Mayi

Banda na kileki, Yezu vandaka kulemfukila bibuti na yandi mpi yandi vandaka ve ntu-ngolo. Yandi yindulaka mpi ve nde yandi me zaba mambu mingi kuluta bo. Ya kieleka, Yezu vandaka kulungisa mbote mukumba na yandi ya mwana ya ntete. Yo ke monana nde sambu na kusansa dibuta na bo, yandi salaka bikesa ya kulanda kusala kisalu yina tata yina sansaka yandi vandaka kusala. Mbala ya nkaka bibuti ya Yezu songaka yandi nde lubutuku na yandi vandaka kimangu mpi nde na ntwala ya kubutuka, bawanzio zabisaka nsangu ya lubutuku na yandi. (Luka 2:8-19, 25-38) Yezu sukaka ve kaka na kuwidikila mambu yina bo vandaka kusonga yandi kansi yandi mosi mpi longukaka Masonuku. Inki ke ndimisa nde Yezu vandaka kulonguka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi? Sambu ntangu yandi vandaka leke, balongi ya nsiku na Yeruzalemi vandaka “ntangu yonso kuyituka sambu na mayele na yandi mpi sambu na bamvutu na yandi.” (Luka 2:46, 47) Ata ntangu yandi vandaka kaka ti bamvula 12, yandi monisaka nde Yehowa kele Tata na yandi.—Luka 2:42, 43, 49. w20.10 29-30 § 13-14

Kukwikila na lufutumuku ya Yezu kele mfunu mingi sambu na kivuvu ya Bakristu. Ntangu ntumwa Polo tubilaka lufutumuku, yandi yantikaka ntete kutubila bakieleka yai tatu: (1) “Kristu fwaka sambu na masumu na beto.” (2) Bo “zikaka yandi.” (3) Nzambi “futumunaka yandi na kilumbu ya tatu mutindu Masonuku ke tubaka.” (1 Bak. 15:3, 4) Lufwa ya Yezu, mutindu bo zikaka yandi mpi mutindu yandi futumukaka ke tendula nki sambu na beto? Profete Yezaya tubaka na ntwala nde: “Bo katulaka [Mesia] na insi ya bantu ya moyo” mpi ‘bo pesaka yandi maziamu kisika mosi ti bantu ya mbi.’ Yo lombaka nde diambu ya nkaka kusalama. Yezaya yikaka nde Mesia ta ‘nata disumu ya bantu mingi.’ Yezu nataka masumu ya bantu mingi ntangu yandi pesaka luzingu na yandi bonso kimenga. (Yez. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Bar. 5:8) Yo yina lufwa ya Yezu, mutindu bo zikaka yandi mpi lufutumuku na yandi ke ndimisa beto nde beto ta katuka na kimpika ya disumu mpi ya lufwa mpi beto ta zinga diaka ti bantu ya beto vandaka kuzola yina me fwaka. w20.12 2-3 § 4-6; 5 § 11

Mbala mingi, ntumwa Polo vandaka kulonga na basinagoga ya Bayuda. Mu mbandu na sinagoga ya Tesalonika, “bilumbu tatu ya kisabatu, yandi vandaka kuyindula ti [Bayuda] na nsadisa ya Masonuku.” (Bis. 17:1, 2) Yo ke monana nde Polo vandaka ve kuwa boma ntangu yandi vandaka kulonga na sinagoga sambu yandi mosi vandaka mpi Muyuda. (Bis. 26:4, 5) Yandi vandaka kubakisa Bayuda mbote yo yina malongi na yandi vandaka kusimba kibeni bantima na bo. (Bafil. 3:5) Ntangu bambeni bangikaka Polo na Tesalonika mpi na Berea, yandi kwendaka na mbanza Atene. Kuna mpi, “yandi yantikaka kuyindula na sinagoga ti Bayuda mpi bantu ya nkaka yina vandaka kusambila Nzambi.” (Bis. 17:17) Kansi bantu yina Polo longaka na zandu vandaka ve bonso bayina yandi longaka na sinagoga. Bantu ya nkaka na zandu vandaka bantu ya filozofi mpi bantu ya Makanda, bo vandaka kumona nde Polo ke longa ‘dilongi ya mpa.’ Yo yina bo songaka Polo nde: “Nge ke tuba mambu ya nkaka yina beto me waka ntete ve.”—Bis. 17:18-20. w20.04 9 § 5-6

Kudimona ve mpamba kana nge ke nwana ti kifu mosi. Kuvila ve nde beto yonso ke salaka bifu mpi beto ke vandaka na nfunu nde Nzambi kumonisila beto ntima-mbote na yandi na nzila ya kimenga ya Yezu. (Baef. 1:7; 1 Yoa. 4:10) Bampangi na beto ya kimpeve lenda pesa beto kikesa. Bo lenda widikila beto ti dikebi ntangu beto kele na mfunu ya kusolula ti bo mpi bo lenda tuba mambu yina ta pesa beto kikesa. (Bing. 12:25; 1 Bate. 5:14) Mpangi-nkento Joy na Nigeria yina lembaka nitu ke tuba nde: “Bampangi sadisaka mono mingi, mono bakisaka nde Yehowa sadilaka bo sambu na kupesa mvutu na bisambu na mono. Mbandu na bo me sadisaka mono mpi na kuzaba mutindu ya kupesa bantu yina me lemba kikesa.” Beto fwete zaba nde bantangu ya nkaka bampangi ke zabaka ve nde beto me lemba nitu mpi nde beto kele na mfunu ya kikesa. Yo yina, kana beto me lemba nitu, beto lenda solula ti mpangi mosi ya kuyela na kimpeve mpi kusonga yandi nde beto kele na mfunu ya lusadisu. w20.12 23-24 § 7-8

Mbala mingi, sambu na kuta kinduku ti muntu, yo ke lombaka kulutisa ntangu mingi ti yandi. Ntangu beno kele kisika mosi, beno ta solulaka, ta tubilaka bangindu na beno mpi mambu yina beno ke kutana ti yo mpi yo ta sala nde beno kuma banduku ya ngolo. Kansi bubu yai sambu na kuta kinduku ti Yezu, mambu ya nkaka lenda kanga beto nzila. Mu mbandu, beto me monaka ntete ve Yezu. Bakristu mingi ya mvu-nkama ya ntete monaka mpi ve Yezu. Ata mpidina, ntumwa Piere tubaka nde: “Ata beno me monaka yandi ntete ve, beno ke zolaka yandi. Ata beno ke mona yandi ve ntangu yai, beno ke kwikila na yandi.” (1 Pie. 1:8) Yo ke monisa nde beto lenda ta kinduku ya ngolo ti Yezu ata beto me monaka yandi ve. Diaka beto ke solulaka ve ti Yezu. Ntangu beto ke sambaka, beto ke solulaka ti Yehowa. Ya kieleka beto ke sambaka na zina ya Yezu kansi beto ke solulaka ve mbala mosi ti yandi. Nkutu Yezu ke zolaka ve nde beto samba yandi. Sambu na nki? Sambu kisambu kele na kati ya mambu yina beto ke salaka na lusambu yina beto ke pesaka Yehowa mpi beto fwete sambila kaka Yehowa. (Mat. 4:10) Ata mpidina, beto lenda monisila Yezu zola. w20.04 20 § 1-3

Na Grèce ya ntama, bantu yina vandaka kubaka ntinu vandaka kukanga ntima na mambu bonso, kulemba to mpasi yina bo vandaka kuwa na nitu. Kansi, kima vandaka kusadisa bo mingi vandaka formasio yina bo vandaka kubaka mpi ngolo na bo. Beto me fwanana ti bo sambu Yehowa ke longaka beto sambu beto zaba mutindu ya kubaka ntinu. Kansi beto ke bakaka mambote ya nkaka kuluta bo. Nzambi ke pesaka beto ngolo yina me luta bangolo yonso. Kana beto ke tudila Yehowa ntima, yandi ta pesa beto formasio mpi ta kumisa beto ngolo. Ntumwa Polo kutanaka ti bampasi mingi. Bantu vandaka kufinga yandi mpi kubangika yandi. Diaka, bantangu ya nkaka yandi vandaka kulemba nitu mpi kudiyangisa sambu na mpasi yina yandi bingaka “nsende na nsuni.” (2 Bak. 12:7) Bampasi yai kangaka yandi ve nzila ya kulanda kubaka ntinu, yandi vandaka kutadila yo bonso mabaku ya kutudila Yehowa ntima. (2 Bak. 12:9, 10) Mutindu na yandi ya mbote ya kutadila mambu salaka nde Yehowa kusadisa yandi na bampasi na yandi yonso. w20.04 29 § 13-14

‘Kusala ti Yehowa’ mpi kitini ya organizasio na yandi ya zulu kele dikabu yina ke monanaka ve. (2 Bak. 6:1) Beto ke salaka yo ntangu beto ke samunaka. Polo tubaka sambu na yandi mosi mpi sambu na bampangi yina vandaka kusala kisalu yai nde: “Beto kele banduku ya kisalu ya Nzambi.” (1 Bak. 3:9) Kisalu ya kusamuna ke kumisaka beto mpi banduku ya kisalu ya Yezu. Ntangu Yezu songaka balongoki na yandi na ‘kukumisa bantu ya makanda yonso balongoki,’ yandi tubaka nde: “Mono kele ti beno.” (Mat. 28:19, 20) Inki beto ta tuba sambu na bawanzio? Beto kele na kiese sambu bawanzio ke twadisaka beto ntangu beto ke samunaka “nsangu ya mbote ya mvula na mvula . . . na bantu yina ke zingaka na ntoto”! (Kus. 14:6) Lusadisu ya ke katukaka na zulu ke sadisaka beto na kubuta nki mbuma na kisalu na beto ya kusamuna? Ntangu beto ke kuna nkeni ya nsangu ya Kimfumu, bankeni ya nkaka ke bwaka na ntima ya bantu ya mbote mpi yo ke yelaka. (Mat. 13:18, 23) Nani ke sadisaka bankeni yina na kuyela mpi na kubuta bambuma? Yezu tendulaka yo na verse ya bubu. w20.05 30 § 14-15

Kufwa ya mabala me sala nde mabuta mingi kukabwana. Nkutu mabuta ya nkaka yina ke zingaka nzo mosi ke vandaka ve ti zola ya ngolo. Muntu mosi yina ke pesaka mabuta bandongisila ke tuba nde: “Na mabuta ya nkaka papa, mama mpi bana ke solulaka ve sambu bo ke lutisaka ntangu na bo na kusadila ordinatere, tablette, telefone to na kubula bansaka ya video. Ata bantu ya mabuta yai ke zingaka nzo mosi, bo ke zabanaka ve mbote.” Beto fwete landa ve kikalulu ya mbi ya bantu ya nsi-ntoto yai ya ke zolanaka ve. Kansi beto fwete zola mingi bantu ya dibuta na beto mpi bampangi na beto. (Bar. 12:10) Zola ya ngolo kele nki? Yo kele zola yina ke vandaka na kati ya bantu ya dibuta mosi. Beto fwete monisila mpi bampangi na beto zola ya mutindu yai. Kana beto ke zola ngolo bampangi na beto, yo ta sadisa beto na kutanina bumosi yina kele mfunu mingi na lusambu ya kieleka.—Mika 2:12. w21.01 20 § 1-2

Bantu ya kimvuka ya nsaka yina ke sala na bumosi ke nungaka, kansi bayina ke vandaka ve na bumosi ke belaka na nsaka. Ntima na nge lenda vanda bonso kimvuka ya nsaka yina ta nunga kana bangindu mpi bampusa yina kele na kati kele na kuwakana sambu na kusadila Yehowa. Kuvila ve lukanu ya Satana kele ya kukabula ntima na nge. Yandi ke zola nde bangindu, bampusa mpi mambu ya kele na ntima na nge kuwakana ve ti bansiku ya Yehowa. Yo yina, nge fwete sala bikesa sambu ntima na nge kuvanda ya mvimba sambu nge landa kusadila Yehowa. (Mat. 22:36-38) Kubika ve ata fioti nde Satana kukabula ntima na nge. Samba Yehowa bonso Davidi nde, Yehowa: “Pesa mono ntima ya kukonda kukabwana sambu mono wa zina na nge boma.” Baka lukanu ya kusala mambu ya nge me lomba na kisambu na nge. Konso kilumbu, sala ngolo sambu balukanu na nge ya nene to ya fioti kumonisa nde nge ke vandaka na boma mingi sambu na zina ya santu ya Yehowa. Kana nge sala mpidina, nge ta pesa zina ya Yehowa lukumu sambu nge kele Mbangi ya Yehowa. (Bing. 27:11) Ya kieleka, beto yonso ta tuba bonso profete Mika nde: “Beto ta tambula na zina ya Yehowa Nzambi na beto mvula na mvula.”—Mika 4:5. w20.06 13 § 17-18

Kunwanisa yai ya ntotila ya nordi yina ta vukana ti baluyalu ya ntoto ya mvimba ta pesa Yehowa Nkwa-Ngolo Yonso makasi mpi yo ta nata na bitumba ya Armagedoni. (Kus. 16:14, 16) Na ntangu yina, Gogi ya insi ya Magogi, disongidila ntotila ya nordi ti makanda yina ta vukana ti yandi ta kuma na nsuka mpi “muntu ya kusadisa [bo] ta vanda ve.” (Dan. 11:45) Verse ya ke landa baverse yai kele Daniele 12:1, yo ke pesa bantendula mingi na mutindu ntotila ya nordi mpi bansi yina ke pesaka yo maboko ta fwa mpi mutindu beto ta guluka. Verse yai ke tendula nki? Mikaele kele zina ya nkaka ya Ntotila na beto Yezu Kristu. Yandi ‘telamaka sambu na mambote’ ya bansadi ya Nzambi na 1914 ntangu yandi kumaka Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi na zulu. Kubika fioti, yandi “ta telama” disongidila, yandi ta sala mambu ya nene na bitumba ya Armagedoni. Bitumba yai ta vanda diambu ya nsuka yina Daniele ke binga “ntangu mosi ya mpasi” ya ngolo kibeni yina me kuminaka ntete ve bantu. —Kus. 6:2; 7:14. w20.05 15-16 § 15-17

Ntangu Yozefi vandaka mpika mpi ntangu yandi vandaka na boloko, yandi vandaka ve ti kima ya kusala sambu na kukatuka na kimpika to kubasika na boloko. Inki sadisaka Yozefi na kutanina kiese? Na kisika ya kuyindula mambu yina yandi lendaka ve kusala, yandi kudipesaka na kusala mbote kisalu yina bo pesaka yandi. Diambu ya kuluta mfunu kele nde, Yozefi vandaka kuyibuka ntangu yonso nde Yehowa kele Muntu ya kuluta mfunu na luzingu na yandi. Yo yina, Yehowa vandaka kusakumuna mambu yonso yina Yozefi vandaka kusala. (Kuy. 39:21-23) Disolo ya Yozefi ke yibusa beto nde beto ke zinga na nsi-ntoto yina bantu kele nku mpi bo ta sadila beto mambu ya mbi. Nkutu ata Mbangi ya Yehowa mpi lenda sadila beto mambu ya mbi. Kansi kana beto ke bakisa nde Yehowa kele Ditadi to Kitininu na beto, beto ta landa kutudila yandi ntima mpi beto ta yambula ve kusadila yandi. (Nk. 62:6, 7; 1 Pie. 5:10) Beto fwete vila mpi ve nde mbala ya nkaka Yozefi vandaka ti bamvula kiteso ya 17 ntangu Yehowa monisaka yandi bandosi. Yo ke monisa pwelele nde, Yehowa ke tudilaka mpi bansadi na yandi ya baleke ntima. Bubu yai, baleke mingi kele bonso Yozefi. Bo ke vandaka mpi ti lukwikilu ya ngolo na Yehowa. Nkutu bo me tulaka baleke ya nkaka na boloko kaka sambu bo buyaka kufwa bansiku ya Nzambi.—Nk. 110:3. w20.12 16 § 3; 17 § 5, 7

Ntumwa Piere mpi Yoane vandaka na kiese ata bo vandaka kuniokula bo sambu bo vandaka kulanda Yezu mpi kulonga malongi na yandi. (Bis. 4:18-21; 5:27-29, 41, 42) Balongoki ya Yezu vandaka ve ti kikuma ya kuwila nsoni. Ata bantu vandaka kuzitisa ve Bakristu yina ya mvu-nkama ya ntete, bo vandaka kusala bikesa ya kusadisa bantu ya nkaka. Kansi bambeni na bo vandaka kusala yo ve. Mu mbandu, mikanda yina bankaka na kati na bo sonikaka na nsadisa ya mpeve santu, ke landa kusadisa bantu mingi mpi ke pesa bo kivuvu. Kimfumu yina bo vandaka kulonga ke na kuyala bubu yai na zulu mpi kubika fioti yo ta yala bantu yonso awa na ntoto. (Mat. 24:14) Baluyalu ya ngolo ya Roma ya ntama yina vandaka kuniokula Bakristu ya mvu-nkama ya ntete ke vandaka diaka ve bubu yai; yo me fwaka kansi, Bakristu yina ya kwikama kele bantotila bubu yai na zulu. Kansi bambeni na bo me fwaka mpi kana bo futumuka, bo ta vanda na nsi ya lutwadisu ya Kimfumu yina Bakristu yina bo vandaka kumenga vandaka kulonga.—Kus. 5:10. w20.07 15 § 4

Abrahami vandaka ti lukwikilu ya ngolo na balusilu ya Nzambi, yo yina yo vandaka bonso nde yandi vandaka kumona Muntu yina bo me tulaka mafuta to Mesia, Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi. Yo yina Yezu songaka Bayuda ya bilumbu na yandi nde: “Tata na beno Abrahami vandaka na kiese mingi na kivuvu ya kumona kilumbu na mono; yandi monaka yo mpi waka kiese.” (Yoa. 8:56) Yo kele pwelele nde Abrahami zabaka nde bana na yandi ta yala na Kimfumu yina Yehowa ta tula mpi yandi vandaka kuvingila nde Yehowa kulungisa lusilu yango. Inki mutindu Abrahami monisaka nde yandi vandaka kuvingila mbanza, to Kimfumu yina Nzambi salaka pula na yo? Diambu ya ntete ya ke monisa yo kele yai: Abrahami kotaka ve ata na kimfumu mosi awa na ntoto. Yandi vandaka kutambula-tambula, yandi vandaka kuzinga ve kisika mosi mpi yandi pesaka ve ata fioti maboko na ntotila mosi awa na ntoto. Diaka, Abrahami sosaka ve kusala kimfumu na yandi mosi. Kansi, yandi landaka kulemfukila Yehowa mpi yandi vandaka kuvingila nde Yehowa kulungisa lusilu na yandi. Mambu yina Abrahami salaka, monisaka nde yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo na Yehowa. w20.08 3 § 4-5

Yehowa ke sila nde ata muntu mosi ve yina ta zinga na nsi ya luyalu ya Kristu ta tuba nde: “Mono ke bela.” (Yez. 33:24) Yo yina, bantu yina me fwaka ta futumuka ti sante ya mbote. Kansi, bo ta kuma ve ti nitu ya kukuka mbala mosi. Sambu kana bo kuma ti nitu ya kukuka, bampangi na bo ta zaba bo diaka ve. Yo ke monana nde bantu ta kuma ya kukuka malembe-malembe na Luyalu ya Kristu ya Bamvula Funda. Na nsuka ya Luyalu ya Bamvula Funda, Yezu ta vutula Kimfumu na Tata na yandi. Na ntangu yina, Kimfumu ya Nzambi ta vanda me sala dezia mbote kisalu na yo. Mu mbandu, kukumisa bantu, bantu ya kukuka. (1 Bak. 15:24-28; Kus. 20:1-3) Yindula kiese yina nge ta wa ntangu nge ta kutana diaka ti bampangi na nge yina me fwaka yina nge vandaka kuzola mingi. Keti kiese yina nge ta wa ta pusa nge na kuseka to na kudila? Keti nge ta yimbila Yehowa bankunga sambu na kupesa yandi lukumu? Ntembe kele ve nde yo ta pusa nge na kuzola diaka mingi Tata na beto ya zulu mpi Mwana na yandi yina kele ve bwimi sambu na lufutumuku, dikabu mosi ya kitoko kibeni. w20.08 16-17 § 9-10

Ntumwa Polo siamisaka Bakristu na kutala kana bo lenda kwela ve sambu na kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa. (1 Bak. 7:8, 9) Kansi Polo vandaka kuyindula ve nde Bakristu yina me kwelaka ve kele mfunu ve. Nkutu, yandi ponaka leke Timoteo yina kwelaka ve sambu na kusala mambu ya mfunu na kisalu ya Yehowa. (Bafil. 2:19-22) Ya kieleka, yo ta vanda mbi na kuyindula nde mpangi mosi me fwana to me fwana ve na kulungisa mukumba mosi buna kaka sambu yandi me kwelaka to ve. (1 Bak. 7:32-35, 38) Yezu mpi Polo longaka ve nde Bakristu fwete kwela to ve. Ebuna, nki beto lenda tuba sambu na bampangi yina me kwelaka mpi bayina me kwelaka ve? Nzozulu ya Nkengi ya Oktobri 1, 2012, ke pesa mvutu ya mbote na ngiufula yai, yo ke tuba nde: “Ya kieleka, makwela mpi kukonda kukwela kele makabu ya me katuka na Nzambi. . . . Yehowa ke yindulaka ve nde bampangi yina me kwelaka ve fwete wa nsoni to kuvanda na mawa sambu bo me kwelaka ve.” Yo yina, beto fwete zitisa bampangi yina me kwelaka ve. w20.08 28 § 8-9

Na bansi ya nkaka, bantu ke sepelaka kuwa nsangu ya mbote. Nkutu bo ke vingilaka kuwa yo na kiese yonso. Kansi na bansi ya nkaka, bantu ke sepelaka kibeni ve na mambu ya Nzambi to ya Biblia. Na kisika nge ke zingaka, keti bantu ke sepelaka na nsangu ya mbote? Yo vanda bo ke ndimaka to ve, Yehowa ke zola nde beto landa kusamuna tii ntangu yandi mosi ta tuba nde yo me lunga. Yehowa me tulaka ntangu yina kisalu ya kusamuna ta suka mpi na nima “nsuka ta kwisa.” (Mat. 24:14) Yezu songaka balongoki na yandi mambu yina ta monisa nde beto ke zinga na bilumbu ya nsuka. Yandi zabaka nde mambu yango lendaka kukatula dikebi ya balongoki na yandi na kisalu ya kusamuna. Yo yina yandi songaka balongoki na ‘kulanda kukengila.’ (Mat. 24:42) Bubu yai beto ke kutana ti mambu yina lenda katula dikebi na beto bonso yina bantu ya bilumbu ya Noa kutanaka ti yo yina katulaka dikebi na bo na nsangu yina Noa longaka bo. (Mat. 24:37-39; 2 Pie. 2:5) Yo yina beto fwete tula kisalu ya Yehowa na kisika ya ntete. w20.09 8 § 1-2, 4

Satana kele na “makasi ya ngolo,” beto ta kuka ve kutina bampasi yonso yina Satana ta natila bansadi ya Yehowa sambu na makasi na yandi. (Kus. 12:12) Kubika fioti beto yonso ta kutana ti mambu ya mpasi yina ta meka lukwikilu na beto. Mpasi ya nene ta vanda “mpasi mosi ya me bwaka ntete ve katuka na luyantiku ya nsi-ntoto tii bubu yai.” (Mat. 24:21) Na ntangu yina, bantu ya dibuta lenda niokula beto mpi bamfumu ya luyalu lenda buyisa kisalu na beto. (Mat. 10:35, 36) Bonso ntotila Aza, keti beto ta tudila Yehowa ntima sambu yandi sadisa beto mpi yandi tanina beto? (2 Bans. 14:11) Yehowa ke sadisa beto na kimpeve sambu na mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Yandi ke twadisa “mpika ya kwikama mpi ya mayele” na kupesa beto madia ya kimpeve “na ntangu ya me fwana” sambu yo sadisa beto na kubikala ngolo na kimpeve. (Mat. 24:45) Kansi, beto fwete sala ngolo sambu na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo na Yehowa.—Baeb. 10:38, 39. w20.09 18 § 16-18

Kana mambu ke wakana ti lukanu ya Yehowa, yandi lenda sadila mpeve santu na yandi sambu na kupusa bantu yina kele ti kiyeka na kulungisa luzolo na yandi. Bantu lenda sala nzila ya nkaka sambu na kunata masa na nzila yina bo ke zola. Mutindu mosi, Yehowa lenda sadila mpeve santu na yandi sambu na kutwadisa mabanza ya bantu yina kele ti kiyeka na kulungisa luzolo na yandi. Kana yandi ke zola kulungisa lukanu na yandi, yandi ke salaka na mpila nde bantu yina kele ti kiyeka kukuma ti mpusa ya ngolo ya kubaka balukanu sambu na mambote ya bansadi ya Nzambi. (Tala mpi Esdrasi 7:21, 25, 26.) Inki beto lenda sala? Beto lenda samba “sambu na bantotila mpi bantu yonso yina kele ti kiyeka” sambu bo baka balukanu ya mbote na yina me tala luzingu na beto mpi kisalu na beto ya kusamuna. (1 Tim. 2:1, 2, noti na nsi ya lutiti; Neh. 1:11) Bonso Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, beto mpi lenda samba Nzambi mingi sambu na bampangi na beto yina kele na boloko.—Bis. 12:5; Baeb. 13:3. w20.11 15 § 13-14

Kana nge longukaka Biblia ti longoki yina ke baka mbotika, nge ta wa kiese mingi kuluta na kumona mutindu yandi ke baka mbotika. (1 Bate. 2:19, 20) Kuyela ya longoki tii na mbotika ke monisa bikesa yina mpangi yina longukaka ti yandi mpi dibundu ya mvimba me sala. Yo yina, beto lenda tuba nde balongoki yina ke baka mbotika kele ‘mikanda ya ke monisa nde beto me fwana.’ (2 Bak. 3:1-3) Rapore ya nsungi mosi ya bamvula iya ke pesa kiese. Yo ke monisa nde na ntoto ya mvimba, konso ngonda, bansamuni longukaka Biblia ti bantu kiteso ya 10 000 000. Na bamvula yina, konso mvula bantu kuluta 280 000 vandaka kubaka mbotika sambu na kukuma Bambangi ya Yehowa mpi balongoki ya Yezu Kristu. Inki mutindu beto lenda sadisa bamilio ya balongi yai ya Biblia na kubaka mbotika? Mutindu Yehowa ke monisila bantu ntima-nda sambu na kupesa bo dibaku ya kukuma balongoki ya Kristu, beto fwete sala yonso yina beto lenda sala sambu na kusadisa bo na kuyela mpi kubaka mbotika nswalu kana mpila kele. Ntangu ya me bikala kele fioti.—1 Bak. 7:29a; 1 Pie. 4:7. w20.10 6 § 1-2

Ntotila Saule lemfukilaka ve Yehowa. Ntangu profete Samuele songaka yandi mbi yina yandi salaka, Saule ndimaka ve kifu na yandi. Yandi sosaka kudinungisa mpi kumona mpamba mbi yina yandi salaka mpi yandi pesaka foti na bantu ya nkaka. (1 Sam. 15:13-24) Yo vandaka ve mbala ya ntete, Saule salaka dezia diambu ya mutindu yai. (1 Sam. 13:10-14) Diambu ya mawa kele nde yandi bikaka nde ntima na yandi kukuma lulendo. Yandi sobaka ve mabanza na yandi yo yina Yehowa nganinaka yandi mpi buyaka yandi. Sambu na kubaka malongi na mbandu ya Saule, beto fwete kudiyula bangiufula yai: ‘Ntangu mono ke tangaka bandongisila yina kele na Ndinga ya Nzambi, keti mono ke sosaka kupesa bikuma sambu na kusadila yo ve? Keti mono ke yindulaka nde diambu ya mbi yina mono me sala kele kibeni mbi ve? Kana mono me sala mbi, keti mono ke pesaka foti na bantu ya nkaka?’ Kana mvutu kele ee ata na ngiufula mosi, beto fwete soba mabanza mpi bikalulu na beto. Kana ve, ntima na beto ta fuluka ti lulendo mpi Yehowa ta buya beto. w20.11 20 § 4-5

Leke, pona muntu yina nge ta sadila. Nge fwete monisa kana Yehowa ke bakaka kisika ya ntete na luzingu na nge to ve, kana nge ke bakisaka lukanu na yandi mpi mutindu nge lenda sala luzolo na yandi na luzingu na nge. (Bar. 12:2) Kana nge sala mpidina, nge ta baka lukanu ya kuluta mbote, lukanu ya kusadila Yehowa. (Yoz. 24:15) Kana nge ke tanga mpi ke longuka Biblia mbala na mbala, nge ta kuma kuzola Yehowa mingi mpi lukwikilu na nge na yandi ta kuma ngolo. Baka lukanu ya kutula mambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na nge. Bantu ya nsi-ntoto yai ke tubaka nde kana nge sadila mayele na nge sambu na kusosa bimvwama, nge ta zinga na kiese. Kansi kieleka kele nde bantu yina ke kudipesaka na kusosa bima mingi ya kinsuni ke kutanaka ti “bampasi mingi.” (1 Tim. 6:9, 10) Kansi bantu yina ke wilaka Yehowa mpi ke tulaka mambu na yandi na kisika ya ntete na luzingu na bo ke zingaka na kiese mpi bo ‘ke salaka mambu na mayele.’—Yoz. 1:8. w20.10 30-31 § 17-18

Na mvu-nkama ya ntete. Nsangu yina Yezu longaka pesaka bantu yonso kivuvu. Yandi songaka balongoki na yandi na kulanda kusala kisalu yina yandi yantikaka, disongidila bo ta kimbangi “tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto.” (Bis. 1:8) Ya kieleka, bo ta kuka ve kusala kisalu yina na ngolo na bo mosi. Bo vandaka ti mfunu ya mpeve santu disongidila “nsadisi” yina Yezu silaka bo. (Yoa. 14:26; Zek. 4:6) Balongoki ya Yezu bakaka mpeve santu na Pantekoti ya mvu 33 ya ntangu na beto. Na nsadisa ya mpeve santu, bo yantikaka mbala mosi kusamuna mpi mwa ntangu fioti, bantu mingi ndimaka nsangu ya mbote. (Bis. 2:41; 4:4) Ntangu bo yantikaka kubangika bo, balongoki waka ve boma mpi bo yambulaka ve kusamuna kansi bo lombaka Yehowa na kusadisa bo. Bo sambaka nde: “Pesa bampika na nge kikesa yonso sambu bo landa kutuba ndinga na nge.” Na nima, bo fulukaka ti mpeve santu mpi bo landaka “kutuba ndinga ya Nzambi ti kikesa.”—Bis. 4:18-20, 29, 31. w20.10 21 § 4-5

Inki ke ndimisa beto nde Yehowa futumunaka Yezu? Bantu mingi monaka Yezu ntangu yandi futumukaka mpi bo zabisaka yo na bantu ya nkaka. (1 Bak. 15:5-7) Muntu ya ntete yina ntumwa Polo tubilaka kele Piere (Sefasi). Balongoki mingi tubaka mpi nde Piere monaka Yezu ntangu yandi futumukaka. (Luka 24:33, 34) Diaka, “bantumwa 12” yina monaka Yezu ntangu yandi futumukaka. Na nima, Kristu “monikaka na bantu kuluta 500 na mbala mosi,” mbala ya nkaka na dibaku mosi ya kiese na Galilea yina Matayo 28:16-20 ke tubila. Diaka, Yezu “monikaka na Yakobo,” mbala ya nkaka Yakobo mpangi ya Yezu yina vandaka ntete ve kukwikila nde Yezu kele Mesia. (Yoa. 7:5) Na nima ya kumona lufutumuku ya Yezu, Yakobi kumaka kukwikila mingi. Diambu ya kiese kele nde na mvu 55 ya ntangu na beto ntangu Polo sonikaka mukanda ya 1 Bakorinto, bantu mingi yina monaka lufutumuku ya Yezu vandaka na luzingu. Na ntangu yina kana muntu kutula ntembe, yandi lendaka kusolula ti bantu yina monaka Yezu ntangu yandi futumukaka. w20.12 3 § 5, 7-8

Lomba Yehowa na kusadisa nge. Ntangu beto ke bela, mingi-mingi maladi mosi yina ke manaka ve, beto lenda kuma ti bangindu ya mbi. Ata Yehowa ta katula ve bubu yai maladi na beto na mutindu ya kuyituka, yandi ke lembikaka beto mpi ke pesaka beto ngolo sambu beto kangila yo ntima. (Nk. 94:19) Yandi lenda sadila bampangi sambu bo sadisa beto na bisalu yina beto kele ti yo, mu mbandu bisalu ya nzo to kusumbila beto bima. Yandi lenda sadila mpi bampangi sambu bo samba ti beto. Yandi lenda yibusa beto bangindu ya ke pesa kikesa yina kele na Biblia, mu mbandu kivuvu ya kitoko ya luzingu ya kukonda maladi mpi bampasi na nsi-ntoto ya mpa. (Bar. 15:4) Beto lenda lemba nitu sambu beto ke samuna mingi ve. Mpangi-nkento Laurel vandaka kubela mpi bo lombaka yandi na kuvanda kaka na lweka ya mashini ya kupemina mpi yandi salaka bamvula 37 na lweka ya mashini yango. Yandi belaka mpi kansere, bo vandaka kusala yandi ba-operasio mingi ya ngolo mpi yandi belaka maladi na mpusu na yandi ya nitu. Ata mpidina, yandi kangaka ve munoko. Yandi taka kimbangi na minganga mpi na bantu yina vandaka kukwisa kutala yandi na nzo. Yandi sadisaka bantu kiteso ya 17 na kuzaba kieleka ya Biblia. w20.12 24 § 9; 25 § 12

Polo vandaka na mfunu ya lusadisu. Na mvu 56 ya ntangu na beto, kimvuka mosi ya bantu bendaka yandi na nganda ya tempelo ya Yeruzalemi mpi bo zolaka kufwa yandi. Na kilumbu yina landaka, na ntwala ya kunata Polo na Sanedreni, bambeni bulaka yandi ngolo kibeni. (Bis. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Na ntangu yina, mbala ya nkaka Polo kudiyulaka nde: ‘Bampasi yai ta mana nki ntangu?’ Inki lusadisu Polo bakaka? Na mpimpa ya kilumbu yina bo kangaka Polo, “Mfumu,” Yezu, telemaka pene-pene na yandi mpi songaka yandi nde: “Vanda kikesa! Sambu, mutindu nge me ta kimbangi mbote-mbote sambu na mono na Yeruzalemi, mutindu yina mpi nge fwete ta kimbangi na Roma.” (Bis. 23:11) Polo bakaka kibeni kikesa na ntangu yina yandi vandaka na mfunu na yo! Yezu sikisaka Polo sambu na kimbangi yina yandi taka na Yeruzalemi. Yandi songaka Polo nde yandi ta kuma mbote na Roma, sambu kuna yandi fwete ta diaka kimbangi. Na nima ya kubaka kikesa, ntembe kele ve nde Polo kudiwaka na lutaninu bonso mwana na lweka ya tata na yandi. w20.11 12 § 1, 3; 13 § 4

Kivuvu na beto ya Kimfumu kele “bonso longo sambu na moyo,” yo ke pesaka beto kikesa ata ntangu beto ke kutana ti mambu ya mpasi to beto kele ti basusi ya ngolo. Kana beto ke yindula balusilu ya Yehowa sambu na bilumbu ke kwisa, yo ta sadisa beto na kukatula basusi. (Yez. 65:17) Kudimona na mabanza na nsi-ntoto ya mpa, kisika basusi yonso ta vanda ve. (Mika 4:4) Ntangu nge ke songa bantu ya nkaka mambu ya me tala nsi-ntoto ya mpa, yo ta sadisa nge na kukumisa kivuvu na nge ngolo. Samuna mingi mpi kumisa bantu balongoki. Kana nge sala mutindu yina, nge ta “vanda kibeni ti kivuvu ya ngolo tii na nsuka.” (Baeb. 6:11) Mutindu nsi-ntoto yai ke kuma na nsuka, beto ta kutana ti mambu mingi ya mpasi yina ta pusa beto na kuvanda ti basusi ya ngolo. beto ta kanga ntima na mambu ya mpasi, kana beto ke bikala pima mpi ke tudila Yehowa ntima. Beto fwete monisa na mambu yina beto ke sala nde beto ke kwikila na lusilu yai ya Yehowa: “Beno ta vanda ngolo kana beno bikala pima mpi beno tula ntima.”—Yez. 30:15. w21.01 7 § 17-18

Mukanda ya Yakobo 5:11 ke tubila lutondo ya Yehowa mpi kikalulu na yandi ya nkaka ya ke bendaka beto na yandi, disongidila mawa na yandi. (Kub. 34:6) Yehowa ke lolulaka bifu na beto sambu na kumonisa nde yandi ke wilaka beto mawa. (Nk. 51:1) Na Biblia, kuwila muntu mawa ke tendula mambu mingi katula kulolula yandi. Mawa kele mawi ya ngolo ya ke vandaka na ntima ya muntu mpi yo ke pusaka yandi na kusadisa muntu yina kele na mpasi. Yehowa ke tubaka nde yandi ke vandaka ti mpusa ya ngolo ya kusadisa beto kuluta zola yina mama ke vandaka ti yo sambu na mwana na yandi. (Yez. 49:15) Mawa ya Yehowa ke pusaka yandi na kusadisa beto ntangu beto kele na mpasi. (Nk. 37:39; 1 Bak. 10:13) Beto ta monisa nde beto ke wilaka bampangi na beto mawa kana beto ke lolula bo mpi ke kangila bo ve kimbeni ntangu bo me sadila beto diambu ya mbi. (Baef. 4:32) Mutindu ya nkaka ya mfunu ya kumonisa nde beto ke wilaka bampangi mawa kele, kusadisa bo ntangu bo ke kutana ti bampasi. Mpidina beto ke landaka mbandu ya kuluta nene ya Yehowa ya kumonisila bantu zola ya ngolo.—Baef. 5:1. w21.01 21 § 5

Mfumu ya dibuta fwete vanda bukati-kati. Yandi fwete bika ve nde kisalu na yandi ya kinsuni kukanga yandi nzila ya kulungisa mbote bampusa ya kimpeve ya bantu ya dibuta na yandi mpi ya kumonisila bo zola. Mfumu ya dibuta fwete longa bantu ya dibuta na yandi. Yehowa ke longaka beto mpi ke sungikaka beto sambu na mambote na beto. (Baeb. 12:7-9) Bonso Tata na yandi, Yezu mpi ke longaka bantu yina kele na nsi ya kiyeka na yandi na zola yonso. (Yoa. 15:14, 15) Yandi ke pesaka beto bandongisila ya mfunu mpi yandi ke vandaka ntima-mbote. (Mat. 20:24-28) Yandi ke bakisaka nde beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi mbala mingi beto ke salaka bifu. (Mat. 26:41) Mfumu ya dibuta yina ke landaka mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu ke vilaka ve nde bantu ya dibuta na yandi kele bantu ya kukonda kukuka. Yandi ke ‘dasukilaka ve’ nkento na yandi to bana na yandi. (Bakol. 3:19) Yandi fwete sadila mambu yina kele na Bagalatia 6:1 mpi kusungika bo “na mawete.” Yandi fwete vila ve nde yandi mpi kele muntu ya kukonda kukuka. Bonso Yezu, mfumu ya dibuta ke bakisaka nde yandi mosi fwete vanda mbandu sambu na kulonga mbote bantu ya dibuta na yandi. w21.02 6-7 § 16-18

Na nsadisa ya kimenga ya Yezu, Yehowa sumbaka luzingu ya bampangi yonso na dibundu. (Mar. 10:45; Bis. 20:28; 1 Bak. 15:21, 22) Yo yina, yo fwanaka kibeni nde yandi tula Yezu mfumu sambu Yezu pesaka luzingu na yandi sambu na dibundu. Yezu kele ti kiyeka ya kutula bansiku mpi ya kulomba nde konso muntu, konso dibuta mpi dibundu ya mvimba kusadila yo. (Bag. 6:2) Yezu ke tulaka bansiku mpi yandi ke salaka diaka mambu mingi ya nkaka. Yandi ke disaka mpi ke zolaka beto yonso. (Baef. 5:29) Kana bampangi-bankento ke landa lutwadisu ya bampangi yina Yezu me ponaka sambu na kukeba bo, yo ta monisa nde bo ke zitisa Kristu. Bampangi-babakala ke monisaka nde bo me bakisaka kiyeka yina Yehowa me tulaka na dibundu ntangu bo ke zitisaka mpi ke pesaka bampangi-bankento lukumu. Kana na dibundu, babakala, bankento, bamfumu ya mabuta mpi bankuluntu me bakisa kiyeka yina Yehowa me tulaka mpi ke zitisa yo, dibundu ta vanda na ngemba. Diambu ya kuluta mfunu kele nde, beto ta pesa Tata na beto ya zola Yehowa lukumu. w21.02 18-19 § 14-17

Ntangu Davidi ti bantu na yandi kwendaka kubumbana na bambanza ya bantu ya Filistia, bo bikaka mabuta na bo, ebuna bo kwendaka kunwana. Na nima na bo, bambeni kotaka na kingolo-ngolo na banzo na bo mpi nataka mabuta na bo na kimpika. Davidi lendaka kuyindula nde sambu yandi zabaka mbote kunwana bitumba, yandi lendaka kukonda mpasi kubotula mabuta na bo na maboko ya bambeni. Kansi, Davidi lombaka lutwadisu ya Yehowa. Davidi yulaka Yehowa nde: “Keti mono fwete landa kimvuka yina ya miyibi?” Yehowa songaka Davidi na kulanda bo mpi nde yandi ta gulusa mabuta na bo. (1 Sam. 30:7-10) Inki dilongi beno lenda baka na disolo yai? Sosa ndongisila na bantu ya nkaka na ntwala ya kubaka balukanu. Solula ti bibuti na nge. Solula mpi ti bankuluntu ya kuyela sambu na kubaka bandongisila ya mbote. Yehowa ke tudilaka bantu yai ntima, nge mpi lenda tudila bo ntima. Yehowa ke tadilaka bo bonso “makabu” na dibundu. (Baef. 4:8) Kana nge ke landa bambandu ya lukwikilu na bo mpi nge ke sadila bandongisila yina bo ke pesa nge, nge ta baka balukanu ya mbote. w21.03 4-5 § 10-11

Yezu tubaka nde kana beto ke sadila ve mambu yina beto ke longuka, beto kele bonso muntu yina me tunga nzo na zelo. Yandi me sala ngolo kibeni kansi bikesa na yandi yonso kele mpamba. Sambu na nki? Sambu kana mupepe ya ngolo kubula mpi mvula ya ngolo kunoka, nzo na yandi yina ta bwa. (Mat. 7:24-27) Mutindu mosi mpi, kana beto me sadila ve mambu yina beto me longuka, bikesa na beto yonso ta vanda mpamba. Ntangu beto ta kutana ti bampasi to mbangika yina ta meka lukwikilu na beto, lukwikilu na beto ta vanda ve ngolo. Kansi kana beto ke longuka mpi ke sadila mambu yina beto ke longuka, beto ta baka balukanu ya mbote, beto ta vanda na ngemba mpi lukwikilu na beto ta kuma ngolo. (Yez. 48:17, 18) Sambu na kubikala ya kwikama na Yehowa ntangu beto ke kutana ti bampasi, beto fwete landa kusamba yandi mpi beto fwete longuka Ndinga na yandi mbala na mbala. Beto fwete vila ve nde diambu ya mfunu yina beto fwete sala kele kupesa Yehowa lukumu. Beto fwete ndima nde Yehowa ta yambula beto ve ata fioti mpi nde ata diambu mosi ve lenda kanga Yehowa nzila ya kuzola beto.—Baeb. 13:5, 6. w21.03 15 § 6; 18 § 20