Septembri

Kulonga bana na kuzola Yehowa kele dikabu ya kuluta nene sambu na bibuti. (Nk. 127:3) Na Izraele, bana vandaka kubutuka dezia na dikanda yina me kudipesaka na Yehowa. Kansi yo kele ve mutindu yina sambu na bana na beto. Kana bibuti ke zola Yehowa mpi kieleka, yo ke tendula ve nde bana ta sala mpi mutindu mosi. Yantika kilumbu mwana ke butuka, lukanu ya bibuti fwete vanda ya kusadisa yandi na kukuma longoki, kudipesa na Nzambi mpi kubaka mbotika. Yo kele mfunu mingi sambu kudipesa na Nzambi, kubaka mbotika mpi kusadila Yehowa na kwikama yonso ta sadisa beto na kuguluka na mpasi ya nene. (Mat. 24:13) Bibuti, beno mpi fwete vanda na kiese ntangu bana na beno ke kudipesa na Yehowa mpi ke baka mbotika. w18.03 12 § 16-17

Bankuluntu fwete landaka mbandu ya Kristu ntangu bo ke pesa bandongisila ya Biblia na dibuta to na dibundu. Kusala mpidina ta monisa nde bo ke ndima nde Nzambi mpi Mwana na yandi kutwadisa bo. Kana beto ke ndima disipline ya Nzambi mpi ke landa mbandu na yandi mpi ya Yezu ntangu beto ke pesa disipline, beto ta baka balusakumunu mingi kibeni. Mabuta na beto mpi mabundu ta vanda na ngemba, bampangi ta mona nde beto ke zolaka bo, ke bakaka bo na mbalu mpi bo ta zinga na lutaninu. Yo ta sadisa beto na kuzinga na ngemba bubu yai mpi na bilumbu ke kwisa beto ta zinga na kiese mpi na ngemba mingi. (Nk. 72:7) Disipline ya Yehowa ke yidikaka beto bubu yai na kuzinga kimakulu na ngemba mpi na bumosi na dibuta ya Yehowa, Tata na beto. (Yez. 11:9) Kana beto ke vila ve mambu yai, beto ta yibuka ntangu yonso nde disipline kele kibeni ngidika ya zola ya Nzambi. w18.03 26 § 15; 27 § 17, 19

Sambu na nki bantu vandaka kukwenda kubaka mbotika na Yoane? Sambu na kumonisa nde bo me balula ntima na masumu na bo, disongidila bo me ndima nde bo zitisaka ve Nsiku ya Moize mpi bo ke kudiyangisa sambu na mbi yina bo salaka. (Mat. 3:1-6) Kansi kele ti mbotika ya kuluta mfunu yina Yoane pesaka, yina ntendula na yo swaswanaka ti bambotika ya nkaka. Yoane zwaka dibaku ya nene ya kubotika Yezu, Mwana ya Nzambi. (Mat. 3:13-17) Yezu vandaka ve na mfunu ya kubalula ntima sambu yandi salaka ve disumu. (1 Pie. 2:22) Ebuna sambu na nki Yezu bakaka mbotika? Sambu na kumonisa nde yandi me ndima kusadila luzingu na yandi sambu na kusala luzolo ya Nzambi. (Baeb. 10:7) Ntangu Yezu yantikaka kulonga, balongoki na yandi kumaka kubotika bantu. (Yoa. 3:22; 4:1, 2) Bantu yina vandaka kubaka mbotika sambu na kumonisa mpi nde bo me balula ntima na masumu na bo sambu bo zitisaka ve Nsiku ya Moize. Kansi na nima ya lufwa mpi lufutumuku ya Yezu, bantu yina vandaka na mfunu ya kukuma balongoki na yandi kumaka kubaka mbotika sambu na kikuma ya nkaka. w18.03 5 § 6-7

Kuvanda muntu ya kimpeve ke tendula nki? Muntu ya kimpeve ke tulaka dikebi mingi na kinduku na yandi ti Nzambi. Yandi ke bikaka mpeve ya Nzambi kutwadisa yandi mpi ke salaka ngolo na kulanda mbandu ya Yehowa. (Baef. 5:1) Yandi ke salaka bikesa sambu na kubakisa mabanza ya Yehowa mpi kutadila mambu bonso Yehowa. Yandi ke ndimaka na ntima ya mvimba nde Nzambi kele mpi ke zitisaka bansiku ya Yehowa na mambu yonso ya luzingu. (Nk. 119:33; 143:10) Yandi ke kudipesaka ve na “bisalu ya nitu” kansi yandi ke yedisaka “mbuma ya mpeve.” (Bag. 5:22, 23) Sambu na kubakisa mbote ntendula ya kuvanda muntu ya kimpeve, tadila mbandu yai: Kana muntu ke sala kisalu mbote bo ke bingaka yandi muntu ya me zaba kisalu, mutindu mosi mpi kana muntu ke kudipesa na mambu ya kimpeve, bo ke bingaka yandi muntu ya kimpeve. w18.02 19 § 3, 6

Bo nataka Daniele na ngolo na Babilone, kisika bantu mingi vandaka kusambila biteki mpi kusala bisalu ya bampeve ya mbi. Bantu ya Babilone vandaka ve kuzola Bayuda, nkutu bo vandaka kuseka bo ti Nzambi na bo Yehowa. (Nk. 137:1, 3) Yo kele pwelele nde mambu yai vandaka kuyangisa Daniele ti Bayuda ya nkaka yina vandaka kuzola Yehowa. Madia ya bo pesaka Daniele vandaka yina Yehowa buyisaka bansadi na yandi. Yo yina, Daniele buyaka ‘kudikumisa mvindu na madia ya kitoko ya ntotila.’ (Dan. 1:5-8, 14-17) Daniele kutanaka mpi ti mpasi ya nkaka yina lendaka kumonana pete na luyantiku. Yandi vandaka mayele mingi yo yina ntotila pesaka yandi biyeka mingi. (Dan. 1:19, 20) Ata mpidina, Daniele kumaka ve lulendo to kuyindula nde bangindu na yandi yonso vandaka kaka ya mbote. Yandi bikalaka ya kudikulumusa mpi vandaka kundima bangindu ya bantu ya nkaka. Daniele vandaka kutuba mbala na mbala nde Yehowa muntu ke sadisaka yandi. (Dan. 2:30) Yindula diambu yai: Yehowa bingaka Daniele, Noa mpi Yobi bambandu ya mbote. Na ntangu yina, Noa mpi Yobi sadilaka dezia Yehowa na kwikama yonso luzingu na bo ya mvimba, kansi Daniele vandaka ntete toko. (Ezek. 14:14) Yo ke monisa nde Yehowa vandaka kutudila kibeni Daniele ntima, sambu Daniele bikalaka ya kwikama luzingu na yandi ya mvimba mpi yandi landaka kulemfukila Nzambi. w18.02 5 § 11-12

Yezu monisaka mutindu ya kutadila biese ti bukati-kati. Yandi kwendaka na “nkinsi mosi ya makwela” mpi na ‘nkinsi mosi ya nene.’ (Yoa. 2:1-10) Na nkinsi ya makwela, malafu zolaka kumana, yo yina Yezu salaka kimangu, yandi kumisaka masa malafu. Ata mpidina, biese bakaka ve kisika ya ntete na luzingu ya Yezu. Yandi tulaka Yehowa na kisika ya ntete mpi salaka yonso sambu na kusadisa bantu. Yandi ndimaka nkutu kufwa lufwa ya mpasi sambu na kugulusa bantu. Yezu zabisaka bantu yina ke zola kulanda yandi nde: “Kiese na beno kana bantu ke finga beno, ke monisa beno mpasi, mpi ke kusila beno makambu ya mutindu na mutindu sambu na mono. Beno yangalala mpi beno vanda na kiese mingi, sambu matabisi na beno kele nene na zulu.” (Mat. 5:11, 12) Sambu beto ke zolaka Nzambi mpi ke zolaka kusepedisa yandi, beto ke sukaka ve kaka na kubuya bima yina beto me zaba nde yo kele mbi kansi mpi yina beto ke mona nde yo ta sepedisa ve Nzambi.—Mat. 22:37, 38. w18.01 26 § 16-18

Beto ke pesaka Yehowa sambu beto ke zolaka yandi mingi. Ntangu beto ke yindulaka mambu yonso yina Yehowa me sadilaka beto, yo ke pesaka beto kiese kibeni. Davidi tubaka nde bima yonso yina beto kele na yo ke katukaka na Yehowa mpi nde beto ke pesaka yandi kaka bima yina yandi me pesaka beto. (1 Bans. 29:11-14) Kukaba na luzolo yonso kele mbote na kisika ya kuvingila kaka nde bo kabila beto. Yindula mwana mosi ya leke yina bibuti me kabila yandi mbongo, kansi yandi me baka ndambu sambu na kusumbila bibuti na yandi dikabu. Inki mutindu Bibuti ta kudiwa sambu na dikabu yina? Yindula mupasudi-nzila mosi ya leke me pesa bibuti na yandi ndambu ya mbongo sambu bo futa mbongo ya nzo to bo sumba madia. Bibuti lombaka yandi yo ve, kansi bo ta ndima dikabu yina sambu yo kele mutindu na yandi ya kutonda bibuti na mambu yonso ya bo ke salaka sambu na yandi. Kiteso mosi, Yehowa ke sepelaka mutindu beto ke pesaka yandi bima na beto ya mbalu. w18.01 18 § 4, 6

Sambu bana na nge kukuma ti lukwikilu ya ngolo, nge fwete suka ve kaka na kuzabisa bo mambu ya mbote mpi ya mbi. Nge fwete sadisa bo mpi na kuyindula na bangiufula bonso: ‘Sambu na nki Biblia ke buyisaka mambu yina bantu ya nkaka ke sepelaka ti yo? Inki ke ndimisa nde bansiku ya Biblia ke vandaka ntangu yonso sambu na mambote na beto?’ (Yez. 48:17, 18) Kana mwana na nge ke zola kubaka mbotika, sadisa yandi mpi na kubakisa nde mbotika kele ve lukanu ya kubaka na nsaka. Inki mutindu yandi ke tadilaka mukumba yina yandi ta kuma na yo na nima ya mbotika? Inki mambote yandi ta baka? Inki bampasi yandi lenda kutana ti yo? Inki ke monisa nde mambote kele mingi kuluta bampasi? (Mar. 10:29, 30) Yo kele mfunu mingi na kuyindula mambu yai mbote-mbote na ntwala ya kubaka mbotika. Sadisa mwana na kuyindula mingi mambu yai. Mpidina, lukwikilu na yandi ta kuma ngolo mpi yandi ta ndima nde kuzitisa bansiku ya Biblia ke vandaka ntangu yonso sambu na mambote na yandi. w17.12 21 § 14-15

Bampangi mingi ke belaka maladi ya ngolo. Bampangi ya nkaka ya bambuta ke monaka mpasi na kusansa minunu. Bankaka diaka ke kudiyangisaka sambu na kulungisa bampusa ya mabuta na bo. Bampangi mingi ke kutana kaka ve ti mpasi mosi kansi ti bampasi mingi na mbala mosi! Kana Yehowa ke tudilaka bambwetete dikebi, yo ke ndimisa nge nde yandi ke tudilaka nge dikebi mingi kibeni! Nge ke sadilaka yandi kaka ve sambu nge fwete sala yo kansi sambu nge ke zolaka yandi. (Nk. 19:1, 3, 14) Tata na beto ya zola me zaba mambu na nge yonso. Biblia ke tuba nde “ata nsuki ya ntu na beno, yandi ke tangaka yo yonso.” (Mat. 10:30) Yehowa ke zolaka nde beto zaba nde yandi “me zaba mambu yina bantu ya kukonda kifu ke kutanaka ti yo.” (Nk. 37:18) Ya kieleka, Yehowa ke monaka bampasi yonso ya nge ke kutanaka ti yo mpi yandi lenda pesa nge ngolo ya me fwana sambu na kukanga ntima. w18.01 7 § 1; 8 § 4

Piere futumunaka Tabita, yo yitukisaka bantu, yo yina bantu mingi ya mbanza yina “kumaka kukwikila na Mfumu.” Balongoki yai ya mpa lendaka kuzabisa bantu mambu ya Yezu mpi ngolo ya Yehowa ya kufutumuna bafwa. (Bis. 9:36-42) Bantu monaka diaka lufutumuku ya nkaka. Kilumbu mosi na Troasi, Polo vandaka kutwadisa lukutakanu na shambre mosi na zulu. Polo landaka kutuba tii na kati-kati ya mpimpa. Etike, leke mosi ya bakala, vandaka na fenetre mpi yandi vandaka kuwidikila. Kansi yandi lalaka mpi bwaka katuka na etage ya tatu tii na ntoto. Ziku Luka, yina vandaka munganga, vandaka muntu ya ntete yina kwendaka kutala Etike. Yandi bakisaka nde Etike me fwa. Polo kulumukaka, yambaka Etike mpi yitukisaka bantu ntangu yandi tubaka nde: “Yandi kele na moyo.” Kimangu yai yitukisaka bantu yonso yina vandaka pana. Bo vandaka diaka ve na mawa sambu bo zabaka nde mwana yina fwaka me futumuka.—Bis. 20:7-12. w17.12 5 § 10-11

Keti bantu me manisaka bampasi ya nsi-ntoto? Ya kieleka, bantu me manisaka ve bitumba. Mambu ya nku, mu mbandu, kusala mambu mingi ya mbi na nzila ya Internet, kuniokula bantu ya dibuta mpi kufwa bantu ke kuma kaka mingi. Maladi ya ngolo ke kuma kaka mingi. Mambu yai ke yitukisaka beto ve sambu bubu yai mambu ya mbongo mpi bimvuka ya politiki kele na maboko ya bantu ya mbi. Bantu yai lenda manisa ve bitumba, nku, maladi mpi kinsukami. Kimfumu ya Nzambi mpamba ta manisa bampasi yai. Yindula mambu yina Yehowa ta sala sambu na bantu. Kimfumu na yandi ta manisa mambu yonso yina ke basisaka bitumba, mu mbandu kusosa mambote ya muntu yandi mosi, kufuta avoka, zola ya mingi ya insi, lusambu ya luvunu mpi Satana yandi mosi. (Nk. 46:9) Kimfumu ya Nzambi ta manisa mambu ya nku. Banda bubu yai, Kimfumu ya Nzambi ke longaka bamilio ya bantu na kuzolana mpi kutudila bantu ya nkaka ntima. Ata luyalu mosi ve lenda sala mambu yai. (Yez. 11:9) Ntama mingi ve Yehowa ta manisa maladi mpi bantu yonso ta vanda ti sante ya mbote. (Yez. 35:5, 6) Yandi ta manisa kinsukami mpi bantu yonso ta vanda na kiese mpi ta kuma banduku ya Yehowa.—Nk. 72:12, 13. w17.11 24 § 14-16

Bo tungaka bambanza ya lutaninu ntete-ntete sambu na kutanina bantu ya Izraele na kukuma ve ti mfuka ya menga, disongidila bo fwa ve bantu yina me fwana ve na kubaka ndola ya lufwa. Yehowa ke zolaka luzingu mpi ke mengaka bantu yina ke fwaka bantu. (Bing. 6:16, 17) Yehowa kele santu mpi Nzambi ya lunungu, yandi ke zabaka kana muntu me fwa muntu ya nkaka na luzolo ve. Balongi ya nsiku mpi Bafarize vandaka ve bonso Yehowa, bo vandaka ve kubaka luzingu ya bantu ya nkaka na valere. Yezu tubilaka bo nde: “Beno me katulaka nsapi ya nzayilu. Beno mosi kotaka ve, mpi bantu yina ke kota beno ke kangaka bo nzila!” (Luka 11:52) Yezu zolaka kutuba nki? Balongi ya nsiku mpi Bafarize vandaka kuyindula nde bo ke tendudila bantu Ndinga ya Nzambi mpi ke sadisa bo na kubaka luzingu ya mvula na mvula. Kansi, bo vandaka kukanga bo nzila ya kulanda Yezu, “Ntwadisi ya Ntete-Ntete ya luzingu.” (Bis. 3:15) Mpidina, bo vandaka kutwadisa bantu na lufwa. Balongi ya nsiku mpi Bafarize vandaka lulendo, bo vandaka kusosa kaka mambote na bo mosi mpi vandaka ve kudibanza sambu na luzingu ya bantu ya nkaka. Bo vandaka nku kibeni mpi bo kondaka zola! w17.11 15 § 9-10

Mbala ya nkaka ntangu beto yantikaka kulonguka Biblia, beto zabisaka ve bantu ya dibuta na beto. Kansi ntangu lukwikilu na beto ke yelaka, beto ke bakisaka nde beto fwete zabisa bo lukanu na beto ya kusadila Yehowa. Kana kwikama na nge na Nzambi me basisa mavwanga na dibuta, sosa kubakisa mabanza ya bantu ya dibuta na beno. Beto kele na kiese sambu beto me zabaka kieleka. Kansi bantu ya dibuta na beto lenda yindula nde bo ke kusaka beto to beto ke sambaka na kadibundu ya mpamba-mpamba. Bo lenda yindula nde beto ke zolaka bo ve sambu beto ke salaka diaka ve bankinsi ti bo. Bo lenda wa boma nde mambu ya mbi ta kumina beto kana beto me fwa. Beto fwete sala ngolo na kubakisa mambu ya bo ke yindula mpi kuwidikila bo na dikebi yonso sambu na kuzaba mambu yina ke yangisa bo. (Bing. 20:5) Ntumwa Polo sosaka kubakisa “bantu ya mitindu yonso” sambu yandi longa bo nsangu ya mbote. Kana beto ke sosa kubakisa mabanza ya bantu ya dibuta na beto, yo ta sadisa beto na kulonga bo kieleka.—1 Bak. 9:19-23. w17.10 15 § 11-12

Mbala ya nkaka beto ke waka nsoni na kuyimba sambu beto ke zabaka ve kuyimba. Kansi kele ti mambu ya pete yina beto lenda sala sambu na kutomisa mutindu na beto ya kuyimba. Kuzaba bisika yina beto fwete pema ntangu beto ke yimba lenda sadisa beto na kuyimba mbote. Mutindu kura ke sadisaka ampule na kupela, mpema na nge lenda sadisa nge mpi na kutuba to kuyimba mbote. Nge fwete yimba ngolo mutindu nge ke tubaka to nkutu kuluta mutindu nge ke tubaka. Ya kieleka, bantangu ya nkaka Biblia ke siamisaka bansadi ya Yehowa na kutula “milolo ya kiese” sambu na kukumisa Yehowa. (Nk. 33:1-3) Nge lenda pona nkunga mosi ya nge ke zolaka mingi. Tanga bangogo na yo na ndinga ya ngolo. Na nima, tanga nsa ya mvimba na ndinga ya ngolo kukonda kupema. Ebuna, yimba yo na ndinga ya ngolo. (Yez. 24:14) Nge ta kuma kuyimba na ndinga ya ngolo disongidila nge ta kuma kuyimba mbote. Kuwa ve nsoni to boma ya kuyimba na ndinga ya ngolo. w17.11 5 § 11; 6 § 12-13

Ntangu Bayuda salaka nzietelo yina ya nda, ziku bo vandaka ti ntangu mingi ya kusolula mpi kuyindula mutindu bo ta zinga na Yeruzalemi. Bambuta vandaka kuzabisa baleke mutindu Yeruzalemi mpi tempelo vandaka kitoko. (Esd. 3:12) Kana nge vandaka pana, nki mutindu nge zolaka kudiwa na mbala ya ntete ya nge me mona Yeruzalemi? Keti nge zolaka kuwa mawa na kumona mutindu Yeruzalemi me beba, me fuluka ti matiti, bibaka me bwa mpi bo me katula bakielo ya mbanza? Ntangu nge ke mona bibaka yina ya kubwa, nge lendaka kuyibuka diaka bibaka ya nda mpi ya ngolo ya Babilone. Kansi Bayuda lembaka ve nitu. Sambu na nki? Sambu na nzila, Yehowa sadisaka bo mpi taninaka bo. Ntangu bo kumaka na Yeruzalemi, bo yantikaka mbala mosi kutunga mesa-kimenga na kisika yina tempelo vandaka mpi bo vandaka kupesa bimenga konso kilumbu.—Esd. 3:1, 2. w17.10 26 § 2; 27 § 3

Yo ke monana nde Salomo longukaka mambu mingi na kikesa ya tata na yandi, Davidi. Davidi monisaka kikesa ntangu yandi nwanaka ti Goliati, soda ya ngolo yina vandaka kupesa boma. Ya kieleka, Nzambi sadisa Davidi na kufwa Goliati ti ditadi. (1 Sam. 17:45, 49, 50) Davidi fwanaka kibeni na kusiamisa Salomo na kuvanda kikesa mpi kutunga tempelo sambu yandi mosi vandaka muntu ya kikesa! Yehowa vandaka ti yandi tii ntangu yandi manisaka kutunga tempelo. Ziku, Salomo yindulaka mingi mambu yina ya tata na yandi mpi yandi bikaka ve nde kileke mpi kukonda kuzaba mambu mingi kukanga yandi nzila ya kusala kisalu. Kansi, yandi monisaka kikesa ya mingi mpi Yehowa sadisaka yandi na kumanisa tempelo ya kitoko na bamvula nsambwadi ti ndambu. Mutindu Yehowa sadisaka Salomo, yandi ta sadisa beto mpi na kuvanda kikesa mpi na kulungisa mukumba na beto na dibuta mpi na dibundu. (Yez. 41:10, 13) Kana beto ke monisa kikesa na kisalu ya Yehowa, yandi ta sakumuna beto bubu yai mpi na bilumbu ke kwisa. w17.09 28 § 3; 29 § 4; 32 § 20-21

Bansadi ya Yehowa ke ndimaka nde ndinga na yandi, disongidila, mambu yina kele na Ndinga na yandi “kele ya moyo mpi ngolo.” Beto me monaka mutindu Biblia me sadisaka beto mpi bantu ya nkaka. Na ntwala ya kukuma Bambangi ya Yehowa, bampangi ya nkaka vandaka kuyiba, bampika ya malafu mpi kusala pite. Bankaka vandaka bantu ya lukumu to vandaka ti mbongo mingi kansi bo vandaka kuzinga ve na kiese. (Lon. 2:3-11) Diambu ya kiese kele nde bampangi mingi yina vandaka ve ti kivuvu mpi kondaka lutwadisu me zwaka yo bubu yai. Beto ke sepelaka kutanga mingi masolo “Biblia Ke Sobaka Luzingu ya Bantu” ya ke basikaka na Nzozulu ya Nkengi. Ata na nima ya kukuma Bakristu, beto fwete bika nde Biblia kusadisa beto na kulanda kukumisa ngolo kinduku na beto ti Yehowa. w17.09 23 § 1

Ya kieleka, diambu yai ya salamaka na luzingu ya Loti ke ndimisa beto nde Yehowa ke bakisaka bampasi na beto. (Yez. 63:7-9; Yak. 5:11, noti na nsi ya lutiti; 2 Pie. 2:9) Yandi ke longaka mpi bansadi na yandi na kuwila bantu mawa. Yindula nsiku yina yandi pesaka bana ya Izraele. Kana muntu kudefisa mpangi na yandi mbongo, yandi lenda baka lele ya mpangi yina sambu na kundima nde mpangi ta futa yo. (Kub. 22:26, 27) Kansi munkwa-mbongo fwete vutudila muntu yina lele na yandi na nkokila sambu yandi kudifika na mpimpa. Nsiku ya Yehowa vandaka kupusa bansadi na yandi na kuvutudila bampangi na bo bilele, na mutindu yina nsiku vandaka kusadisa bo na kuwila bantu mawa. Nsiku yina Nzambi pesaka bansadi na yandi ke longa beto na kuvila ve bampusa ya bampangi na beto. Kana mpangi mosi kele na mpasi, beto fwete sadisa yandi.—Bakol. 3:12; Yak. 2:15, 16; 1 Yoa. 3:17. w17.09 9 § 4-5

Yezu lombaka Tata na yandi na kulolula bantu yina fwaka yandi. Ata na bantangu ya mpasi, Yezu vandaka kaka mawete mpi ntima-nda. (1 Pie. 2:21-23) Polo tendulaka mutindu beto lenda monisa mawete mpi ntima-nda. Yandi tubaka nde: “Beno landa kukanga-ntima na mambu ya bantu ya nkaka mpi beno landa kulolulana na ntima ya mvimba ata muntu mosi kele na makambu ti muntu ya nkaka. Mutindu Yehowa lolulaka beno na ntima ya mvimba, beno fwete sala mpi mutindu mosi.” (Bakol. 3:13) Mawete mpi ntima-nda ta sadisa beto na kulolula bantu, ebuna dibundu ta vanda na bumosi. Yehowa ke lomba beto na kuvanda mawete mpi ntima-nda. Bikalulu yai kele mfunu mingi kana beto ke zola kuzinga na nsi-ntoto ya mpa. (Mat. 5:5; Yak. 1:21) Kana beto kele mawete mpi ntima-nda, beto ta pesa Yehowa lukumu mpi bantu ya nkaka ta landa mbandu na beto.—Bag. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25. w17.08 25 § 15; 26 § 16-17

Biblia kele ti bambandu mingi ya mambu ya kuyituka yina Yehowa me salaka. Mu mbandu, na bilumbu ya Ezekiasi ntotila ya Yuda, Senakeribi ntotila ya Asiria nwanisaka Yuda mpi botulaka bambanza yonso katula kaka Yeruzalemi. (2 Bant. 18:1-3, 13) Na nima, Senakeribi kwisaka kunwanisa Yeruzalemi. Ntotila Ezekiasi salaka nki? Ntete, yandi sambaka Yehowa na kusadisa yandi mpi lombaka bandongisila na profete Yezaya. (2 Bant. 19:5, 15-20) Diaka, Ezekiasi monisaka bukati-kati, yandi pesaka Senakeribi bima yina yandi lombaka. (2 Bant. 18:14, 15) Nsuka-nsuka, Ezekiasi bakaka bangidika ya ngolo sambu na kutanina mbanza. (2 Bans. 32:2-4) Mambu sukaka nki mutindu? Na mpimpa mosi, Yehowa tindaka wanzio mosi yina fwaka basoda 185000 ya Senakeribi. Ezekiasi yindulaka ve ata fioti nde mambu lendaka kusalama mutindu yina!—2 Bant. 19:35. w17.08 10 § 7; 11 § 12

Inki mutindu nge lenda kudibongisa sambu na kusala kisalu ya ntangu yonso? Sambu na kusadila Yehowa mbote, nge fwete tomisa bikalulu na nge. Nge fwete longuka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu, kuyindula mingi mambu yina nge ke tanga mpi kupesa bamvutu na balukutakanu. Na ntangu yai ya nge ke tanga nzo-nkanda, nge lenda tomisa mutindu na nge ya kulonga nsangu ya mbote. Longuka mutindu ya kutudila bantu dikebi, yula bo bangiufula na luzitu sambu na kuzaba mabanza na bo mpi tula dikebi na bamvutu na bo. Diaka, nge lenda sala mambu ya nkaka, mu mbandu, kukomba mpi kuyidika Nzo ya Kimfumu. Yehowa ke sadilaka bantu ya kudikulumusa yina ke zolaka kisalu na yandi. (Nk. 110:3; Bis. 6:1-3) Ntumwa Polo ndimaka nde Timoteo kukuma misionere sambu “bampangi . . . vandaka kutuba mambu ya mbote sambu na yandi.”—Bis. 16:1-5. w17.07 23 § 7; 26 § 14

Ngemba ya kieleka mpi bumosi lenda vanda ve sambu bantu mpi bawanzio me bakaka ntete ve mvutu ya pwelele na ntembe yina Satana basisaka nde Yehowa kele ve ti nswa ya kuyala. Kansi Yehowa ta sala mambu yina ta ndimisa bigangwa yonso nde yandi kele Mfumu, na nima bantu ta kuma kuzinga mvula na mvula. Ngemba ta vanda na zulu mpi na ntoto ya mvimba. (Baef. 1:9, 10) Nzambi ta ndimisa bigangwa yonso nde yandi kele Mfumu, bo ta bakisa nde Satana mpi bantu me fwana ve na kuyala, ebuna Nzambi ta katula luyalu ya Satana mpi ya bantu. Luyalu ya Nzambi, disongidila Kimfumu ya Mesia ta nunga. Bansadi ya Nzambi ke landa kumonisa pwelele nde bantu lenda landa kukangama na Nzambi mpi kupesa maboko mbote-mbote na luyalu na yandi. (Yez. 45:24) Keti nge ke zola kuvanda na kati ya bantu yai? Kana mpidina, yo kele mbote nde nge bakisa kibeni mfunu ya kundimisa bantu nde Nzambi kele Mfumu. w17.06 23 § 4-5

Kana muntu kele na mpasi ya lufwa, beto lenda zaba ve ntangu mpasi yina ta mana. Ntangu muntu ya beto ke zolaka me fwa, ntete banduku mpi bantu ya dibuta ke kwisaka kupesa beto kikesa. Kansi, ata ntangu mafwa ke manaka, beto ke vandaka kaka na mfunu ya kikesa. Yo ke monisa nde beto fwete landa kupesa bantu yina kele na mafwa kikesa. Beto fwete landa kupesa bantu kikesa tii ntangu mpasi na bo ta mana. (1 Bate. 3:7) Kuvila ve nde muntu lenda yibuka mbala na mbala muntu yina yandi vandaka kuzola yina me fwaka. Mambu bonso dati ya makwela, miziki, bafoto, nsudi, mambu ya muntu vandaka kusala, makelele to nsungi, lenda yibusa muntu mambu yina lenda pesa yandi mpasi. Kana nkwelani me fwa, mufwidi ke waka mpasi mingi na luyantiku ntangu yandi ke sala mambu yandi mosi, mu mbandu kukwenda na lukutakanu ya nene to na Lusungiminu. Kuyindula ve nde bantu yina kele na mpasi ya lufwa ta baka kikesa kaka na mabaku ya nene. w17.07 16 § 17-19

Kana beto ke sadila bantu mambu ya mbote ntangu yonso, yo ta sadisa beto na kutula diaka ve dikebi na bampasi na beto. Mu mbandu, bampangi-bankento mingi ya me kwelaka mpi bayina me kwelaka ve ke zabaka nde kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ke sadisaka bo na kukuma banduku ya kisalu ya Yehowa mpi na kusala luzolo na yandi. Yo ke pesaka bo kiese. Ya kieleka, beto yonso lenda monisila bantu zola kana beto ke longa bo nsangu ya mbote. Kana beto ke sadila bampangi mambu ya mbote, kinduku na beto ti bo ta kuma ngolo. Ntumwa Polo salaka mutindu yina. Yandi vandaka kutudila bantu dikebi “mutindu mama yina ke nwisa ke kebaka bana na yandi na zola yonso.” Polo pesaka mpi bampangi kikesa “mutindu tata ke salaka na bana na yandi.” (1 Bate. 2:7, 11, 12) Baleke yina ke zolaka Yehowa lenda pesa mpi bantu ya mabuta na bo kikesa. Kana bo ke zitisa bibuti na bo mpi ke sadisa bo na mambu ya nkaka. Diaka, kana bana ke landa kukangama na Yehowa, yo ke pesaka bantu yonso ya dibuta kikesa. w17.06 7 § 13-14; 8 § 17

Na ntoto ya mvimba, bantu fioti kele ti mbongo mingi, kansi bantu mingi kele bansukami ya ngolo. Yezu zabaka nde Kimfumu ya Nzambi mpamba ta yidika mambu ya mumbongo ya nsi-ntoto. Biblia ke monisa nde “bantu ya mumbongo,” mambu ya mumbongo, mambu ya politiki mpi mabundu ya luvunu kele bima ya nsi-ntoto ya Satana. (Kus. 18:3) Bansadi ya Nzambi fwete yambula mambu yonso ya politiki mpi ya mabundu ya luvunu. Kansi, bo lenda yambula ve mambu yonso ya mumbongo ya nsi-ntoto ya Satana. Beto fwete zikisa mbote-mbote mutindu beto ke tadilaka mambu ya mumbongo ya nsi-ntoto ya Satana. Beto fwete kudiyula nde: ‘Inki mutindu mono lenda sadila bima na mono ya kinsuni sambu na kumonisa nde mono kele ya kukangama na Nzambi? Inki mutindu mono lenda kudikotisa ve ya mvimba na mambu ya mumbongo ya nsi-ntoto ya Satana? Bubu yai, nki bambandu ke monisa nde bansadi ya Nzambi ke tudilaka yandi ntima?’ w17.07 7 § 1-2; 8 § 3

Mambu yina Yezu songaka Piere ke longa beto nki? Beto fwete bika ve nde zola na beto sambu na Kristu kukuma madidi. Yezu zabaka nde luzingu na nsi-ntoto ta kuma mpasi mpi beto ta kutana ti bampasi mingi. Na kingana ya muntu ya ke kuna, Yezu tubaka nde bantu ya nkaka ta ndima “ndinga ya Kimfumu” mpi bo ta yantika kulonga ti kikesa. Kansi na nima, ‘basusi ya ngidika yai ya bima mpi kiyeka ya kimvwama ya ke kusaka’ ta kanga bo nzila mpi bo ta vanda diaka ve ti kikesa. (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19) Kana beto ke kudiyangisa mingi sambu na luzingu, yo lenda kanga beto nzila ya kusadila Yehowa mbote-mbote. Beto fwete tula kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete sambu na kumonisa nde beto ke zolaka Kristu. Ngiufula yai lenda sadisa beto mingi, kudiyula nde: ‘Na luzingu na mono, inki mono ke zolaka mingi, kisalu ya Yehowa to mambu ya nkaka?’ w17.05 23 § 3-4

Kana beno kele na insi ya nzenza mpi dibundu ya ndinga ya bwala na beno kele ntama, yo ta lomba nde beno kwenda na dibundu ya ndinga ya insi ya nzenza. (Nk. 146:9) Kansi kana dibundu ya ndinga na beno kele pene-pene, mfumu ya dibuta ta pona dibundu ya ndinga yina dibuta na yandi fwete kwenda. Na ntwala ya kupona dibundu, yandi fwete yindula mbote-mbote mpi kusamba sambu na yo. Diaka, yandi fwete solula ti dibuta na yandi. (1 Bak. 11:3) Bibuti fwete tula dikebi mingi na mambote ya bana na bo. Mwa bangunga fioti yina bana ke landaka balukutakanu ya dibundu me fwana ve sambu bo bakisa mbote malongi ya Biblia. Bibuti fwete vila ve mpi nde kana bana ke kwenda na balukutakanu na ndinga yina bo ke bakisaka mbote, bo ta longuka mambu mingi kuluta yina bibuti na bo ke yindula. Kansi, bo ta bakisa ve malongi kana bo ke kwenda na dibundu ya ndinga yina bo ke bakisa mbote ve.—1 Bak. 14:11. w17.05 10 § 10-11

Beto fwete sosa kibeni kuzaba kana beto ke kudipesaka na luzolo yonso to ve. Kudiyula nde: ‘Keti mono ke sadilaka bima na mono na kisalu ya Yehowa? Kana mono ke zola kukwenda na kisika ya nkaka sambu na kusosa mbongo mpi kuvanda ti luzingu ya mbote, keti mono ke sambaka Yehowa sambu na kuzaba kana dibuta na mono mpi dibundu ta niokwama na nima?’ Yehowa me pesaka beto lukumu ya kuluta nene ya kupesa maboko na luyalu na yandi. Banda na bilumbu ya Adami ti Eva, Diabulu ke zolaka nde bantu kulanda yandi mpi kubuya Yehowa. Kansi ntangu beto ke pesaka maboko na luyalu ya Yehowa, beto ke monisaka Satana nde beto ke ndima luyalu ya Yehowa. Lukwikilu mpi zola ke pusaka beto na kudipesa na luzolo yonso na kisalu ya Yehowa, mpi Yehowa ke sepelaka mingi na bikesa na beto. (Bing. 23:15, 16) Bikesa mpi bulemfu na beto ke pesaka Yehowa dibaku ya kupesa mvutu na ntembe ya Satana. (Bing. 27:11) Bulemfu kele kima ya mbalu yina beto lenda pesa Yehowa, yandi ke bakaka yo na valere mpi ke sepelaka mingi. w17.04 32 § 15-16

Nsiku ya Moize ke tuba nde ntangu muntu me sala lusilu na Yehowa “yandi fwete zitisa kaka mambu yina yandi tubaka. Yandi fwete sala mambu yonso yina yandi silaka nde yandi ta sala.” (Kut. 30:2) Na nima, mpeve santu twadisaka Salomo na kusonika bangogo ya kapu ya bubu. Yezu monisaka nde kusala lusilu na Nzambi kele kima ya nene ntangu yandi tubaka nde: “Bo tubilaka bantu ya ntangu ya ntama nde: ‘Nge fwete zenga ve kieleka kukonda kulungisa yo, kansi nge fwete lungisa balusilu ya nge ke sala na Yehowa.’” (Mat. 5:33) Yo kele pwelele nde beto fwete baka ve na nsaka konso lusilu yina beto ke sala na Yehowa. Mutindu beto ke tadila balusilu na beto lenda tomisa to kubebisa kinduku na beto ti Yehowa. Davidi monisaka yo pwelele ntangu yandi tubaka nde: “Nani lenda tombuka na ngumba ya Yehowa, mpi nani lenda telama na kisika na yandi ya santu? Muntu . . . yina me zenga ve kieleka ya luvunu na zina ya luzingu [ya Yehowa], mpi yina me dia ve ndefi ya luvunu.”—Nk. 24:3, 4; noti na nsi ya lutiti. w17.04 4 § 3-4

Kana beto ke mona nde mpangi mosi me sadila beto mbi, beto fwete keba na kutela-tela ve bantu mambu yango. Ya kieleka, beto fwete lomba bankuluntu na kusadisa beto. Kana mpangi mosi me sala disumu ya nene, beto fwete zabisa bo. (Levi 5:1) Kansi, kana mambu yina mpangi me sala kele ve disumu ya nene, beto lenda tula ngemba ti yandi kukonda kuzabisa bantu to bankuluntu. (Mat. 5:23, 24; 18:15) Beto bikala ya kwikama na Yehowa mpi beto sadila minsiku ya Biblia na mambu ya mutindu yai. Bantangu ya nkaka, beto lenda bakisa na nima nde mambu yina bo sadilaka beto vandaka ve ya mbi. Beto ta vanda na kiese kana beto tubaka ve mambu ya mbi sambu na mpangi mosi. Ata bo me sala beto mbi to ve, beto vila ve nde kutuba mambu ya mbi sambu na kulwadisa bantu ta yidika ve mambu. Zola sambu na Yehowa mpi sambu na bampangi ta sadisa beto na kutuba ve kima mosi ya mbi. w17.04 21 § 14