Yanuari

Beto ke zinga na bilumbu ya nsuka kibeni. Bantu mingi ke sala mambu ya mbi mpenza. Bantu ya mbi ke ‘mena bonso matiti.’ (Nk. 92:7) Beto ke yitukaka ve kana bantu ke buya kusala mambu yina Nzambi ke zolaka. Polo songaka Bakristu nde: ‘Beno vanda bana ya fioti na mambu ya mbi kansi beno kuma bambuta na mutindu na beno ya kubakisa mambu.’ (1 Bak. 14:20) Inki mutindu beto lenda sala yo? Mukapu ya bubu ke pesa mvutu na ngiufula yina, yo ke tuba nde: “Bantu yina ke sosaka Yehowa lenda bakisa mambu yonso.” Yo ke tendula nde bo ke bakisaka mambu yonso yina kele mfunu sambu na kusepedisa Yehowa. Bingana 2:7, 9 ke monisa nde Yehowa ke pesaka mayele na bantu yina ke salaka mambu ya mbote, sambu bo “bakisa mambu ya lunungu, ya mbote, mpi ya me fwana, nzila ya mvimba ya mambu ya mbote.” Nzambi pesaka Noa, Daniele, mpi Yobi mayele ya mutindu yai. (Ezek. 14:14) Bubu yai, Nzambi ke pesaka mpi bansadi na yandi mayele yai. Keti nge mpi kele ti yo? Sambu nge ‘bakisa mambu yonso,’ yina ke sepedisaka Yehowa, nge fwete zaba yandi ntete mbote-mbote. w18.02 8 § 1-3

Ata muntu mosi ve fwete pusa mwana to longoki ya Biblia na ngolo na kubaka mbotika. Yehowa ke pusaka beto ve na ngolo na kusadila yandi. (1 Yoa. 4:8) Ntangu beto ke longa bantu ya nkaka, beto fwete sadisa bo na kubakisa mfunu ya kuyedisa kinduku ya ngolo ti Yehowa. Kana longoki ya Biblia ke sepela ti bakieleka ya Nzambi mpi ke sala mambu yonso yina Bakristu ya kieleka ke salaka, yo ta pusa yandi na kubaka mbotika. (2 Bak. 5:14, 15) Muntu fwete vanda ve ti mvula mosi buna sambu na kubaka mbotika. Bantu yonso kele kiteso mosi ve, balongoki ya Biblia ya nkaka ke yelaka nswalu kuluta bankaka. Kilumbu ya mbotika ke vandaka kilumbu ya kiese mingi. Yo kele mpi ntangu ya kuyindula mbote-mbote ntendula ya kudipesa na Nzambi mpi ya kubaka mbotika. Yo ke vandaka pete ve na kusala mambu yonso yina Bakristu ya kieleka fwete sala. Balongoki ya Yezu fwete zinga “diaka ve sambu na bo mosi, kansi sambu na muntu yina fwaka sambu na bo mpi yina Nzambi futumunaka.”—2 Bak. 5:15; Mat. 16:24. w18.03 6 § 14; 7 § 15-17

Keti nge ke waka boma ya kuyamba banzenza? Kana mpidina, nge ke vidisaka dibaku ya kulutisa ntangu ya mbote mpi ya kuzabana ti banduku yina nge ta zinga ti bo kimakulu. Kikalulu ya kuyamba banzenza ke sadisaka beto na kudiwa ve beto mosi. Yo yina sambu na nki kuwa boma ya kuyamba banzenza? Beto tubila mambu yina ke pesaka bantu ya nkaka boma. Diambu mosi kele nde bansadi ya Yehowa ke vandaka ti bisalu mpi mikumba mingi. Bampangi ya nkaka lenda yindula nde bo kele ve ti ntangu mpi ngolo ya kuyamba banzenza. Kana nge ke yindula mutindu yina, nge lenda soba manaka na nge sambu nge zwa ntangu ya kuyamba banzenza to kukwenda na nzo ya bampangi kana bo me bingisa nge. Kusala mutindu yai kele mbote sambu Biblia ke lombaka beto na kuyamba banzenza. Yo yina kuyamba banzenza kele mfunu mingi. Kansi sambu na kuzwa ntangu ya kusala yo, beto fwete lutisaka ve ntangu mingi na mambu ya kukonda mfunu. w18.03 16 § 13-14

Yezu kele mbandu ya kuluta mbote na bantu yonso ya kimpeve. Ntangu yandi vandaka na ntoto, yandi monisaka nde yandi ke landaka mbandu ya Tata na yandi. Yezu vandaka kuyindula mpi kusala mambu bonso Yehowa. Yandi salaka luzolo ya Nzambi mpi zitisaka bansiku na yandi. (Yoa. 8:29; 14:9; 15:10) Mu mbandu, fwanisa ntima-mawa ya Yehowa yina Yezaya tubilaka ti ntima-mawa ya Yezu yina Marko tubilaka. (Yez. 63:9; Mar. 6:34) Keti nge ke vandaka ntangu yonso ya kuyilama na kuwila bantu mawa mpi kusadisa bo sambu na kulanda mbandu ya Yezu? Keti nge ke landaka mbandu ya Yezu ya kulonga mingi nsangu ya mbote? Bantu ya kimpeve ke wilaka bantu mawa mpi ke sadisaka bo. w18.02 21 § 12

Yo kele pete ve na kusansa bana na nsi-ntoto yai ya bubu. (2 Tim. 3:1-5) Ntangu bana ke butukaka, bo ke zabaka ve mambu ya mbote ti ya mbi mpi kansansa na bo ke vandaka ve ya kulongama. Yo yina bibuti fwete longa bana sambu bana kulonga mpi kansansa na bo. (Bar. 2:14, 15) Muntu mosi ya mayele ya ke longukaka Biblia tubaka nde ngogo ya Kigreki ya bo me balula nde “disipline” lenda tendula mpi “kuyela ya mwana” to kusansa yandi na kukuma mbuta ya mayele. Kana bibuti ke longa bana na bo na zola, bana ta kudiwa na lutaninu. Bo ta bakisa nde kimpwanza na beto kele ti bandilu mpi nde konso kima yina bo ke salaka lenda natila bo mambote to bampasi. Yo yina, bibuti fwete tula ntima na mayele ya Yehowa sambu na kusansa bana na bo. Mutindu ya kusansa bana me swaswana na kutadila kisika muntu ke zingaka mpi yo ke landa kusoba. Kansi, bibuti yina ke widikilaka Nzambi ke kondaka ve mambu ya kulonga bana na bo to ke tulaka ve ntima na mayele na bo to na bangindu ya bantu. w18.03 30 § 8-9

Leke, ata nge kele na nzo na beno, kinduku na nge ti Yehowa kele mukumba na nge mosi. Sambu na nki yo kele mfunu na kuvila ve mambu yai? Sambu ntangu nge ke yela, nge ta kuma ti bangindu ya nkaka mpi nge ta kutana ti mambu ya nkaka. Toko mosi ya nkento tubaka nde: “Mwana lenda buya kukonda mpasi bima yina bo ke pesa yandi na dati yina yandi butukaka sambu yandi kele Mbangi ya Yehowa. Kansi na nima ya bamvula, ntangu yandi ke yela, nzala ya kuvukisa nitu ke kumaka ngolo, na ntangu yina yandi fwete monisa lukwikilu ya ngolo mpi kundima nde kuzitisa bansiku ya Yehowa ke vandaka ntangu yonso sambu na mambote na beto.” Ata bambuta yina ke baka mbotika ke kutanaka ti mambu yina lenda meka lukwikilu na bo. Mu mbandu, bo lenda kutana ti bampasi na makwela, maladi to mambu ya me tala kisalu. Beto yonso, bambuta mpi baleke, fwete kangama na Yehowa na konso mambu yina beto ke kutana ti yo.—Yak. 1:12-14. w17.12 24 § 4-5

Davidi kutanaka ti bampasi mingi yina bantu mingi me kutanaka ntete ve ti yo. Ata mpidina, Davidi, nduku ya Nzambi, waka ve makasi. Yandi sonikaka nde: “Yambula makasi mpi bikisa nganzi; kuwa ve makasi mpi kusala ve mambu ya mbi.” (Nk. 37:8) Kikuma ya kuluta nene ya ‘kuyambula makasi’ kele nde beto ke zola kulanda mbandu ya Yehowa. ‘Yandi ke sadilaka beto ve mambu na kutadila masumu na beto’ kansi yandi ke lolulaka beto. (Nk. 103:10) Beto ta baka mpi mambote ya nkaka. Mu mbandu, makasi lenda sala nde beto kuma kubela tension mpi maladi ya mpema. Yo lenda bebisa mpi bitini ya nkaka ya nitu na beto mu mbandu foie mpi pancréas, beto lenda bela maladi ya nkaka na divumu (troubles digestifs). Makasi ke salaka mpi nde beto kuma kuyindula diaka ve mbote. Yo lenda pusa beto na kutuba to kusala mambu yina ta pesa bankaka mpasi mpi beto lenda bela ntu bamvula mingi. Kuvanda pima kele mbote mingi. Biblia ke tuba nde: “Ntima ya pima ke pesaka luzingu na nitu.” (Bing. 14:30) Kansi nki beto lenda sala ntangu muntu me sala mambu yina me pesa beto makasi? Inki mutindu beto lenda tula ngemba ti mpangi? Bandongisila ya Biblia lenda sadisa beto. w18.01 10 § 14-15

Davidi zolaka ve kutuba nde yandi ta fwa ve ata fioti to nde bo ta zika yandi ve na maziamu. Biblia ke tuba pwelele nde Davidi kumaka mbuta mpi fwaka, “Davidi lalaka sambu na kupema ti ba-nkaka na yandi mpi bo zikaka yandi na Mbanza ya Davidi.” (1 Bant. 2:1, 10) Kansi Nkunga 16:10 vandaka kutubila kibeni nani? Bamposo fioti na nima ya lufwa mpi lufutumuku ya Yezu, Piere salaka diskure na ntwala ya bantu mingi, Bayuda mpi bantu yina kotaka na dibundu ya Bayuda. (Bis. 2:29-32) Yandi yibusaka bo nde Davidi fwaka mpi bo zikaka yandi. Piere yikaka nde Davidi “monaka na ntwala mpi tubilaka lufutumuku” ya Mesia. Biblia ke tuba ve nde muntu mosi na kati na bo tulaka ntembe ntangu Piere tendulaka mambu yai. Sambu na kundimisa kieleka yina, Piere vutukilaka bangogo ya Nkunga 110:1. (Bis. 2:33-36) Piere sadisaka bantu mingi na kundima nde ya masonga Yezu vandaka “Mfumu mpi Kristu.” Bantu bakisaka nde Nkunga 16:10 lunganaka ntangu Yezu futumukaka. w17.12 10 § 10-12

Bampangi ya Nto-Kimvuka ke sadilaka makabu na kwikama mpi na mayele yonso. (Mat. 24:45) Bo ke sambaka sambu na kubaka balukanu ya mbote mpi kuyidika na ntwala mutindu ya mbote ya kusadila mbongo yina. (Luka 14:28) Bamvula mingi na nima, ntumwa Polo vukisaka mbongo yina bampangi pesaka sambu na kusadisa bampangi ya Yudea yina vandaka na mfunu ya lusadisu. Yandi zikisaka nde bampangi yina ke kwenda kubika makabu kele bayina ke salaka “mambu yonso na masonga, na meso ya Yehowa kaka ve, kansi mpi na meso ya bantu.” (2 Bak. 8:18-21) Bubu yai, dibundu ya Yehowa ke landaka mbandu ya Esdrasi ti ya Polo. Bo ke sadilaka makabu na mutindu ya mbote kibeni. (Esd. 8:24-33) Na bambula yai, beto me kumaka ti bisalu mingi ya mpa ya kusala. Dibundu ya Yehowa ke sadilaka mayele mingi ya kubumba mbongo sambu mbongo kubasika mingi ve, sambu na kusadila mbote makabu ya bampangi. w18.01 19 § 12; 20 § 13

Zola mpi ntima ya mbote lenda sadisa beto na kulolula bantu ya nkaka. Kana muntu mosi me tuba to me sala mambu yina me pesa beto mpasi, beto lenda yindula mpi kilumbu mosi yina beto tubaka to salaka mambu yina pesaka bantu ya nkaka mpasi mpi bo lolulaka beto. Beto tondaka bo sambu na zola mpi ntima na bo ya mbote! (Lon. 7:21, 22) Beto ke tondaka Kristu mutindu yandi me vukisaka bansadi ya kieleka. Beto yonso ke zolaka Nzambi mosi, ke longaka nsangu mosi mpi ke kutanaka ti bampasi ya mutindu mosi. Kana beto ke monisa ntima ya mbote, ke zolana mpi ke lolulana, dibundu ta vanda na bumosi mpi beto ta landa kutula mabanza na lufutu. Kimpala lenda kanga beto nzila ya kubaka lufutu. Bambandu yina kele na Biblia ke monisa bigonsa ya kimpala. Mu mbandu, Kaini wilaka Abele kimpala mpi fwaka yandi. Kora, Datani mpi Abirami wilaka Moize kimpala mpi bo kolamaka. Ntotila Saule wilaka Davidi kimpala mpi sosaka kufwa yandi. w17.11 27 § 9-10

Ntangu bankuluntu ke sambisaka muntu yina me sala disumu ya nene, bo fwete zikisa kana yandi me balula ntima to ve. Yo ke vandaka ve ntangu yonso pete. Mutindu muntu ke tadila mbi yina yandi me sala mpi lukanu yina yandi me baka lenda mpi kusadisa na kuzaba kana yandi me balula ntima to ve. (Kus. 3:3) Nsumuki fwete balula ntima sambu Yehowa kuwila yandi mawa. Yehowa mpi Yezu me zaba mbote-mbote mabanza mpi mawi ya muntu sambu bo ke zabaka mambu yina kele na ntima ya muntu. Kansi bankuluntu ke zabaka ve mambu ya kele na ntima ya bantu. Nkuluntu, nki mutindu nge lenda zaba nde muntu me balula kibeni ntima? Ntete, lomba Yehowa mayele mpi luswasukusu. (1 Bant. 3:9) Ya zole, sadila Biblia mpi mikanda ya mpika ya kwikama sambu yo sadisa nge na kuswaswanisa “mawa ya nsi-ntoto” ti “mawa na mutindu yina ke sepedisa Nzambi,” disongidila kubalula ntima na masonga yonso. (2 Bak. 7:10, 11) Tadila bikalulu yina Biblia ke tubila, ya bantu yina balulaka ntima mpi bayina balulaka ve ntima, tadila mutindu bo kudiwaka, mabanza na bo mpi mambu yina bo salaka. w17.11 17 § 16-17

Bubu yai mikanda, bafilme mpi batelevizio mingi ke monisaka nde ata bana ke lemfukila ve bibuti, yo kele mbi ve. Kansi kana bana ke lemfuka ve, mabuta ke niokwamaka. Bantu me zabaka kieleka yai banda ntama. Mu mbandu, na Grèce ya ntama, kana mwana kubula bibuti na yandi, bantu yonso ta sepela diaka ve ti yandi. Nsiku ya bantu ya Roma vandaka kutuba nde bo lenda pesa mwana yina ke bula tata na yandi ndola yina bo ke pesaka muntu yina me fwa muntu. Biblia ke lomba bana na kupesa bibuti na bo lukumu. (Kub. 20:12; Baef. 6:1-3) Inki lenda sadisa bana na kulemfukila bibuti ata bana ya nkaka ke zitisa ve bibuti na bo? Kana bana ke yibuka mambote yonso yina bibuti me sadilaka bo, bo ta bakisa nde bo fwete tonda mpi kulemfukila bibuti na bo. Bana fwete bakisa mpi nde Nzambi, Tata na beto yonso, ke zolaka nde bana kuzitisa bibuti. Kana mwana ke tuba mambu ya mbote sambu na bibuti na yandi, yo ta pusa mpi banduku na yandi na kuzitisa bibuti na bo. w18.01 29 § 8-9

Bubu yai, kana mpangi me sala disumu ya nene, yandi fwete zabisa bankuluntu sambu bo sadisa yandi na kuvutukila kinduku na yandi ya mbote ti Yehowa. Sambu na nki yo kele mfunu? Ya ntete, Yehowa muntu me tulaka bankuluntu sambu na kusambisa masumu ya nene. (Yak. 5:14-16) Ya zole, bankuluntu ke sadisaka bantu yina me balula ntima sambu Nzambi kundima bo diaka mpi bo vutukila diaka ve kifu yina. (Bag. 6:1; Baeb. 12:11) Ya tatu, Nzambi me pesaka bankuluntu nswa mpi ke longaka bo sambu bo lembika bantu ya me balula ntima mpi kusadisa bo na kuyala mawi na bo ya mpasi. Yehowa ke bingaka bankuluntu “kitininu na mvula ya mupepe ya ngolo.” (Yez. 32:2; noti na nsi ya lutiti) Ngidika yai ke monisa mawa ya Nzambi sambu na beto. Bansadi ya Nzambi mingi ya me salaka masumu mpi me solulaka ti bankuluntu me bakaka mambote mingi. w17.11 10 § 8-9

Yo kele pete ve na kuvukana diaka ve ti muntu yina bo me basisa na dibundu. Ata mpidina, beto fwete solula ve ti muntu yina bo me basisaka na dibundu, kubinga yandi ve na telefone, kusonikila yandi ve mukanda to ba message na telefone. Kansi, beto fwete vidisa ve kivuvu! Zola ke “tulaka ntima na mambu yonso,” yo yina beto ke ndimaka nde bantu yina ta vutukila Yehowa. (1 Bak. 13:7) Kana mpangi na nge yina bo basisaka na dibundu me yantika kusoba mabanza, nge lenda samba sambu yandi baka kikesa ya ke katuka na Biblia mpi kusala mambu yai ya Yehowa ke lomba yandi: “Kwisa kuvutuka na mono.” (Yez. 44:22) Yezu tubaka nde beto fwete zola yandi mingi kuluta bantu ya nkaka. Yandi vandaka kundima nde balongoki na yandi ta vanda kikesa mpi ta landa kukangama na yandi ata bantu ya mabuta na bo ke telemina bo. Yo yina, kana bantu ya dibuta na beno ke telemina nge sambu nge kele longoki ya Yezu, samba Yehowa sambu yandi sadisa nge na kukanga ntima tii na nsuka. (Yez. 41:10, 13) Vanda na kiese sambu Yehowa mpi Yezu ke sepelaka mingi ti nge mpi ta pesa nge matabisi sambu na kwikama na nge. w17.10 16 § 19-21

Beto ke wilaka bambefo mpi minunu mawa. Beto ke zolaka nde bampasi na bo kumana, yo yina beto ke sambaka sambu Kimfumu ya Nzambi kukwisa. Na ntwala nde yo salama, beto ke salaka bikesa sambu na kusadisa bambefo mpi minunu. Muntu mosi ya mayele sonikaka nde kilumbu mosi mama na yandi ya mununu yina vandaka kubela maladi ya ntu, bebisaka bilele na yandi. Ntangu yandi vandaka kuyobisa yo, bantu kokulaka na kielo. Yo vandaka Bambangi ya Yehowa zole yina ke kwisaka kutala yandi mbala na mbala. Bampangi-bankento yai lombaka na kusadisa yandi. Yandi tubaka nde: “Beno lenda yobisa yo kana beno me zola kansi yo ke mvindu mingi.” Bampangi yobisaka bilele yina. Na nima, bampangi-bankento sadilaka yandi thé mpi bo yantikaka kusolula. Mwana na yandi ya bakala tondaka bampangi mingi mpi tubaka nde Bambangi ya Yehowa “ke sadilaka mambu yina bo ke longaka.” Keti mawa ke pusaka nge na kusadisa bambefo mpi minunu?—Bafil. 2:3, 4. w17.09 9 § 5; 12 § 14

Beto fwete sadila bantu mambu ya mbote mpi kuzabisa yo ve na bantu ya nkaka. (Mat. 6:1-4) Beto fwete pesa bantu ya nkaka lukumu. (Bar. 12:10) Yezu pesaka bantumwa na yandi lukumu ntangu yandi yobisaka bo makulu. (Yoa. 13:3-5, 12-15) Beto fwete vanda bantu ya kudikulumusa mpi kusadila bantu ya nkaka mambu bonso Yezu. Ntete bantumwa bakisaka ve mambu yina Yezu salaka, kansi bo bakisaka yo mbote-mbote na nima ntangu bo bakaka mpeve santu. (Yoa. 13:7) Beto ke pesaka bantu lukumu ntangu beto ke monaka ve nde beto me luta bo sambu beto me tangaka mingi, beto kele ti mbongo mingi to kele ti mikumba. (Bar. 12:3) Beto ke waka ve kimpala kana bo ke sikisa bampangi ya nkaka, kansi beto ke sepelaka ti bo ata bantu me sikisa beto ve. w17.10 9 § 9-10

Bampangi mingi me bakisaka nde baverse yina beto ke tangilaka bantu me sadisaka bo. Mu mbandu, mpangi mosi vandaka kusolula ti bakala mosi ya mununu yina ke tangaka bazulunalu na beto banda ntama. Kilumbu mosi, na kisika ya kupesa yandi Nzozulu ya Nkengi ya mpa, yandi tangilaka yandi 2 Bakorinto 1:3, 4. Yo ke tuba nde: “Tata ya mawa mingi mpi Nzambi yina ke lembikaka bantu yonso; yandi ke lembikaka beto na bampasi na beto yonso.” Baverse yai simbaka ntima ya muntu yina, yandi lombaka mpangi na kutanga yo diaka. Na nima, yandi songaka mpangi nde yandi ti nkento na yandi ke zola nde Nzambi kulembika bo. Baverse yai pusaka yandi na kulonguka Biblia. Ya kieleka, kutangila bantu baverse na kisalu ya kusamuna kele mfunu mingi!—Bis. 19:20. w17.09 26 § 9-10

Satana salaka mambu yina pesaka bawanzio yonso ya kwikama mpasi, makasi mpi bo monaka nde Satana me vweza bo. Kansi Yehowa yalaka mawi na yandi. Yandi pesaka mvutu ya mbote. Yehowa waka ve makasi nswalu mpi yandi bakilaka Satana balukanu na lunungu. (Kub. 34:6; Yobi 2:2-6) Yehowa me bikaka ntangu sambu bantu yonso “kubalula ntima” sambu bo fwa ve. (2 Pie. 3:9) Mbandu ya Yehowa ke longa beto nde beto fwete yindula mbote na ntwala ya kutuba kansi kusala ve mambu nswalu-nswalu. Yo yina, na ntwala ya kubaka lukanu ya mfunu, yindula mbote kibeni. Lomba Yehowa mayele ya kutuba mpi ya kusala mambu ya mbote. (Nk. 141:3) Kana muntu me wa makasi, yo ke vandaka mpasi ve na kusala mambu ya mbi. Yo yina na nima ya kusala to kutuba mambu ya mbi, bantu mingi ke waka mpasi sambu bo yindulaka ve na ntwala!—Bing. 14:29; 15:28; 19:2. w17.09 4 § 6-7

Keti Yozue, Nganga-Nzambi ya Nene kumaka ntotila sambu yandi lwataka mpu yina? Ve. Yozue vandaka ve ntekolo ya Davidi, yo yina yandi fwanaka ve na kuvanda ntotila. Mpu na yandi vandaka kifwani ya mambu yina ta salama sambu na ntotila mpi nganga-nzambi ya kimakulu yina Biblia ke bingaka Lutangu. Biblia ke monisa nde Lutangu yina kele Yezu Kristu. (Yez. 11:1; Mat. 2:23, noti na nsi ya lutiti) Yezu kele Ntotila mpi Nganga-Nzambi ya Nene. Yandi ke twadisaka bawanzio mpi ke salaka yonso sambu na kutanina bansadi ya Nzambi na nsi-ntoto yai ya nku. (Yer. 23:5, 6) Ntama mingi ve, Kristu ta nunga makanda sambu yandi ke zolaka luyalu ya Nzambi mpi bansadi na yandi. (Kus. 17:12-14; 19:11, 14, 15) Kansi na ntwala nde mambu yai kusalama, Yezu to Lutangu kele ti kisalu ya nene. w17.10 29 § 12-14

Inki nge ta sala kana bilele na nge me kuma mvindu mpi ke basisa nsudi? Nge ta katula yo nswalu kibeni. Mutindu mosi, kana nge me bakisa nde nge ke sala mambu yina Yehowa ke mengaka, nge fwete soba nswalu. Polo tubaka nde: “Beno fwete losa mambu yina yonso ntama ti beno.” Kikalulu mosi ya mbi yina Polo ke tubila kele pite. (Bakol. 3:5-9) Na Biblia “pite” ke tendula kuvukisa nitu ti muntu yina kele ve nkwelani na nge. Polo tubaka nde Bakristu fwete “fwa bitini ya nitu na [bo]” na yina me tala pite. Yo ke tendula nde beto fwete sala bikesa ya kulosa banzala ya mbi. Yo ke vandaka pete ve, kansi beto lenda nunga. w17.08 18 § 5-6

Profete Mika kutanaka ti bampasi kuluta nkutu ya beto ke kutana ti yo bubu yai. Yandi zingaka na bilumbu ya Ahazi, ntotila ya mbi kibeni. Yo yina insi na bo fulukaka kibeni ti mambu ya mbi. Nkutu, Biblia ke tuba nde bantu “yikanaka na kusala mambu ya mbi.” (Mika 7:1-3) Mika bakisaka nde yandi lenda soba ve mambu yai ya mbi. Kana beto kele ti lukwikilu bonso Mika, beto ta vingila Yehowa na luzolo yonso. Luzingu na beto kele ve bonso ya muntu ya boloko ya ke vingila kilumbu yina bo ta fwa yandi. Muntu yai lenda vingila ve na kiese kilumbu yina. Mambu na beto me swaswana kibeni ti ya muntu yai. Beto ke vingilaka na kiese kilumbu ya Yehowa sambu beto me zaba nde na ntangu ya me fwana, yandi ta lungisa lusilu na yandi ya kupesa beto luzingu ya mvula na mvula! Yo yina, beto ke kangaka “kibeni ntima ti ntima ya nda mpi kiese.” (Bakol. 1:11, 12) Na ntangu yai ya beto ke vingila, beto fwete bokuta ve nde Yehowa ke sala ve mambu nswalu. Kana beto sala mpidina, yandi ta sepela ve.—Bakol. 3:12. w17.08 4 § 6-7

Inki beto fwete sala sambu Yehowa kusadisa beto? Beto fwete vanda banduku na yandi ya ngolo. Kudikulumusa ta sadisa beto na kukuma banduku ya ngolo ya Yehowa. (Sef. 2:3) Bantu ya kudikulumusa ke ndimaka nde Yehowa ta yidika mambu yonso ya mbi mpi ta manisa bampasi. Yehowa ke sepelaka ti bo. Kansi, Nzambi “ke losaka bantu ya mbi na ntoto.” (Nk. 147:6b) Beto ke zolaka ve nde mambu ya mutindu yai kukumina beto! Beto ke zolaka nde Nzambi kumonisila beto zola na yandi ya kwikama. Yo yina, beto fwete menga mambu yina yandi ke mengaka. (Nk. 97:10) Mu mbandu, beto fwete buya bizumba mpi mambu yonso yina lenda pusa beto na kusala yo, bonso kutala bafoto mpi bafilme ya ke monisa bantu kinkonga. (Nk. 119:37; Mat. 5:28) Kusala mutindu yina ke vandaka pete ve, kansi Yehowa ke sakumunaka beto sambu na bikesa yina beto ke salaka. Beto ta kuka ve kusala mambu yai na ngolo na beto mosi, yo yina beto fwete tudila Yehowa ntima. Beto fwete landa kubondila Yehowa na kusadisa beto na kununga bifu na beto. w17.07 19 § 11; 20 § 12-13

Beto ke sadilaka bima na beto sambu na kusadisa bansamuni. Yo yina, ata beto ke sala ve kisalu ya ntangu yonso to ke kuka ve kukwenda kisika mpusa kele mingi, beto lenda landa kusadisa bampangi. Mu mbandu, makabu ke sadisaka dibundu ya Nzambi na kubasisa mikanda sambu kisalu ya kusamuna kusalama mpi na bansi yina bantu kele bansukami, kansi bantu mingi ke ndima kieleka. Na bansi ya nkaka, mu mbandu Congo, Madagascar, mpi Rwanda, Babiblia kele ntalu mingi. Bantangu ya nkaka, ntalu ya Biblia kele salere ya muntu ya mposo mosi to ya ngonda. Bamvula mingi, bampangi vandaka kupona kusumba madia to Biblia. Makabu ya bampangi ya bansi ya nkaka me salaka nde ‘bima yina bankaka kele na yo mingi kufika yina bankaka me konda.’ Dibundu ya Yehowa ke balulaka Babiblia mpi ke kabulaka yo ya ofele na bampangi yonso ti balongoki ya Biblia.—2 Bak. 8:13-15. w17.07 9 § 11

Mbandu ya Yobi ke pesa beto kikesa, yo ke monisa nde kana beto ke kutana ti bampasi, yo ke tendula ve nde Yehowa me wila beto makasi. Bampasi ke pesaka beto dibaku ya kupesa maboko na luyalu ya Yehowa. Kana beto ke kanga ntima na bampasi, beto ta pesa Yehowa kiese mpi kivuvu na beto na mambu yina beto ke vingila ta kuma ngolo. (Bar. 5:3-5) Mbandu ya Yobi ke monisa nde “Yehowa kele kibeni ti lutondo mpi yandi ke wilaka bantu mawa.” (Yak. 5:11) Kana beto ke pesa maboko na luyalu ya Yehowa, yandi ta sakumuna beto. Kuzaba mambu yai ke sadisaka beto na ‘kukanga kibeni ntima mpi kutanina kiese.’ (Bakol. 1:11) Ya kieleka, yo ke vandaka mpasi na kutula dikebi na mambu yina Yehowa ke sala sambu na kundimisa bantu nde yandi kele Mfumu. Yo yina, ata beto ke kutana ti bampasi, beto fwete yibuka ntangu yonso nde kupesa maboko na luyalu ya Nzambi kele mfunu mingi kuluta. w17.06 26 § 15-16

Bubu yai, bantu mingi ke yindulaka nde bo fwete vanda ti bima yonso ya mpa ya ke basika, mu mbandu bilele, batelefone mpi baordinatere. Bo ke tulaka dikebi mingi na bima ya kinsuni disongidila, bo ke zolaka bima mpi mbongo mingi kuluta mambu yonso. Inki nge ke bakaka na mbalu mingi? Kudiyula nde: ‘Keti mono ke bakaka ntangu mingi na kuyindula bakamio to bima ya me katuka kubasika na kisika ya kuyidika balukutakanu? Keti bisalu na mono ya konso kilumbu ke kangaka mono nzila ya kusamba mpi kutanga Biblia?’ Kana beto keba ve, beto lenda kuma kuzola bima ya kinsuni kuluta Kristu. Beto fwete vila ve bangogo ya Yezu ya kele na mukapu ya bubu. Yezu tubaka nde “muntu mosi ve lenda sala bonso mpika sambu na bamfumu zole.” Yandi yikaka nde: “Beno lenda sala ve bonso bampika sambu na Nzambi mpi sambu na Kimvwama.” Beto ta kuka ve ata fioti kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa mpi na bisalu na beto ya kinsuni. (Mat. 6:24) Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto fwete landa kuyala “banzala ya nitu na beto,” mu mbandu nzala ya kuvanda ti bima mingi.—Baef. 2:3. w17.05 25-26 § 15-16

Bantu ya kukonda kukuka kele bonso mabungu ya ntoto. Kansi nsangu yina beto ke longaka kele bonso kima ya ntalu sambu yo lenda natila beto mpi bantu yina ke wa yo luzingu ya mvula na mvula. Ntumwa Polo salaka ngolo sambu na kulonga bantu Kimfumu ya Nzambi. (Bar. 1:14, 15; 2 Tim. 4:2) Zola ya Polo sambu na nsangu ya mbote pusaka yandi na kulonga ata bantu vandaka kuniokula yandi. (1 Bate. 2:2) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Polo? Kikalulu ya Polo ya kulonga bantu na mabaku yonso kele kima ya nkaka ya ke monisa nde yandi zolaka kisalu ya kusamuna. Bonso Polo mpi Bakristu ya nkaka ya mvu-nkama ya ntete, beto fwete longa nsangu ya mbote nzo na nzo, na bisika ya bantu mingi, mpi na bisika yonso yina beto lenda mona bantu. (Bis. 5:42; 20:20) Beto ke vandaka na mfunu ya kulonga bantu mingi. Yo yina, kana sante kele mbote, beto lenda kuma bapasudi-nzila nsadisi to bapasudi-nzila ya ntangu yonso. Beto lenda longuka mpi ndinga ya nkaka, kukwenda na bwala ya nkaka to nkutu na insi ya nkaka.—Bis. 16:9, 10. w17.06 10 § 8; 11 § 9

Bubu yai, bimvuka ke sala mambu mingi ya mbi. Yindula fioti, mabundu ke kusa bantu mingi; yo ke tuba mambu ya luvunu sambu na Nzambi, sambu na luzingu na bilumbu ke kwisa, mpi ke pusa bantu na kundima ve mambu ya Biblia. Baluyalu ke zola bamvita, mubulu mpi ke niokula bansukami mpi bantu yina kele ve ngolo. Baluyalu yai ke landa kukuma ti bimvwama mingi mpi ngolo sambu bo ke pona-ponaka mpi ke baka mbongo na mutindu ya mbi. Bimvuka yai ya lukasi ke monaka ve mbi ntangu bo ke bebisa mupepe, mfinda, masa mpi bima ya nkaka ya lugangu sambu na mambote na bo. Biblia ke tuba nde baluyalu mpi bimvuka yonso ya mbi ya ke ndimaka ve Kimfumu ya Nzambi ta fwa.—Yer. 25:31-33. w17.04 11 § 7-8

Yehowa, Nzambi yina “ke talaka bantima” monaka mutindu Ahabi balulaka ntima mpi Yehowa lolulaka yandi. (Bing. 17:3) Ntangu dibuta ya Naboti ti banduku na yandi waka nde dibuta ya Ahabi ta baka diaka ve ndola, ziku yo mekaka ngolo lukwikilu na bo na Nzambi. Kansi kudikulumusa sadisaka bo na kulanda kusadila Yehowa mpi kundima nde Yehowa lenda sala ve ata fioti mambu ya mbi. (Kul. 32:3, 4) Na ntoto ya mpa, dibuta ya Naboti ta baka balusakumunu, bo ta mona diaka bantu ya dibuta na bo yina fwaka. Naboti ti bana na yandi ta bakisa nde Yehowa ke salaka kaka mambu ya mbote. (Yobi 14:14, 15; Yoa. 5:28, 29) Muntu ya kudikulumusa ke zabaka nde “Nzambi ya kieleka ta sambisa mambu yonso, mpi mambu yonso ya me bumbanaka, sambu na kuzaba kana yo kele mbote to mbi.” (Lon. 12:14) Yehowa ke zabaka mambu mingi yina beto ke zabaka ve. Yo yina, kudikulumusa ta sadisa beto na kulanda kutudila Yehowa ntima. w17.04 24 § 8-9

Mambu ya nsi-ntoto me salaka nde bampangi na beto mingi kukwenda kuzinga na bansi ya nzenza. Yo ke vandaka pete ve. Yibuka mambu mingi yina banzenza fwete longuka na mbala mosi: ndinga ya mpa, mutindu ya mpa ya kuzinga, mpi bansiku ya insi, mu mbandu mutindu ya kufuta mpaku, kukotisa bana nzo-nkanda mpi kulonga bana! Keti nge ta vanda ntima-nda mpi ta sadisa bampangi yina ke kutana ti bampasi ya mutindu yai? (Bafil. 2:3, 4) Na bisika ya nkaka, bantu yina me yambaka bampangi ke buyisaka bo na kukwenda na balukutakanu. Bankaka vandaka ntete kusadisa bampangi na beto kansi bo me yambulaka. Bankaka ke pesaka bampangi bisalu yina ke kanga bo nzila ya kukwenda na balukutakanu. Bo ke songaka bampangi nde bo ta kula bo kana bo buya bisalu yina. Bampangi ya nkaka waka boma sambu bo vandaka ve ti muntu ya kusadisa bo, yo yina bo ndimaka bisalu yina. Yo ke monisa nde beto fwete sadisa nswalu bampangi ntangu bo me kuma na insi na beto. Bo kele ti mfunu ya lusadisu na beto. Zola mpi lusadisu ya mutindu yai lenda kumisa lukwikilu na bo ngolo.—Bing. 12:25. w17.05 5 § 9-10

Yezu tubilaka mambu yina ta sadisa bantu na kuzaba nde nsi-ntoto yai me kuma na nsuka. Na kati ya mambu yango, yandi tubaka nde: “Zola ya bantu mingi ta mana.” (Mat. 24:3) Na mvu-nkama ya ntete, Bayuda vandaka kudisikisa nde bo kele bantu ya Nzambi kansi na nima, bo vandaka diaka ve kuzola Nzambi. Kansi Bakristu mingi ya mvu-nkama ya ntete vandaka kuzola Nzambi mingi. Bo vandaka kulonga “nsangu ya mbote ya Kristu” na kikesa yonso mpi mambu yina bo vandaka kusala monisaka nde bo vandaka kuzola Nzambi, bampangi na bo mpi bantu yina vandaka ve Bakristu. Ya kieleka, Bakristu yai landaka kuzola Nzambi mingi. (Bis. 2:44-47; 5:42) Ata mpidina, Bakristu ya nkaka ya mvu-nkama ya ntete vandaka diaka ve kuzola Nzambi mingi. Inki mutindu beto me zaba yo? Yezu songaka Bakristu ya Efezo ya mvu-nkama ya ntete nde: ‘Beno me bikisaka zola yina beno vandaka na yo ntete.’ (Kus. 2:4) Yo lenda vanda nde Bakristu ya Efezo landaka bantu ya mbanza na bo yina kudipesaka mingi na bima ya kinsuni.—Baef. 2:2, 3. w17.05 17 § 1-3

Yefte vandaka ntwadisi mpi soda ya kikesa. Ana, nkento ya kudikulumusa, vandaka kulungisa bampusa ya bakala na yandi mpi kutanina nzo na yandi. Yefte ti Ana vandaka kusambila Yehowa. Bo zole salaka lusilu na Yehowa, mpi bo lungisaka yo. Bo kele bambandu ya mbote sambu na beto ya ke sala balusilu na Yehowa bubu yai. Biblia ke monisa nde beto fwete baka ve na nsaka lusilu yina beto me sala. Muntu lenda sila Yehowa nde yandi ta pesa yandi dikabu, ta sala kisalu mosi buna, to ta buya kusala mambu ya nkaka na luzingu. Beto mosi ke salaka lusilu, muntu mosi ve ke pusaka beto. Kansi kana beto me sala lusilu, Yehowa ke tudilaka yo dikebi mingi mpi ke zolaka nde beto lungisa yo. Biblia ke monisa nde lusilu kele kima mosi ya nene. Lusilu kele kima mosi yina muntu me tuba nde yandi ta sala to kima mosi yina muntu me tuba nde yandi ta sala ve.—Kuy. 14:22, 23; Baeb. 6:16, 17. w17.04 3 § 1-2