandaka diaka ve banzenza’ kansi “bantu ya nzo ya Nzambi.” (Baef. 2:19) Beto yonso fwete sala bikesa ya kukatula bangindu ya mbi sambu na bantu ya nkaka mpi kulwata kimuntu ya mpa.—Bakol. 3:10, 11. w16.10 1:9

Inki ta sadisa beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo? Na Biblia, Yehowa me songaka beto mambu yina yandi ta sala na bilumbu ke kwisa mpi mambu yina beto fwete sala sambu na kuvanda na kiese. Yo yina beto fwete tangaka Biblia konso kilumbu mpi kusala mambu yina yo ke lomba beto. (Nk. 1:1-3; Bis. 17:11) Yehowa ke pesaka beto mpi ‘madia ya kimpeve na ntangu ya me fwana’ na nzila ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Mat. 24:45) Bonso bansadi ya Nzambi ya ntangu ya ntama, beto fwete tangaka balusilu ya Nzambi konso kilumbu mpi kuyindula yo mingi. Yo ta sadisa beto na kubikala ya kwikama na Nzambi mpi kuvingila ntangu yina Kimfumu na yandi ta yala ntoto ya mvimba. (Baeb. 11:1) Inki sadisaka diaka bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama na kukumisa lukwikilu na bo ngolo? Bo vandaka kulomba Yehowa na kusadisa bo; ntangu bo vandaka kumona nde yandi me pesa mvutu na bisambu na bo, lukwikilu na bo vandaka kukuma ngolo.—Neh. 1:4, 11; Nk. 34:4, 15, 17; Dan. 9:19-21. w16.10 3:7, 8

Yezu tubaka nde: “Nsiku ya kuluta nene na kati ya Nsiku” kele kuzola Nzambi. (Mat. 22:35-40) Lukwikilu ti zola kele mfunu mingi, mpi mbala mingi Biblia ke tubilaka yo zole kisika mosi. Polo songaka bampangi na kulwata “kitaninu-ntulu ya lukwikilu mpi zola.” (1 Bate. 5:8) Yoane sonikaka nde nsiku ya Nzambi ke tendula, “beto kwikila na zina ya Mwana na yandi Yezu Kristu mpi beto zolana.” (1 Yoa. 3:23) Polo sonikaka mpi nde: “Kansi ntangu yai, mambu yai tatu me bikala: lukwikilu, kivuvu, zola; kansi na mambu yai yonso tatu, zola me luta mfunu.” (1 Bak. 13:13) Na bilumbu ke kwisa, yo ta vanda diaka ve mfunu na kumonisa lukwikilu na balusilu ya Nzambi ya me tala ntoto ya mpa, sambu yo ta vanda dezia me lungana. Beto ta zinga na kiese, mutindu Biblia ke tubaka. Kansi, beto ta landa kuzola Nzambi mpi bantu. Ee, beto ta kuma kuzola bo mingi, mpi mvula na mvula. w16.10 4:15-17

Na mvu-nkama ya ntete, nto-kimvuka tindaka bampangi-babakala ya nkaka na kukwenda kuzabisa mabundu bansiku yina bantumwa mpi bankuluntu ya Yeruzalemi, disongidila nto-kimvuka, basisaka. (Bis. 16:4) Mabundu zitisaka bansiku yai mpi bo landaka “kukuma ngolo na lukwikilu mpi kukuma mingi konso kilumbu.” Bubu yai, beto mpi fwete lemfuka na bantuma yina organizasio ya Nzambi ke pesaka. Biblia, mukanda ya Yehowa, ke tuba nde beto yonso fwete lemfukila bantu yina ke twadisaka beto. (Kul. 30:16; Baeb. 13:7, 17) Bantu yina kele ya kwikama na Yehowa ke vandaka ve ntu-ngolo mpi ke bokutaka ve sambu na bantuma yina dibundu ya Nzambi ke pesaka. Beto fwete vanda ve bonso Diotrefesi, yina vandaka ve kuzitisa bampangi yina vandaka kutwadisa dibundu. (3 Yoa. 9, 10) Kana beto ke zitisa bantuma yina dibundu ke pesaka beto, beto ta vanda na ngemba mpi na bumosi. Yo yina, kudiyula nde: ‘Keti mono ke siamisaka bampangi na kuvanda ya kwikama na Yehowa? Keti mono ke lemfukaka nswalu na bantuma yina organizasio ya Nzambi ke pesaka?’ w16.11 2:10, 11

Bayuda yina kwendaka na kimpika, bayina vandaka kulanda bantuma ya Yehowa vandaka kuzinga mbote na Babilone. Bantu ya Babilone pesaka Bayuda nswa ya kusala bisalu mpi banzietelo na insi ya mvimba. Na ntangu yina, Babilone vandaka mbanza ya nene ya mumbongo. Nkutu, Bayuda mingi kumaka bamvwama. Luzingu na bo na kimpika vandaka ve kiteso mosi ti ya bantu ya Izraele na Ezipte. (Kub. 2:23-25) Keti bantu ya Izraele ta sambila diaka Nzambi na mutindu ya mbote? Yo monanaka bonso nde bo ta basika ve na kimpika, sambu na ntangu yina bantu ya Babilone vandaka ve kupesa bampika na bo kimpwanza. Kansi, Yehowa Nzambi silaka nde bantu na yandi ta basika na kimpika mpi yo salamaka mutindu yina. Ya kieleka, balusilu ya Nzambi ke lunganaka ntangu yonso!—Yez. 55:11. w16.11 4:3, 5

Bakristu ya nkaka na mvu-nkama ya ntete vandaka ntete na luzingu, nki mutindu mambu yai vandaka kutadila bo? Na nzila ya nkudulu, Nzambi lolulaka masumu ya Polo ti ya Bakristu ya nkaka. Yehowa tulaka bo mafuta na nzila ya mpeve santu sambu bo kuma bana na yandi. Kana bo bikala ya kwikama, bo ta zinga na zulu mpi ta yala ti Kristu. Kansi nki mutindu bo vandaka “ya kufwa na yina me tala disumu”? Polo sadilaka kutuba ya kifwani sambu na kumonisa nde mutindu na bo ya kuzinga sobaka mpenza. Yandi tubaka nde Yezu fwaka, kansi na nima yandi futumukaka mpi kumaka kigangwa ya kimpeve yina ke fwaka ve. Yo yina lufwa vandaka “diaka ve ti kiyeka na zulu na yandi.” Kiteso mosi, yo vandaka bonso nde Bakristu mpi fwaka. Luzingu na bo sobaka kibeni sambu bo bikaka diaka ve nde banzala na bo ya nitu kuyala bo. Katuka ntangu yina, bo salaka yonso sambu na kuzinga na mutindu yina vandaka kusepedisa Nzambi. Bo vandaka “ya kufwa sambu na disumu, kansi bonso bantu ya moyo sambu na Nzambi na nzila ya Kristu Yezu.”—Bar. 6:9, 11. w16.12 1:9, 10

Yo ke tendula ve nde muntu fwete yindula mpi kutubila kaka mambu ya Yehowa to ya Biblia. Mu mbandu, bansadi ya Nzambi ya mvu-nkama ya ntete vandaka kuzinga bonso bantu yonso. Bo vandaka kudia mpi kunwa, kukwela, kubuta mpi kusala bisalu. (Mar. 6:3; 1 Bate. 2:9) Kansi Polo mpi Bakristu ya nkaka ya mvu-nkama ya ntete vandaka kubika ve nde mambu yai ya luzingu kukuma mambu ya kuluta mfunu na luzingu na bo. Mu mbandu, beto me zaba nde Polo vandaka kusala batenta sambu na kuzwa bima ya kuzingila. Kansi kisalu na yandi vandaka ve kima ya kuluta mfunu na luzingu na yandi. Kima ya kuluta mfunu na luzingu ya Polo vandaka kusadila Nzambi. Polo vandaka kutula dikebi na yandi kaka na kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga. (Bis. 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35) Yo lombaka nde bampangi ya Roma kulanda mbandu ya Polo. Beto mpi fwete landa mbandu na yandi.—Bar. 15:15, 16. w16.12 2:5, 15, 16

Beto lenda ndima nde mambu yonso yina beto ke salaka sambu na kusadila Yehowa kele mfunu na meso na yandi. Yandi ke bakisaka ntangu beto ke vandaka ti keti-keti to ntangu beto ke ndimaka ve nde beto lenda sala kima mosi. Yandi ke tudilaka beto dikebi ntangu beto ke kudiyangisaka sambu na kisalu to sambu na kulungisa bampusa ya dibuta na beto. Yandi ke bakisaka beto kana beto ke kuka diaka ve kusala mingi na kisalu na yandi mutindu beto vandaka kusala ntete sambu beto me kuma kubela to me lemba nitu. Beto lenda tula mpenza ntima nde kana beto ke bikala ya kwikama ntangu beto ke kutana ti bampasi, yo kele mfunu na meso ya Yehowa. (Baeb. 6:10, 11) Yibuka mpi nde Yehowa kele “Muntu ya ke waka kisambu.” Beto lenda ndima nde kana beto samba yandi, yandi ta wa beto. (Nk. 65:2) “Tata ya mawa mingi mpi Nzambi yina ke lembikaka bantu yonso” ta pesa beto bima yonso yina beto kele na yo mfunu sambu beto landa kuvanda pene-pene na yandi. Bantangu ya nkaka yandi lenda sadila bampangi na beto sambu na kusala yo. (2 Bak. 1:3) Yehowa ke waka kiese ntangu beto ke wilaka bankaka mawa. (Mat. 6:3, 4) Yandi ke sila nde yandi ta sakumuna beto sambu na ntima ya mbote yina beto ke monisaka. w16.12 4:13, 14

Ntangu Yezu kwisaka na ntoto, yandi bakaka lukanu ya kubuya bampukumuna ya Satana. (Mat. 4:10) Yo yina, na mpimpa yina yitaka lufwa na yandi, Yezu ndimisaka Tata na yandi nde yandi ke zola kusala luzolo ya Tata na yandi. Yandi tubaka nde: “Tata, kana nge me zola, katula dikopa yai na mono. Ata mpidina, bika luzolo na nge kusalama kansi luzolo na mono ve.” (Luka 22:42) Keti beto lenda landa mbandu ya Yezu mpi kusadila kimpwanza na beto sambu na kupesa Nzambi lukumu mpi kusala luzolo na yandi? Ee, beto lenda landa mbandu ya Yezu sambu Nzambi gangaka beto mpi na kifwani na yandi. (Kuy. 1:26) Kansi, beto ke vandaka ve ti kimpwanza na mambu yonso bonso Yehowa. Ndinga ya Nzambi ke tendula nde Yehowa me tulaka bandilu na kimpwanza na beto mpi yandi ke zolaka nde beto zitisa bandilu yina. Mu mbandu, bankento fwete lemfukila babakala na bo mpi bana fwete lemfukila bibuti na bo.—Baef. 5:22; 6:1. w17.01 2:4, 5

Nsungi na beto me swaswana ti bansungi ya nkaka. Kitini ya organizasio ya Yehowa yina kele awa na ntoto ke yela na mutindu ya kuyituka. Yo ke monisa nde mambu ya nkaka ta soba. Bansoba yai lenda kumina beto mpi. Kana yo me kumina beto, yo ke vandaka ve pete na kundima yo. Kansi kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta tula ve dikebi na mambu yina beto mosi ke zola, kansi na mambu ya mfunu sambu mambote ya Kimfumu kukwenda na ntwala. Kana beto sala mutindu yina, beto ta landa kuzinga na bumosi. Polo sonikilaka Bakristu ya Roma nde: “Mutindu nitu mosi kele ti bitini mingi, kansi bitini yina yonso ke salaka ve kaka kisalu mosi, mutindu mosi beto mpi, ata beto kele mingi, beto kele nitu mosi na bumosi ti Kristu.” (Bar. 12:4, 5) Bansadi ya Yehowa yonso ke sepelaka kupesa maboko na Kimfumu mpi ke ndimaka kusala mambu yonso yina Yehowa ke lombaka bo. Bankuluntu fwete pesa baleke formasio. Baleke fwete lungisa mikumba ya nene ti luzitu mpi kudikulumusa. Bampangi-babakala ke waka kiese mingi ntangu bankento na bo ke landaka kusadisa bo ata ntangu mambu ya luzingu na bo me soba. Bampangi-bankento ya mutindu yai ke landaka mbandu ya Prisila, yina landaka kusala na kwikama yonso ti bakala na yandi Akilasi.—Bis. 18:2. w17.01 5:15, 16

Gideoni tudilaka Yehowa ntima mpi ndimaka mukumba yina Nzambi pesaka yandi. Gideoni sosaka kubakisa mbote-mbote mambu yina Yehowa vandaka kulomba yandi mpi yandi sambaka sambu Yehowa kusadisa yandi. (Baz. 6:36-40) Gideoni vandaka bakala ya ngolo, ya kikesa mpi ya mayele kibeni. (Baz. 6:11, 27) Na nima, ntangu bantu lombaka yandi na kuyala bo, yandi buyaka. Na nima ya kusala mambu yina Yehowa songaka yandi, Gideoni vutukaka na nzo na yandi. (Baz. 8:22, 23, 29) Kana muntu me ndima mukumba mosi ya mpa to ke zola kusala mingi na dibundu, yo ke tendula ve nde yandi ke zabaka ve bandilu na yandi. Biblia ke tuba nde yo kele mbote nde nsadi ya Yehowa kudipesa mingi na kusadila bampangi na yandi mpi kuyela na kimpeve. (1 Tim. 4:13-15) Ata mpidina, keti yo ke tendula nde sambu na kuyela na kimpeve beto fwete baka mukumba ya mpa? Ve. Beto yonso lenda landa na kutomisa bikalulu na beto mpi makuki yina Yehowa me pesaka beto sambu na kusadila yandi mbote kuluta mpi kusadisa bantu ya nkaka. w17.01 3:15, 16

Yehowa salaka bibansa ya nene sambu na kufuta nkudulu. (1 Pie. 1:19) Sambu yandi ke zolaka beto mingi, yandi ndimaka nde Mwana na yandi yina yandi ke zolaka mingi kufwa sambu na beto. Yezu me bakaka kisika ya Adami, beto lenda tuba nde yandi me kumaka tata na beto. (1 Bak. 15:45) Yezu me pesaka beto dibaku ya kuzinga mvula na mvula mpi ya kukuma diaka bantu ya dibuta ya Nzambi. Nkudulu me pesaka beto nzila ya kukuma bantu ya kukuka mpi Yehowa lenda ndima beto diaka na dibuta na yandi kukonda kufwa bansiku na yandi. Yindula kiese yina ta vanda ntangu bantu yonso ya kwikama ta kuma bantu ya kukuka! Nsuka-nsuka, bigangwa yonso na zulu ti bantu yonso na ntoto ta kuma na dibuta mosi. Beto yonso ta kuma bana ya Nzambi. (Bar. 8:21) Ntonda sambu na nkudulu fwete pusa beto na kuzabisa bantu dikabu yai ya mbalu mingi. w17.02 1:17, 19

Nzozulu ya Nkengi ya Yuli 15, 2013, tendulaka nde “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kele Nto-Kimvuka, disongidila kimvuka mosi ya fioti ya bampangi ya bo me tulaka mafuta. Bampangi ya Nto-Kimvuka ke bakaka balukanu ya nene na kimvuka, bo ke salaka lukutakanu na bo konso mposo. Yo ke sadisaka bo na kusolula mbote mpi na kusala na bumosi. (Bing. 20:18) Mpangi mosi ve na Nto-Kimvuka kele mfunu mingi kuluta bankaka, yo yina konso mvula mpangi mosi na kati na bo ke twadisaka balukutakanu na bo. (1 Pie. 5:1) Bakomite sambanu ya Nto-Kimvuka ke twadisaka mpi mambu kaka mutindu yina. Na Nto-Kimvuka, ata mpangi mosi ve ke monaka nde yandi kele mfumu na kati ya kimvuka yina. Bo yonso ke bakisaka nde bo kele bampika ya Mfumu bonso Bakristu yonso ya nkaka, konso mpangi ya Nto-Kimvuka ke diaka madia ya kimpeve mpi ke landaka lutwadisu ya mpika ya kwikama. Bampangi ya Nto-Kimvuka ke solulaka ve ti Nzambi, mpi bo kele ve bantu ya kukuka. Bantangu ya nkaka, bo lenda tendula verse mosi na mutindu ya me fwana ve, bo lenda pesa mpi lutwadisu mosi yina kele mbote ve. w17.02 4:10-12

Kudipesa na Yehowa mpi kubaka mbotika kele mutindu ya mbote ya kumonisa ntonda sambu na nkudulu. Beto ke monisaka nde beto ke sepelaka na yo ntangu beto ke kudipesaka na yandi mpi ke bakaka mbotika. Kusala mutindu yina ke monisaka mpi pwelele nde beto ke kwikilaka na nkudulu mpi nde “beto kele bantu ya Yehowa.” (Bar. 14:8) Zola ke pusaka Yehowa na kusala mambu yonso yina yandi ke salaka. Yandi ke zolaka nde bansadi na yandi yonso kulanda mbandu na yandi mpi kuzolana bo na bo. (1 Yoa. 4:8-11) Kana beto ke zola bantu, beto ke monisa pwelele nde beto ke zola kuvanda “bana ya Tata na [beto] yina kele na zulu.” (Mat. 5:43-48) Nsiku ya ntete ya kuluta nene kele kuzola Yehowa, ya zole kele kuzola bantu ya nkaka. (Mat. 22:37-40) Beto lenda monisila bantu zola kana beto longa bo nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Kana beto ke lemfuka na nsiku ya Yehowa ya kuzola bantu, mingi-mingi bampangi na beto, zola na beto sambu na yandi ta kuma “ya kukuka.”—1 Yoa. 4:12, 20. w17.02 2:13, 14

Nge lenda yindula nde lukanu yango vandaka pete, sambu kusadila Yehowa kele mbote kuluta kusambila nzambi ya nkaka. Muntu ya mayele lenda meka ve kusambila kiteki. Kansi bantu ya Izraele kukaka ve kubaka lukanu. Biblia ke tuba nde bo vandaka ‘kutenga-tenga na kati ya bangindu zole.’ Eliya siamisaka bo na mayele yonso na kusambila Yehowa, Nzambi ya kieleka. Sambu na nki bantu ya Izraele vandaka kukuka ve kubaka lukanu ya mbote? Ya ntete, bo vandaka ve ti lukwikilu na Yehowa mpi bo buyaka kuwidikila yandi. Bo tudilaka ve Yehowa ntima mpi bo sosaka ve kuzaba Yehowa mpi mayele na yandi. Kana bo longukaka mambu ya Yehowa, yo zolaka kusadisa bo na kubaka lukanu ya mbote. (Nk. 25:12) Ya zole, bantu ya Izraele kumaka kulanda bantu ya makanda ya nkaka, yina sobaka mutindu na bo ya kuyindula mpi kumaka kubakila bo balukanu, nsuka-nsuka, bo kumaka mpi kusambila banzambi na bo ya luvunu. Bamvula mingi na ntwala, Yehowa kebisaka bo na diambu yai.—Kub. 23:2. w17.03 2:6, 7

Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Ezekiasi? Mu mbandu, ntangu kima mosi ke zola kubebisa kinduku na beto ti Yehowa, to kisalu mosi ke kanga beto nzila ya kusadila Yehowa mbote-mbote. Bubu yai, bantu mingi ke monaka bantu ya nkaka bonso banzambi. Bo ke sikisaka mpi ke kumisaka bantu ya lukumu mpi bantu ya nkaka yina bo me zaba nkutu ve. Bantu mingi ke bakaka ntangu mingi na kutanga bansangu ya bantu ya mutindu yai to kutala bafoto na bo. Bankaka ke solulaka mingi ti bantu na Internet, mpi na banzila ya nkaka yina bantu ke sadilaka. Ya kieleka, beto ke sepelaka mingi kusolula ti bantu ya dibuta to banduku na beto na ba-apareyi yai. Kansi beto lenda lutisa ntangu na beto yonso na kusolula ti bantu na nzila ya ba-apareyi. Nkutu beto lenda kuma lulendo kana bantu mingi ke sikisa bafoto mpi mambu yina beto me sonika na Internet. Beto lenda wa mpi mpasi na ntima, kana bantu ke tudila yo ve dikebi. Kudiyula nde: ‘Keti mono ke buyaka kutadila bantu ya nkaka bonso banzambi? Keti mono ke lutisaka ntangu mingi na mambu yina kele mpenza mfunu mingi ve?’—Baef. 5:15, 16. w17.03 3:14, 17