Yuni

Ana, mama ya profete Samuele kutanaka ti mambu ya mpasi. Bamvula mingi, yandi vandaka kubuta ve. (1 Sam. 1:2) Na Izraele ya ntama, kana nkento ke buta ve bo vandaka kutuba nde Nzambi me singa yandi. Yo yina, Ana vandaka kuwa nsoni. (Kuy. 30:1, 2) Bakala na yandi kwelaka nkento ya nkaka Penina yina butilaka yandi bana mpi yandi vandaka kusosila Ana sambu Ana vandaka kubuta ve. Ana vandaka kudiyangisa mingi sambu na yo. Yandi waka mpasi mingi yo yina ‘yandi vandaka kudila mpi kudia ve.’ Yandi “vandaka kudiyangisa mingi kibeni.” (1 Sam. 1:7, 10) Inki mutindu Ana bakaka kikesa? Ana songaka Yehowa na kisambu mambu yonso yina vandaka kuyangisa yandi. Na nima ya kusamba, yandi songaka Eli nganga-nzambi ya nene nde yandi kele na mpasi ya ngolo. Yo yina Eli songaka yandi nde: “Kwenda na ngemba, mpi bika nde Nzambi ya Izraele kupesa nge kima yina nge me lomba yandi.” Inki mbuma yo butaka? Ana “kwendaka mpi diaka, mpi luse na yandi vandaka diaka ve mawa-mawa.” (1 Sam. 1:17, 18) Kisambu sadisaka Ana na kuvutukila kiese na yandi. w20.02 21 § 4-5

Ntama mingi ve Yehowa ta fwa nsi-ntoto yai. Kaka bayina kele “ti nkadilu ya mbote sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula” ta guluka. (Bis. 13:48) Beto fwete sala mpi bikesa sambu bantu ya dibuta na beto kusadila Yehowa bonso beto. Tata na beto ya zola Yehowa, “ke zola ve nde ata muntu mosi kufwa, kansi yandi ke zola nde bantu yonso kubalula ntima.” (2 Pie. 3:9) Beto fwete vila ve nde beto lenda samuna nsangu ya luguluku na mutindu ya mbote to ya mbi. Beto lenda vanda mawete ntangu beto ke longa muntu yina beto me zaba ve kansi beto lenda konda luzitu ntangu beto ke longa bantu ya dibuta na beto. Bampangi mingi lenda kudiyangisa sambu na kikalulu yina bo monisaka na mbala ya ntete yina bo longaka bantu ya dibuta na bo, bo lenda mona nde yo lombaka nde bo sala mambu na mutindu ya nkaka. Yo kele mbote na kuyibuka ndongisila yai ya ntumwa Polo ya kele na mukapu ya bubu, ntangu beto ke solula ti bantu ya dibuta. Kana ve beto ta lwadisa bo na kisika ya kundimisa bo. w19.08 14-15 § 3-5

Inki mutindu nge kudiwaka ntangu nge longukaka bakieleka yai ya me tala Mwana ya Nzambi? Yezu kele muntu ya zole ya kuluta mfunu na ntoto ya mvimba mpi na zulu. Yandi pesaka luzingu na yandi sambu na beto. Kana mutindu na beto ya kuzinga ke monisa nde beto ke kwikilaka na kimenga yina yandi pesaka, Yehowa ta lolula masumu na beto, beto ta kuma banduku na yandi mpi beto ta baka luzingu ya mvula na mvula. (Yoa. 3:16) Yezu kele Nganga-Nzambi ya Nene. Yandi ke zola nde beto baka mambote ya kimenga yina yandi pesaka sambu na beto mpi beto kuma banduku ya Nzambi. (Baeb. 4:15; 7:24, 25) Nzambi ta sadila Yezu, Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi sambu na kusantisa zina na yandi, kukatula mambu yonso ya mbi mpi kupesa bantu luzingu ya mbote na Paladisu. (Mat. 6:9, 10; Kus. 11:15) Yezu kele mbandu yina beto fwete landa. Yandi sadilaka Nzambi luzingu na yandi ya mvimba. (Yoa. 4:34) Kana nge ke kwikila na mambu yina Biblia ke longa sambu na Yezu, nge ta kuma kuzola mingi Mwana yai ya Nzambi ke zolaka mingi. Zola yai ta pusa nge na kusadila Nzambi bonso Yezu luzingu na nge ya mvimba. w20.03 10 § 12-13

Yezu sambaka mingi na kilumbu ya nsuka ya luzingu na yandi. Ntangu yandi yantikaka Lusungiminu ya lufwa na yandi, yandi sambaka na ntwala ya kulutisa dimpa ti vinu. (1 Bak. 11:23-25) Na ntwala ya kukatuka na kisika yina bo salaka nkinsi ya Paki, yandi sambaka ti balongoki na yandi. (Yoa. 17:1-26) Ntangu bo kumaka na Ngumba ya Banti ya Olive na mpimpa yina, yandi sambaka mbala mingi. (Mat. 26:36-39, 42, 44) Bangogo ya nsuka yina Yezu tubaka na ntwala ya kufwa vandaka kisambu. (Luka 23:46) Yandi sambaka Yehowa sambu na mambu yonso ya mfunu yina zolaka kusalama kilumbu yina. Yezu kangaka ntima na bampasi sambu yandi sambaka Tata na yandi. Kansi na mpimpa yina bantumwa kwaminaka ve na kisambu. Yo yina, bo kondaka kikesa ntangu bo kutanaka ti mbangika. (Mat. 26:40, 41, 43, 45, 56) Ntangu beto ke kutana ti bampasi, beto ta bikala ya kwikama kaka kana beto ke landa mbandu ya Yezu mpi ke “samba ntangu yonso.” w19.04 9 § 4-5

Yehowa ke mengaka bisalu ya bampeve ya mbi. Yehowa songaka bantu ya Izraele nde: “Bo fwete mona ve na kati na beno muntu yina ke yoka mwana na yandi ya bakala to mwana na yandi ya nkento na tiya, muntu yina ke zabisaka na ntwala mambu yina ta bwa, muntu yina ke salaka mazi, muntu yina ke sosaka bidimbu ya mambu yina ke kwisa, nganga-nkisi, muntu yina ke kangaka bankaka na bankisi, muntu yina ke kwendaka kutala muntu ya ke solulaka ti bampeve ya bafwa, muntu yina ke zabisaka bantu mambu yina ta kumina bo, to muntu yina ke yulaka mambu na bafwa. Konso muntu yina ke sala mambu yai kele nzanzi na meso ya Yehowa.” (Kul. 18:10-12) Bakristu kele ve na nsi ya Nsiku ya Moize. Kansi, beto ke zabaka nde mutindu Yehowa ke tadilaka bisalu ya bampeve ya mbi me sobaka ve. Yehowa ke kebisaka beto na bisalu ya bampeve ya mbi sambu yandi me zaba nde Satana ke sadilaka yo sambu na kupesa bantu mpasi. Satana ke sadilaka bisalu ya bampeve ya mbi sambu na kumwanga luvunu yina ke tubaka nde bafwa ke zingaka na insi ya bampeve. (Lon. 9:5) Diaka, Satana ke sadilaka bisalu ya bampeve ya mbi sambu na kupesa bantu boma mpi kukanga bo nzila ya kusambila Yehowa. Yandi ke zolaka nde bantu yina ke sala bisalu ya bampeve ya mbi kutudila bademo ntima kansi Yehowa ve. w19.04 21 § 5-6

Kuvukisa nitu ti mwana kele disumu ya nene. Muntu yina ke vukisaka nitu ti mwana ke bebisaka mwana yina na mitindu mingi. Yandi ke bebisaka kikalulu ya mwana ya kutudila bantu ntima mpi ke tulaka lutaninu ya mwana na kigonsa. Beto fwete tanina bana na diambu yai ya mbi mpi bana yina bo me bebisaka ke vandaka na mfunu ya kikesa mpi ya lusadisu. (1 Bate. 5:14) Kana muntu yina me bebisa mwana kele mpangi na dibundu, yandi ta fingisa dibundu. (Mat. 5:16; 1 Pie. 2:12) Beto ke basisaka muntu yina me sala diambu yai ya mbi na dibundu sambu yandi me balula ve ntima mpi me fingisa dibundu. Kana mpangi mosi me fwa nsiku, mu mbandu yandi me vukisa nitu ti mwana, yandi me sala disumu na ntwala ya bamfumu ya leta. (Fwanisa ti Bisalu 25:8.) Ata bankuluntu kele ve ti nswa ya kupesa muntu yina me fwa nsiku ya leta ndola, bo ta tanina yandi mpi ve na ndola yina bamfumu ya leta ta pesa yandi. w19.05 9 § 4-7

Beto lenda nunga konso mpasi sambu Yehowa kele Longi na beto ya Nene. (Yez. 30:20, 21) Ndinga na yandi ke longaka beto mambu yonso ya beto kele na yo mfunu sambu beto ‘vanda ya kukuka kibeni’ mpi ya “kufwana kibeni sambu na konso kisalu ya mbote.” (2 Tim. 3:17) Ntangu beto ke sadilaka malongi ya Biblia, beto ke kumaka mayele kuluta bantu yina ke landaka “mayele ya nsi-ntoto yai.” (Nk. 119:97-100) Diambu ya mawa kele nde mbala mingi mayele ya nsi-ntoto ke siamisaka bampusa ya kinsuni. Yo yina, yo lenda vanda mpasi na kubuya bangindu mpi kusala mambu bonso bantu ya nsi-ntoto. Biblia ke tuba nde: “Beno keba nde muntu mosi ve kukumisa beno bampika na nzila ya mayele ya nsi-ntoto mpi ya bangindu ya luvunu ti ya mpamba-mpamba na kuwakana ti bansiku ya bantu.” (Bakol. 2:8) Biblia tubaka nde na bilumbu ya nsuka bantu ta kuma “bantu ya ke zolaka biese.” (2 Tim. 3:4) Maladi mingi ya me mwanganaka yina bantu ke bakaka na nzila ya kuvukisa nitu mu mbandu SIDA ke monisa nde mayele ya nsi-ntoto kele buzoba.—2 Pie. 2:19. w19.05 21 § 1-2; 22 § 4-5

Satana kusaka bantu ya Izraele na kusala mambu yina mimpani ya vandaka kuzinga pene-pene na bo vandaka kusala sambu bima kubuta mingi. Mimpani yango vandaka kukwikila nde bo fwete sala binkulu ya nkaka sambu banzambi na bo kunokisa mvula. Bantu ya Izraele yina vandaka kukwikila diaka ve na Yehowa ndimaka nde yo kele mutindu ya mbote ya kusala sambu mvula kunoka, yo yina bo vandaka kusala binkulu ya mimpani sambu na kusambila Baale. Satana ke sadilaka mpi bampusa ya mbi ya kuvukisa nitu. Mimpani yina vandaka kusala mansoni sambu na kusambila banzambi na bo. Lusambu yai ya mbi pusaka babakala ti bankento na kusala kindumba na tempelo. Bo vandaka kundima kuvukisa nitu babakala ti babakala to bankento ti bankento mpi mitindu ya nkaka ya mansoni. (Kul. 23:17, 18; 1 Bant. 14:24) Mimpani vandaka kukwikila nde kusala mambu yai vandaka kupusa banzambi na bo na kubasisa bima mingi na bilanga. Bantu mingi ya Izraele salaka mansoni yina mimpani vandaka kusala mpi bo kumaka kusambila banzambi ya luvunu. w19.06 2 § 3; 4 § 7-8

Bo me sobaka kisalu ya bampangi ya nkaka yina me salaka bamvula mingi na Betele mpi na kisalu ya nkaka ya ntangu yonso. Bampangi yai ya kwikama lenda wa mpasi na kuyambula kisalu yina bo vandaka kuzola mingi. Kana nge kele na kati ya bampangi yai, nki lenda sadisa nge na kuyikama ti nsoba yai? Bikala pene-pene na Yehowa, tanga Biblia konso kilumbu mpi yindula mingi mambu ya nge ke tanga. Diaka, samuna mbala na mbala ti dibundu na nge ya mpa. Yehowa ke vilaka ve bansadi na yandi ya kwikama, ata bo ke sala diaka ve mutindu bo vandaka kusala ntete. Vanda ti luzingu ya kukonda mindondo. Kubika ve nde basusi ya luzingu ‘kukanga’ nge nzila na mambu ya kimpeve. (Mat. 13:22) Kulanda ve bangindu ya nsi-ntoto, ya banduku to ya bantu ya dibuta yina ke yindulaka nde kuvanda ti mbongo mingi ke nataka kiese. (1 Yoa. 2:15-17) Tudila Yehowa ntima sambu yandi me silaka na kulungisa bampusa na beto ya kimpeve mpi ya kinsuni “na ntangu ya mbote.”—Baeb. 4:16; 13:5, 6. w19.08 20 § 4; 21-22 § 7-8

Keti nge ke kutana ti diambu ya mpasi? Kuzaba nde Yehowa bakisaka mawi ya Eliya ke pesa beto kikesa mpenza! yandi ke bakisaka mpi mawi na beto ntangu beto ke kutanaka ti bampasi. Yandi ke zabaka bandilu na beto, nkutu yandi ke zabaka mabanza mpi mawi na beto. (Nk. 103:14; 139:3, 4) Kana beto tudila Yehowa ntima, yandi ta sadisa beto na kununga mambu yina ke yangisa beto. Basusi lenda pusa nge na kuyindula nde luzingu na nge ta toma ve mpi yo lenda lembisa nge. Kana yo kumina nge, yibuka nde Yehowa ta sadisa nge. Inki mutindu yandi ta sala yo? Yandi ke lomba nge na kuzabisa yandi mambu ya ke yangisa nge. Ebuna, yandi ta pesa mvutu na bidilu na nge. (Nk. 5:3; 1 Pie. 5:7) Samba Yehowa mbala na mbala sambu na diambu yango. Yandi ta solula ve ti nge, kansi yandi ta sala yo na nzila ya Biblia, Ndinga na yandi mpi ya dibundu na yandi. Masolo ya nge ke tanga na Biblia lenda pesa nge kikesa mpi kivuvu. Diaka, bampangi lenda pesa nge kikesa.—Bar. 15:4; Baeb. 10:24, 25. w19.06 16 § 7-8

Ntangu nge ke kutana ti mbangika, samba Yehowa, “basisa mambu yina kele na ntima na nge bonso masa” mpi tela Tata na nge ya zola mambu yina ke pesa nge boma mpi ke yangisa nge. (Bid. 2:19) Kana nge ke samba mutindu yai, nge ta kuma kibeni nduku ya Yehowa. (Bar. 8:38, 39) Ndima nde balusakumunu ya Kimfumu ya Nzambi ta lungana. (Kut. 23:19) Kana nge ke kwikila ve nde balusilu ya Nzambi ta lungana, Satana ti bantu na yandi lenda pesa nge boma kukonda mpasi. (Bing. 24:10; Baeb. 2:15) Baka ntangu ya kulonguka balusilu ya Nzambi ya me tala Kimfumu na yandi mpi bikuma yina ke ndimisa nge nde balusilu yango ta lungana. Inki mutindu yo ta sadisa nge? Beto tadila mbandu ya Stanley Jones yina bo tulaka na boloko bamvula nsambwadi sambu na lukwikilu na yandi. Inki sadisaka yandi na kubikala ya kwikama? Yandi ke tuba nde: “Lukwikilu na mono vandaka ngolo sambu mono zabaka mambu ya Kimfumu ya Nzambi, mono kwikilaka na yo, mono vandaka ve ti baketi-keti, yo yina ata kima mosi ve lendaka kulembisa lukwikilu na mono.” Kana nge ke kwikila kibeni na balusilu ya Nzambi, nge ta wa ve boma ya kusadila yandi.—Bing. 3:25, 26. w19.07 2 § 1; 3 § 6-7

Sambu na nki kisalu ya kukumisa bantu balongoki kele mfunu mingi? Sambu na kuvanda banduku ya Nzambi beto fwete kuma balongoki ya Kristu. Diaka, balongoki ya Kristu ke vandaka ti luzingu ya kiese bubu yai mpi kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na bilumbu ke kwisa. (Yoa. 14:6; 17:3) Ya kieleka, Yezu me pesaka beto mukumba ya mfunu kansi beto ta sala yo ve na ngolo na beto mosi. Ntumwa Polo sonikaka sambu na yandi mosi mpi banduku na yandi nde: “Beto kele banduku ya kisalu ya Nzambi.” (1 Bak. 3:9) Yo kele dibaku ya nene yina Yehowa ti Kristu me pesaka bantu ya kukonda kukuka! Diaka, kisalu ya kukumisa bantu balongoki ke pesaka beto kiese mingi. Kima ya ntete yina beto ke salaka sambu na kukumisa bantu balongoki kele ‘kusosa’ bantu yina me fwana. Beto ke monisaka mpenza nde beto kele Bambangi ya Yehowa kana beto ke ta kimbangi na bantu yonso yina beto ke kutana ti bo. Beto ke monisaka mpi nde beto kele Bakristu ya kieleka ntangu beto ke lemfukaka na ntuma ya Kristu ya kusamuna. w19.07 15 § 3-5

Bantu mingi ke sepelaka ti mayele ya Biblia. Na New York, mpangi-nkento mosi yina ke solulaka ti bantu ya ke tubaka Kishinwa ke tuba nde: “Mono ke tudilaka bo dikebi mpi ke widikilaka bo. Kana mono me zaba nde bo kele banzenza, mono ke yulaka bo nde: ‘Keti nge me yikama awa? Keti nge me zwa kisalu? Keti bantu ke zolaka nge?’” Bantangu ya nkaka yo ke sadisaka yandi na kuyantika kulonguka Biblia ti muntu. Kana mpila kele, yandi ke yikaka nde: “Inki nge fwete sala sambu nge zinga mbote ti bantu? Keti mono lenda songa nge kingana mosi na Biblia? Yo ke tubaka nde: ‘Kuyantikisa bitumba kele bonso kukangula bakielo ya masa; na ntwala nde kuswana kuyantika, katuka pana.’ Keti nge ke yindula nde ndongisila yai lenda sadisa beto na kuzinga mbote ti bantu ya nkaka?” (Bing. 17:14) Masolo ya mutindu yai lenda sadisa beto na kuzaba bantu yina ke zola kuzaba mambu mingi. w19.07 23 § 13

Bantu yina me kwenda kisika ya nkaka sambu na kisalu ke zolaka nde bantu kuwila bo mawa mpi kuditula na kisika na bo. Ziku bo lenda kudiyangisa sambu na kimbefo na bo mosi, ya bantu ya dibuta na bo to lufwa ya muntu mosi yina bo vandaka kuzola mingi. Mbala ya nkaka bo lenda yindula banduku ya dibundu ya ntama. Yo ke lombaka ntangu sambu bo vila mambu yai ya ke yangisa bo. Lusadisu mpi mbandu na nge ya mbote lenda sadisa bo na kuyikama. Mpangi-nkento mosi yina salaka kisalu ya ntangu yonso bamvula mingi na insi ya nzenza ke tuba nde: “Na teritware na mono ya ntete, mono vandaka kulonguka Biblia ti bantu konso kilumbu, na teritware ya mpa, yo vandaka mpasi na kutangila muntu Biblia to na kusonga video na kisalu ya kusamuna. Kansi bampangi ya dibundu yina ya mpa vandaka kunata mono na kuvutukila balongoki na bo mpi kulonguka ti bo Biblia. Yo sadisaka mono na kutadila teritware yina na mutindu ya mbote. Mono longukaka mutindu ya kuyantika masolo ti bantu na kisalu ya kusamuna. Mambu yai yonso sadisa mono na kuvutukila kiese na mono.” w19.08 22 § 10; 24 § 13-14

Bonso Evodia ti Sentishe, yo ke vandaka mpasi na kuzola bampangi sambu beto ke tulaka dikebi mingi na bifu na bo. Konso kilumbu, beto yonso ke salaka bifu. Kana beto ke tula dikebi mingi na bifu ya bampangi, zola na beto sambu na bo ta bwa madidi. Mu mbandu, kana mpangi mosi me sala ve ti beto na kutula bunkete na Nzo ya Kimfumu, beto lenda wa makasi. Kana beto yantika kutanga bifu yonso yina mpangi me salaka, beto ta wila yandi makasi mingi mpi ta zola yandi diaka ve. Kana nge mpi me kutana ti diambu yai, yibuka nde Yehowa ke monaka bifu na beto mpi ya bampangi na beto. Ata mpidina, yandi ke landaka kuzola beto ti bampangi na beto. Yo yina, beto fwete landa mbandu ya Yehowa mpi kuvanda ti mabanza ya mbote sambu na bampangi. Kana beto ke sala ngolo sambu na kuzola bampangi, beto ta zinga na bumosi.—Bafil. 2:1, 2. w19.08 9-10 § 7-8

Yehowa ke zolaka bantu ya kudikulumusa. Yandi ke vandaka kaka nduku ya bantu ya kudikulumusa kansi “yandi ke zabaka muntu ya lulendo kaka na ntama.” Sambu na kusepedisa Yehowa mpi kukuma banduku na yandi, beto fwete vanda bantu ya kudikulumusa. Kudikulumusa kele kukonda lulendo mpi kumona nde bantu ya nkaka me luta nge. Biblia ke tuba nde muntu ya kudikulumusa ke bakisaka nde Yehowa Nzambi me luta yandi, bampangi ya nkaka mpi me luta yandi. Muntu ya kudikulumusa ke ndimaka nde bantu yonso me luta yandi na mambu ya nkaka. (Bafil. 2:3, 4) Bantu ya nkaka ke monanaka bonso bantu ya kudikulumusa sambu bo kele nsoni-nsoni to me yelaka na dibuta to na kisika yina bantu kele luzitu. Kansi kana beto tadila bisalu na bo, bo kele lulendo. Nsuka-nsuka kimuntu na bo ya kati ke zabanaka.—Luka 6:45. w19.09 2 § 1, 3-4

“Nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yezu” kele bakieleka yonso yina yandi longaka. Beto ke lemfukaka na nsangu ya mbote ntangu beto ke sadilaka yo na luzingu na beto. Bulemfu yai ke tadila mpi kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete, kuzitisa minsiku ya Nzambi mpi kusamuna nsangu ya Kimfumu ya Nzambi. (Mat. 6:33; 24:14) Yo ke tadila mpi kusadisa Bakristu yina bo me tulaka mafuta na bisalu ya nene yina bo ke salaka. (Mat. 25:31-40) Ntama mingi ve bo ta sadila “mameme ya nkaka” mambote mutindu bo mpi sadilaka bo. (Yoa. 10:16) Inki mutindu? Na ntwala nde bitumba ya Armagedoni kuyantika, Bakristu yonso 144 000 ta futumuka na zulu ti nitu ya kimpeve yina ke fwaka ve. Bo ta vanda na kati ya basoda ya Nzambi yina ta fwa Gogi mpi ta tanina “kimvuka mosi ya nene ya bantu” yina kele bonso mameme. (Kus. 2:26, 27; 7:9, 10) Ya kieleka, kimvuka yai ya nene ya bantu kele ti mukumba ya nene ya kusadisa bansadi ya Yehowa yina bo me tulaka mafuta na ntangu bo kele awa na ntoto! w19.09 12-13 § 16-18

Beto kele ti bankengi ya kuluta mbote. Yehowa kele Nkengi ya Kuluta Nene, yandi ke tondaka bansadi na yandi mpi kele ve mfumu ya nku. Yandi ke sepelaka ti kisalu na beto. (Baeb. 6:10) Yandi ke pesaka beto ngolo yina beto kele na yo mfunu sambu na kusala kisalu ya nene yina yandi me pesaka beto. (2 Bak. 4:7; Bag. 6:5) Yezu, Ntotila na beto ke pesaka mbandu ya kuluta mbote na mutindu ya kusadila bantu mambu. (Yoa. 13:15) Bankuluntu yina ke taninaka beto ke salaka ngolo na kulanda mbandu ya Yezu, “ngungudi ya nene.” (Baeb. 13:20; 1 Pie. 5:2) Bankuluntu ke salaka bikesa na kuvanda mawete, na kupesa beto kikesa mpi ke monisaka kikesa ntangu bo ke longaka mpi ke taninaka beto. Beto kele diaka ti banduku ya kuluta mbote. Kele ve ti kimvuka ya bantu yina kele ti kisalu mpi banduku ya zola bonso beto. Yindula diambu yai: Beto kele ti dibaku ya kusala ti bantu yina kele ti bikalulu ya mbote ata mpidina, bo ke yindulaka ve nde bo me luta bampangi na bo. Bo ke monaka nde bampangi ya nkaka me luta bo. Bo ke bakaka beto kaka ve bonso banduku ya kisalu kansi bonso banduku na bo kibeni. Sambu bo ke zolaka beto mingi, bo lenda pesa luzingu na bo sambu na beto. w19.09 20 § 1; 23 § 12-14

Ntumwa Polo ke tubila “kilumbu ya Yehowa.” (1 Bate. 5:1-6) Bangogo “kilumbu ya Yehowa” ya Polo ke tubila na verse yai ke tendula nsungi yina bo ta fwa “Babilone ya Nene,” disongidila mabundu yonso ya luvunu mpi yo ta suka na Armagedoni. (Kus. 16:14, 16; 17:5) Polo ke monisa beto mpi mambu yina beto fwete sala sambu na kuvanda ya kuyilama sambu na “kilumbu ya Yehowa.” Beto fwete “lala ve bonso bantu ya nkaka” kansi beto fwete “kangula meso.” Beto fwete kangula meso mpi kukota ve na mambu ya politiki. Kana beto me kudikotisa na mambu yai, beto ta kuma “bantu ya nsi-ntoto.” (Yoa. 15:19) Beto me zaba nde Kimfumu ya Nzambi mpamba ta tula ngemba na ntoto ya mvimba. Beto ke zolaka mpi kusadisa bantu ya nkaka na kulonguka mambu ya Biblia ke tuba yina ta salama na nsi-ntoto. Kana mpasi ya nene me yantika, yo ta vanda mpasi sambu bantu kusadila Yehowa. Yo yina, beto fwete samuna mpi kusala yo kukonda kusukinina. w19.10 8 § 3; 9 § 5-6

Ntangu bo manisaka kusonika rulo yango, yo lombaka nde Yeremia kupesa nduku na yandi Baruki mukumba ya kuzabisa bantu nsangu yina vandaka na rulo yina. (Yer. 36:5, 6) Na kikesa yonso, Baruki lungisaka mukumba yina ya kigonsa. Yo fwete vanda nde Yeremia waka kiese kibeni ntangu Baruki kwendaka na tempelo mpi salaka mambu yina yandi songaka Baruki. (Yer. 36:8-10) Bamfumu ya Yuda waka mambu yina Baruki salaka mpi bo songaka yandi na kutangila bo rulo yango na ndinga ya ngolo. (Yer. 36:14, 15) Bamfumu yina bakaka lukanu ya kuzabisa ntotila Yehoyakimi mambu yina Yeremia tubaka. Ntotila Yehoyakimi waka makasi mingi ntangu yandi waka mambu yina Yeremia sonikaka, yo yina yandi yokaka rulo yango mpi yandi pesaka nswa nde bo tula Yeremia ti Baruki na boloko. Kansi, Yeremia pesaka Baruki rulo ya nkaka mpi songaka yandi diaka mambu yina Yehowa tubaka mpi Baruki sonikaka “mambu yonso yina vandaka na rulo yina Yehoyakimi ntotila ya Yuda yokaka na tiya.”—Yer. 36:26-28, 32. w19.11 3-4 § 4-6

Yehowa lenda kuma konso mutindu yina yandi me zola sambu na kulungisa luzolo na yandi. Mu mbandu, Yehowa me kumaka Longi, Muntu yina ke pesaka bantu kikesa mpi Muntu yina ke longaka nsangu ya mbote. Yai mwa mitindu yina Yehowa lenda kuma sambu na kulungisa lukanu na yandi. (Yez. 48:17; 2 Bak. 7:6; Bag. 3:8) Ata mpidina, yandi ke sadilaka bantu sambu na kulungisa balukanu na yandi. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Bak. 1:3, 4) Yehowa lenda pesa beto mpi mayele ti ngolo ya kukuma konso mutindu yina yandi me zola sambu na kulungisa luzolo na yandi. Mambu yai yonso ya beto me tubila kele na kati ya bantendula ya zina ya Yehowa mutindu bantu ya mayele yina ke longukaka Biblia ke monisaka yo. Beto yonso ke zolaka nde Yehowa kusadila beto kansi bantu ya nkaka ke ndimaka ve nde Yehowa lenda sadila bo. Sambu na nki? Bo ke monaka nde bo me fwana ve sambu bo me kuma bambuta, mambu ya luzingu to makuki na bo ke pesa bo ve nswa. Kansi, bantu ya nkaka ke vandaka na kiese na mambu yina bo ke salaka mpi bo ke zolaka kusala mingi kuluta. w19.10 20 § 1-2

Zola ya bima ya kinsuni lenda lembisa lukwikilu na beto mpi kupusa beto na kusala ve mingi na kisalu ya Yehowa. Ntumwa Polo tubaka nde: “Muntu mosi ve ya ke salaka kisalu ya kisoda ke kudikotisaka na mambu ya mumbongo ya luzingu, sambu muntu yina bakaka yandi na kisalu ya kisoda kundima yandi.” (2 Tim. 2:4) Ya kieleka, bo vandaka kupesa ve basoda ya Roma nswa ya kusala mumbongo. Beto kele bonso basoda yina ya mbote. Diambu ya kuluta mfunu sambu na beto kele kusepedisa Bamfumu na beto Yehowa mpi Kristu. Beto ke monaka nde dibaku yai kele mfunu mingi kuluta konso kima yina beto lenda zwa na nsi-ntoto ya Satana. Beto ke salaka yonso sambu na kuvanda ti ntangu mpi ngolo ya kusadila Yehowa mpi ya kutanina mbote kitaninu na beto ya lukwikilu mpi binwaninu ya nkaka yina Nzambi ke pesaka beto. Beto fwete keba ntangu yonso. Sambu na nki? Ntumwa Polo tubaka nde: “Bantu yina kele ti lukanu ya ngolo ya kukuma bamvwama” ta ‘vidisa lukwikilu.’—1 Tim. 6:9, 10. w19.11 17 § 12, 14-15

Bantu ta tuba nde “ngemba mpi lutaninu” na ntwala nde “kilumbu ya Yehowa” kukwisa. (1 Bate. 5:1-6) Ngogo “kilumbu ya Yehowa” yina 1 Batesalonika 5:2 ke tubila, ke tendula “mpasi ya nene.” (Kus. 7:14) Inki mutindu beto ta zaba nde mpasi ya nene ke zola kuyantika? Biblia ke monisa nde bantu ta tuba nsangu mosi yina bo me tubaka ntete ve. Nsangu yai ta monisa nde mpasi ya nene ke zola kuyantika. Nsangu yango kele yina Biblia tubilaka na ntwala, bantu ta tuba nde “ngemba mpi lutaninu.” Keti bamfumu ya mabundu mpi ta vukana ti bo na nsangu yai? Mbala ya nkaka, ata mpidina nsangu yai ya luvunu ta katuka na bademo. Yo ta vanda kigonsa sambu bantu ta mona nde bo me kuma kibeni na lutaninu na ntangu yina mpasi ya kuluta nene ke zola kuyantika. Ya kieleka, “kaka na ntangu yina lufwa ta kwisila bo na kintulumukina, mutindu mpasi ya kubuta ke simbaka nkento yina kele na divumu.” Inki ta kumina bansadi ya kwikama ya Yehowa? Bo lenda yituka sambu kilumbu ya Yehowa ta yantika na kintulumukina, ata mpidina bo ta vanda ya kuyilama. w19.09 9 § 7-8

Vanda ti balukanu ya siki-siki. Kana nge kele ti balukanu ya siki-siki, nge ta lungisa yo. Mu mbandu, nge lenda baka lukanu ya kutanga Biblia konso kilumbu. Kansi kana nge kele ve ti manaka ya mbote nge ta lungisa yo ve. To bankuluntu lenda baka lukanu ya kusala baviziti mingi ya kingungudi kansi kana bo yidika ve mambu mbote, bo lenda lungisa yo ve. Sambu na kulungisa yo, bo lenda kudiyula bangiufula yai: “Keti beto me zaba bampangi yina yo ke lomba nde beto tala mbala na mbala na baviziti ya kingungudi? Keti beto me pona ntangu ya mbote sambu na kutala bo?” Vanda mpi bukati-kati. Beto yonso ke vandaka ve ti ntangu, makuki mpi ngolo ya kusala mambu yonso yina beto ke zola. Yo yina beto fwete vanda bukati-kati. Bantangu ya nkaka beto lenda soba lukanu yina beto me mona nde beto ta kuka ve kulungisa. w19.11 29 § 11-12

Yezaya 65:21-23 ke tendula mutindu luzingu ta vanda na ntoto. Beto ta vanda ti bisalu mingi. Biblia ke tuba nde bantu ya Nzambi ta vanda ti bisalu ya mbote yina ta pesa bo kiese. Na nsuka ya Luyalu ya Bamvula Funda, “lugangu yo mosi mpi ta katuka na kimpika ya disumu mpi ya lufwa mpi ta baka kimpwanza ya nkembo ya bana ya Nzambi.” (Bar. 8:21) Mutindu Yehowa yidikilaka bantu ya Izraele ntangu ya kusala kisalu mpi ya kupema, yandi ta sala yo mpi sambu na bantu na yandi na Luyalu ya Kristu ya Bamvula Funda. Yo kele pwelele nde beto ta vanda mpi ti ntangu ya kusala mambu ya kimpeve. Bantu ke vandaka na kiese kaka kana bo ke sambila Nzambi; yo ta vanda mpi mutindu yina na ntoto ya mpa. Na luyalu ya Kristu, bantu yonso ya kwikama ta vanda na kiese sambu beto yonso ta vanda na kiese ya kusala bisalu na beto mpi beto yonso ta sadila Nzambi. w19.12 12 § 15; 13 § 17-18

“Kukotisa” ke tendula “kulonga mpi kuyibusa mbala na mbala.” Sambu na kusala yo, bibuti fwete lutisaka ntangu mbala na mbala ti bana na bo. Bantangu ya nkaka, kuvutukila malongi mbala na mbala lenda lembisa bibuti. Kansi, bibuti fwete zaba nde yo kele mutindu ya mbote ya kusadisa bana na kuzaba Ndinga ya Nzambi mpi na kusadila yo. Yo yina beno zaba bana mbote. Nkunga 127 ke fwanisa bana ti batolo-tolo. (Nk. 127:4) Batolo-tolo yonso ke vandaka ve kiteso mosi mpi nda mosi. Mutindu mosi, bana yonso ke vandaka ve kiteso mosi. Yo yina bibuti fwete zaba mutindu ya kulonga konso mwana. Dibuta mosi na Izraele ya bilumbu na beto, yina sadisaka bana na bo zole na kusadila Yehowa ke tuba mambu yina sadisaka bo. Bo ke tuba nde: “Beto vandaka kulonguka Biblia ti konso mwana na ntangu na yandi.” Ya kieleka, konso mfumu ya dibuta ta tadila kana yo kele mfunu na kulonguka ti konso mwana na ntangu na yandi. w19.12 26-27 § 18-20

Kana beto ke mona mpasi, beto ke sepelaka mingi na lusadisu yina bantu ke pesaka beto. Ryan yina tata na yandi fwaka na aksida mosi ya ngolo ke tuba nde: “Kana beto kele na mpasi, beto ke kukaka ve kusala mambu yina beto ke salaka konso kilumbu. Lusadisu, ata ya fioti ya beto ke zwaka na bantangu ya mutindu yina ke sadisaka mingi.” Kumona ve mpamba mambu yina nge lenda sala sambu na kusadisa bampangi ata mambu yango kele ya fioti, yo ta pesa bo kikesa. Marko yina zingaka na mvu-nkama ya ntete, vandaka ti bisalu mingi. Ata mpidina, yandi vandaka kubumba ntangu ya kupesa ntumwa Polo kikesa yo yina Polo vandaka kulomba yandi lusadisu kukonda mpasi. Angela, yina vandaka na mpasi ya lufwa ya muntu mosi ya dibuta na bo, sepelaka mingi mutindu bampangi vandaka kupesa yandi kikesa. Yandi ke tuba nde: “Kana banduku ke sadisa nge na luzolo yonso, nge ta kudiwa mbote na lweka na bo. Bo ke monisaka pwelele nde bo ke sala yo na kiese yonso.” Beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke vandaka ti kikalulu ya kupesa bampangi kikesa mpi kusadisa bo?’ w20.01 11-12 § 14-16

Inki mutindu Mukristu yina bo me tulaka mafuta lenda dia dimpa mpi kunwa vinu na Lusungiminu na “mutindu yina me fwana ve”? Yandi ta sala mutindu yina kana yandi ke dia dimpa mpi ke nwa vinu kansi yandi ke zitisa ve bansiku ya Yehowa. (Baeb. 6:4-6; 10:26-29) Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke zabaka nde bo fwete bikala ya kwikama tii na nsuka kana bo ke zola kubaka ‘lufutu ya kukwenda na zulu mutindu Nzambi me bingaka bo na nzila ya Kristu Yezu.’ (Bafil. 3:13-16) Mpeve santu ya Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi na kuvanda bantu ya kudikulumusa. (Baef. 4:1-3; Bakol. 3:10, 12) Yo yina, Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke yindulaka ve nde bo me luta Bakristu ya nkaka. Bo ke zabaka nde Yehowa ke pesaka bo ve mpeve santu mingi kuluta bansadi na yandi ya nkaka. Bo ke yindulaka mpi ve nde bo ke bakisaka bakieleka ya Biblia mbote kuluta Bakristu ya nkaka. Diaka, bo ke songaka ve ata fioti Mukristu ya nkaka nde Nzambi me tula yandi mpi mafuta mpi yandi fwete yantika kudia dimpa mpi kunwa vinu na Lusungiminu. Kansi bo ke ndimaka na kudikulumusa yonso nde Yehowa mpamba ke bingaka bantu na kukwenda na zulu. w20.01 27-28 § 4-5

Yehowa ke zolaka nde beto kuma banduku na yandi mpi beto solula ti yandi. Yandi ke lomba beto na ‘kukwamina na kisambu’ mpi yandi ke waka bisambu na beto konso ntangu yina beto ke sambaka yandi. (Bar. 12:12) Yandi ke vandaka ve ti mambu yina ke kangaka yandi nzila ya kuwa bisambu na beto mpi yandi ke lembaka ve na kuwa bisambu. Beto ke widikilaka yandi ntangu beto ke tangaka Biblia mpi mikanda yina ke sadisaka beto na kubakisa Biblia. Beto ke widikilaka yandi mpi ntangu beto ke landaka balukutakanu na dikebi yonso. Kusolula mbala na mbala ti Yehowa ta sadisa beto na kukangama ngolo ti yandi. Yehowa ke lombaka beto na kusonga yandi mambu yonso yina kele na ntima na beto. (Nk. 62:8) Yo yina beto fwete kudiyula nde: ‘Keti bisambu na mono ke vandaka ya zulu-zulu, keti mono ke vutukilaka mbala na mbala mambu ya mutindu mosi to mono ke basisaka mambu yina ke katuka na ntima na mono?’ Yo kele kieleka nde nge ke zolaka Yehowa mingi mpi nge ke zolaka nde kinduku na nge ti yandi kuvanda kaka ngolo. Yo yina nge fwete sambaka Yehowa mbala na mbala. Songa yandi mambu yonso yina kele na ntima na nge yo vanda ya kiese to yina ke pesa nge mpasi. Kana nge lomba yandi lusadisu, ndima nde yandi ta sadisa nge. w20.02 9 § 4-5

Yehowa me pesaka bankuluntu kisalu ya nene ya kutanina bansadi na yandi. Bankuluntu lenda baka malongi na mutindu Nehemia vandaka kusadila bansadi ya Yehowa mambu. Nehemia vandaka guvernere ya Yuda, yo vandaka kiyeka ya nene. (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Yindula bampasi yina Nehemia kutanaka ti yo. Bo songaka yandi nde bantu me kumisa tempelo mvindu mpi me yambula kupesa makabu sambu na kisalu ya Balevi mutindu Nsiku vandaka kutubila. Bayuda vandaka kuzitisa ve nsiku ya Kisabatu mpi bankaka kwelaka bankento ya makanda ya nkaka yina vandaka ve kusambila Yehowa. Guvernere Nehemia yidikaka mambu yai ya mpasi. (Neh. 13:4-30) Nehemia yindulaka ve nde sambu yandi kele ti kiyeka, yandi fwete tudila bansadi ya Nzambi bansiku. Kansi yandi sambaka Yehowa sambu na kusosa lutwadisu mpi longaka bantu Nsiku ya Yehowa. (Neh. 1:4-10; 13:1-3) Diaka, Nehemia kudikulumusaka mutindu yandi pesaka maboko na kutunga diaka bibaka ya Yerusalemi.—Neh. 4:15. w19.09 16 § 9-10