Yuni

Ziku lusilu ya Yezu pesaka kibeni bantumwa na yandi kikesa! Bantumwa bakisaka mpenza ve nde kubika fioti Yezu fwete fwa. Kansi lufwa na yandi tendulaka ve nde bo ta konda lusadisu. Yehowa vandaka ya kuyilama na kupesa mvutu na bisambu na bo mpi kusadisa bo na kisalu ya kusamuna. Yehowa salaka kaka mutindu yina. Kaka na nima ya lufwa ya Yezu, bantumwa lombaka Yehowa kikesa mpi yandi pesaka mvutu na bisambu na bo. (Bis. 4:29, 31) Yo kele mpi mutindu mosi bubu yai. Kana beto ke kanga ntima na kisalu ya kusamuna, beto ta bikala banduku ya Yezu. Ntangu beto ke lomba Yehowa na kusadisa beto kana beto ke kuka ve kusamuna, beto fwete ndima nde yandi ta pesa mvutu na bisambu na beto. (Bafil. 4:13) Beto ke tondaka Yehowa mingi sambu yandi ke pesaka mvutu na bisambu na beto mpi sambu beto kele banduku ya Yezu. Makabu yai ya ke katukaka na Yehowa ke pesaka beto ngolo ya kulanda kubuta mbuma.—Yak. 1:17. w18.05 21 § 17-18

Na nima ya bamvula fioti, bampangi bakisaka nde kilumbu yina Yehowa fwete fwa Yeruzalemi finamaka. Bo bakisaka mpi nde bo fwete basika na mbanza mutindu Yezu songaka bo. (Luka 21:20-22; Bis. 2:19, 20) Kilumbu yina ya Yehowa kwisaka na mvu 70, ntangu bantu ya Roma fwaka Yeruzalemi. Bubu yai mpi, kilumbu ya ‘nene ya Yehowa ya ke pesa boma mingi’ me finama kibeni. (Yoe. 2:11) Bangogo yai ya profete Sefania ke tadila mpi bilumbu na beto: “Kilumbu ya nene ya Yehowa kele pene-pene! Yo kele pene-pene mpi yo ke finama nswalu kibeni!” (Sef. 1:14) Yo yina, beto fwete “kudibanza [sambu na] bankaka sambu na kupusa bo na kumonisa zola mpi na kusala bisalu ya mbote.” (Baeb. 10:24, noti na nsi ya lutiti) Beto fwete tudila bampangi dikebi ya mingi sambu na kupesa bo kikesa yina bo kele na yo mfunu. w18.04 20 § 1-2

Yehowa pesaka Yozue kikesa na ntwala nde bansadi na yandi kukota na Ntoto ya Lusilu. Yehowa pesaka mpi bansadi na yandi kikesa na kimvuka. Mu mbandu, Yehowa zabaka nde dikanda ya Izraele ta vanda na mfunu ya kikesa ntangu bo ta vanda na kimpika na Babilone, yo yina yandi tubaka na ntwala mambu yai ya pesaka bo kikesa: “Kuwa boma ve, sambu mono kele ti nge. Kudiyangisa ve, sambu mono kele Nzambi na nge. Mono ta pesa nge kikesa, ee, mono ta sadisa nge, mono ta simba nge mpenza ngolo na diboko na mono ya kitata ya lunungu.” (Yez. 41:10) Na nima, Yehowa pesaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kikesa mpi yandi ke pesaka beto kikesa bubu yai. (2 Bak. 1:3, 4) Yehowa pesaka mpi Mwana na yandi kikesa. Na nima ya mbotika ya Yezu, yandi waka ndinga yina katukaka na zulu ke tuba nde: “Yai Mwana na mono, ya mono ke zolaka mingi, yina mono me ndima.” (Mat. 3:17) Yindula mutindu bangogo yai pesaka Yezu kikesa ntangu yandi vandaka kusamuna. w18.04 16 § 3-5

Bantu ya nkaka lenda yindula nde Yehowa pesaka ve Adami kimpwanza ya kusala mambu yina Adami vandaka kuzola. Kansi bo ke vilaka nde kimpwanza to nswa ya kupona mambu yina bo fwete sala me swaswana ti nswa ya kubaka bo mosi lukanu na mambu yina kele ya mbote mpi ya mbi. Adami ti Eva vandaka ti kimpwanza ya kupona kulemfukila Nzambi to ve. Kansi Yehowa mpamba ke vandaka ti nswa ya kutuba nde kima mosi kele mbote to mbi. “Nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi” monisaka kibeni Adami ti Eva nde Yehowa mpamba kele ti nswa yina. (Kuy. 2:9) Ntangu Nzambi pesaka Adami ti Eva nsiku ya kudia ve mbuma ya nti, yandi vandaka kulonga bo nde sambu na kuvanda ti kimpwanza ya kieleka, bo fwete lemfukila yandi. Diambu ya mawa kele nde, Adami ti Eva lemfukilaka ve Yehowa. Keti lukanu yina Adami ti Eva bakaka natilaka bo kimpwanza ya mingi mutindu Satana silaka? Ve. Kansi bo vidisaka kimpwanza ya kieleka yina Yehowa pesaka bo. w18.04 5-6 § 9-12

Yehowa ke sukaka kaka ve na kuditula na kisika ya bansadi na yandi ya ke niokwama. Yandi ke salaka kima mosi sambu na kusadisa bo. Mu mbandu, ntangu bantu ya Izraele vandaka na kimpika na Ezipte, Yehowa bakisaka mpasi na bo mpi yo pusaka yandi na kusadisa bo. Yehowa songaka Moize nde: “Mono me mona kibeni mpasi ya bantu na mono . . . , mpi mono me wa kudila na bo . . . Mono me zaba mbote bampasi yina bo ke mona. Mono ta kulumuka sambu na kugulusa bo na maboko ya bantu ya Ezipte.” (Kub. 3:7, 8) Yehowa kuditulaka na kisika ya bansadi na yandi mpi katulaka bo na kimpika. Bamvula mingi na nima, bambeni nwanisaka bantu ya Izraele na Ntoto ya Lusilu. Inki Yehowa salaka? Yandi “vandaka kuwa mawa mutindu bo vandaka kudila sambu na bantu yina vandaka kuniokula bo mpi bayina vandaka kusadila bo mambu na mutindu ya mbi.” Diaka, kuditula na kisika ya bansadi na yandi pusaka Yehowa na kusadisa bo. Yandi tindaka bazuzi na kugulusa bo na maboko ya bambeni.—Baz. 2:16, 18. w19.03 15 § 4-5

Nsiku ya ntete mpi ya zole na Bansiku Kumi vandaka kulomba bantu ya Izraele na kusambila kaka Yehowa kansi ve biteki. (Kub. 20:3-6) Bansiku yai vandaka ve sambu na mambote ya Yehowa kansi sambu na mambote ya bansadi na yandi. Ntangu bo vandaka kusambila banzambi ya makanda, bo vandaka kumona mpasi. Kansi Yehowa vandaka kusakumuna bansadi na yandi ntangu bo vandaka ya kwikama mpi vandaka kusadila bantu ya nkaka mambu ya mbote. (1 Bant. 10:4-9) Beto lenda pesa ve Yehowa foti ntangu bantu yina ke tubaka nde bo ke sadilaka yandi ke zitisa ve bansiku na yandi kansi ke niokula bansadi na yandi. Yehowa ke zolaka beto mpi ke zabaka ntangu bo ke niokulaka beto. Yandi ke bakisaka mbote-mbote bampasi na beto kuluta mutindu mama ke bakisaka bampasi ya mwana na yandi. Ata yandi ta pesa ve ndola na mbala mosi, na ntangu ya me fwana yandi ta sambisa bantu yina ke balula ve ntima na mutindu bo ke sadila bantu ya nkaka mambu. w19.02 22 § 13-15

Mwa bamposo na ntwala ya Lusungiminu, mbala mingi balukutakanu na beto ke tubilaka mbandu ya Yezu mpi kudikulumusa yina yandi monisaka ntangu yandi pesaka luzingu na yandi bonso kimenga. Yo ke pusaka beto na kulanda mbandu na yandi ya kudikulumusa mpi kusala luzolo ya Yehowa, ata yo kele mpasi sambu na beto. Beto yindula kikesa yina yandi monisaka na bilumbu yina yitaka lufwa na yandi. Yandi zabaka kibeni nde ntama mingi ve bambeni ta pesa yandi nsoni, ta bula mpi ta fwa yandi. (Mat. 20:17-19) Ata mpidina, yandi ndimaka kufwa na luzolo yonso. Ntangu ngunga na yandi lungaka, yandi songaka bantumwa na yandi ya kwikama yina vandaka ti yandi na Getsemane nde: “Beno telama; beto kwenda. Tala, muntu yina ke teka mono me kuma pene-pene.” (Mat. 26:36, 46) Ntangu bantu mingi yina vandaka ti binwaninu kwisaka kukanga yandi, yandi kwendaka na ntwala, kudimonisaka na bo mpi lombaka basoda na kuyambula bantumwa na yandi. (Yoa. 18:3-8) Yezu monisaka kikesa mpenza! Bubu yai, Bakristu yina bo me tulaka mafuta mpi mameme ya nkaka ke landaka mbandu ya Yezu ntangu bo ke monisaka kikesa. w19.01 27-28 § 7-8

Muntu ya ke salaka bifwanisu ke vukisaka mikubu mingi sambu na kusala kifwanisu ya kitoko. Beto mpi fwete yedisa bikalulu mingi ya mbote sambu na kuvanda bantu ya kudikulumusa. Mu mbandu, bulemfu, mawete mpi kikesa. Bantu ya kudikulumusa mpamba ke salaka luzolo ya Nzambi. Nzambi ke zola nde beto vanda bantu ya mawete. (Mat. 5:5; Bag. 5:23) Satana ke waka makasi kibeni ntangu beto ke salaka luzolo ya Nzambi. Ata beto kele bantu ya kudikulumusa mpi ya mawete, bantu ya nsi-ntoto yai ke mengaka beto. (Yoa. 15:18, 19) Yo yina, beto kele na mfunu ya kikesa sambu na kununga Satana. Muntu ya me konda kudikulumusa ke vandaka lulendo, ke yalaka ve makasi na yandi mpi ke lemfukilaka ve Yehowa. Yo ke monisa pwelele kikalulu ya Satana mpi yo ke yitukisa beto ve mutindu Satana ke mengaka bantu ya kudikulumusa. Bikalulu na bo ya mbote ke monisaka nde Satana kele muntu ya luvunu. Sambu na nki? Mambu yonso yina Satana ke salaka to ke tubaka ta kanga ve ata fioti bantu ya kudikulumusa nzila ya kusadila Yehowa.—Yobi 2:3-5. w19.02 8-9 § 3-5

Yehowa zabaka nde bantu ya insi ya Babilone ta wa boma. Basoda ya ngolo ya Medo-Persia ta nwanisa Babilone. Yehowa sadilaka basoda yai sambu na kubasisa bansadi na yandi na kimpika na Babilone. (Yez. 41:2-4) Ntangu bantu ya Babilone mpi ya makanda ya nkaka waka nde bambeni na bo me pusana, bo pesanaka kikesa mpi konso muntu tubilaka mpangi na yandi nde: “Vanda ngolo.” Bo salaka mpi banzambi mingi ya biteki ti kivuvu nde yo ta tanina bo. (Yez. 41:5-7) Kansi, Yehowa lembikaka ntima ya Bayuda yina vandaka na kimpika na bangogo yai: “O Izraele, [na kuswaswana ti bantu ya makanda] nge kele nsadi na mono . . . Kudiyangisa ve, sambu mono kele Nzambi na nge.” (Yez. 41:8-10) Tala mambu ya Yehowa tubaka: “Mono kele Nzambi na nge.” Na bangogo yai, Yehowa ndimisaka bansadi na yandi ya kwikama nde yandi ta vila bo ve mpi nde bo ta vanda kaka bantu na yandi. Yandi songaka bo nde: “Mono ta nata beno . . . mpi ta gulusa beno.” Ntembe kele ve nde bangogo yai pesaka Bayuda yina vandaka na kimpika kikesa.—Yez. 46:3, 4. w19.01 4 § 8

Marko 1:9-11 ke monisa mbala ya ntete na kati ya bambala tatu yina Yehowa tubaka tuka na zulu. Yehowa tubaka nde: “Nge kele Mwana na mono, ya mono ke zolaka mingi; mono me ndima nge.” Bangogo yai simbaka kibeni ntima ya Yezu ntangu Tata na yandi tubaka nde yandi ke zolaka Yezu mingi mpi ke tudilaka yandi ntima! Mambu yai ya Yehowa tubaka ke ndimisa beto bakieleka tatu ya mfunu sambu na Yezu. Ya ntete, Yezu kele Mwana na yandi. Ya zole, Yehowa ke zolaka Mwana na yandi. Ya tatu, Yehowa ke ndimaka Mwana na yandi. Na bangogo yai: “Nge kele Mwana na mono,” Yehowa ke monisa nde Yezu, Mwana yina yandi ke zolaka mingi me sala diaka kinduku ya ngolo ti yandi. Ntangu Yezu vandaka na zulu, yandi vandaka mwana ya kimpeve ya Nzambi. Ntangu yandi bakaka mbotika, Yehowa tulaka yandi mafuta na mpeve santu. Na ntangu yina, Nzambi monisaka nde Yezu, Mwana yina bo me tula mafuta kumaka ti kivuvu ya kuvutuka na zulu sambu na kukuma Ntotila mpi Nganga-Nzambi ya Nene yina Nzambi ponaka. (Luka 1:31-33; Baeb. 1:8, 9; 2:17) Yo yina, ntangu Yezu bakaka mbotika, Tata na yandi vandaka ti kikuma ya mbote ya kutuba nde: “Nge kele Mwana na mono.”—Luka 3:22. w19.03 8 § 3-4

Bandongisila ya mbi me yantikaka banda ntama. Satana vandaka muntu ya ntete yina pesaka bantu bandongisila ya mbi. Yandi songaka Eva nde yandi ti Adami ta vanda na kiese kana bo pona bo mosi mutindu ya kuzinga. (Kuy. 3:1-6) Satana vandaka bwimi! Yandi zolaka nde Adami ti Eva mpi bana na bo, kulemfukila mpi kusambila yandi na kisika ya kusambila Yehowa. Kansi bima yonso yina Adami ti Eva vandaka ti yo, Yehowa muntu vandaka kupesa bo. Yandi pesaka bo kilanga ya kitoko mpi nitu ya kukuka sambu bo zinga mvula na mvula. Diambu ya mawa kele nde Adami ti Eva kolamaka mpi kabwanaka ti Muntu yina pesaka bo luzingu. Yo nataka bampasi kibeni. Bonso bintuntu yina bo me zenga na nti, malembe-malembe Adami ti Eva nunaka mpi fwaka. Bana na bo mpi beto ke monaka mpasi. (Bar. 5:12) Bantu mingi bubu yai ke zolaka ve kuwidikila Nzambi mpi ke salaka mambu yina bo me zola. (Baef. 2:1-3) Bampasi yina kukolama ke nataka ke monisa nde bangogo ya mukapu ya bubu kele kieleka. w18.12 20 § 3-4

Ntumwa Polo vandaka mayele, longukaka mingi mpi vandaka kutuba bandinga mingi. (Bis. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Kansi yandi buyaka mayele ya nsi-ntoto mpi bakaka balukanu yina wakanaka ti Ndinga ya Nzambi. (Bis. 17:2; 1 Bak. 2:6, 7) Yo yina, yandi salaka mbote kisalu na yandi ya kusamuna mpi tulaka mabanza na yandi na mambote ya mvula na mvula yina yandi ta baka. (2 Tim. 4:8) Ya kieleka, mabanza ya Nzambi me luta mpenza ya nsi-ntoto. Kana beto ke zitisa minsiku ya Nzambi, beto ta vanda na kiese mpi ta baka mambote mingi. Kansi Yehowa ke pusaka beto ve na kuyindula bonso yandi. “Mpika ya kwikama mpi ya mayele” mpi bankuluntu ke yalaka ve mabanza na beto. (Mat. 24:45; 2  Bak. 1:24) Konso muntu fwete soba mabanza na yandi sambu yandi kuma kutadila mambu bonso Yehowa. w18.11 20-21 § 12-13

Nzambi tubaka na nzila ya profete Yezaya nde bantu ya Izraele ta vutuka na insi na bo mpi ta vanda na ngemba. Ata muntu mosi ve ta wa boma ya bambisi to ya bantu. Bambuta ti baleke ta guluka. (Yez. 11:6-9; 35:5-10; 51:3) Yezaya tubaka mpi na ntwala nde dikanda ya Izraele mpamba ve kansi ntoto ya mvimba, ta “fuluka kibeni ti nzayilu ya Yehowa mutindu bamasa ke fulusaka nzadi-mungwa.” Simba nde Yezaya tubaka diaka nde ntangu bantu ya Izraele ta basika na Babilone ata mbisi mosi ve to muntu mosi ve ta sala bo mbi. Yandi tubaka nde insi na bo ta vanda ti madia mingi ya mbote sambu masa ta vanda mingi bonso na kilanga ya Edeni. (Kuy. 2:10-14; Yer. 31:12) Keti mbikudulu yai lunganaka kaka na bilumbu ya bantu ya Izraele? Simba nde mbikudulu yai tubaka mpi nde bifwa-meso, bantu ya makulu-kifu ti bifwa-makutu ta beluka. Yo lunganaka ve ntangu bantu ya Izraele basikaka na Babilone. Kansi, Nzambi monisaka nde maladi yonso ta mana na bilumbu ke kwisa. w18.12 5 § 11-12

Beto fwete landa kutambula na kieleka kimakulu. Inki lenda sadisa nge na kutambula kaka na kieleka? Landa kulonguka Biblia mpi yindula mingi mambu yina nge ke longuka. Yidika manaka sambu na kusala yo mbala na mbala. Kana nge ke tanga mingi, nge ta kuma kuzola mingi kieleka mpi lukanu na nge ta vanda ya kuyambula yo ve ata fioti. Bingana 23:23 ke tuba nde: “Sumba kieleka” mpi “sumba mayele, malongi, mpi mayele ya kubakisa mambu.” Beto fwete suka ve kaka na kuzaba kieleka. Beto fwete sadila yo na luzingu na beto. Ntangu beto ke tomisaka mutindu na beto ya kubakisa mambu, beto ke yikaka mambu ya beto me zaba na yina beto zabaka dezia. Mayele ke sadisaka beto na kusadila mambu yina beto me zaba. Bantangu ya nkaka, kieleka ke sungikaka beto na kuzaba bansoba yina beto fwete sala. Yo yina, beto fwete ndima nswalu disipline yina sambu Biblia ke tuba nde yo kele mfunu mingi kuluta arza.—Bing. 8:10. w18.11 9 § 3; 11 § 13-14

Inki kima kele mfunu mingi na luzingu na nge? Sambu na beto bansadi ya Yehowa, kima ya kuluta mfunu mingi kele kinduku na beto ti yandi. Beto lenda fwanisa yo ve ata fioti ti kima ya nkaka. Beto ke bakaka mpi kieleka ya Biblia na mbalu sambu yo ke sadisaka beto na kuvanda banduku ya Yehowa. (Bakol. 1:9, 10) Yehowa kele Longi ya Nene, yandi ke longaka beto bakieleka ya mfunu yina kele na Ndinga na yandi, Biblia. Yandi ke longaka beto mfunu ya zina mpi bikalulu na yandi ya kuluta mbote. Yandi ke songa beto nde yandi ke zolaka beto mingi, yo yina yandi pesaka luzingu ya Mwana na yandi sambu na beto. Yehowa ke longaka beto mambu ya me tala Kimfumu ya Mesia mpi yandi ke pesaka beto kivuvu sambu na Paladisu awa na ntoto. Yehowa ke longa beto mutindu beto fwete zinga. Beto ke tadilaka bakieleka yai bonso kimvwama sambu yo ke sadisaka beto na kukwenda pene-pene ya Ngangi na beto mpi na kuvanda ti lukanu na luzingu. w18.11 3 § 1-2

Bantu ya luvunu lenda kusa ve Yehowa. Biblia ke tuba nde “bima yonso kele kinkonga mpi ke monikaka pwelele” na meso ya Nzambi. (Baeb. 4:13) Biblia ke tubila mbandu ya Ananiasi ti Safira yina sosaka kukusa bantumwa. Bo tekaka mwa bima yina bo vandaka na yo mpi pesaka bantumwa mbongo ndambu. Ananiasi ti Safira sosaka kuyitukisa bampangi na dibundu, yo yina bo zabisaka bantumwa nde bo pesaka mbongo yonso yina bo vandaka na yo. Kansi, Yehowa zabaka nde bo vandaka kutuba luvunu mpi yandi pesaka bo ndola. (Bis. 5:1-10) Inki mutindu Yehowa ke tadilaka bantu yina ke tubaka luvunu? Bantu yonso yina ke tubaka luvunu mpi bayina ke balulaka ve ntima bo ta ‘losa bo na dizanga ya tiya’ bonso Satana. Na kutuba ya nkaka, bo ta fwa kimakulu. (Kus. 20:10; 21:8; Nk. 5:6) Beto me zaba nde Yehowa “kele ve muntu ya mpamba yina ke tubaka luvunu” mpi yandi “lenda kusa ve.” (Kut. 23:19; Baeb. 6:18) Biblia ke tuba nde: “Yehowa ke mengaka . . . ludimi ya ke kusaka.” (Bing. 6:16, 17) Kana beto ke zola kusepedisa yandi, beto fwete tubaka masonga. w18.10 8 § 10-13

Inki nge ta sala kana mfumu ya kisalu me tubila nge na kupesa mbongo sambu na feti mosi yina ke wakana ti lusambu ya luvunu? Na kisika ya kukinga tii kuna diambu ya mutindu yai kusalama, yo ta vanda mbote bubu yai na kuyindula mingi mutindu Yehowa ke tadilaka mambu yai. Na nima, kana beto kutana ti diambu ya mutindu yai, yo ta vanda pete sambu beto sala to beto tuba mambu ya mbote. Kuyindula mingi mabanza ya Yehowa lenda sadisa beto mpi na kubikala ya kwikama na yandi ntangu maladi ya kintulumukina me kumina beto. Ya kieleka, beto ke ndimaka ve nde bo tula beto menga to kitini mosi ya nene ya menga. (Bis. 15:28, 29) Kansi, kele ti mutindu ya nkaka ya kusadila menga yina konso Mukristu lenda baka lukanu na kuwakana ti minsiku ya Biblia. Inki kele ntangu ya mbote ya beto lenda baka balukanu yai? Keti yo ta vanda ntangu beto kele na lupitalu, mbala ya nkaka beto ke bela ngolo to ntangu bantu ya nkaka ke pusa beto na kubaka nswalu lukanu? Ata fioti ve. Yai kele ntangu ya kusala bansosa mpi ya kufulusa mukanda ya lusansu yina ke monisa pwelele mambu ya beto ke zola mpi ya beto ta songa munganga. w18.11 24 § 5; 26 § 15-16

Yehowa kele ngungudi ya zola yina ke taninaka bansadi na yandi na bambeni na bo. Yo ke pesa beto kikesa mingi mutindu nsuka ya nsi-ntoto yai me finama. Yehowa ta landa kutanina bansadi na yandi na mpasi ya nene yina me finama. (Kus. 7:9, 10) Yo yina, bansadi ya Nzambi, ata bo kele batoko, bambuta, ti sante ya mbote to ti bifu na nitu, bo ta wa ve boma na mpasi ya nene. Kansi, bo ta sala mambu na mutindu ya kuswaswana ti bantu ya nkaka! Bo ta yibuka bangogo yai ya Yezu: “Beno telama ya kusungama mpi beno tedimisa ba-ntu na beno, sambu luguluku na beno me finama.” (Luka 21:28) Ata ntangu Gogi, kimvuka ya makanda ya ngolo, ta sosa kunwanisa bansadi ya Nzambi, bo ta tula ntima nde Yehowa ta tanina bo. (Ezek. 38:2, 14-16) Sambu na nki? Sambu bo me zaba nde Yehowa ke sobaka ve. Yandi ta monisa ntangu yonso nde yandi kele Ngulusi ya zola mpi yandi ke taninaka bansadi na yandi.—Yez. 26:20. w18.09 26 § 15-16

Yindula mutindu dikanda ya Izraele kudiwaka ntangu Yehowa songaka bo mambu yai ya kele na mukapu ya bubu. Beto me zaba nde Yehowa ke bakaka beto yonso na mbalu. Biblia ke sila nde: “Sambu yandi kele Muntu ya ngolo, yandi ta gulusa. Yandi ta yangalala sambu na nge ti kiese mingi.” (Sef. 3:16, 17) Yehowa ke sila na kupesa bansadi na yandi kikesa mpi yandi ta lembika bo na bampasi yonso yina bo lenda kutana ti yo. Yandi ke tuba nde: ‘Beno ta nwa mabele mpi mono ta nata beno na luketo na mono mpi ta sakana ti beno na zulu ya mabolongo na mono. Mutindu mama ke lembikaka mwana na yandi, mutindu yo yina mpi mono ta landa kulembika beno.’ (Yez. 66:12, 13) Yindula mutindu mwana ke kudiwaka mbote ntangu yandi kele na maboko ya mama na yandi to ke sakana ti yandi! Yehowa ke zolaka nge mingi mpi yandi ke zolaka nde nge kudiwa na lutaninu. Kuyindula ve nde Yehowa ke bakaka nge ve na mbalu.—Yer. 31:3. w18.09 13 § 6-7

Na ntangu ya ntama, bantu ya Izraele vandaka ti mabaku mingi ya kudipesa na luzolo yonso. (Kub. 36:2; Neh. 11:2) Bubu yai mpi, nge kele ti mabaku mingi ya kupesa na luzolo yonso ntangu, bima ya kinsuni mpi makuki na nge sambu na kusadisa bampangi. Kana nge sala mutindu yina, nge ta vanda na kiese mpi Yehowa ta sakumuna nge. Mbala mingi, bampangi yina ke kudipesaka na luzolo yonso na kisalu ya kutunga ke zwaka banduku ya mpa. Mpangi-nkento Margie me sala bamvula 18 na kisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu. Ntangu yandi ke salaka bisalu yai, yandi ke tudilaka baleke ya bankento dikebi mpi ke sadisaka bo na kuzaba kisalu. Yandi ke tuba nde yo kele dibaku mosi ya mbote ya kupesana kikesa. (Bar. 1:12) Ya kieleka, ntangu yandi kutanaka ti mambu ya mpasi na luzingu, banduku yina yandi zwaka ntangu yandi vandaka na kisalu yai pesaka yandi kikesa. Keti nge me kudipesaka dezia na luzolo yonso na kisalu ya kutunga? w18.08 25 § 9, 11

Ntangu Polo sonikaka mambu yai, ziku Timoteo vandaka ti bamvula 30, ata mpidina Polo pesaka yandi mikumba ya nene kibeni. Diambu yai ke longa beto nki? Beto fwete sambisa ve baleke na kutadila bamvula na bo. Yindula mambu yonso yina Yezu salaka ntangu yandi vandaka kaka ti bamvula 33! Na bisika ya nkaka, bantu ke zitisaka ve baleke. Yo yina, bankuluntu ya nkaka ke ndimaka ve nde baleke kukuma bansadi ya kisalu to bankuluntu, ata bo me fwana na kubaka mikumba. Kansi Biblia ke tubaka ve bamvula yina muntu fwete vanda na yo sambu na kukuma nsadi ya kisalu to nkuluntu.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9. w18.08 11-12 § 15-16

Sambu na kubaka balukanu ya mbote, beto fwete vanda ti banzikisa ya kieleka. Yo yina, beto fwete tula kibeni dikebi ntangu beto ke pona mambu yina beto ke tanga. (Bafil. 4:8, 9) Beto fwete bebisa ve ntangu na kutala to kutanga bansangu na basite Internet ya mpamba-mpamba to kutanga bansangu yina kele ve ti banzikisa. Beto fwete kota ve na basite Internet ya ba-aposta. Bo ke zolaka kulembisa lukwikilu ya bansadi ya Nzambi mpi kusoba kieleka. Bansangu ya luvunu ke pusaka bantu na kubaka balukanu ya mbi. Kuyindula ve nde bansangu ya luvunu lenda ve ata fioti kubebisa mabanza na nge. Na bilumbu ya Moize, bantu 12 kwendaka kutala Ntoto ya Lusilu. Ntangu bo vutukaka, bantu 10 pesaka bansangu ya mbi. (Kut. 13:25-33) Bo pesaka mpi mwa bansangu ya luvunu yo yina bansadi ya Nzambi waka boma mpi lembaka nitu. (Kut. 14:1-4, 6-10) Na kisika ya kuzikisa mambu mpi kutudila Yehowa ntima, bansadi ya Nzambi ndimaka mambu ya luvunu. w18.08 4 § 4-5

Bantu mingi ke vandaka ti mwa bikalulu ya mbote. Bantu ya nkaka ya ke sambilaka ve Yehowa ke salaka mpi mambu ya mbote. Mbala ya nkaka nge me zaba bantu ya mutindu yai. Keti yo ke tendula nde bo kele banduku ya mbote? Keti bo ke sadisaka nge na kukumisa kinduku na nge ti Yehowa ngolo to ve? Keti bo ke sadisaka nge na kukwenda pene-pene ya Nzambi? Inki mambu bo ke monaka mfunu mingi? Inki mambu bo ke tubilaka mingi? Keti bo ke tubilaka mingi kulwata, mbongo, ba apareyi ya mpa, bansaka ya kulutisa ntangu to bima ya nkaka? Keti bo ke tubilaka mbala mingi bifu ya bantu ya nkaka? Keti bo ke tubaka mambu ya nsoni sambu na kusekisa bantu? Yezu kebisaka beto nde: “Munoko ke tubaka mambu yina me fuluka na ntima.” (Mat. 12:34) Kana nge bakisa nde bantu yina nge ke kangamaka ti bo ke bebisa kinduku na nge ti Yehowa, tina bo! Kulutisa diaka ve ntangu mingi ti bo to fwa kinduku ti bo kana mpila kele.—Bing. 13:20. w18.07 19 § 11

Ntangu Moize vandaka ti bamvula 80, Yehowa pesaka yandi mukumba ya kubasisa dikanda ya Izraele na Ezipte. (Kub. 3:10) Mbala mingi Moize sosaka mutindu ya kubuya mukumba yina. Kansi Yehowa monisilaka Moize ntima-nda. Nkutu, Yehowa pesaka yandi ngolo ya kusala mambu ya kuyituka. (Kub. 4:2-9, 21) Yandi lendaka kusadila ngolo na yandi sambu na kupesa Moize boma mpi kupusa yandi na kulemfuka. Kansi Yehowa monisilaka yandi ntima-nda, mawete mpi ndimisaka nsadi na yandi ya kudikulumusa nde yandi ta vanda ti yandi. Keti yo vandaka mutindu ya mbote ya kusala mambu? Ee! Moize kumaka ntwadisi ya mbote ya bansadi ya Nzambi. Yandi salaka bikesa sambu na kuvanda mawete mpi kuzitisa bantu ya nkaka, mutindu Yehowa zitisaka yandi. Kana nge kele ti mwa kiyeka na zulu ya bantu ya nkaka, yo kele mfunu kibeni nde nge vanda luzitu, mawete, nge monisila bantu yina kele na nsi ya lutwadisu na nge ntima-nda sambu na kulanda mbandu Yehowa. (Bak. 3:19-21; 1 Pie. 5:1-3) Kana nge ke landa mbandu ya Yehowa Nzambi mpi ya Yezu, Moize ya Nene, yo ta sadisa bantu ya nkaka na kupusana pene-pene na nge, na kusolula ti nge mpi nge ta pesa bo kikesa.—Mat. 11:28, 29. w18.09 24-25 § 7-10

Yandi fwanisaka bumosi yina ti mafuta ya bo ke tulaka muntu, yina ke kumisaka mpusu mbote mpi ke basisaka nsudi ya kitoko. Mutindu mosi, beto lenda pesa bampangi kikesa kana beto ke zinga mbote ti bo mpi beto kele mawete. Yo ke sadisaka dibundu na kuvanda na bumosi. Keti nge lenda sala bikesa ya kuzaba mbote bampangi ya dibundu na beno? (2 Bak. 6:11-13, noti na nsi ya lutiti) Nsemo na nge lenda sema konso kisika yina nge kele. Kana nge kele ntima-mbote, yo lenda sadisa bantu ya ke zingaka pene-pene na nge na kulonguka mambu ya Yehowa. Kudiyula nde: ‘Inki bantu ke yindulaka sambu na mono? Keti nzo na mono kele ya kuyidika mbote mpi bunkete? Keti kisika yina lupangu na mono kele ke vandaka bunkete? Keti mono ke sadisaka bantu?’ Yula bampangi ya nkaka mutindu ntima-mbote mpi mbandu na bo ya mbote me sadisaka bampangi na bo, bantu ya ke zingaka pene-pene na bo, banduku na bo ya kisalu to ya nzo-nkanda.—Baef. 5:9. w18.06 24 § 13-14

Bantu yina fwaka longoki Etiene yindulaka mutindu yina. (Bis. 6:8, 12; 7:54-60) Mabundu mingi me salaka mambu ya nku, mu mbandu kufwa bantu mpi kutuba nde bo salaka yo sambu na Nzambi. Kansi na kutuba ya masonga, mambu yina bo salaka fwaka bansiku ya Nzambi. (Kub. 20:13) Ya kieleka, kansansa na bo me twadisaka bo ve mbote! Inki lenda ndimisa beto nde kansansa na beto ke sala mbote kibeni? Bansiku mpi minsiku ya Biblia kele “mfunu sambu na kulonga, sambu na kunganina, sambu na kusungika mambu, sambu na kupesa ndola na lunungu.” (2 Tim. 3:16) Beto fwete longuka Biblia mbala na mbala, kuyindula mingi mambu yina beto ke longuka mpi kusadila yo na luzingu na beto. Mpidina, beto ta kuma kuyindula bonso Yehowa. Ebuna beto lenda ndima nde kansansa na beto ta twadisa beto mbote. w18.06 16-17 § 3-4

Basoda ya Roma vandaka kusadila mbele ya bitumba yina nda na yo vandaka kiteso ya basantimetre 50. Basoda yango zabaka kusadila mbote bambele na bo sambu bo vandaka kusala bangalasisi ti yo konso kilumbu. Ntumwa Polo fwanisaka Ndinga ya Nzambi ti mbele ya bitumba. Yehowa me pesaka beto yo. Kansi, beto fwete longuka na kusadila yo mbote-mbote sambu na kunwanina balukwikilu na beto mpi sambu yo soba mabanza na beto. (2 Bak. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Beto fwete wa ve Satana ti bademo boma. Ya kieleka bo kele ngolo, kansi Yehowa kele ngolo mingi kuluta. Bo ta zinga ve kimakulu. Bo ta kanga Satana ti bademo na yandi sambu bo kusa diaka ve bantu na nsungi ya Bamvula Funda ya Luyalu ya Kristu mpi na nima bo ta fwa Satana ti bademo. (Kus. 20:1-3, 7-10) Beto me zaba mbeni na beto, lukanu na yandi mpi mitambu yina yandi ke sadilaka. Ti lusadisu ya Yehowa, beto lenda telamina Diabulu! w18.05 30 § 15; 31 § 19-21

Adami zabaka nde nioka ke tubaka ve. Yo yina ntangu yandi waka nde nioka solulaka ti Eva, ziku yandi bakisaka nde yo vandaka kibeni kigangwa mosi ya kimpeve. (Kuy. 3:1-6) Adami ti Eva zabaka ve nani vandaka kigangwa yina. Kansi Adami vukanaka ti kigangwa yango mpi kolamaka na Tata na yandi ya zola, yina kele na zulu. (1 Tim. 2:14) Kaka na ntangu yina, Yehowa yantikaka kumonisa mambu mingi ya me tala mbeni yai mpi silaka nde mbeni yango ta fwa. Ata mpidina, Yehowa tubaka nde kigangwa ya kimpeve yina tubaka na nzila ya nioka ta menga bantu yonso yina ke zolaka Nzambi. (Kuy. 3:15) Yehowa me songaka beto ve zina ya wanzio yina kolamaka. Na nima ya bamvula 2500, Yehowa monisaka wanzio yina kolamaka na Edeni.—Yobi 1:6. w18.05 22 § 1-2

Keti bantangu ya nkaka nge ke lembaka sambu bantu mingi na teritware na beno ke ndimaka ve nsangu ya Kimfumu? Kana mpidina, nge lenda bakisa mutindu ntumwa Polo kudiwaka. Yandi samunaka kiteso ya bamvula 30 mpi sadisaka bantu mingi na kukuma Bakristu. (Bis. 14:21; 2 Bak. 3:2, 3) Ata mpidina, yandi kukaka ve kusadisa Bayuda mingi na kukuma Bakristu. Bayuda mingi ndimaka ve nsangu ya Polo, nkutu bankaka monisaka yandi mpasi. (Bis. 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Inki mutindu Polo kudiwaka na mambu ya mbi yina bo sadilaka yandi? Yandi tubaka nde: “Mono ke tuba kieleka na Kristu . . . na ntima na mono, mono kele ti mawa mingi mpi ke wa mpasi ntangu yonso.” (Bar. 9:1-3) Sambu na nki yandi kudiwaka mutindu yai? Sambu yandi vandaka kuzola mpenza kisalu ya kusamuna mpi yandi vandaka kuzola bantu. Polo vandaka kudibanza kibeni sambu na Bayuda mpi yandi waka mpasi sambu bo buyaka ntima ya mbote yina Nzambi monisilaka bo. Bonso Polo, beto ke longaka bantu sambu beto ke kudibanzaka sambu na bo mpi ke zolaka kusadisa bo.—Mat. 22:39; 1 Bak. 11:1. w18.05 13 § 4-5

Polo tendulaka pwelele nde ata bampangi yina ke pesaka bankaka kikesa ke vandaka mpi na mfunu ya kikesa. Yandi sonikilaka bampangi ya Roma nde: “Mono kele na nzala ya ngolo ya kumona beno, sambu mono pesa beno mwa dikabu ya kimpeve sambu beno kuma ngolo; to na kutuba ya mbote, sambu beto pesana kikesa, na nzila ya lukwikilu na beto, lukwikilu na beno mpi ya mono.” (Bar. 1:11, 12) Bantangu ya nkaka, ntumwa Polo mpi vandaka na mfunu ya kikesa. (Bar. 15:30-32) Bubu yai, beto lenda pesa bampangi yina ke salaka kisalu ya ntangu yonso kikesa. Banani diaka beto fwete pesa kikesa? Beto fwete pesa bampangi yina me kwelaka ntete ve kikesa sambu bo ke zolaka kulemfukila ntuma ya Yehowa ya kukwela “kaka na Mfumu.” (1 Bak. 7:39) Bampangi yina ke kutana ti mbangika to ke bela ke vandaka mpi ti mfunu ya kikesa.—2 Bate. 1:3-5. w18.04 21 § 3-5