Oktobri

Beto ke zabaka ve mambu ya kele na ntima ya bantu bonso Yehowa ti Yezu. Ata mpidina, beto lenda bakisa mawi mpi bampusa ya bantu ya nkaka. (2 Bak. 11:29) Na kuswaswana ti nsi-ntoto yai ya bwimi, beto ke sosaka “kaka ve mambote na [beto] mosi, kansi mpi mambote ya bantu ya nkaka.” (Bafil. 2:4) Mingi-mingi, bankuluntu fwete kuditula na kisika ya bantu ya nkaka. Bo ke zabaka nde Yehowa ta sambisa bo mutindu bo ke kebaka mameme. (Baeb. 13:17) Sambu na kusadisa bampangi, bankuluntu fwete kuditula na kisika na bo. Inki mutindu bankuluntu lenda kuditula na kisika ya bampangi? Nkuluntu yina ke tudilaka bampangi dikebi ke lutisaka ntangu ti bo. Yandi ke yulaka bangiufula, ke widikilaka bo na dikebi yonso mpi ke monisaka ntima-nda. Bankuluntu fwete monisa kikalulu yai sambu mameme kusonga bo kukonda mpasi mambu yina ke yangisa bo. (Bing. 20:5) Kana nkuluntu ke lutisa ntangu ti bampangi, yandi ta kuma nduku na bo, bo ta tudilaka yandi ntima mpi ta zolaka yandi mingi.—Bis. 20:37. w19.03 17 § 14-17

Kumonisa ntonda kele bonso madia ya ntomo, yo ke pesaka diaka kiese mingi ntangu beto ke kabila bantu ya nkaka. Kana bantu me monisila beto ntonda, beto ke waka kiese. Ntangu beto mpi ke monisilaka bantu ya nkaka ntonda, beto ke pesaka bo kiese. Bantu yina beto ke pesa matondo sambu na diambu yina bo sadilaka beto, ke bakisaka nde bikesa na bo sadisaka beto mpi beto bakaka yo na mbalu mingi. Kinduku na beto ti bo ke kumaka ngolo kibeni. Kumonisa ntonda ke vandaka mfunu mingi, mutindu mukapu ya bubu ke monisa. Yindula mutindu dimbuma yina bo me sala na wolo mpi bo me tula na dilonga ya arza ke vandaka kitoko! Yindula fioti valere na yo! Nge ta wa nki mutindu kana bo pesa nge dikabu ya mutindu yai? Mutindu mosi, bangogo yina beto ke sadilaka sambu na kupesa bantu ya nkaka matondo ke vandaka mpi mfunu. Dimbuma yina bo me sala na wolo ke zingaka mingi. Mutindu mosi, bangogo yina beto ke sadilaka sambu na kupesa matondo lenda bikala na mabanza ya bantu luzingu na bo ya mvimba. w19.02 15 § 5-6

Ntangu Adami ti Eva diaka mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi, bo monisaka pwelele nde bo tulaka ve ntima na Yehowa mpi na minsiku na yandi. Bo mosi kuditudilaka bansiku na mambu ya mbote ti ya mbi. Inki bo vidisaka? Adami ti Eva vidisaka kinduku na bo ti Yehowa. Diaka, bo vidisaka dibaku ya kuzinga mvula na mvula mpi bo bikilaka bana na bo masumu mpi lufwa. (Bar. 5:12) Fwanisa lukanu ya Adami ti Eva ti ya muntu ya Etiopia ntangu Filipo longaka yandi. Muntu ya Etiopia monisaka ntonda ya mingi na mambu yina Yehowa ti Yezu salaka sambu na yandi, na mbala mosi yandi bakaka mbotika. (Bis. 8:34-38) Ntangu beto ke kudipesaka na Nzambi mpi ke bakaka mbotika bonso muntu yina ya Etiopia, beto ke monisaka pwelele nde beto kele ti ntonda na mambu yina Yehowa ti Yezu me salaka sambu na beto. Beto ke monisaka mpi nde beto ke tudilaka Yehowa ntima mpi ke bakisaka nde yandi kele ti nswa ya kutula bansiku na mambu ya mbote ti ya mbi. w19.03 2 § 1-2

Bansadi ya Yehowa ke vandaka ya kwikama na yandi sambu bo ke zolaka yandi na ntima ya mvimba mpi ke salaka ntangu yonso mambu yina ke pesaka yandi kiese. Na Biblia, ngogo “kwikama” ke tendula kima ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. Mu mbandu, yo vandaka kulomba nde bambisi yina bantu ya Izraele vandaka kutambikila Yehowa kuvanda ya kukonda kifu. (Levi 22:21, 22) Nzambi lombaka bansadi na yandi na kutambika ve mbisi yina me konda dikulu, dikutu, disu to ya ke bela. Yehowa zolaka nde mbisi yango kuvanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. (Mal. 1:6-9) Beto me bakisa kikuma yina Yehowa ke zolaka nde kima kuvanda ya mvimba to ya kukonda kifu. Ntangu beto ke sumbaka kima, yo vanda dimbuma, mukanda to kisadilu, beto ke zolaka nde ata kima mosi ve kukonda. Beto ke zolaka nde yo vanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. Kiteso mosi, Yehowa ke zolaka nde zola mpi kwikama na beto sambu na yandi kuvanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. w19.02 3 § 3

Sambu na kutanina ntima na beto, beto fwete buya bangindu ya mbi mpi kundima bangindu ya mbote. Na ntangu ya ntama, muntu yina vandaka kutanina kielo vandaka kukanga bakielo ya bambanza sambu bambeni kukota ve kansi bantangu ya nkaka, yandi vandaka kukangula bakielo sambu na kukotisa madia mpi bima ya nkaka. Ntangu bo vandaka kukangula ve bakielo, nzala vandaka kukota na mbanza. Kiteso mosi, beto fwete kangula ntima sambu mabanza ya Nzambi kutwadisa beto mbala na mbala. Biblia ke monisaka mabanza ya Yehowa. Konso ntangu ya beto ke tanga yo, beto ke pesaka nzila nde mabanza ya Yehowa kusoba mutindu na beto ya kuyindula, mawi mpi bikalulu na beto. Inki ta sadisa beto na kubaka mambote ntangu beto ke tanga Biblia? Kisambu kele mfunu mingi sambu yo ke sadisaka beto na kumona “pwelele mambu ya kuyituka” ya kele na Ndinga na yandi. (Nk. 119:18) Beto mpi fwete yindula mingi mambu yina beto ke tanga. Ntangu beto ke samba, ke tanga mpi ke yindula mingi Ndinga ya Nzambi, yo ta simba kibeni “ntima na [beto]” mpi beto ta zola mabanza ya Yehowa.—Bing. 4:20-22. w19.01 18 § 14-15

Yehowa ke zabaka nde beto ke vandaka ti mayele mpi luzingu ya kiteso mosi ve kansi yandi ke bakaka na mbalu bimenga yina beto ke pesaka yandi. Yibuka bimenga ya bantu ya Izraele yina Yehowa vandaka kundima. Bantu ya nkaka ya Izraele vandaka kupesa mameme to bankombo. Ziku bansukami vandaka kupesa “mayembe zole to bana-bapizio zole.” Kana muntu mosi ya Izraele ke kuka ve kupesa bandeke zole, Yehowa vandaka kundima “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya efa ya fufu.” (Levi 5:7, 11) Fufu vandaka ntalu ve kansi Yehowa vandaka kundima kimenga yina kana “fufu” yango kele kitoko. Nzambi na beto ya zola ke ndimaka mpi mambu ya mutindu mosi bubu yai. Ntangu beto ke pesaka bamvutu, yandi ke lombaka beto yonso ve na kutuba mbote bonso Apolo to na kundimisa bantu bonso Polo. (Bis. 18:24; 26:28) Yehowa ke lombaka beto na kupesa bamvutu ya mbote na kutadila makuki na beto. Yibuka dikabu ya mbongo zole ya bibende ya ntalu fioti yina mufwidi pesaka. Yehowa bakaka dikabu na yandi na mbalu sambu yandi pesaka yonso yina yandi vandaka na yo.—Luka 21:1-4. w19.01 8-9 § 3-5

Sambu beto kele balongoki ya Yezu, beto ke zabaka nde bo ta menga beto. Yezu tubaka na ntwala nde balongoki na yandi ta kutana ti bambangika ya ngolo na bilumbu ya nsuka. (Mat. 24:9; Yoa. 15:20) Mbikudulu ya Yezaya tubaka nde bambeni ta menga beto diaka mingi mpi bo ta sadila binwaninu ya mutindu na mutindu sambu na kunwanisa beto. Bo lenda sadila luvunu, kukusila beto makambu mpi kunwanisa beto. (Mat. 5:11) Yehowa ta kanga ve bambeni nzila na kusadila binwaninu yai sambu na kunwanisa beto. (Baef. 6:12; Kus. 12:17) Kansi beto fwete wa ve boma. Yehowa tubaka nde “kinwaninu mosi ve” yina bo ta sadila sambu na kunwanisa beto “ta nunga.” (Yez. 54:17) Bonso kibaka ke taninaka beto na mipepe ya ngolo, Yehowa mpi ke taninaka beto na “mupepe ya bamfumu ya nku.” (Yez. 25:4, 5) Bambeni ta kuka ve kuniokula beto kimakulu. (Yez. 65:17) Bambeni yonso ya bansadi ya Nzambi, “ta kuma bima ya mpamba mpi ta fwa.”—Yez. 41:11, 12. w19.01 6-7 § 13-16

Leke, Yehowa ke zolaka kimpwanza mpi yandi salaka nge sambu nge mpi nge zola yo. Kansi yandi ke zola nde nge sadila mbote kimpwanza na nge sambu yo tanina nge. Mbala ya nkaka banduku na nge ke talaka bifwanisu yina ke monisaka bantu kinkonga, ke salaka bizumba, ke salaka bansaka yina ke tulaka luzingu na kigonsa, ke nwaka malafu to bima yina ke lawusaka. Na luyantiku, mambu yai lenda monana mbote mpi kupesa nge kiese kansi yo ke nataka kaka bampasi, mu mbandu maladi, kimpika to nkutu lufwa. (Bag. 6:7, 8) Baleke yina ke kudipesaka na mambu yai lenda yindula nde bo kele na kimpwanza, na kutuba masonga, bo kele na yo ve. (Tito 3:3) Ya kieleka, kulemfukila Yehowa kele mbote sambu na sante na beto mpi ke pesaka beto kimpwanza kibeni. (Nk. 19:7-11) Kana nge sadila mbote kimpwanza na nge, disongidila, nge ke lemfukila bansiku mpi minsiku ya kukuka ya Nzambi, nge ta monisa na Nzambi mpi na bibuti na nge nde nge me yela. Ziku bibuti na nge ta tudila nge kibeni ntima mpi ta pesa nge kimpwanza mingi.—Bar. 8:21. w18.12 22-23 § 16-17

Ntangu Adami salaka disumu mambu mingi sobaka. Nsoba mosi kele nde bantu me kumaka kufwa mpi yo me salaka nde makwela kusoba. Ntumwa Polo songaka Bakristu nde lufwa ke sukisaka makwela mpi nkwelani ya kele na luzingu lenda kwela diaka. (Bar. 7:1-3) Nsiku yina Nzambi pesaka na Izraele tubilaka mambu mingi sambu na makwela. Mu mbandu, na Izraele bakala vandaka ti nswa ya kukwela bankento mingi. Kikalulu yai vandaka nkutu na ntwala nde Nzambi kupesa bo Nsiku. Kansi, Nsiku yango vandaka kutanina bankento ti bana. Kana muntu ya Izraele me kwela mpika mpi na nima me baka nkento ya nkaka, yandi fwete landa kulungisa bampusa ya nkento na yandi ya ntete mutindu yandi vandaka kulungisa yo. Nzambi lombaka nde bakala kulanda kutanina mpi kusadisa nkento na yandi. (Kub. 21:9, 10) Beto kele ve na nsi ya Nsiku ya Moize. Kansi yo ke longa beto nde Nzambi ke bakaka makwela na mbalu mingi. Ya kieleka, yo ke sadisa beto na kuzitisa makwela. w18.12 10 § 3; 11 § 5-6

Na nima ya kusonga Yehowa bampasi na yandi, yo lenda vanda nde yandi kudiyulaka nki mambu Yehowa ta sala. Bonso Tata ya zola, Yehowa bakisaka mawi ya Habakuki. Yandi bakisaka nde Habakuki vandaka kuniokwama mpi nde yandi vandaka na mfunu ya lusadisu. Yehowa nganinaka yandi ve kansi yandi songaka Habakuki mambu yina yandi ta sala Bayuda ya kukonda kwikama ntama mingi ve. Ziku Habakuki vandaka muntu ya ntete yina Yehowa songaka nde ntama mingi ve yandi ta pesa bo ndola. Yehowa songaka Habakuki nde yandi vandaka ya kuyilama sambu na kupesa bo ndola. Yandi pesaka ndola na Bayuda yina vandaka nku mpi mbi. Mutindu Yehowa tubaka nde mambu yai ta salama “na bilumbu na beno,” monisaka nde lusambisu yai ta salama ntangu Habakuki to bantu ya Izraele yina zingaka ti yandi kele na luzingu. Yehowa pesaka mvutu yina Habakuki yindulaka ve ata fioti. w18.11 15 § 7-8

Inki mutindu nge ke tadilaka bantu yonso yina me zabaka ntete ve kieleka? Ntumwa Polo longaka Bayuda yina vandaka kuzaba mambu ya nkaka ya Yehowa. Kansi yandi longaka mpi bantu yina vandaka kusambila banzambi ya luvunu. Na nzietelo ya ntete ya Polo ya kimisionere, yandi kwendaka ti Barnabasi na mbanza Listre. Bantu ya Likaonia yina vandaka kuna, monaka bo bonso bantu ya kuluta mfunu mpi vandaka kubinga bo na bazina ya banzambi na bo ya luvunu Zeusi ti Ermesi. Keti Polo ti Barnabasi waka kiese? Keti bo monaka nde yo kele nsoba ya mbote sambu bantu monisaka bo mpasi na babwala zole yina bo katukaka? Keti Polo ti Barnabasi yindulaka nde kusala mutindu yina ta benda dikebi ya bantu mingi sambu bo wa nsangu ya mbote? Ve! Bo waka makasi kibeni mpi tubaka na ndinga ya ngolo nde: “Sambu na nki beno ke sala mambu yai? Beto mpi, beto kele bantu ya kele ti bifu bonso beno.”—Bis. 14:8-15. w18.09 4-5 § 8-9

Ntangu beto ke longuka kieleka mpi me yantika kuzitisa minsiku ya Biblia, beto fwete ndima kusoba mabanza mpi bikalulu na beto. Ntumwa Piere sonikaka nde: “Sambu beno kele bana ya bulemfu, beno bika kulanda banzala yina beno vandaka na yo ntete ntangu beno kondaka nzayilu.” Yandi yikaka nde: “Beno kuma bantu ya santu na bikalulu na beno yonso.” (1 Pie. 1:14, 15) Na mbanza Korinto ya ntama, bantu mingi vandaka kusala mansoni. Yo lombaka nde bantu yina vandaka kuzinga kuna kusala bansoba ya nene sambu na kukuma bunkete na meso ya Yehowa. Bubu yai, bantu mingi ke salaka bansoba ya mutindu mosi ntangu bo ke longukaka kieleka. Piere sonikaka nde: “Na ntangu ya ntama beno lutisaka ntangu mingi na kulungisa luzolo ya makanda ntangu beno vandaka kusala mambu ya mbi kukonda nsoni, beno vandaka ti banzala ya mbi, beno vandaka kulutisa ndilu na kunwa malafu, kusala bankinsi yina bantu ke salaka mambu ya kisaka-saka, kusala bankinsi yina bantu ke nwaka malafu mingi, mpi kusala lusambu ya nzanzi ya biteki.”—1 Pie. 4:3. w18.11 6 § 13

Inki mutindu beto lenda zwa bantu ya ntima-masonga yina kele ya kuyilama “sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula”? Kisalu ya kusamuna sadisaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na kuzwa bantu ya mutindu yai. Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Na konso mbanza to bwala yina beno ke kota, beno sosa nani na kati na yo me fwana.” (Mat. 10:11) Bubu yai, beto fwete sala mpi mutindu mosi. Ya kieleka, beto ke yindulaka ve nde bantu ya luvunu, bantu ya lulendo to bayina ke tulaka ve dikebi na mambu ya Nzambi, lenda ndima nsangu ya mbote. Beto ke sosaka bantu ya ntima-masonga, ya kudikulumusa mpi bayina ke vandaka kibeni na mpusa ya kuzaba kieleka. Beto lenda fwanisa kisalu na beto ya kusosa bantu ti kisalu ya mabaya yina Yezu salaka. Na ntwala ya kusala bima ya nzo, mu mbandu kielo, vangu to kima ya nkaka, yandi vandaka kusosa ntete mabaya ya mbote. Na nima, yandi vandaka kubaka bisadilu mpi yandi vandaka kusala bima yango na mayele yonso. Mutindu mosi mpi beto fwete sosa ntete bantu ya ntima-masonga, na nima beto lenda sadila bisadilu mpi mayele na beto sambu na kusadisa bo na kukuma balongoki.—Mat. 28:19, 20. w18.10 12 § 3-4

Filipo vandaka mbandu ya mbote ya kudipesa na kisalu ya kusamuna ata mambu ya luzingu na yandi sobaka. Ntete, bo pesaka yandi mukumba ya mpa na Yeruzalemi. (Bis. 6:1-6) Na nima, mambu yonso sobaka. Ntangu bo fwaka Etiene, bo kumaka kubangika ngolo Bakristu yo yina Bakristu katukaka na Yeruzalemi. Sambu Filipo kudipesaka mingi na kisalu ya Yehowa, yandi kwendaka na mbanza ya Samaria, kisika bantu vandaka na mfunu ya kuwa nsangu ya mbote. (Mat. 10:5; Bis. 8:1) Filipo vandaka ti luzolo ya kukwenda konso kisika yina mpeve ya Nzambi vandaka kutwadisa yandi. Yo yina, Yehowa tindaka yandi na kulonga na bisika yina bantu me waka ntete ve nsangu ya mbote. Bayuda mingi vandaka kuvweza bantu ya Samaria mpi kusadila bo mambu ya mbi. Kansi Filipo vandaka ve ti bangindu ya mbi sambu na bantu ya Samaria mpi longaka bo nsangu ya mbote na kikesa yonso. Bantu ya Samaria wilaka yandi na ntima ya mvimba. (Bis. 8:6-8) Filipo kudipesaka mingi na kusamuna mpi Yehowa landaka kusakumuna yandi ti dibuta na yandi.—Bis. 21:8, 9. w18.10 30 § 14-16

Kilumbu mosi, Yezu vandaka pene-pene ya Dekapolisi mpi bantu “natilaka yandi muntu mosi yina vandaka makutu ya kufwa mpi yina vandaka kutuba mbote ve.” (Mar. 7:31-35) Yezu belulaka yandi, kansi yandi salaka yo ve na meso ya bantu. Sambu na nki? Sambu bakala yango vandaka kifwa-makutu, ziku yandi vandaka kudiwa ve mbote kisika yina bantu kele mingi. Yezu bakisaka mawi na yandi, “nataka yandi na kingenga” mpi belulaka yandi kuna. Ya kieleka, beto lenda sala ve bimangu, kansi beto fwete yindula bampusa mpi mawi ya bampangi na beto mpi kumonisila bo ntima-mbote. Yezu bakisaka mutindu kifwa-makutu yina vandaka kudiwa mpi sadilaka yandi mambu na luzitu yonso. Mutindu mosi, beto fwete zitisa mpi minunu ti bantu yina kele ti bifu na nitu. Zola kele kikalulu ya kuluta mfunu ya dibundu ya kieleka, kansi ve makuki ya bantu ya dibundu yango. (Yoa. 13:34, 35) Zola ke pusaka beto na kusala yonso sambu na kusadisa bampangi yina me nuna to kele ti bifu na nitu na kukwisa na balukutakanu mpi na kusamuna. Beto ke sadisaka bo ata yo kele mpasi sambu na beto to ata bo lenda sala ve mingi kibeni.—Mat. 13:23. w18.09 29-30 § 7-8

Yehowa ti Yezu ke bakaka beto yonso na mbalu. (Bag. 2:20) Sambu beto ke zolaka bampangi na beto mingi, beto fwete sadila bo mambu na mawete yonso. Beto “landa mambu yina ke kotisaka ngemba mpi mambu yina ke sadisaka na kupesana kikesa.” (Bar. 14:19) Beto ke vingila luzingu ya kiese na Paladisu, na ntangu yina ata muntu mosi ve ta lemba nitu! Maladi mpi bitumba ta vanda diaka ve. Bantu ta fwaka diaka ve sambu na masumu mpi mbangika, bampasi ya dibuta to ya luzingu ta vandaka diaka ve. Na nsuka ya bamvula funda, bantu yonso ta kuma ya kukuka. Bantu yina ta bikala ya kwikama na mumekamu ya nsuka, Yehowa ta ndima bo bonso bana na yandi na ntoto mpi bo ta vanda na kiese ya “kimpwanza ya nkembo ya bana ya Nzambi.” (Bar. 8:21) Yo yina, bika nde beto yonso kumonisa zola ya ke pesa kikesa mpi kusadisa bampangi na kukota na nsi-ntoto ya mpa ya kitoko yina Nzambi me silaka. w18.09 14 § 10; 16 § 18

Kulonguka Ndinga ya Nzambi ke tendula ve kutanga zulu-zulu to kutenda bamvutu na bangiufula yina bo ke yula. Ntangu beto ke longuka, beto fwete yindula nki yo ke longa beto sambu na Yehowa, mambu yina yandi ke sala mpi nki kele dibanza na yandi. Beto fwete sosa mpi kubakisa sambu na nki Yehowa ke songa beto na kusala diambu mosi mpi ke buyisa beto diambu ya nkaka. Beto fwete tadila mpi mambu yina beto fwete soba na mutindu na beto ya kuzinga mpi ya kuyindula. Ya kieleka, yo lenda vanda mpasi konso ntangu na kuyindula mingi mambu yonso yina beto ke tanga. Kansi yo kele mfunu na kubaka mwa ntangu sambu na kutanga mpi kuyindula mingi mambu yango. (1 Tim. 4:15) Kana beto ke yindula mbala na mbala Ndinga ya Nzambi, beto ta “kudindimisa” to ta kwikila nde mabanza ya Yehowa kele ya kukuka. Beto ta kuma kubakisa mutindu yandi ke tadilaka mambu mpi nsuka-nsuka beto ta ndima bangindu na yandi. Yo ta sadisa beto na kukumisa mabanza na beto ya mpa mpi beto ta kuma kuyindula na mutindu ya nkaka. (Bar. 12:2) Malembe-malembe, beto ta kuma ti mabanza bonso ya Yehowa. w18.11 24 § 5-6

Polo tubaka nde yandi ti Bakristu ya nkaka ya mvu-nkama ya ntete vandaka “banduku ya kisalu ya Nzambi” sambu bo vandaka kusamuna mpi kulonga bantu kieleka. (1 Bak. 3:6) Bubu yai, beto mpi lenda vanda “banduku ya kisalu ya Nzambi” kana beto ke pesa ntangu, ngolo mpi bima na beto ya kinsuni sambu na kisalu ya kusamuna yina Nzambi me pesaka beto. Yo kele lukumu ya nene kibeni! Kupesa ntangu mpi ngolo na beto na kisalu ya kusamuna ke pesaka beto kiese mingi. Bampangi mingi yina me longukaka Biblia ti bantu ke tubaka mambu yai. Beto ke vandaka na kiese mingi ya kumona balongoki na beto ke sepela ntangu bo ke bakisaka malongi ya Biblia, ke kumaka ti lukwikilu, ke sobaka luzingu na bo, mpi ntangu bo ke yantikaka kusonga bantu ya nkaka mambu yina bo ke longuka. Yezu mpi waka kiese kibeni ntangu balongoki 70 yina yandi tindaka na kusamuna “vutukaka na kiese” sambu na mambu ya mbote yina bo kutanaka ti yo.—Luka 10:17-21. w18.08 20 § 11-12

Beto lenda kuma kutula ntima na mayele na beto mosi. Beto lenda yindula nde beto ke bakisa diambu mosi ata beto kele ve ti banzikisa yonso. Yo ke vandaka mpi mpasi na kubakisa mambu mbote, mingi-mingi kana yo ke tadila mpangi yina beto ke wakanaka mpenza mbote ve ti yandi. Kana beto ke landa kuyindula mwa mambu ya fioti yina basikaka na kati na beto ti yandi, beto lenda kuma kuyindudila yandi mambu ya mbi. Kana bantu me tuba diambu mosi ya mbi sambu na yandi, beto lenda kwikila nswalu ata beto kele ve ti banzikisa ya kieleka. Yo ke longa beto nki? Kana beto ke bakila bampangi bangindu ya mbi, beto lenda baka balukanu ya mbi kukonda bikuma ya kieleka. (1 Tim. 6:4, 5) Beto fwete bika ve nde mabanza ya mbi, mu mbandu kimpala, kuyala ntima na beto. Kuvila ve nde Yehowa ke zolaka nde beto zola mingi bampangi na beto mpi beto lolula bo na ntima ya mvimba.—Bakol. 3:12-14. w18.08 6 § 15; 7 § 18

Sambu Yehowa me gangaka bantu, beto yonso kele bantu na yandi. (Nk. 100:3; Kus. 4:11) Kansi Nzambi me ponaka bantu ya nkaka na mutindu mosi ya kuluta mbalu. Mu mbandu, Nkunga 135 ke tuba nde bansadi ya Yehowa ya kwikama na Izraele ya ntama vandaka “kima na yandi ya mfunu.” (Nk. 135:4) Diaka, Ozea tubaka nde bantu yina kele ve bantu ya Izraele ta kuma bantu ya Yehowa. (Ozea 2:23) Mambu yai lunganaka ntangu Yehowa yantikaka kupona bantu yina vandaka ve bantu ya Izraele sambu na kuyala ti Kristu na zulu. (Bis. 10:45; Bar. 9:23-26) Biblia ke bingaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta “dikanda ya santu.” Bo kele “kima ya Nzambi kibeni.” (1 Pie. 2:9, 10) Yehowa ke bingaka mpi Bakristu yonso ya kwikama yina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu na ntoto nde “bantu na mono” to “bantu ya mono me solaka.”—Yez. 65:22. w18.07 22 § 1-2

Beto ke landaka mbandu ya kukuka ya Yezu na yina me tala kukaba. (Mat. 20:28) Yo yina, beto lenda kudiyula nde, ‘Keti mono ke landaka mbandu ya Yezu mbote-mbote?’ (1 Pie. 2:21) Yehowa ke vandaka na kiese ntangu beto ke landaka mbandu ya kukuka yina yandi mpi Yezu me bikilaka beto. Beto ke salaka yo ntangu beto ke tudilaka bantu dikebi mpi ke sadisaka bo. Yezu monisaka mfunu ya diambu yai ntangu yandi tubilaka kingana ya Musamaria ya mbote. (Luka 10:29-37) Yandi longaka balongoki na yandi na kusadisa bantu ya nkaka kukonda kutala mutindu bo kele to kisika yina bo me katuka. Keti nge ke yibuka kikuma yina Yezu tubilaka kingana yina? Sambu Muyuda mosi yulaka yandi nde: “Nani kibeni kele nkweno na mono?” Mvutu ya Yezu ke longa beto nde, kana beto ke zola nde Yehowa kusepela ti beto, beto fwete kabila bantu ya nkaka bonso muntu yina ya Samaria. w18.08 19 § 5-6

Keti Yehowa landaka kusakumuna Maria sambu yandi sansaka mpi taninaka Yezu na kwikama yonso? Ee. Nzambi ndimaka nde bo sonika na Biblia mambu ya nkaka yina Maria tubaka mpi salaka. Yo ke monana nde Maria kukaka ve kusala nzietelo ti Yezu na nsungi ya bamvula tatu ti ndambu yina Yezu vandaka kulonga. Ziku sambu yandi vandaka mufwidi, yo lombaka nde yandi bikala na Nazareti. Yo yina, yandi monaka ve mambu mingi ya mbote yina Yezu salaka bonso bantu ya nkaka. Kansi Maria vandaka ntangu Yezu fwaka. (Yoa. 19:26) Na nima, Maria vandaka na Yeruzalemi ti balongoki ya Yezu na ntwala nde bo baka mpeve santu na Pantekoti. (Bis. 1:13, 14) Ntembe kele ve nde Maria mpi bakaka mpeve santu kumosi ti balongoki ya nkaka. Kana mpidina, yo ke tendula nde yandi zwaka dibaku ya kuzinga kimakulu ti Yezu na zulu. Ya kieleka, Maria bakaka matabisi ya mbote kibeni sambu na kisalu na yandi ya kwikama! w18.07 9 § 11; 10 § 14

Yezu sadilaka minsiku sambu na kulonga balongoki na yandi nde mambu ya beto ke yindulaka mpi ke salaka lenda natila beto mambote to bampasi. Mu mbandu, yandi longaka nde kuwa makasi ke pusaka na kusala mubulu mpi nde bangindu ya mansoni lenda pusa muntu na kusala pite. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Kana beto bika nde minsiku ya Yehowa kutwadisa beto, beto ta longa kansansa na beto mbote mpi beto ta baka balukanu yina ta pesa Nzambi lukumu. Ata beto ke bikaka nde Biblia kulonga kansansa na beto, mutindu na beto ya kuyindula lenda swaswana na diambu mosi buna. Mu mbandu, kunwa malafu. Biblia ke buyisa ve kunwa malafu, kansi yo ke tubaka nde beto fwete nwa ve malafu mingi to kulawuka. (Bing. 20:1; 1 Tim. 3:8) Kana Mukristu ke nwaka ve malafu mingi, keti yo ke tendula nde yandi kele ve ti mambu ya nkaka yina yandi lenda tadila? Ve. Ata kansansa na yandi ke pesa yandi nzila ya kunwa malafu, yandi fwete tadila mpi kansansa ya bantu ya nkaka. w18.06 18 § 10-11

Yezu kebisaka balongoki na yandi na kubuya “levire,” to malongi ya bimvuka yai tatu, disongidila, Bafarize, Basaduse mpi bantu yina vandaka kulanda Erode. (Mat. 16:6, 12) Lukebisu yai kele mfunu mingi sambu Yezu pesaka yo ntangu fioti na nima nde bantu kukumisa yandi ntotila. Kana mabundu ke kudikotisa na mambu ya politiki, mbala mingi yo ke nataka mavwanga. Yezu longaka balongoki na yandi na kudikotisa ve ata fioti na mambu ya politiki. Yo yina, banganga-nzambi ti Bafarize sosaka kufwa Yezu. Bo vandaka kuwa boma nde bantu ta landa Yezu mpi ta yambula kulanda bo. Kana bantu kulanda Yezu, bamfumu ya Bayuda ta vanda diaka ve ti kiyeka na mabundu mpi na politiki. Bo tubaka nde: “Kana beto bika yandi mutindu yai, bo yonso ta kwikila na yandi, mpi bantu ya Roma ta kwisa mpi ta katula kisika na beto mpi dikanda na beto.” (Yoa. 11:48) Yo yina Nganga-Nzambi ya Nene Kaifa salaka komplo sambu na kufwa Yezu.—Yoa. 11:49-53; 18:14. w18.06 6-7 § 12-13

Mutambu mosi ya Satana ke sadilaka kele kusosa kuzaba mambu ya me tala bampeve ya mbi. Bubu yai, yandi ke sadilaka dibundu ya luvunu mpi bansaka ya kulutisa ntangu sambu bantu kutula dikebi na bademo. Bafilme, bansaka ya video mpi bansaka ya nkaka ya kulutisa ntangu lenda monisa nde bampeve ya mbi kele mbi ve. Inki mutindu beto lenda bwa ve na mutambu yai? Beto fwete vingila ve nde dibundu ya Nzambi kutudila beto lisiti ya bansaka ya mbote mpi ya mbi ya kulutisa ntangu. Beto fwete longa kansansa na beto sambu na kubaka balukanu ya mbote yina ke wakana ti minsiku ya Yehowa. (Baeb. 5:14) Beto ta baka balukanu ya mbote kana beto sadila ndongisila ya Polo yina kele na mukapu ya bubu. Yo yina ntangu beto ke pona bansaka ya kulutisa ntangu, beto fwete kudiyula nde: ‘Keti mono ke zitisaka minsiku yina mono ke longaka bantu ya nkaka? Balongoki ya Biblia to bantu yina mono ke solulaka ti bo ta yindula nki kana bo mona bansaka ya kulutisa ntangu yina mono me pona?’ Kana beto ke zitisa minsiku yina beto ke longaka bantu ya nkaka, beto ta kangama ve na mutambu ya Satana.—1 Yoa. 3:18. w18.05 25 § 13

Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Polo? Ntete, beto fwete vanda ti mpusa ya ngolo ya kusosa bantu yina kele “ti nkadilu ya mbote sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula.” Ya zole, beto fwete lomba Yehowa na kusadisa bantu ya masonga na kundima nsangu ntangu beto ke longa bo. (Bis. 13:48; 16:14) Silvana yina kele mupasudi-nzila bamvula kiteso ya 30, ke salaka mambu yai. Yandi ke tuba nde: “Na ntwala ya kukota na lupangu ya muntu sambu na kusamuna, mono ke lombaka Yehowa na kusadisa mono na kuvanda ti mabanza ya mbote.” Beto ke lombaka mpi nde bawanzio kusadisa beto na kuzwa bantu yina kele na mpusa ya kuwa nsangu ya Kimfumu. (Mat. 10:11-13; Kus. 14:6) Robert, yina kele mupasudi-nzila bamvula kuluta 30, ke tuba nde: “Kusala ti bawanzio yina me zaba mambu yina ke salama na nzo ya muwi ke pesaka kiese.” Ya tatu, beto fwete sala ngolo na kumona mambu ya mbote na bantu mpi makuki na bo ya kusadila Yehowa. Mpangi Carl, nkuluntu mosi ke tuba nde: “Mono ke sosaka mwa mambu ya fioti yina lenda monisa nde muntu me monisa mpusa, mu mbandu, kana yandi ke seka, ke tala na kiese yonso to ke yula bangiufula yina ke katuka na ntima.” Kana beto ke sala mambu yai, beto ta ‘buta mbuma ti kukanga-ntima yonso,’ bonso Polo. w18.05 15 § 13; 16 § 15

Beto ke waka kiese kana beto me wa nde bantu yina beto sadisaka ke landa kusadila Nzambi na kwikama. Ntumwa Yoane sonikaka nde: “Kiese ya mingi yina mono kele na yo, yo yai: mono wa nde bana na mono ke landa kutambula na kieleka.” (3 Yoa. 4) Bapasudi-nzila mingi ke waka kiese ntangu bo ke monaka bantu yina bo sadisaka na kuzaba kieleka ke landa kusadila Yehowa na kwikama yonso, to me kuma mpi bapasudi-nzila. Yo yina kana bapasudi-nzila me lemba, beto lenda yibusa bo mambu yonso ya mbote yina bo me salaka sambu na kusadisa bantu ya nkaka. Bankengi mingi ya nziunga ti bankento na bo ke tubaka nde bo ke bakaka kikesa ntangu bo ke tangaka mikanda yina bampangi ya mabundu ke tindilaka bo sambu na kutonda bo. Mutindu mosi mpi ti bankuluntu, bamisionere, bapasudi-nzila, bampangi ya dibuta ya Betele yina ke sadilaka Yehowa na kwikama yonso. Kana beto ke tonda bo, beto ta pesa bo kikesa mingi kuluta. w18.04 23 § 14-15

Salomo zitisaka ve nsiku yai. Nsuka-nsuka yandi bakaka bankento 700 mpi bamakangu 300! (1 Bant. 11:3) Bankento mingi na kati na bo vandaka banzenza mpi vandaka kusambila banzambi ya luvunu. Diaka, Salomo zitisaka ve nsiku ya Nzambi yina vandaka kubuyisa kukwela bankento ya banzenza. (Kul. 7:3, 4) Malembe-malembe, Salomo kumaka kuzola diaka ve bansiku ya Yehowa. Nsuka-nsuka yandi salaka mambu ya mbi kibeni. Yandi salaka mesa-kimenga sambu na Ashtoreti, nzambi-nkento ya luvunu mpi sambu na Kemoshi nzambi ya luvunu, na nima yandi ti bankento na yandi kumaka kusambila banzambi yina ya luvunu. Nkutu, Salomo tungaka bamesa-kimenga yina na ngumba kaka na ntwala ya Yeruzalemi, kisika yandi tungaka tempelo ya Yehowa! (1 Bant. 11:5-8; 2 Bant. 23:13) Ziku Salomo kudikusaka na kuyindula nde Yehowa ta vila mambu yonso ya mbi yina yandi salaka sambu yandi vandaka kupesa bimenga na tempelo. Kansi Yehowa ke zabaka masumu yina muntu ke salaka. w18.07 18-19 § 7-9

Inki kele ‘batolo-tolo ya tiya’ yina Satana lenda losila nge? Ziku yandi lenda tuba mambu ya luvunu sambu na Yehowa. Satana ke zolaka kumonisa nge nde Yehowa ke zolaka nge ve mpi nde ata muntu mosi ve ke kudibanzaka sambu na nge. Ida, yina kele ti bamvula 19 ke tuba nde: “Mbala mingi mono vandaka kuyindula nde Yehowa kele ve pene-pene na mono mpi nde yandi ke zolaka ve kukuma Nduku na mono.” Inki yandi ke salaka ntangu yandi ke yindulaka mutindu yina? Yandi ke yika nde: “Balukutakanu ke kumisaka ngolo lukwikilu na mono. Mono vandaka kupesa ve mvutu na balukutakanu sambu mono vandaka kuyindula nde ata muntu mosi ve ta tula dikebi na mambu yina mono ta tuba. Kansi bubu yai, mono ke yidikaka balukutakanu mpi ke salaka ngolo na kupesa mvutu mbala zole to tatu.” Nda ti nene ya kitaninu ya soda ke vandaka ntangu yonso kiteso mosi. Kansi mbandu ya Ida ke monisa nde yo kele ve mutindu mosi ti lukwikilu na beto. Lukwikilu na beto lenda yela to yo lenda kita, yo lenda kuma ngolo to yo lenda lemba. Yo ke tadila konso muntu na kati na beto. (Mat. 14:31; 2 Bate. 1:3) Sambu ‘kitaninu ya lukwikilu’ kutanina beto, beto fwete landa kuyedisa yo mpi kukumisa yo ngolo. w18.05 29-30 § 12-14

Muntu ya vandaka kukengila boloko sobaka bikalulu na yandi mpi lombaka lusadisu kaka na nima ya kunikana ya ntoto. (Bis. 16:25-34) Mutindu mosi, bantu ya nkaka yina ke sepelaka ve ti nsangu ya Biblia lenda soba bikalulu na bo mpi kusosa lusadisu kana mambu ya mpasi me kumina bo. Ziku bo lenda kutana ti bampasi sambu bo me katula bo na kisalu. Bankaka lenda kuma kudiyangisa sambu bo me kuma kubela maladi ya ngolo to sambu muntu ya bo vandaka kuzola mingi me fwa. Bo lenda yula bangiufula ya me tala luzingu, bangiufula yina bo me yindulaka ntete ve. Nkutu bo lenda kudiyula nde: ‘Nki mono lenda sala sambu na kuguluka?’ Bo lenda kuma kusepela ti nsangu na beto ya ke pesaka kivuvu. Kana beto ke landa kusamuna na kwikama yonso, beto ta longa bantu yina kele na mfunu ya kuwa nsangu ya ke pesaka kikesa yina beto ke natilaka bo.—Yez. 61:1. w18.05 19-20 § 10-12

Satana ke kusaka bantu mingi bubu yai, yo yina bo ke bakisaka ve nde bo kele bampika ya mabundu ya luvunu, ya bima ya kinsuni mpi ya mambu ya politiki. (2 Bak. 4:4) Bonso Yezu, beto kele ti dibaku ya kusadisa bantu na kuzaba mpi kusambila Yehowa, Nzambi yina ke pesaka kimpwanza. (Mat. 28:19, 20) Kulonga bantu ya nkaka ke vandaka ve pete. Na bisika ya nkaka, bantu ke tulaka ve dikebi na mambu ya Nzambi, nkutu bankaka ke waka makasi kana beto ke longa bo. Sambu Yehowa ke lombaka beto na kusamuna, beto fwete kudiyula nde, ‘Keti mono ke sadilaka kimpwanza na mono sambu na kusala mingi na kisalu ya Yehowa?’ Beto kele na kiese ya kuzaba nde bansadi ya Yehowa mingi me bakisaka nde nsuka ya nsi-ntoto yai me finama, bo me bakaka lukanu ya kuzinga kukonda mindondo mpi ke salaka kisalu ya kimupasudi-nzila. (1 Bak. 9:19, 23) Bapasudi-nzila ya nkaka ke samunaka na bisika ya bo ke zingaka, bankaka ke kwendaka kusadisa mabundu ya nkaka. Yo kele kiese kibeni na kumona bantu mingi ke sadila kimpwanza na bo sambu na kusadila Yehowa!—Nk. 110:3. w18.04 11-12 § 13-14