Novembri

Bubu yai bantu mingi yina ke kudimonaka mayele ke monaka mpamba bandongisila ya Biblia. Bo ke tubaka nde kana nge ke tadila bantu ya nkaka nde bo me luta nge, bo ta mona nge muntu-mpamba mpi bo ta monina nge. Inki bampasi kikalulu ya bwimi ya nsi-ntoto ya Satana me nataka? Keti bantu ya bwimi ke vandaka na kiese? Keti mabuta na bo ke vandaka na kiese mpi ke vandaka ti banduku ya mbote? Keti kinduku na bo ti Nzambi ke vandaka mbote? Inki nge ke yindula, keti mayele ya nsi-ntoto yai ke nataka mambote kuluta mayele ya Ndinga ya Nzambi? (1 Bak. 3:19) Muntu yina ke landaka ndongisila ya bantu ya mayele ya nsi-ntoto yai kele bonso muntu yina me vila nzila mpi ke yula nzila na muntu ya nkaka yina me vila mpi nzila. Yezu tubaka nde bantu ya “mayele” ya bilumbu na yandi vandaka: “Bantwadisi yina kele meso ya kufwa. Ebuna kana kifwa-meso ke twadisa kifwa-meso, bo zole ta bwa na dibulu.” (Mat. 15:14) Ya kieleka, mayele ya nsi-ntoto kele buzoba na meso ya Nzambi. w19.05 24-25 § 14-16

Na bamvula yai, ntalu ya Bakristu yina ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu na Lusungiminu ke landa kukuma mingi. Keti yo fwete yangisa beto? Ve. “Yehowa me zaba bantu na yandi.” (2 Tim. 2:19) Bampangi yina ke tangaka ntalu ya bantu yina ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu na Lusungiminu ke zabaka ve bayina kele kibeni Bakristu yina bo me tulaka mafuta. Kansi Yehowa ke zabaka. Yo yina, bo ke tangaka mpi bampangi yina ke yindulaka nde bo kele Bakristu yina bo me tulaka mafuta, ata Nzambi me tulaka bo ve mafuta. Mu mbandu, bampangi ya nkaka yina vandaka kudia dimpa mpi kunwa vinu me yambulaka. Bankaka ke belaka ntu to ke niokwamaka na mabanza yo yina bo lenda yindula nde bo ta yala ti Kristu na zulu. Yo kele pwelele nde beto ke zaba ve kibeni ntalu ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta yina me bikala awa na ntoto. Bakristu yina bo me tulaka mafuta ta vanda na bisika mingi na ntoto ntangu Yezu ta kwisa kubaka bo sambu na kunata bo na zulu. Biblia ke tuba nde na bilumbu ya nsuka, Bakristu fioti mpamba yina bo me tulaka mafuta ta vanda awa ntoto. (Kus. 12:17) Kansi yo ke tuba ve kana bo ta vanda ikwa ntangu mpasi ya nene ta yantika. w20.01 29-30 § 11-13

Kingana ya Yezu ya mwana yina vilaka ke monisaka zola ya mingi yina Yehowa Tata ke vandaka na yo sambu na beto. (Luka 15:11-32) Tata yina Yezu tubilaka na kingana vandaka ti kivuvu nde mwana na yandi ta vutuka. Ntangu mwana yina vutukaka, tata na yandi yambaka yandi na kiese yonso. Kana beto me sala disumu mpi me balula ntima, beto fwete ndima nde Yehowa, Tata ya zola, ta yamba beto na zola yonso. Tata na beto ta yidika mambu yonso ya mbi yina disumu ya Adami me nataka. Ntangu Adami kolamaka, Yehowa bakaka lukanu ya kupona bantu 144 000 sambu na kuvanda bantotila mpi banganga-nzambi na zulu ti Mwana na yandi. Yezu mpi bantu yina ta yala ti yandi ta sadisa bantu ya bulemfu na kukuma bantu ya kukuka na nsi-ntoto ya mpa. Na nima ya kumekama ya nsuka, Nzambi ta pesa bantu luzingu ya mvula na mvula. Tata na beto ta vanda na kiese ya kumona mutindu ntoto ta fuluka ti bana na yandi ya kukuka. Yo ta vanda ntangu mosi ya kitoko mingi kibeni! w20.02 6-7 § 17-19

Yo yina beto yonso fwete kudiyula nde, ‘Keti bansoba yina mono me salaka sambu na kukuma Mbangi ya Yehowa kele ya zulu-zulu to ya kieleka?’ Nsoba yai kele mfunu. Bangogo ya Yezu yina kele na Matayo 12:43-45 ke monisa mambu yina beto fwete sala. Baverse yai ke monisa kieleka mosi ya mfunu: Yo me fwana kaka ve na kuyambula bangindu ya mbi kansi beto fwete fulusa mabanza na beto ti bangindu ya Nzambi. Keti yo kele pete na kusoba kibeni kimuntu na beto ya kati? Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Beno fwete lwata kimuntu ya mpa yina bo gangaka na kuwakana ti luzolo ya Nzambi na lunungu mpi na kwikama ya kieleka.” (Baef. 4:24) Ee, beto lenda soba kimuntu na beto ya kati kansi yo kele pete ve. Beto fwete sala bikesa mingi sambu na kubuya bangindu mpi mambu ya mbi, diaka beto fwete soba “ngolo yina ke twadisaka mabanza” na beto. Yo ke tadila mpi kusoba banzala na beto, bikalulu na beto mpi bikuma yina ke pusaka beto na kusala mambu. Yo ke lombaka kusala bikesa ntangu yonso. w19.06 9-10 § 6-7

Na zola yonso, Yehowa tindaka bawanzio sambu na kugulusa Loti ti dibuta na yandi. Kansi, Loti “vandaka kaka kusukinina.” Bawanzio simbaka yandi na diboko mpi basisaka yandi ti dibuta na yandi na mbanza. (Kuy. 19:15, 16) Bawanzio songaka yandi na kutina na ntoto ya bangumba. Na kisika ya kulemfukila Yehowa, Loti lombaka na kukwenda na mbanza ya pene-pene. (Kuy. 19:17-20) Yehowa widikilaka Loti ti ntima-nda mpi ndimaka nde yandi kwenda na mbanza yango. Na nima, Loti waka boma na kuzinga na mbanza yina mpi yandi kwendaka na ntoto ya bangumba, kisika Yehowa songaka yandi ntete na kukwenda. (Kuy. 19:30) Yehowa monisaka kibeni ntima-nda! Bonso Loti, mpangi mosi lenda baka lukanu ya mbi mpi yo natila yandi bampasi. Kana yo me salama, nki beto ta sala? Ya kieleka beto lenda tuba nde yandi ke buka yina yandi kunaka. (Bag. 6:7) Kansi, yo ta vanda mbote kuluta kana beto landa mbandu ya Yehowa mutindu yandi sadisaka Loti. w19.06 20-21 § 3-5

Ntangu bambeni ke buyisaka kisalu na beto, bo ke yindulaka nde beto ta wa boma ya kusadila Yehowa. Katula mbangika, bo lenda mwanga bansangu ya luvunu, kupusa bamfumu na kusosa banzo na beto, na kukanga beto mpi kutula bampangi ya nkaka na boloko. Bo ke yindulaka nde beto ta wa boma sambu bo me tula bampangi ya nkaka na boloko. Kana beto wa bo boma, beto mosi ta “yambula” kusadila Yehowa. Beto ta zola ve kukuma bonso bantu yina Levi 26:36, 37 ke tubila. Beto ta bika ve nde boma kufiotuna to kukanga beto nzila ya kusala mambu ya kimpeve. Beto ke tudilaka Yehowa kibeni ntima mpi ke tekitaka ve. (Yez. 28:16) Beto ke sosaka mpenza lutwadisu ya Yehowa na kisambu. Beto ke zabaka nde Yehowa ke sadisaka beto, ata luyalu mosi ve lenda buyisa beto na kusadila Nzambi na beto. Na kisika ya kuwa boma, mbangika fwete pusa beto na kusadila diaka Yehowa mingi. w19.07 9-10 § 6-7

Kana nge me zwa ntete ve longoki, kulemba ve na kusosa bantu ya me fwana. Kuvila ve nde Yezu fwanisaka kisalu ya kukumisa bantu balongoki ti kisalu ya kuloba. Balobi-mbisi lenda lutisa ntangu mingi na ntwala ya kukanga mbisi. Mbala mingi bo ke salaka na kati-kati ya mpimpa to na suka-suka mpi bantangu ya nkaka bo ke kwendaka ntama. (Luka 5:5) Mutindu mosi, bansamuni ya nkaka ke lutisaka bangunga mingi mpi ke vandaka ntima-nda na “kuloba” na bantangu mpi na bisika ya kuswaswana. Sambu na nki? Bo ke sosaka mabaku ya mbote ya kukutana ti bantu. Bansamuni yina ke salaka bikesa ke bakaka balusakumunu mingi ntangu bo ke solulaka ti bantu yina ke sepelaka ti nsangu na beto. Keti nge ke samunaka na bantangu yina nge lenda zwa bantu to na kisika yina nge lenda kutana ti bo? Sambu na nki yo ke lombaka ntima-nda na kulonguka Biblia ti muntu? Sambu yo ke lombaka kusala mambu mingi kuluta kusadisa longoki na kuzaba mpi na kuzola malongi yina kele na Biblia. Beto fwete sadisa longoki na kuzaba mpi na kuzola Yehowa, Munkwa ya Biblia. w19.07 18-19 § 14-15

Sambu na bampangi ya nkaka, yo lenda lomba nde bo kudiyangisa diaka ve sambu na masumu ya ntama. Yo yina, bo fwete longuka na dikebi yonso masolo yina ke tubilaka kimenga ya Kristu. Kana beto ke longuka, ke yindula mingi masolo yina ke pesaka kikesa mpi ke samba, beto lenda katula bangindu yina ya kukonda mfunu. Beto lenda kudiyangisa ve kuluta ndilu sambu na masumu yina Yehowa me lolulaka. Beto tadila dilongi ya nkaka ya beto lenda baka na mbandu ya Polo. Bampangi ya nkaka me yambulaka kisalu ya mbongo mingi sambu na mambote ya Kimfumu. Keti kuyibuka bima ya kinsuni yina beto me yambulaka lenda sadisa beto na kuvila mambu yina kele na nima? (Kut. 11:4-6; Lon. 7:10) “Mambu yina kele na nima” lenda vanda mambu ya mbote yina beto me salaka to bampasi yina beto kutanaka ti yo. Ya kieleka, kana beto yindula mambote yina Yehowa me sadilaka beto mpi mutindu yandi me sadisaka beto bamvula mingi, yo ta pusa beto na kukwenda pene-pene ya Tata na beto. Kansi beto fwete yindula ve ata fioti nde beto me sadilaka Yehowa mingi.—1 Bak. 15:58. w19.08 3 § 5-6

Beto lenda samba Nzambi konso ntangu mpi na konso kisika yina beto kele. Yandi ke vandaka ya kuyilama na kuwidikila beto mpi ntangu yonso yandi ke tulaka dikebi na bisambu na beto. Ntangu beto ke bakisaka nde Yehowa ke waka bisambu na beto, beto ke kudiwaka pene-pene na yandi. Muyimbi-bankunga tubaka nde: “Mono ke zolaka Yehowa, sambu yandi ke waka ndinga na mono.” (Nk. 116:1) Tata na beto ke pesaka mpi mvutu na bisambu na beto. Ntumwa Yoane ke ndimisa beto nde: “Konso kima yina beto ke lomba na kuwakana ti luzolo [ya Nzambi], yandi ke waka beto.” (1 Yoa. 5:14, 15) Ya kieleka, bantangu ya nkaka Yehowa lenda pesa ve mvutu na bisambu na beto mutindu beto vandaka kuvingila. Sambu yandi ke zabaka mambu yina kele mbote kibeni sambu na beto, bantangu ya nkaka yandi ke pesaka ve mvutu to yandi ke zolaka nde beto vingila. (2 Bak. 12:7-9) Yehowa ke pesaka beto bima yina beto ke vandaka na yo mfunu. Yandi ke salaka mambu yina yandi ke lombaka batata yonso na kusala. (1 Tim. 5:8) Yandi ke pesaka bana na yandi bima ya kinsuni yina bo ke vandaka na yo mfunu. Yandi ke zolaka ve nde beto kudiyangisa sambu na madia, bilele mpi nzo. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Yehowa, Tata ya zola me yidikaka mambu sambu na kulungisa bampusa na beto yonso na bilumbu ke kwisa. w20.02 5 § 10-12

Bakristu yonso ve yina kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu kele “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Mat. 24:45-47) Bonso na mvu-nkaka ya ntete, bubu yai, Yehowa mpi Yezu ke sadilaka bampangi fioti sambu na kudisa, disongidila kulonga bantu mingi. Na mvu-nkama ya ntete, Nzambi sadilaka Bakristu fioti mpamba yina bo me tulaka mafuta sambu na kusonika Masonuku ya Kigreki ya Bukristu. Bubu yai mpi, Bakristu fioti mpamba yina bo me tulaka mafuta kele ti mukumba ya kupesa bansadi ya Nzambi “madia na bo na ntangu ya me fwana.” Disolo yai me longa beto nde Yehowa me bakaka lukanu ya kupesa bantu mingi luzingu ya mvula na mvula awa na ntoto mpi yandi ta pesa bantu fioti luzingu na zulu. Yehowa ke sakumunaka bansadi na yandi yonso; yo vanda “Muyuda” to “bantu kumi” mpi yandi ke lombaka bo yonso na kulemfukila bansiku ya mutindu mosi mpi na kubikala ya kwikama tii na nsuka. (Zek. 8:23) Bo yonso fwete vanda bantu ya kudikulumusa. Bo yonso fwete sadila Yehowa kumosi mpi na bumosi. Bo yonso fwete sala yonso sambu na kulanda kutanina ngemba ya dibundu. Sambu nsuka me kuma kibeni pene-pene, beto yonso fwete landa kusadila Yehowa mpi kulanda Kristu na “kimvuka mosi.” w20.01 31 § 15-16

Beto lenda pusa ve bantu ya dibuta na beto na kundima nsangu ya mbote kansi beto lenda sadisa bo na kundima nsangu. (2 Tim. 3:14, 15) Vanda ti bikalulu ya mbote. Mbala mingi, bikalulu na beto ke longaka mingi kuluta mambu yina beto ke tubaka. Landa na kusadisa bantu ya dibuta na beno. Yehowa kele mbandu ya mbote na diambu yai. “Mbala na mbala,” yandi ke pesaka bantu dibaku ya kuwa nsangu ya mbote mpi ya kubaka luzingu. (Yer. 44:4) Ntumwa Polo songaka Timoteo na kulanda kusadisa bantu ya nkaka. Sambu na nki? Sambu yandi kudigulusa mpi kugulusa bantu yina ke widikila yandi. (1 Tim. 4:16) Beto ke zolaka bantu ya dibuta na beto, yo yina beto ke zolaka nde bo zaba kieleka ya Ndinga ya Nzambi. w19.08 14 § 2; 16-17 § 8-9

Beto fwete zaba nde kana mpangi me longisila beto, yo fwete vanda nde yandi me mona diambu mosi ya mbi yina beto mosi me bakisa ve. Na bantangu ya mutindu yai, kifu ya ntete ya beto ke salaka kele kubuya ndongisila. Beto lenda vweza mpangi yina me pesa beto ndongisila to mutindu na yandi ya kupesa yo. Kansi kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta sala ngolo na kutadila yo na mutindu ya mbote. Muntu ya kudikulumusa ke ndimaka ndongisila. Mu mbandu, yindula nde na nima ya lukutakanu, nge me solula ti bampangi, na nima mpangi mosi me binga nge na lweka mpi me songa nge nde madia me kangama nge na meno. Ntembe kele ve nde nge ta wa nsoni. Keti nge ta tonda yandi ve? Nkutu, nge lenda tuba nde yo zolaka kuvanda mbote kana muntu ya nkaka songaka nge yo na ntwala. Mutindu mosi, beto fwete ndima na kudikulumusa yonso ntangu mpangi me sala bikesa ya kupesa beto ndongisila yina beto kele na yo mfunu. Beto fwete mona nde mpangi yina ke zolaka beto kansi yandi kele ve mbeni.—Bing. 27:6; Bag. 4:16. w19.09 5 § 11-12

Yehowa me pesaka bamama mukumba ya mfunu na dibuta mpi bo kele ti kiyeka na zulu ya bana na bo. Ya kieleka, mambu yina mama ke tubaka mpi ke salaka ke bikalaka na mabanza ya bana luzingu ya mvimba. (Bing. 22:6) Bamama lenda baka malongi na mbandu ya Maria, mama ya Yezu. Maria zabaka Masonuku mbote-mbote. Yandi vandaka kuzitisa Yehowa mingi mpi salaka kinduku ya ngolo ti yandi. Maria lemfukaka na luzolo yonso na lutwadisu ya Yehowa ata yo sobaka luzingu na yandi ya mvimba. (Luka 1:35-38, 46-55) Bamama, beno lenda landa mbandu ya Maria na mitindu mingi. Ya ntete, beno longuka beno mosi mpi beno samba mingi sambu kinduku na beno ti Yehowa kukuma ngolo. Ya zole, beno ndima kusala bansoba sambu na kusepedisa Yehowa. w19.09 18 § 17-19

Ntumwa Yoane monaka mbona-meso mosi ya kuyituka. Yandi monaka bo ke songa bawanzio na kusimba mipepe ya lufwa ya mpasi ya nene tii kuna bo ta tula kimvuka ya bampika ya Nzambi kidimbu ya nsuka. (Kus. 7:1-3) Kimvuka yango kele ti bantu 144 000 yina ta yala ti Yezu na zulu. (Luka 12:32; Kus. 7:4) Na nima, Yoane ke tubila kimvuka ya nkaka yina vandaka ti bantu mingi kibeni, yandi ke tuba nde: “Na nima, mono talaka mpi mono monaka kimvuka mosi ya nene ya bantu, yina muntu mosi ve lenda tanga ntalu na bo, ya me katuka na makanda yonso, na mabuta yonso, na bansi yonso, mpi na bandinga yonso; bo me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu mpi na ntwala ya Mwana-Dimeme.” (Kus. 7:9-14) Ziku Yoane waka kiese mingi ntangu yandi bakisaka nde na bilumbu ke kwisa bantu mingi kibeni ta vukana na lusambu ya kieleka! Yo kele pwelele nde mbona-meso yina kumisaka lukwikilu ya Yoane ngolo. Yo fwete kumisa mpi lukwikilu na beto ngolo sambu beto ke zinga na ntangu yina mbona-meso yai ke lungana! Bubu yai bantu mingi yina ta guluka na mpasi ya nene mpi ta zinga kimakulu na ntoto ke vukana na lusambu ya kieleka. w19.09 26 § 2-3

Yindula nde makanda me tuba mambu yina bo me vingilaka banda ntama nde “ngemba mpi lutaninu.” Bo lenda bula ntulu nde ngemba me kota na ntoto. Makanda ta pusa beto na kuyindula nde bo ta kuka kuyala mambu yonso. Kansi bo ta kuka ve kuyala mambu yina ta salama. “Babilone ya Nene” ta fwa kibeni! (Kus. 17:5, 15-18) “Nzambi [ta] tula na bantima na bo ngindu ya kulungisa dibanza na yandi.” Inki dibanza? Dibanza ya kufwa mabundu yonso ya luvunu ti mabundu ya Kikristu. Nzambi ta tula dibanza na yandi na bantima ya “bibongo kumi” ya “mbisi mosi ya mfinda ya mbwaki ya ngolo.” Bibongo kumi ke monisa baluyalu yonso yina ke pesaka maboko na “mbisi ya mfinda” disongidila Nations-Unies. (Kus. 17:3, 11-13; 18:8) Ntangu baluyalu ta balukila mabundu ya luvunu, yo ta vanda luyantiku ya mpasi ya nene. Yo ta vanda mambu ya mpasi kibeni yina ta bwila bantu yonso. w19.10 14 § 1, 3

Na mvu-nkama ya ntete Diotrefesi vandaka kulula bampangi yina vandaka kutwadisa dibundu. Yandi vandaka kuzola “kubaka kisika ya ntete” na dibundu, yo yina yandi vandaka kutuba mambu ya mbi sambu na kubebisa lukumu ya ntumwa Yoane mpi ya bampangi ya nkaka yina vandaka ti mikumba. (3 Yoa. 10) Ata beto ta sala ve mambu bonso Diotrefesi, beto mpi lenda yantika kulula mpangi yina kele ti mukumba yina beto ke zolaka; mingi-mingi mukumba yina beto ke mona nde beto me fwana na kubaka yo mpi beto ta lungisa yo mbote. Kimpala kele bonso matiti ya ndikila. Kana yo me mena na bantima na beto, yo lenda vanda mpasi na kukatula yo. Kimpala ke salaka nde muntu kukuma ti bangindu ya mbi, lulendo mpi bwimi. Yo ke salaka mpi nde muntu kuvanda ve ti bikalulu ya mbote bonso zola, kikalulu ya kuwila bantu mawa mpi ntima-mbote. Kana beto me bakisa nde kimpala ke mena na ntima na beto, beto fwete katula yo nswalu. w20.02 15 § 6-7

Polo zolaka kutuba nde yandi vandaka kukutana ti mpasi mosi ya ngolo yina yandi fwanisaka ti mpasi yina muntu ke waka kana nsende me kota yandi. Yandi tubaka nde mpasi yina vandaka bonso nde ‘wanzio ya Satana landaka kubula’ yandi. Mbala ya nkaka mpasi ya Polo yina yandi bingaka nde nsende na nitu katukaka ve na Satana mpi bademo na yandi. Kansi ntangu bampeve yina ya mbi monaka “nsende” ya Polo, ziku bo sosaka mpila ya kukotisa yo diaka ngolo na nitu sambu Polo kuwa mpasi mingi. Inki Polo salaka? Ntete, Polo zolaka nde Yehowa kukatula “nsende” yina. Yandi tubaka nde: “Mono bondilaka Mfumu [Yehowa] mbala tatu . . . sambu yo katuka na mono.” Ata Polo sambaka mingi, nsende yina katukaka ve. Keti Yehowa pesaka mvutu na bisambu na yandi? Ee. Yandi pesaka mvutu. Yehowa katulaka ve mpasi yina kansi yandi pesaka Polo ngolo sambu yandi kanga ntima na mpasi yango. Yehowa zabisaka yandi nde: “Ngolo na mono ke kuma ya kukuka ntangu nge kele ya kulemba.” (2 Bak. 12:8, 9) Nzambi sadisaka Polo na kulanda kuvanda na kiese mpi yandi zwaka ngemba ya kati.—Bafil. 4:4-7. w19.11 9 § 4-5

Yo me fwana nde beto sambila kaka Yehowa sambu yandi muntu gangaka beto. (Kus. 4:11) Ata beto ke zolaka Yehowa mpi ke zitisaka yandi, beto lenda bwa na mutambu ya kukangama ve ya mvimba na yandi, mutindu yandi ke lombaka beto. Kukangama kaka na Nzambi yina Biblia ke tubilaka ke tendula kuzola yandi mingi mpenza. Kana beto ke kangama kaka na Yehowa, beto ta sambila kaka yandi. Beto ta tula ve muntu to kima mosi na kisika ya ntete na luzingu na beto. (Kub. 34:14) Beto ke kangamaka ve na Yehowa kukonda kikuma. Sambu na nki? Sambu mambu yina Yehowa ke longaka beto ke sadisaka beto na kukangama kaka na yandi. Yo ke sadisaka beto na kusepela ti bikalulu na yandi ya kitoko. Beto me zaba mambu yina yandi ke zolaka mpi ke buyaka mpi beto me bakisaka bikuma na yo. Beto me zabaka lukanu na yandi sambu na bantu mpi ke pesaka maboko sambu na kulungana na yo. Beto ke bakisaka nde kuvanda banduku na yandi kele lukumu ya nene. (Nk. 25:14) Mambu yonso yina beto me bakisaka sambu na Muntu yina gangaka beto ke kumisaka beto pene-pene ti yandi.—Yak. 4:8. w19.10 26 § 1-3

Bubu yai, bampangi na beto ke kutana ti bampasi ya mutindu na mutindu. Mu mbandu, bampangi ya nkaka ke kutana ti bampasi ya bisumbula ya lugangu, bitumba mpi mavwanga. Ntangu mambu yai ke salamaka, bampangi ya nkaka ke yambaka bampangi yai na banzo na bo mpi bankaka ke pesaka bo mbongo. Kansi beto yonso fwete lomba Yehowa na kusadisa bo. Kana beto me zaba nde mpangi mosi me lemba, beto lenda konda kima ya kutuba to ya kusala. Kansi beto yonso lenda sadisa bampangi yina ke niokwama. Mu mbandu, beto lenda lutisa ntangu ti bo. Beto lenda widikila bo mbote ntangu beto ke solula ti bo. Beto lenda tangila bo baverse ya Biblia yina ke pesaka beto kikesa mingi. (Yez. 50:4) Kima ya kuluta mfunu yina beto lenda sala kele kuvanda ya kuyilama na kusadisa banduku na beto ntangu bo kele na mpasi. Beto fwete vanda ti lukanu ya kusala kinduku ya ngolo ti bampangi mpi kutanina yo banda bubu. Kinduku na beto ta fwa ve na nsuka ya nsi-ntoto yai ya mbi kansi yo ta vanda mvula na mvula! w19.11 7 § 18-19

Yo vandaka makabu ya luzolo yina bo vandaka kupesa sambu bo vandaka kuzola Yehowa Nzambi. Muntu yina vandaka kupesa kimenga vandaka kudia ti dibuta na yandi mpi banganga-nzambi misuni ya mbisi yina bo pesaka kimenga. Kansi bo vandaka kupesa Yehowa bitini ya nkaka ya mbisi yina. Inki bitini yango? Sambu na Yehowa mafuta vandaka kitini ya kuluta mbote ya mbisi. Yandi tubaka nde bapiku vandaka na kati ya bitini ya nkaka ya mfunu ya mbisi. (Levi 3:6, 12, 14-16) Yo yina, Yehowa vandaka kusepela mingi kana muntu ya Izraele me pesa yandi na luzolo yonso bitini yai ya mfunu ya mbisi mpi mafuta na yo. Muntu ya Izraele yina vandaka kupesa kimenga ya mutindu yai vandaka kumonisa nde yandi vandaka kuzola kupesa Nzambi bima na yandi ya kuluta mbote. Mutindu mosi, na luzolo yonso Yezu pesaka Yehowa bima na yandi ya kuluta mbote ntangu yandi sadilaka Yehowa na ntima na yandi ya mvimba sambu yandi vandaka kuzola yandi. (Yoa. 14:31) Yezu vandaka na kiese ya kusala luzolo ya Nzambi. (Nk. 40:8) Yehowa sepelaka mingi kibeni na kumona mutindu Yezu ke sadila yandi na luzolo yonso! w19.11 22-23 § 9-10

Biblia ke tuba nde na nima ya “bilumbu” sambanu ya kuganga bima na ntoto, Nzambi pemaka. (Kuy. 2:2) Yehowa ke zolaka kisalu mpi yandi ‘ke landaka kusala’ na mutindu ya nkaka. (Yoa. 5:17) Yehowa salaka kisalu “bilumbu” sambanu mpi yandi pemaka na “kilumbu” ya nsambwadi mpi yandi songaka bantu ya Izraele na kupema konso kilumbu ya nsambwadi. Nzambi tubaka nde Kisabatu vandaka kidimbu na yandi ti bantu ya Izraele. (Kub. 31:12-14) Ata muntu mosi ve vandaka ti nswa ya kusala kisalu na Kisabatu; yo vanda bana, bampika mpi bambisi ya bwala. (Kub. 20:10) Yo vandaka kusadisa bantu na kutula dikebi ya mingi na mambu ya kimpeve. Kansi na bilumbu ya Yezu, bantwadisi mingi ya mabundu lutisaka ndilu na bansiku yina bo yikaka sambu na Kisabatu. Bo vandaka kutuba nde na kilumbu ya Kisabatu, yo vandaka mbi ata sambu na kubelula mbefo to kubuka mwa bambuma sambu na kudia. (Mar. 2:23-27; 3:2-5) Kansi Nzambi tubaka ve mutindu yina mpi Yezu monisaka yo pwelele na bantu yina vandaka kuwidikila yandi. w19.12 3-4 § 8-9

Kana beto ke longuka mingi bikalulu ya Yehowa, yo ta sadisa beto na kulanda mbote mbandu na yandi. Davidi zabaka mbote Tata na yandi ya zulu, yo yina yandi landaka mbandu ya Yehowa ntangu yandi vandaka kusadila bantu ya nkaka mambu. Sambu Davidi vandaka nduku ya ngolo ya Yehowa, bantu ya Izraele vandaka kuzola yandi mingi mpi Yehowa sadilaka yandi bonso mbandu sambu na bantotila ya nkaka ya Izraele. (1 Bant. 15:11; 2 Bant. 14:1-3) Inki dilongi beto me baka? Beto fwete “landa mbandu ya Nzambi.” Kana beto ke landa mbandu ya bikalulu ya Nzambi, beto ta monisa nde beto kele bana na yandi. (Baef. 4:24) Beto ta landaka kaka kulonguka mambu ya Yehowa. (Lon. 3:11) Diambu ya mfunu kele kusadila mambu ya Yehowa yina beto ke longuka. Kana beto ke sadila mambu yina beto ke longuka mpi ke landa mbandu ya Tata na beto ya zola, yandi ta landa kukuma nduku na beto ya ngolo. (Yak. 4:8) Na nsadisa ya Ndinga na yandi, yandi ke ndimisa beto nde yandi ta yambula ve ata fioti bantu yina ke sosaka kuzaba yandi mbote. w19.12 20 § 20; 21 § 21, 23

Yakobi vandaka kuzola bana na yandi yonso kansi yandi vandaka kuzola Yozefi mingi kuluta. Inki mutindu bana ya nkaka ya Yakobi vandaka kutadila Yozefi? Bo kumaka kuwila yandi kimpala mpi bo yinaka yandi. Yo yina, ntangu Yozefi lungisaka bamvula 17, bo tekaka yandi na kimpika mpi bo kusaka tata na bo nde mbisi mosi ya makasi me fwa mwana yina yandi vandaka kuzola mingi. Kimpala na bo bebisaka ngemba ya dibuta mpi yo pesaka tata na bo mpasi mingi. (Kuy. 37:3, 4, 27-34) Kimpala kele na kati ya “bisalu ya nitu” yina ke fwaka; yo lenda kanga muntu nzila ya kukota na Kimfumu ya Nzambi. (Bag. 5:19-21) Mbala mingi, kimpala ke salaka nde muntu kukuma nku, kuswana-swana mpi kukuma kuwa makasi ya ngolo. Mbandu ya bampangi ya Yozefi ke monisa mutindu kimpala lenda bebisa kinduku mpi ngemba ya dibuta. Ata beto ta sala ve mambu yina bampangi ya Yozefi salaka, beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka mpi ntima na beto ke kusaka beto mingi. Yo yina, bantangu ya nkaka beto lenda wila bantu kimpala. w20.02 14 § 1-3

Na dibaku mosi Yehowa bakaka ndambu ya mpeve santu na Moize mpi pesaka yo na kimvuka ya bankuluntu ya Izraele yina telemaka pene-pene ya tenta ya lukutakanu. Ntangu fioti na nima, Moize waka nde bankuluntu zole yina vandaka ve na tenta ya lukutakanu bakaka mpi mpeve santu mpi kumaka kusala mambu bonso baprofete. Inki Moize salaka ntangu Yozue lombaka yandi na kukanga bo nzila? Moize waka ve kimpala na mutindu Yehowa tudilaka bankuluntu yina zole dikebi, kansi na kudikulumusa yonso, yandi sepelaka na mukumba yina bo bakaka. (Kut. 11:24-29) Inki dilongi beto ke baka na mbandu ya Moize? Kana nge kele nkuluntu, keti bo me lombaka nge dezia na kupesa mpangi mosi formasio sambu na kulungisa mukumba yina nge ke zolaka mingi? Kana nge kele muntu ya kudikulumusa bonso Moize, nge ta mona ve nde nge kele diaka ve mfunu sambu bo me lomba nge na kupesa mpangi ya nkaka formasio sambu yandi baka mukumba yina nge vandaka na yo. Na kisika ya kuwa kimpala, nge ta vanda na kiese ya kusadisa mpangi na nge. w20.02 15 § 9; 17 § 10-11

Ntangu beto ke bela, beto lenda kudiyangisa mingi. Beto lenda wa nsoni sambu bantu ya nkaka ke bakisa nde beto ta kuka diaka ve kusala mambu ya nkaka to sambu yo ke lomba kaka nde bantu ya nkaka kusadisa beto. Ata ntangu bantu ke zaba ve maladi yina beto ke bela, beto lenda kudiyangisa sambu beto ke bakisa nde beto ta kuka diaka ve kusala mambu ya nkaka. Inki mutindu Yehowa ke pesaka beto kikesa na bantangu yai ya mpasi? Na Biblia, Yehowa me sonikaka mambu mingi ya mbote yina ke yibusaka beto nde beto kele mfunu mingi na meso na yandi ata beto ke bela. (Nk. 31:19; 41:3) Yehowa ta sadisa beto na kununga basusi yina maladi ke nataka. Lomba yandi na kusadisa nge na kutadila maladi na nge na mutindu ya mbote. Na nima, sosa na Biblia bangindu ya mbote yina Yehowa me tulaka sambu na nge. Tula dikebi mingi na baverse yina ke monisa nde Yehowa ke monaka nde beto kele mfunu mingi. Kana nge ke sala mpidina, nge ta bakisa nde Yehowa ke zolaka mingi bantu yonso yina ke sadilaka yandi na kwikama yonso.—Nk. 84:11. w20.01 15-16 § 9-10; 17 § 12

Izaki vandaka mvwama yo yina bantu ya Filistia vandaka kulula bima na yandi. (Kuy. 26:12-14) Bo fikaka nkutu mabulu ya masa yina Izaki vandaka kunwisa bitwisi na yandi. (Kuy. 26:15, 16, 27) Bubu yai mpi, bantu ya nkaka ke lulaka bima ya bankaka bonso bantu ya Filistia. Bo ke zolaka kuvanda ti bima yina bo ke lula mpi ke zolaka nde bima ya bantu yina kuvila. Bantwadisi ya mabundu ya Bayuda vandaka kuwila Yezu kimpala sambu bantu vandaka kusepela ti yandi mingi. (Mat. 7:28, 29) Yezu vandaka muntu yina Nzambi tindaka awa na ntoto mpi yandi vandaka kulonga kieleka. Ata mpidina, bantwadisi yina ya mabundu tubaka mambu mingi ya luvunu mpi ya mbi sambu na kubebisa lukumu ya Yezu. (Mar. 15:10; Yoa. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Inki dilongi beto lenda baka na disolo yai? Beto fwete wila ve bampangi yina bantu ke zolaka mingi kimpala. Na kisika ya kuwila bo kimpala, beto fwete landa mbandu ya bikalulu na bo ya mbote.—1 Bak. 11:1. w20.02 15 § 4-5

Yindula nde nge ke zinga na Persia na ntangu ya ntama mpi nge kele na mfunu ya kusolula ti ntotila. Kansi nge ke zaba nde sambu nge solula ti ntotila, nge fwete lomba nswa. Kana nge solula ti ntotila kukonda nswa, bo lenda fwa nge. Beto ke tonda Yehowa mingi sambu yandi kele ve bonso ntotila ya Persia. Beto lenda solula ti yandi konso ntangu yina beto me zola. Yandi ke zolaka nde beto solula ti yandi kukonda mpasi. Mu mbandu, ata Yehowa kele Ngangi ya Nene, Nkwa-Ngolo Yonso, Mfumu ya Kuluta Nene, yandi ke zolaka nde beto binga yandi “Tata.” (Mat. 6:9) Beto ke vandaka na kiese mingi mutindu Yehowa ke zolaka nde beto kuma banduku na yandi ya ngolo. Yo me fwana nde beto binga Yehowa “Tata” sambu yandi kele Nto ya luzingu. (Nk. 36:9) Beto fwete lemfukila yandi sambu yandi kele Tata na beto mpi beto ta baka balusakumunu mingi. (Baeb. 12:9) Mu mbandu, bantu ya nkaka ta baka luzingu ya mvula na mvula na zulu mpi bankaka awa na ntoto. w20.02 2 § 1-3

Lukanu na beto kele ya kusadisa balongoki ya Biblia na kuyela na kimpeve. (Baef. 4:13) Kana muntu me ndima kulonguka Biblia ti beto, yandi ke tulaka dikebi mingi na mambote yina yandi ta baka. Ntangu zola na yandi sambu na Yehowa ke kuma mingi, ntembe kele ve nde yandi ta yantika kusosa mpila ya kusadisa bantu ya nkaka mpi bampangi ya dibundu. (Mat. 22:37-39) Na ntangu ya me fwana, nge lenda songa yandi nde yandi lenda pesa mbongo ya makabu sambu na kupesa maboko na kisalu ya Kimfumu. Beto longa balongoki ya Biblia mambu yina bo lenda sala kana bo me kutana ti mambu ya mpasi. Mu mbandu, yindula nde longoki na nge ya Biblia yina me kuma nsamuni ya me bakaka ntete ve mbotika me songa nge nde mpangi mosi na dibundu me tuba to me sala mambu yina me pesa yandi mpasi. Na kisika ya kukotila longoki to mpangi yina, monisa longoki mambu yina Biblia ke tuba sambu na diambu yango. Yandi lenda lolula mpangi yina mpi kuvila diambu yango, to yandi lenda kwenda kusolula ti mpangi yina na mawete mpi na zola yonso sambu na ‘kuvutula mpangi na nzila ya mbote.’ (Tala mpi Matayo 18:15.) Sadisa longoki na kuyidika na ntwala mambu yina yandi ta tuba. w20.01 5-6 § 14-15

Beto ke monisaka nde beto ke bakisaka mfunu ya ndolula ya Yehowa ntangu beto ke sambaka sambu Yehowa kulolula beto, ke ndima ndola mpi ke sala ngolo sambu na kuvutukila ve mambu ya mbi yina beto salaka. Kana beto sala mambu yai, beto ta zwa ngemba ya mabanza. Beto kele na kiese sambu beto me zaba nde “Yehowa kele pene-pene ya bantu yina kele na mawa; yandi ke gulusaka bantu yina ke niokwama na mabanza.” (Nk. 34:18) Mutindu nsuka me kuma pene-pene, mambu mingi ta natila beto basusi ya ngolo. Kana beto me kuma ti basusi, beto fwete samba Yehowa nswalu sambu na kusosa lusadisu. Beto fwete longuka Biblia mbote-mbote mpi kulanda mbandu ya Ana, ntumwa Polo mpi ntotila Davidi. Samba Tata na nge ya zulu mbala na mbala sambu yandi sadisa nge na kubakisa mambu yina ke sala nde nge kuma ti basusi. (Nk. 139:23) Songa Yehowa mambu yonso yina ke yangisa nge, mingi-mingi yina nge ke kuka ve kuyidika nge mosi to kuyala. Kana nge sala mutindu yina, nge ta vanda bonso muyimbi-bankunga yina yimbilaka Yehowa nde: “Ntangu basusi lutilaka mono, nge pesaka mono kikesa mpi nge lembikaka mono.”—Nk. 94:19. w20.02 24 § 17; 25 § 20-21

Nzambi sadilaka mpeve na yandi sambu na kutula bangindu na yandi na mabanza ya bantu yina sonikaka Biblia. Kana beto ke tanga Biblia mpi ke yindulula mambu yina beto ke tanga, bansiku ya Nzambi ta kota na mabanza mpi na ntima na beto. Bangindu ya Yehowa yina kele na Biblia ke pusaka beto na kusala luzolo na yandi. (Baeb. 4:12) Kansi sambu mpeve santu kusadisa beto, beto fwete baka ntangu ya kulonguka Biblia mbala na mbala mpi kuyindula mbote-mbote mambu yina beto ke tanga. Kana beto sala mutindu yina, Ndinga ya Nzambi ta sadisa beto na mambu yonso ya beto ke tuba mpi ke sala. Diaka, beto fwete sambila Nzambi kumosi. (Nk. 22:22) Mpeve ya Yehowa ke vandaka na balukutakanu. (Kus. 2:29) Ntangu beto ke vukanaka sambu na kusambila Yehowa ti bampangi, beto ke sambaka Yehowa sambu na kulomba yandi mpeve santu, beto ke yimbaka bankunga ya Kimfumu yina me katuka na Biblia mpi beto ke landaka bansiku ya Biblia na nzila ya masolo yina bampangi ke salaka na ngolo ya mpeve santu. Kansi sambu mpeve santu kusadisa beto kibeni, beto fwete kudibongisa sambu na kupesa bamvutu na balukutakanu. w19.11 11 § 13-14