Yuni

Bansamuni fwete monisa nde bo ke tudilaka balongoki na bo dikebi mingi. Bo fwete baka bo bonso bampangi na bo ya kimpeve. Yo ke vandaka ve pete sambu balongoki ya Biblia kufwa kinduku ti banduku na bo yina kele ve Bambangi ya Yehowa mpi kusoba kibeni sambu na kusadila Yehowa. Bansamuni ya mbote ke songaka balongoki na bo ya Biblia na bampangi ya nkaka na dibundu, bayina lenda sadisa bo na kukuma banduku ya Yehowa. Bampangi lenda sadisa longoki na kimpeve mpi ntangu yandi ke kutana ti mambu ya mpasi. Beto ke zolaka nde longoki kubakisa nde bampangi na dibundu ke zolaka yandi mpi yandi kele na dibuta na beto ya kimpeve. Beto ke zolaka mpi nde balongoki kusepela ti zola yina beto ke vandaka ti yo na dibuta ya bampangi ya ntoto ya mvimba. Yo ta sadisa bo na kufwa kinduku kukonda mpasi ti bantu yina ta sadisa bo ve na kuzola Yehowa. (Bing. 13:20) Kana banduku na bo yina kele ve Bambangi ya Yehowa me buya bo, bo ta zwa banduku ya mbote na dibundu ya Yehowa.—Mar. 10:29, 30; 1 Pie. 4:4. w20.10 17 § 10-11

Sambu na kuvanda banduku ya mbote ya Yehowa, beto fwete ta kinduku ti Yezu. Sambu na nki? Beto tadila bikuma zole. Ya ntete, Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Tata yandi mosi ke zolaka beno, sambu beno me zolaka mono.” (Yoa. 16:27) Yandi tubaka diaka nde: “Ata muntu mosi ve ke kwisaka na Tata kana yandi kwisa ve na nzila na mono.” (Yoa. 14:6) Kana muntu ke zola kukuma nduku ya Yehowa kansi yandi me ta ve kinduku ti Yezu, yandi me fwanana ti muntu yina kele na mfunu ya kukota na nzo mosi kansi ke buya kukota na kielo mosi kaka yina ke pesa nzila ya kukota na nzo yango. Yezu tubilaka ngindu yai ntangu yandi tubaka nde: “Mono kele kielo ya mameme.” (Yoa. 10:7) Kikuma ya zole kele nde Yezu landaka bikalulu ya Tata na yandi na mutindu ya kukuka. Yandi songaka balongoki na yandi nde: “Muntu yina me mona mono me mona mpi Tata.” (Yoa. 14:9) Yo yina sambu na kuzaba Yehowa mbote, beto fwete longuka luzingu ya Yezu. Ntangu beto ke longuka luzingu ya Yezu, beto ta kuma kuzola yandi mingi. Ntangu kinduku na beto ti Yezu ke kuma ngolo, beto ta kuma mpi kuzola Tata na yandi mingi. w20.04 21-22 § 5-6

Keti maladi ke sala nde nge bikala kaka na mbeto to nge tambula na velo ya bikata? Keti makulu ke yangisaka nge to nge ke monaka mbote ve? Kana mpidina, keti nge lenda baka ntinu ti bantu yina kele ngolo? Ee nge lenda sala yo. Minunu mingi mpi bantu yina ke belaka ke bakaka ntinu na nzila ya mbote ya luzingu. Bo ke salaka yo ve na ngolo na bo mosi. Bo ke tulaka ntima na ngolo ya Yehowa ntangu bo ke landaka balukutakanu na batelefone to na Internet. Diaka, bo ke salaka mpi kisalu ya kukumisa bantu balongoki ntangu bo ke taka kimbangi na minganga mpi bantu ya mabuta na bo. Kubika ve nde kimbefo kupusa nge na kuyindula nde nge lenda ve ata fioti kubaka ntinu na nzila ya luzingu. Yehowa ke zolaka nge mingi sambu nge ke kwikilaka na yandi mpi ke kangaka ntima na bampasi. Nge kele kibeni na mfunu ya lusadisu na yandi bubu yai mpi yandi ta yambula nge ve. (Nk. 9:10) Nkutu yandi ta pusana pene-pene na nge. w20.04 29 § 16-17

Inki malongi nge lenda tadila ti muntu yina ke sambilaka? Meka kutubila mambu yina ke wakana ti yina yandi ke kwikilaka. Mbala ya nkaka yandi ke sambilaka kaka Nzambi mosi, ke ndimaka nde Yezu kele Ngulusi to ke ndimaka nde beto ke zinga na bantangu ya mpasi mpi ntama mingi ve yo ta suka. Longa yandi mambu yai ya yandi ke kwikilaka mpi ya Biblia ke tubilaka, tuba na mutindu yina ta sepedisa yandi. Zaba nde bantu ya nkaka ke kwikilaka ve mambu yonso yina dibundu na bo ke longaka. Yo yina ata nge me zaba dibundu ya muntu, sosa kuzaba mambu yina yandi ke kwikilaka kibeni. Mpangi-bakala mosi ya misionere ke tuba nde bantu ya nkaka ke kwikilaka na dilongi ya Butatu ata mpidina bo ke ndimaka kibeni ve nde Tata, Mwana mpi mpeve santu kele kaka Nzambi mosi. Yandi ke tuba nde: “Kuzaba mambu yai ke sadisaka mono na kuzaba balukwikilu na bo yina ke wakana ti bakieleka ya Biblia.” Yo yina, yo kele mfunu na kuzaba kibeni mambu yina bantu ke kwikilaka. Mpidina, beto ta kuma “bima yonso sambu na bantu ya mitindu yonso” bonso ntumwa Polo.—1 Bak. 9:19-22. w20.04 10 § 9-10

Beto ke ndima nde na bilumbu ke kwisa mambu ta kwendila mbote sambu na bansadi ya Nzambi sambu Daniele mpi Yoane ke tuba nde Yehowa mpi Yezu ta gulusa beto na mambu yai ya mpasi. Daniele ke tuba nde bantu yina bazina na bo kele ya ‘kusonika na mukanda’ ta guluka. Inki beto lenda sala sambu bo sonika bazina na beto na mukanda? Beto fwete monisa pwelele na luzingu na beto nde beto ke kwikilaka na Yezu, Mwana-Dimeme ya Nzambi. (Yoa. 1:29) Beto fwete baka mbotika sambu na kumonisa nde beto me kudipesaka na Nzambi. (1 Pie. 3:21) kana beto ke sadisa bantu ya nkaka na kuzaba Yehowa, yo ta monisa nde beto ke kudipesa na mambu ya Kimfumu. Yai kele ntangu ya kukumisa lukwikilu na beto ngolo na Yehowa mpi kukangama ngolo na dibundu na yandi. Yai kele ntangu ya kupesa maboko na Kimfumu ya Nzambi. Kana beto sala mpidina, beto ta guluka ntangu Kimfumu ya Nzambi ta fwa ntotila ya nordi mpi ya sudi. w20.05 16 § 18-19

Adami ti Eva zabaka zina ya Yehowa mpi mambu mingi ya mfunu ya me tala munkwa-zina yango. Bo zabaka nde yandi muntu gangaka bo, pesaka bo luzingu, Paladisu ya kitoko mpi nkwelani ya mbote ya kukuka. (Kuy. 1:26-28; 2:18) Keti bo landaka kusadila mayele na bo ya kukuka sambu na kuyindula mambu ya mbote yina Yehowa sadilaka bo? Keti bo landaka kukumisa kinduku na bo ti Yehowa ngolo mpi kumonisila yandi ntonda? Mvutu monanaka pwelele ntangu mbeni ya Nzambi kusaka bo. Satana salaka yonso sambu Eva kuyindula nde yandi ke solula ti nioka. Satana yulaka Eva nde: “Keti Nzambi tubaka kibeni nde beno fwete dia ve mbuma ya konso nti yina kele na kilanga?” (Kuy. 2:16, 17; 3:1) Ngiufula yai vandaka ti luvunu mosi ya kubumbana yina vandaka bonso ndikila. Kieleka kele nde, Nzambi tubaka nde bo dia bambuma ya banti yonso, kansi bo dia ve bambuma ya nti mosi mpamba. (Kuy. 2:9) Satana zolaka nde bo mona nde Nzambi ke kabaka ve. Ziku Eva kudiyulaka nde, ‘Nzambi me buyisaka beto kima ya kitoko ya mutindu yai?’ w20.06 3-4 § 8-9

Bampangi ya nkaka me waka makasi sambu na mambu yina mpangi mosi salaka. Ntumwa Polo ndimaka nde bantangu ya nkaka beto lenda vanda ti “makambu” ti mpangi mosi. Nkutu mpangi mosi lenda sadila beto mambu ya mbi. Kana beto keba ve, beto lenda bumbila yandi makasi na ntima. Makasi ya mutindu yina lenda sala nde beto yambula kukwenda na balukutakanu. Bo kusilaka mpangi Pablo na Amerique du Sud nde yandi salaka diambu mosi ya mbi, yo yina bo katulaka yandi mikumba yina yandi vandaka ti yo na dibundu. Inki yandi salaka? Mpangi Pablo ke tuba nde: “Mono waka makasi, malembe-malembe mono yambulaka kukwenda na balukutakanu.” Muntu yina kansansa ke yangisa yandi sambu yandi fwaka nsiku ya Nzambi, lenda yindula nde Nzambi ta zola yandi diaka ve. Ata yandi balulaka ntima mpi bo wilaka yandi mawa, yandi lenda mona nde yandi me fwana diaka ve na kuvanda nsadi ya Nzambi. Inki mutindu nge ke tadilaka bampangi yina ke kutanaka ti mambu bonso yai ya beto me tubila? w20.06 19 § 6-7

Beto fwete tina mambu yina lenda natila beto bampasi mpi kusala yonso sambu na kutina kigonsa. (Baeb. 5:14) Mu mbandu beto fwete pona na mayele yonso bansaka ya kulutisa ntangu. Mbala mingi, mambu yina bo ke songaka na batelevisio mpi na bafilme ke monisaka bikalulu ya mansoni. Bikalulu yina ke vwezaka Nzambi mpi ke natilaka beto bampasi. Yo yina, beto fwete sala ve bansaka ya mbi sambu yo lenda bebisa malembe-malembe kinduku na beto ti Yehowa. (Baef. 5:5, 6) Beto fwete zaba nde bansangu ya luvunu yina baaposta ke panzaka kele kigonsa, bo ke sosaka nde beto kuma kutudila diaka ve bampangi na beto ntima mpi beto kuma ti badute sambu na dibundu ya Yehowa. (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16) Bansangu ya mutindu yai lenda lembisa lukwikilu na beto. Beto fwete ndima ve bansangu yai. Sambu na nki? Sambu bantu ya ke panza bansangu yai kele “bantu yina mabanza na bo me bebaka mpi [bo] ke bakisaka diaka ve kieleka.” Lukanu na bo kele ya ‘kuswana mpi kutula bantembe.’ (1 Tim. 6:4, 5) Bo ke zolaka nde beto ndima mambu na bo ya luvunu mpi beto tudila diaka ve bampangi na beto ntima. w20.09 29 § 13, 15

Bankwelani fwete zolana mpi kuzitisana. (Baef. 5:33) Biblia ke longa beto na kukaba na kisika ya kuvingila kaka nde bantu kukabila beto. (Bis. 20:35) Inki kikalulu ta sadisa bankwelani na kuzolana mpi na kuzitisana? Kikalulu ya kudikulumusa. Kudikulumusa me sadisaka bampangi mingi ya me kwelaka na kuzinga na kiese na makwela na bo. Mu mbandu mpangi Steven, yina me kwelaka ke tuba nde: “Kana beno ke sala na bumosi, yo ta sadisa beno zole na kuyidika mavwanga yina lenda basika. Na kisika ya kutuba nde ‘nki kele mbote sambu na mono?’ nge ta tuba nde ‘nki kele mbote sambu na beto?’” Nkento na yandi Stephanie ke tuba mpi diambu ya mutindu mosi, yandi ke tuba nde: “Ata muntu mosi ve ke zolaka kuzinga ti mbeni, kana mavwanga me basika, beto ke sosaka kuzaba nki me sala nde mavwanga kubasika. Beto ke sambaka, ke salaka bansosa mpi ke tubilaka diambu yango. Lukanu na beto ke vandaka ya kuyidika yo kansi ya kusosa ve kuzaba muntu yina kele na foti.” Bankwelani ke zingaka kibeni na kiese kana nkwelani ya nkaka ke yindula ve nde yandi kele mfunu kuluta nkwelani na yandi. w20.07 3-4 § 5-6

Beto fwete tula ve ntima na ngolo na beto mosi to na mayele na beto ntangu beto ke sadila Yehowa. Polo longukaka mingi; bo longaka yandi na Gamaliele, mfumu mosi ya Bayuda yina bo vandaka kuzitisa mingi. (Bis. 5:34; 22:3) Nkutu na ntangu mosi buna, Polo vandaka muntu ya mfunu sambu na Bayuda. (Bis. 26:4) Kansi, Polo tulaka ve ntima na mayele na yandi. Polo yambulaka na ntima ya mvimba bima yina vandaka kukumisa yandi mfunu kuluta bantu ya nkaka. (Bafil. 3:8) Polo kutanaka ti bampasi mingi sambu yandi kumaka longoki ya Kristu. Bantu ya dikanda na yandi mengaka yandi. (Bis. 23:12-14) Bampangi na yandi ya Roma bulaka yandi mpi tulaka yandi na boloko. (Bis. 16:19-24, 37) Diaka, Polo bakisaka nde yandi vandaka muntu ya kukonda kukuka mpi yo vandaka mpasi sambu yandi sala mambu ya mbote. (Bar. 7:21-25) Na kisika ya kuyambula kulanda Yezu sambu na bambeni mpi bifu na yandi mosi, Polo ‘monaka kiese ntangu yandi vandaka ya kulemba.’ Sambu na nki? Sambu ntangu yandi vandaka ya kulemba, na ntangu yo yina yandi vandaka kumona mutindu Nzambi vandaka kusadisa yandi.—2 Bak. 4:7; 12:10. w20.07 16 § 7-8

Bubu yai beto fwete tula kibeni dikebi ya mingi na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. Yezu tubaka nde balongoki na yandi ta landa kusamuna na nima ya lufwa na yandi mpi bo ta samuna mingi kuluta yandi. Na nima lufutumuku na yandi, Yezu sadisaka balongoki ya nkaka na kukanga bambisi mingi kibeni na mutindu mosi ya kuyituka. Yandi sadilaka dibaku yai sambu na kundimisa bo nde kisalu na bo ya kuloba bantu vandaka mfunu mingi kuluta konso kisalu yina. (Yoa. 21:15-17) Na ntwala nde Yezu kumata na zulu, yandi songaka balongoki nde kisalu ya kusamuna yina yandi yantikaka ta salama ve kaka na Izraele kansi na ntoto ya mvimba. (Bis. 1:6-8) Na nima ya bamvula, Yezu monisaka ntumwa Yoane na mbona-meso, mambu yina ta salama “na kilumbu ya Mfumu.” Ntumwa Yoane monaka wanzio mosi yina vandaka ti “nsangu ya mbote ya mvula na mvula ya kuzabisa” na bantu ya “makanda yonso, na mabuta yonso, na bandinga yonso, mpi na bansi yonso.” (Kus. 1:10; 14:6) Yo kele pwelele nde bubu yai, Yehowa ke zola nde beto landa kusala kisalu yai ya nene tii ntangu yandi ta tuba nde yo me lunga. w20.09 9 § 5

a yandi vandaka kubuta ve. Diambu yango salaka bo mpasi bamvula mingi. Nsuka-nsuka, Sara pesaka Abrahami, nsadi na yandi Agare sambu Abrahami kubuta ti yandi. Kansi ntangu Agare kumaka ti divumu ya Ismaele, yandi yantikaka kuvweza Sara. Diambu yango salaka Sara mpasi yo yina yandi kulaka Agare na nzo na yandi. (Kuy. 16:1-6) Nsuka-nsuka Sara bakaka divumu mpi yandi butaka mwana ya bakala; Abrahami pesaka yandi zina Izaki. Abrahami vandaka kuzola bana na yandi, Ismaele mpi Izaki. Kansi sambu Ismaele vandaka kuniokula Izaki, Yehowa songaka Abrahami na kukula Ismaele ti Agare. (Kuy. 21:9-14) Bamvula mingi na nima, Yehowa lombaka Abrahami na kupesa Izaki bonso kimenga. (Kuy. 22:1, 2; Baeb. 11:17-19) Na dibaku yai diaka, Abrahami tudilaka Yehowa ntima sambu yandi zabaka nde nsuka-nsuka, Yehowa ta lungisa lusilu yina yandi silaka sambu na bana ya Abrahami. w20.08 4 § 9-10

Bantu yina ta futumuka ta wa kiese mingi sambu bo ta katula kimuntu ya ntama mpi ta lemfuka na minsiku ya lunungu ya Nzambi. Bantu yina ta sala bansoba yai, ta baka luzingu ya mvula na mvula na Paladisu. Kansi, bantu yina ta lemfuka ve na minsiku ya Nzambi ta kota ve na Paladisu. (Yez. 65:20; Yoa. 5:28, 29) Ntangu Kimfumu ya Nzambi ta yala, bansadi yonso ya Nzambi ta mona kieleka ya mambu yina kele na Bingana 10:22. Yo ke tuba nde: “Lusakumunu ya Yehowa ke kumisaka muntu mvwama, mpi yandi ke yikaka ve mpasi na zulu na yo.” Mpeve ya Yehowa ta sadisa bansadi na yandi na kulanda kukuma bamvwama na kimpeve, disongidila bo ta landa kukuma bonso Kristu mpi bo ta landa kukuma bantu ya kukuka. (Yoa. 13:15-17; Baef. 4:23) Konso kilumbu bo ta vanda na sante ya mbote mpi bo ta landa kuvanda bantu ya mbote. Bo ta vanda ti luzingu ya kiese kibeni!—Yobi 33:25. w20.08 17 § 11-12

Beto fwete vila ve nde Bakristu ya nkaka me kwelaka ve sambu bo mosi me bakaka lukanu ya kukwela ve. Bankaka ke vandaka na mfunu ya kukwela kansi bo me zwaka ntete ve muntu yina me fwana sambu na bo. Bankaka diaka, me fwisaka bankwelani na bo. Yo yina, yo ta vanda ve mbote nde bampangi na dibundu kuyula bampangi yina me kwelaka ve nde sambu na nki bo ke kwelaka ve to kusonga bo nde bo ke zola kusadisa bo na kuzwa nkwelani. Kansi kana bo me lomba ve lusadisu, nki mutindu bampangi yai ta kudiwa kana bampangi kusonga bo nde bo ke sosila bo nkwelani? (1 Tim. 5:13) Bampangi yina me kwelaka ve ta sepela mingi kana beto ke tula dikebi na bikalulu na bo ya mbote sambu na kumona nde bo kele mfunu mpi kana beto ke wila bo ve mawa sambu bo me kwelaka ve. Na kisika ya kuwila bo mawa, beto fwete sepela ti kwikama na bo. Kana beto sala mpidina, bampangi yina me kwelaka ve ta yindula ve nde beto ke songa bo nde: “Mono kele na mfunu na beno ve.” (1 Bak. 12:21) Kansi, bo ta bakisa nde beto ke zitisaka bo mpi beto ke monaka nde bo kele mfunu na dibundu. w20.08 29 § 10, 14

Na nima, Yezu yandi mosi, monikaka na Polo. (1 Bak. 15:8) Polo (Saule) vandaka kukwenda na Damasi mpi na nzila yandi waka mungungu ya Yezu yina futumukaka mpi Polo monaka mbona-meso ya Yezu na zulu. (Bis. 9:3-5) Mambu yina Polo monaka ndimisaka yandi kibeni nde Yezu futumukaka. (Bis. 26:12-15) Mambu yina Polo tubaka sambu na lufutumuku ya Yezu vandaka mfunu mingi sambu na bantu ya nkaka sambu yandi vandaka ntete kuniokula Bakristu. Ntangu Polo ndimaka kibeni nde Yezu futumukaka, Polo salaka yonso sambu na kusonga bantu ya nkaka kieleka yina. Bo bulaka Polo, bo tulaka yandi na boloko mpi mbala mingi maswa yina yandi vandaka na kati dindaka ntangu yandi vandaka kukwenda kulonga nde Yezu fwaka mpi futumukaka. (1 Bak. 15:9-11; 2 Bak. 11:23-27) Polo kumaka ti lukwikilu ya ngolo na lufutumuku ya Yezu, yo yina yandi ndimaka ata nkutu nde bo fwa yandi sambu yandi ke longa lufutumuku ya Yezu. Mambu yai ke ndimisa beto mpi nde Yezu futumukaka. Yo ke ndimisa beto mpi nde bafwa ta futumuka. w20.12 3 § 8-10

Kudiyula nde: ‘Keti mono ke kwendaka na balukutakanu ya dibundu mbala na mbala?’ Na balukutakanu, beto ke bakaka ngolo ya kulanda kusadila Yehowa mpi bampangi ke pesaka beto kikesa. (Mat. 11:28) Nge lenda kudiyula diaka nde: ‘Keti mono ke longukaka Biblia mbala na mbala?’ Kana nge ke zingaka na dibuta, keti nge ke salaka lusambu ya dibuta konso mposo? Kana nge ke zingaka nge mosi, keti nge ke salaka kulonguka na nge mosi? Diaka, keti nge ke samunaka mingi mpi ke salaka kisalu ya kukumisa bantu balongoki? Sambu na nki beto fwete kudiyula bangiufula yina? Biblia ke songa beto nde Yehowa ke talaka bangindu na beto mpi mambu yina kele na bantima na beto, yo yina beto fwete sala mpi mutindu mosi. (1 Bans. 28:9) Kana beto me bakisa nde beto fwete soba mambu ya nkaka na yina me tala balukanu na beto, bikalulu mpi mutindu na beto ya kuyindula, beto fwete samba Yehowa sambu yandi sadisa beto na kusala yo. Yai kele ntangu ya kudibongisa sambu na bampasi yina ta kumina beto na bilumbu ke kwisa. w20.09 19 § 19-20

Yezu pesaka mbandu mosi sambu na kumonisa mambu yina muntu fwete sala sambu na kukuma longoki na yandi. Yandi tubilaka muntu yina ke zola kutunga nzo mpi ntotila yina ke zola kukwenda na bitumba. Yezu tubaka nde muntu yina ke zola kutunga nzo fwete ‘vanda ntete sambu na kutadila mbongo yina yo ta lomba’ sambu na kumanisa yo. Ntotila yina ke zola kukwenda na bitumba fwete ‘vanda ntete sambu na kusala lukutakanu’ sambu na kutala kana basoda na yandi ta kuka kunwana bitumba. (Luka 14:27-32) Mutindu mosi, Yezu zabaka nde muntu yina ke zola kukuma longoki na yandi fwete tadila mbote-mbote sambu na kubakisa mambu yina yo ke lombaka nde balongoki ya Yezu kusala. Yo yina, beto fwete siamisa balongoki na beto ya Biblia yina ke yela, na kulonguka konso mposo. Nsamuni, kudibongisa mbote na ntwala ya kulonguka Biblia ti muntu. Na nima, yindula longoki mpi yindula mpila ya kutendudila yandi mambu na mutindu ya pete mpi ya pwelele sambu longoki kubakisa mpi kusadila yo kukonda mpasi.—Neh. 8:8; Bing. 15:28a. w20.10 7 § 5; 8 § 7

Bansiku ya Yezu kele pwelele. Beto fwete longa bantu mambu yina yandi tubaka. Kansi, beto fwete vila ve diambu mosi ya mfunu. Yezu tubaka ve nde: ‘Beno longa bo mambu yonso yina mono songaka beno.’ Kansi yandi tubaka nde: “Beno longa bo na kuzitisa mambu yonso yina mono songaka beno.” Sambu na kulemfuka na bansiku ya Yezu, beto fwete longa balongoki ya Biblia mambu yina bo fwete sala mpi beto fwete songa bo mutindu ya kusala yo. (Bis. 8:31) Beto fwete ‘zitisa, bansiku ya Kristu. Ntangu beto ke longukaka Biblia ti bantu, beto ke longaka bo mambu yina Yehowa ke zolaka nde beto sala. Kansi, beto fwete sala diaka mambu ya nkaka. Beto fwete sadisa balongoki ya Biblia na kusadila mambu yina bo ke longuka. (Yoa. 14:15; 1 Yoa. 2:3) Beto lenda monisa bo mutindu ya kusadila minsiku ya Biblia na nzo-nkanda, na kisalu mpi ntangu bo ke lutisa ntangu. Ntangu beto ke sala kisambu ti longoki, beto lenda lomba Yehowa mpeve santu na yandi sambu yo sadisa longoki.—Yoa. 16:13. w20.11 2-3 § 3-5

Balongoki ya Yezu kutanaka ti bampasi mu mbandu, bakopi ya Masonuku vandaka ve mingi. Bo vandaka mpi ve ti mikanda yina ke tendulaka Biblia bonso beto bubu yai. Yo lombaka nde bo samuna na bantu yina vandaka kutuba ndinga ya nkaka. Ata balongoki yai ya kikesa kutanaka ti bampasi yai yonso, bo salaka diambu mosi ya kuyituka kibeni. Kaka na bamvula fioti, bo longaka nsangu ya mbote “na lugangu ya mvimba yina kele na nsi ya zulu.” (Bakol. 1:6, 23) Na bilumbu na beto. Yehowa ke landa kutwadisa bansadi na yandi mpi yandi ke pesa bo ngolo. Yandi ke twadisa bo mingi na nzila ya Ndinga na yandi. Biblia ke sadisaka beto na kuzaba mutindu Yezu samunaka mpi nsiku yina yandi pesaka balongoki na yandi ya kulanda kusala kisalu yina yandi yantikaka. (Mat. 28:19, 20) Yehowa ke pona-ponaka ve yo yina yandi tubaka nde bo fwete longa nsangu ya mbote “na makanda yonso, na mabuta yonso, na bandinga yonso, mpi na bansi yonso.” (Kus. 14:6, 7) Yandi ke zola nde bantu yonso kuwa nsangu ya Kimfumu. w20.10 21 § 6-8

Ntotila Davidi vandaka kuzola “nsiku ya Yehowa.” (Nk. 1:1-3) Yandi zabaka nde Yehowa ke taninaka bantu ya kudikulumusa kansi yandi ke mengaka bantu ya lulendo. Yo yina Davidi bikaka nde nsiku ya Nzambi kusungika mabanza na yandi. Yandi sonikaka nde: “Mono ta kumisa Yehowa, yina me pesa mono ndongisila. Ata na mpimpa, bangindu na mono ya kati kibeni ke sungika mono.” (Nk. 16:7) Kana beto kele ti kikalulu ya kudikulumusa, beto ta bika nde Ndinga ya Nzambi kusungika mabanza na beto ya mbi na ntwala nde yo pusa beto na kusala mambu ya mbi. Ndinga ya Nzambi ta songa beto nde: “Nzila yo yai. Beno landa yo.” Yo ta kebisa beto kana beto ke zola kusala diambu mosi ya mbi. (Yez. 30:21) Kana beto ke lemfukila Yehowa, beto ta baka mambote mingi. (Yez. 48:17) Mu mbandu, beto ta wa ve mbi kana muntu ya nkaka me sungika beto. Beto ta kuma banduku ya Yehowa sambu beto ke zaba nde yandi ke kebaka beto bonso tata ya zola ke kebaka bana na yandi.—Baeb. 12:7. w20.11 20 § 6-7

Yo lenda vanda nde bangindu yai ya mbi bebisaka mabanza ya bantu ya nkaka ya Korinto. (1 Bak. 15:12) Mbala ya nkaka bantu ya nkaka vandaka kuyindula nde lufutumuku kele kima mosi ya kifwani, disongidila nde kana muntu kele na masumu bo lenda tuba nde yandi “me fwa” mpi kana muntu kukuma Mukristu bo lenda binga yandi “muntu ya moyo” sambu Nzambi me lolula masumu na yandi. Ata bo vandaka ti bangindu ya nki mutindu, kana muntu kele ti lukwikilu kansi yandi ke buya kundima nde Yezu futumukaka, lukwikilu na yandi kele mpamba. Kana Nzambi futumunaka ve Yezu yo ke tendula nde kimenga ya Yezu vandaka mfunu ve mpi bantu yonso zolaka kubikala kaka na masumu. Yo yina, bantu yina ke kwikilaka ve na lufutumuku, lukwikilu na bo kele mpamba. (1 Bak. 15:13-19; Baeb. 9:12, 14) Ntumwa Polo zabaka kibeni nde “Kristu me telamaka na bafwa.” Lufutumuku ya Yezu me luta ya bantu yina futumukaka na ntwala na yandi sambu bo fwaka diaka. Polo tubaka nde Yezu “kele mbuma ya ntete ya bantu yina me fwaka.” Inki mutindu Yezu kele mbuma ya ntete? Yezu kele muntu ya ntete yina futumukaka ti nitu ya kimpeve mpi yandi kele muntu ya ntete yina kwendaka na zulu.—1 Bak. 15:20; Bis. 26:23; 1 Pie. 3:18, 22. w20.12 5 § 11-12

Na mvu-nkama ya ntete, nto-kimvuka na Yeruzalemi salaka na bumosi sambu na kutula ngemba mpi bumosi na kati ya bansadi ya Nzambi. (Bis. 2:42) Mu mbandu, ntangu diambu ya luyotisu basisaka mavwanga na mvu 49 ya ntangu na beto, nto-kimvuka lombaka lusadisu ya mpeve santu sambu na kutadila diambu yango. Kana bampangi na dibundu kabwanaka sambu na diambu yango, kisalu ya kusamuna zolaka kusalama mbote ve. Ata bantumwa mpi bankuluntu vandaka Bayuda, bo landaka ve bansiku ya Bayuda to ya bantu yina vandaka kulonga yo. Bo bikaka nde Ndinga ya Nzambi mpi mpeve santu kutwadisa bo. (Bis. 15:1, 2, 5-20, 28) Inki salamaka? Yehowa sakumunaka lukanu na bo, yo yina bampangi zingaka na ngemba mpi na bumosi mpi bo landaka kusamuna mingi nsangu ya mbote. (Bis. 15:30, 31; 16:5) Na bilumbu na beto, dibundu ya Yehowa ke salaka ngolo sambu na kutula ndonga mpi ngemba na kati ya bansadi ya Nzambi. w20.10 22-23 § 11-12

Mambu ya nkaka lenda sala nde beto baka ve mukumba mosi buna na dibundu ya Yehowa, mu mbandu kinunu, maladi to mambu ya nkaka. Kana yo kele mutindu yina, mbandu ya ntotila Davidi lenda sadisa beto. Ntangu bo songaka yandi nde yandi ve muntu ta tunga tempelo, mukumba yina yandi vandaka kuzola mingi, yandi pesaka maboko na muntu yina Nzambi ponaka sambu na kusala kisalu yina. Davidi pesaka bima mingi sambu na kisalu yina ya kutunga tempelo. Yo kele kibeni mbandu ya mbote sambu na beto! (2 Sam. 7:12, 13; 1 Bans. 29:3-5) Mpangi Hugues na France yambulaka kisalu ya kinkuluntu sambu yandi vandaka kubela. Yandi vandaka ve kukuka kusala ata bisalu ya fioti-fioti na nzo. Yandi ke tuba nde: “Ntete mono lembaka nitu mingi mpi mono kudiwaka kukonda mfunu. Kansi na nima, mono bakisaka bandilu na mono mpi mono sepelaka kusadila Yehowa na mutindu yina. Bonso Gideoni ti bantu na yandi 300 yina vandaka ya kulemba, mono ta landa kunwana.”—Baz. 8:4. w20.12 25 § 14-15

Ntumwa Yoane tubaka mbala na mbala na mikanda na yandi nde Bakristu fwete zolana. Yo yina, na disolo ya luzingu ya Yezu, Yoane tubilaka mingi “zola” kuluta bansoniki ya nkaka tatu ya Baevanzile. Mikanda yina ke longa beto nde beto fwete sala mambu yonso ti zola. (1 Yoa. 4:10, 11) Kansi yo bakaka ntangu mingi sambu Yoane kubakisa dilongi yai. Ntangu Yoane vandaka leke, yandi monisaka ve zola ntangu yonso. Mu mbandu, na dibaku mosi Yezu ti balongoki na yandi vandaka kukwenda na Yeruzalemi mpi bo lutaka na Samaria. Bantu ya bwala mosi ya Samaria buyaka kuyamba bo. Yoane songaka Yezu nde bo lomba tiya ya zulu sambu yo fwa bantu yonso ya bwala yina. (Luka 9:52-56) Na dibaku ya nkaka, yo ke monana nde Yoane ti mpangi na yandi Yakobo songaka mama na bo na kulomba Yezu na kupesa bo bisika ya mfunu na lweka na yandi na Kimfumu. Ntangu bantumwa ya nkaka zabaka mambu yina Yoane ti Yakobo salaka, bo waka makasi. (Mat. 20:20, 21, 24) Ata Yoane salaka bifu yai, Yezu landaka kuzola yandi.—Yoa. 21:7. w21.01 8-9 § 3-4

Yehowa ke bakaka balukanu sambu na mambote ya bantu ya nkaka. Mu mbandu, yandi bakaka lukanu ya kuganga beto sambu beto sepela ti luzingu kansi ve sambu na mambote na yandi. Ata muntu mosi ve pusaka yandi na kupesa kimenga ya Mwana na yandi sambu na masumu na beto. Yandi salaka yo na luzolo yonso sambu na mambote na beto. Yezu mpi bakaka balukanu sambu na mambote ya bantu ya nkaka. Mu mbandu, na dibaku mosi yandi vandaka ya kulemba kansi yandi buyaka kupema kaka sambu na kulonga bantu. (Mar. 6:31-34) Mfumu ya mbote ya dibuta ke bakisaka nde kubaka balukanu ya mbote sambu na dibuta na yandi kele na kati ya mambu ya kuluta mpasi yina yandi fwete sala. Yo yina yandi ke bakisaka nde yo kele mukumba mosi ya mfunu kibeni. Yandi ke yindulaka mbote-mbote na ntwala ya kubaka balukanu mpi yandi ke bakaka ve balukanu kaka na mutindu yandi me zola. Kansi yandi ke bikaka nde Yehowa kulonga yandi mutindu ya kubaka balukanu ya mbote. (Bing. 2:6, 7) Kana yandi sala mutindu yina, yandi ta baka balukanu sambu na mambote ya bantu ya nkaka kansi ve sambu na mambote na yandi mosi. (Bafil. 2:4) Kana bakala ke sala yonso sambu na kulanda mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu, yandi ta vanda mfumu ya mbote ya dibuta. w21.02 7 § 19-21

Ntangu ntotila Aza vandaka leke, yandi vandaka muntu ya kudikulumusa mpi ya kikesa. Mu mbandu, na nima ya lufwa ya tata na yandi Abiya, Aza kumaka mfumu mpi yantikaka kukatula biteki yonso na insi. “Diaka, yandi songaka bantu ya Yuda na kusosa Yehowa Nzambi ya ba-nkaka na bo mpi na kuzitisa nsiku ti ntuma.” (2 Bans. 14:1-7) Ntangu Zera muntu ya Etiopia kwisaka ti basoda 1 000 000 sambu na kunwanisa Yuda, na mayele yonso Aza sosaka lusadisu ya Yehowa mpi tubaka nde: “O Yehowa, yo kele ve na mfunu sambu na nge kana bantu yina nge ke sadisa kele mingi to kele ve na ngolo. Sadisa beto, O Yehowa Nzambi na beto, sambu beto ke tula ntima na nge.” Bangogo yai ya mbote ke monisa nde Aza vandaka ti lukwikilu ya ngolo nde Yehowa ta gulusa yandi mpi bantu na yandi. Aza tudilaka Tata na yandi ya zulu ntima mpi “Yehowa bedisaka bantu ya Etiopia.” (2 Bans. 14:8-12) Kunwanisa basoda 1 000 000 vandaka diambu mosi ya mpasi kansi sambu Aza tudilaka Yehowa ntima, yandi nungaka. w21.03 5 § 12-13

Biblia ke tubila masolo ya bantu ya kukonda kukuka yina vandaka kuzolana ngolo. Beto tadila mbandu ya Yonatani ti Davidi. Biblia ke tuba nde: “Yonatani ti Davidi kumaka banduku ya ngolo, mpi Yonatani kumaka kuzola Davidi bonso yandi mosi.” (1 Sam. 18:1) Yehowa ponaka Davidi na kukuma ntotila na kisika ya Saule. Na nima, Saule wilaka Davidi kimpala mpi sosaka kufwa yandi. Kansi Yonatani, mwana ya Saule vukanaka ve ti tata na yandi ntangu yandi zolaka kufwa Davidi. Yonatani mpi Davidi wakanaka na kubikala banduku mpi na kusadisana ntangu yonso. (1 Sam. 20:42) Zola ya ngolo ya Yonatani ti Davidi ke yitukisa kibeni sambu mambu mingi lendaka kukanga bo nzila ya kukuma banduku ya ngolo. Mu mbandu, Yonatani vandaka mbuta ya Davidi ya bamvula kiteso ya 30. Yonatani lendaka kuyindula nde yandi lendaka ve kukuma nduku ya Davidi yina vandaka mwana-fioti mpi yina zabaka ve mambu mingi na luzingu. Kansi Yonatani yindulaka ve mutindu yina. Yandi vandaka kuzitisa Davidi mingi. w21.01 21-22 § 6-7

Yezu songaka balongoki na yandi nde bo ta vanda na kiese ya kieleka kansi bo ta kutana mpi ti bampasi. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Beto ke vandaka na kiese sambu beto kele balongoki ya Kristu. Kana bantu ya dibuta, bamfumu ya luyalu, banduku ya kisalu to banduku ya nzo-nkanda ke pusa beto na kusala diambu mosi ya mbi, beto ta kudiwa nki mutindu? Kana beto ke tudila yo dikebi, yo lenda sala nde beto kudiyangisa mingi. Bantu mingi ke yindulaka nde bo lenda vanda ve na kiese ntangu bo ke monisa bo mpasi. Kansi Ndinga ya Nzambi ke songa beto na kuvanda na kiese ata beto ke kutana ti bampasi. Mu mbandu, Yakobo sonikaka nde beto fwete kudiyangisa ve kuluta ndilu ntangu beto ke kutana ti bampasi kansi beto fwete vanda na kiese. (Yak. 1:2, 12) Yezu mpi tubaka nde beto fwete vanda na kiese ata ntangu bantu ke monisa beto mpasi. (Mat. 5:11) Yehowa sadilaka Yakobo na kusonikila Bakristu yina sambu na kupesa bo bandongisila ya mfunu yina ta sadisa bo na kulanda kuvanda na kiese ata bo ke kutana ti bampasi. w21.02 26 § 1-2; 27 § 5

Na bilumbu ya Timoteo, bantu ya nkaka monaka ve mfunu ya dibaku na bo ya kuvanda banduku ya Nzambi. Mu mbandu, Demasi, Fizele, Ermogene, Imeneo, Alesandre mpi Filete. (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 1:15; 2:16-18; 4:10) Yo ke monana nde bantu yai yonso vandaka ntete ngolo na kimpeve kansi na nima bo kumaka kumona diaka ve mfunu ya bima yina Yehowa pesaka bo. Inki mutindu Satana ke sosaka kupusa beto na kuyambula bimvwama yina Yehowa me pesaka beto? Satana ke sadilaka mitambu mingi. Yandi ke sadilaka bansaka ya kulutisa ntangu mpi bima yina ke mwangaka bansangu sambu na kupanza bangindu mpi bikalulu yina lenda pusa beto na kuyambula kieleka. Yandi ke sosaka kupesa beto boma na nzila ya bambangika sambu beto yambula kusamuna. Yandi ke sosaka mpi kupusa beto na kundima “luvunu” ya baaposta ‘yina bo mosi ke bingaka nde “nzayilu”’ sambu beto yambula kieleka. Kana beto keba ve malembe-malembe beto lenda yambula kieleka.—1 Tim. 6: 21. w20.09 27 § 6-8

Keti nduku to muntu mosi ya dibuta me sadila nge diambu mosi ya mbi? Kana mpidina, nge lenda baka malongi na disolo ya ntotila Davidi ti mwana na yandi Absalomi. (2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14) Mutindu nge me zaba disolo ya Davidi, songa Yehowa mutindu nge ke kudiwa sambu na mambu ya mbi yina bo me sadila nge. (Nk. 6:6-8) Diaka, mona na mabanza mutindu Davidi kudiwaka ntangu mambu yai yonso kuminaka yandi. Yandi vandaka kuzola Absalomi mpi yandi vandaka kutudila Ahitofele ntima. Kansi bo yonso zole sadilaka Davidi mambu ya mbi. Diambu yina bo salaka pesaka Davidi mpasi mingi kibeni mpi nkutu bo sosaka kufwa yandi. Davidi lendaka kuyindula nde banduku na yandi ya nkaka vukanaka ti Absalomi mpi yandi lendaka kuyambula kutudila bo ntima. Yandi lendaka kusala mambu na mutindu na yandi mosi to kutina yandi mosi. To yandi lendaka kulemba nitu. Kansi yandi sambaka Yehowa sambu Yehowa kusadisa yandi. Yandi lombaka mpi banduku na yandi lusadisu. Yandi salaka nswalu mambu yina yandi kanaka kusala. Yandi landaka kutudila Yehowa mpi banduku na yandi ntima. w21.03 15 § 7-8; 17 § 10-11