Augusti

Kaka banduku ya Yezu bantu ta baka mambote ya kimenga ya Yezu. Yezu tubaka nde yandi ta ‘pesa luzingu na yandi sambu na banduku na yandi.’ (Yoa. 15:13) Bantu ya kwikama yina zingaka na ntwala nde Yezu kubutuka awa na ntoto ta longuka luzingu ya Yezu mpi ta kuma kuzola yandi mingi. Bantu yai ta futumuka; bo mpi fwete ta kinduku ti Yezu sambu bo baka luzingu ya mvula na mvula. (Yoa. 17:3; Bis. 24:15; Baeb. 11:8-12, 24-26, 31) Beto kele na kiese ya kusala ti Yezu na kisalu ya kusamuna mpi kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu. Ntangu Yezu vandaka awa na ntoto, yandi vandaka longi. Ntangu yandi vutukaka na zulu, Yezu kumaka mfumu ya dibundu; yandi ke landa kutwadisa kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga. Yandi ke monaka mpi ke sepelaka ti bikesa yina beto ke salaka ntangu beto ke sadisaka bantu mingi na kuzaba yandi ti Tata na yandi. Ya kieleka, beto ta kuka ve kusala kisalu yai kana Yehowa mpi Yezu kusadisa beto ve.—Yoa. 15:4. w20.04 22 § 7-8

Batitre “ntotila ya nordi” mpi “ntotila ya sudi” vandaka kutadila ntete bamfumu ya bansi yina vandaka na nordi mpi na sudi ya Izraele. (Dan. 10:14) Tii na Pantekoti 33 ya ntangu na beto, dikanda ya Izraele vandaka kaka bantu ya Nzambi. Kansi na nima, Yehowa monisaka pwelele nde balongoki ya Yezu ya kwikama kumaka dikanda na yandi. Yo yina, mambu mingi yina kele na mbikudulu ya Daniele kapu 11 ke tubila ve Izraele ya ntama kansi balongoki ya Kristu. (Bis. 2:1-4; Bar. 9:6-8; Bag. 6:15, 16) Na nsungi ya bantangu, bantotila mingi me lungisaka mukumba ya ntotila ya nordi mpi ya sudi. Ata mpidina bantotila yai yonso kele ti mambu ya nkaka ya kiteso mosi. Ya ntete, bamfumu yai vandaka kupesa bansadi ya Nzambi mpasi to bo yalaka na bisika yina bansadi ya Nzambi vandaka mingi. Ya zole, mambu yina bo vandaka kusadila bansadi ya Nzambi monisaka nde bo ke mengaka Yehowa, Nzambi ya kieleka. Ya tatu, bamfumu yina zole vandaka kunwanina kimfumu. w20.05 3 § 3-4

Yehowa lenda sala nde mambu yina yandi ke zola kusalama mpi yandi ke kumaka yonso yina yandi me zola sambu na kulungisa luzolo na yandi. Diaka, Yehowa lenda sala na mpila nde bansadi na yandi ya kukonda kukuka kukuma yonso yina yandi me zola sambu na kusadila yandi mpi kulungisa lukanu na yandi. (Yez. 64:8) Mpidina, Yehowa ke lungisaka luzolo na yandi. Kima mosi ve landa kanga Yehowa nzila ya kulungisa luzolo na yandi. (Yez. 46:10, 11) Beto lenda monisila Tata na beto ya zulu ntonda kana beto ke yindula mambu yina yandi me salaka sambu na beto mpi yina yandi me sadisaka beto na kusala. Mu mbandu, ntangu beto ke yindula mingi bima ya kitoko yina yandi me salaka, yo ke yitukisaka beto. (Nk. 8:3, 4) Diaka, ntangu beto ke yindulaka mutindu ya bantu yina Yehowa me kumisaka beto sambu beto sala luzolo na yandi, beto ke kumaka kuzitisa yandi diaka mingi. Ya kieleka, zina Yehowa ke pesa kibeni boma. Yo ke tadila mpi mambu yonso yina Tata na beto me salaka mpi yina yandi ta sala.—Nk. 89:7, 8. w20.06 9-10 § 6-7

Oxygène kele mupepe yina ke sadisaka bantu mpi bima ya ke zingaka na kupema sambu bo landa kuzinga. Bantu me monaka nde konso mvula, mupepe yina bigangwa yonso ya ke zinga ke bendaka ntangu bo ke pema ke vandaka bamiliare ya batone ya oxygène. Mupepe yina bigangwa yai ke basisaka ntangu bo ke pemaka ke vandaka mupepe ya mvindu ya bo ke bingaka gaz carbonique. Ata mpidina, oxygène ke manaka ve mpi mupepe ya mvindu yina bigangwa ya ke pemaka ke basisaka ke bebisaka ve mupepe. Sambu na nki? Sambu banti ya nene ti ya fioti yina Yehowa me salaka ke bendaka mupepe yina ya mvindu (gaz carbonique) mpi ke basisaka mupepe ya mbote (oxygène). Ya kieleka, mutindu Yehowa me yidikaka mupepe ke ndimisa mambu yai ya verse ya bubu ke tubila. Inki mutindu beto lenda monisila Yehowa ntonda sambu yandi salaka ntoto na mutindu ya kuyituka mpi tulaka bima yonso ya kitoko na kati? (Nk. 115:16) Mutindu mosi ya kumonisila Yehowa ntonda kele kuyindula mingi mambu yina yandi me salaka. Yo ta pusa beto na kupesa yandi matondo konso kilumbu sambu na bima ya mbote yina yandi me pesaka beto. Beto ke monisaka mpi ntonda ntangu beto ke tulaka bunkete na kisika yina beto ke zingaka. w20.05 22 § 5, 7

Yehowa ke yidikaka ntembe yina Satana basisaka na mayele yonso, na ntima-nda mpi na lunungu. Yehowa me monisaka mpi na mitindu mingi nde yandi kele Nkwa-Ngolo Yonso. Diambu ya mfunu kuluta kele nde zola na yandi ke monanaka na mambu yonso yina yandi ke salaka. (1 Yoa. 4:8) Yehowa ke salaka yonso sambu na kusantisa zina na yandi. Bubu yai, Satana ke landaka kaka kutuba mambu ya mbi sambu na zina ya Nzambi. Yandi ke pusaka bantu mingi na kukwikila ve nde Nzambi kele Nkwa-ngolo Yonso, kele lunungu, mayele mpi zola. Mu mbandu, Satana ke sosaka kundimisa bantu nde Yehowa ve muntu gangaka bima. Kana bantu ke ndima nde Nzambi kele, Satana ke sosaka kundimisa bo nde Nzambi mpi bansiku na yandi kele ngolo mpi mbote ve. Diaka, yandi ke longa bantu nde Yehowa kele ntima-mbi, nku mpi yandi ke yokaka bantu na tiya ya ngolo. Bantu ya ke kukwikila mambu yai, ke buyaka kundima nde Yehowa ke yalaka na mutindu ya kuluta mbote. Na ntwala nde Satana kufwa, yandi ta landa kutuba mambu ya mbi sambu na Yehowa mpi ta sala yonso sambu nge yambula Yehowa. Keti nge ta bika nde yandi nunga? w20.06 5 § 13-15

Na mabundu mingi kele ti bampangi yina ke longuka ndinga ya mpa. Mbala ya nkaka, yo lenda vanda mpasi sambu bo tuba mambu yina bo ke yindula. Kansi, kana beto ke tula ve dikebi na bifu yina bo ke sala ntangu bo ke tuba, beto ta mona zola yina bo kele na yo sambu na Yehowa mpi nzala yina bo kele na yo ya kusadila yandi. Kana beto tula dikebi na bikalulu yai ya mbote, yo ta sadisa beto na kumona nde bo kele mfunu mingi mpi na kuzitisa bo. Beto ta songa bo ve nde: “Mono kele na mfunu na beno ve” kaka sambu bo ke tuba ve mbote ndinga na beto. (1 Bak. 12:21) Yehowa me pesaka beto dibaku mosi ya mbote ya kuvanda na dibundu na yandi. Yo vanda beto me kwelaka to ve, bakala to nkento, leke to mbuta to beto ke tubaka mbote ndinga mosi buna to ve, beto yonso kele mfunu na meso ya Yehowa mpi ya bampangi. (Bar. 12:4, 5; Bakol. 3:10) Beto landa kubaka na mbalu dibaku yina beto mpi ya bampangi ya nkaka kele na yo ya kuvanda na dibundu ya Yehowa. w20.08 31 § 20-22

Ata mbanza Atene vandaka ya kufuluka ti lusambu ya biteki, mansoni mpi malongi ya filozofi, Polo vandaka ti kivuvu nde bantu ya Atene lenda kuma balongoki ya Yezu. Yandi lembaka mpi ve nitu ata bo vandaka kufinga yandi. Polo kumaka Mukristu ata yandi vandaka ntete “muntu ya ke vwezaka, ya ke monisaka bantu mpasi mpi ya kukonda luzitu.” (1 Tim. 1:13) Kaka mutindu Yezu vandaka ti kivuvu nde Polo ta kuma Mukristu, Polo mpi tulaka ntima nde bantu ya Atene lenda kuma balongoki ya Yezu. Nsuka-nsuka bankaka kumaka mpi balongoki (Bis. 9:13-15) Na mvu-nkama ya ntete, bantu ya mitindu na mitindu kumaka balongoki ya Yezu. Ntangu Polo sonikilaka Bakristu ya Korinto na nsi Grèce, yandi tubaka nde bankaka na dibundu yina vandaka bantu ya nku to vandaka kusala mansoni. Yandi yikaka nde: “Bantu ya nkaka na kati na beno vandaka mutindu yina. Kansi bo me yobisaka beno.” (1 Bak. 6:9-11) Keti nge lendaka kuyindula nde bantu ya mutindu yina lenda kuma balongoki ya Yezu? w20.04 12 § 15-16

Bankuluntu fwete mona ve mbi nswalu kana bampangi ya nkaka me kuma kudiyangisa mpi kudiyula kana yo kele kibeni mfunu na kusadila Yehowa. Kansi bankuluntu fwete sosa kubakisa bikuma yina ke pusa bampangi yina na kutuba to kusala mambu mutindu yina. Na nima, bo lenda tanga ti bo baverse yina ta pesa bo kikesa. Profete Eliya tinaka ntotila-nkento Yezabele. (1 Bant. 19:1-3) Yandi yindulaka nde kisalu na yandi vandaka ve mfunu mpi yandi vandaka diaka ve ti mfunu ya luzingu. (1 Bant. 19:10) Na kisika ya kumona Eliya mbi, Yehowa ndimisaka yandi nde yandi vandaka ve yandi mosi, Yehowa sadisaka Eliya na kubakisa nde yandi fwete tula ntima na ngolo ya Nzambi mpi nde Eliya kele kaka ti kisalu mingi. Yehowa bakisaka Eliya na mawete yonso mpi yandi pesaka yandi mikumba ya mpa. (1 Bant. 19:11-16, 18) Inki dilongi beto ke baka? Beto yonso, mingi-mingi bankuluntu fwete sadila bansadi ya Yehowa mambu ti mawete. Kana mpangi mosi ke tuba mambu na makasi to ke tuba nde yandi ke mona nde Yehowa ta lolula yandi ve, bankuluntu fwete widikila na dikebi ntangu yandi ke songa bo mawi na yandi. Mpidina bo ta ndimisa dimeme nde Yehowa ke zolaka yandi mingi. w20.06 22 § 13-14

Yehowa ke zolaka nde beto lutisa bantangu ya kiese ti bantu ya dibuta na beto mpi banduku na beto. (Nk. 133:1) Yezu vandaka ti banduku ya mbote. (Yoa. 15:15) Biblia ke tubila mambote yina bantu ke bakaka kana bo kele ti banduku ya mbote. (Bing. 18:24) Yo ke monisaka mpi nde kudivandila kele mbote ve. (Bing. 18:1) Bantu mingi ke yindulaka nde kusolula ti bantu na nzila ya Internet kele mutindu ya mbote ya kukuma ti banduku mingi. Kansi beto fwete keba ntangu beto ke sadila Internet sambu na kusolula ti bantu. Bansosa yina bo salaka monisaka nde, bantu yina ke lutisaka ntangu mingi na kutala mambu yina bantu ya nkaka ke sonikaka na Internet mpi bafoto yina bo ke tulaka, ke salaka nde bantu yina ke tala yo kudivandila mpi kuniokwama na mabanza. Sambu na nki? Sambu mbala mingi, bafoto yina bo ke tulaka na Internet ke monisaka nde bo ke zinga mbote; bo ke ponaka kaka bafoto ya kitoko ya bo mosi mpi ya banduku na bo mpi yina ke monisaka bisika ya kitoko yina bo me kwendaka. Muntu yina ke tala bafoto ya mutindu yai lenda yindula nde bantu yina ke zingaka mbote kuluta yandi. w20.07 5-6 § 12-13

Nzozulu ya Nkengi ya Oktobri 1, 1988, ke tuba nde: “Bankuluntu fwete bakisa nde Kristu lenda sadila mpeve santu sambu na kutwadisa mabanza ya konso nkuluntu yina na kimvuka ya bankuluntu sambu na kutubila munsiku mosi ya Biblia ya ke wakana ti diambu mosi to sambu na kubaka lukanu ya mfunu. (Bis. 15:7-15) Mpeve santu ke sadisaka kaka ve nkuluntu mosi kansi bankuluntu yonso.” Nkuluntu yina ke zitisaka bankuluntu ya nkaka ke sosaka ve kutuba ntangu yonso muntu ya ntete na lukutakanu ya bankuluntu. Yandi ke tubaka ve mingi kuluta bankuluntu ya nkaka mpi yandi ke yindulaka ve nde mabanza na yandi ke vandaka ntangu yonso ya mbote. Kansi, yandi ke tubilaka bangindu na yandi na kudikulumusa yonso. Yandi ke widikilaka na dikebi yonso ntangu bankuluntu ya nkaka ke tuba. Kima ya kuluta mfunu kele nde, yandi ke vandaka ya kuyilama na kutubila minsiku ya Biblia mpi kulanda lutwadisu ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Mat. 24:45-47) Kana bankuluntu ke tubila mambu na zola mpi na luzitu yonso, mpeve santu ya Nzambi ta vanda ti bo mpi yo ta twadisa bo na kubaka balukanu ya mbote.—Yak. 3:17, 18. w20.08 27 § 5-6

Bambeni ya ntumwa Polo vandaka ngolo mingi kuluta yandi. Mbala mingi, bo bulaka yandi mpi bo tulaka yandi na boloko. Diaka banduku ya Polo vandaka kusadila yandi mambu ya mbi. Nkutu Bakristu ya nkaka na dibundu vandaka kuniokula yandi. (2 Bak. 12:11; Bafil. 3:18) Kansi Polo nungaka bantu yonso yina vandaka kunwanisa yandi. Inki mutindu? Yandi landaka kusamuna ata yandi kutanaka ti mbangika. Yandi landaka kuzinga mbote ti bampangi ata bo vandaka kusadila yandi mambu ya mbi. Diambu ya kuluta mfunu kele nde yandi bikalaka ya kwikama na Nzambi tii na nsuka ya luzingu na yandi. (2 Tim. 4:8) Yandi kangaka ntima na mambu yai yonso ya mpasi sambu yandi tudilaka Yehowa ntima kansi ve sambu yandi tulaka ntima na ngolo na yandi mosi. Keti bantu ke fingaka nge to ke niokulaka nge? Lukanu na nge fwete vanda ya kusadisa bantu yina ke widikila nge na kuzaba Yehowa mpi mambu yina kele na Biblia. Nge lenda lungisa lukanu yina kana nge ke sadila Ndinga ya Nzambi sambu na kupesa bamvutu na bangiufula yina bantu ke yulaka, kana nge ke sadila bantu yina ke niokula nge mambu ya mbote, nge ke zitisa bo mpi kana nge ke sadila bantu yonso mambu ya mbote ata bambeni na nge.—Mat. 5:44; 1 Pie. 3:15-17. w20.07 17-18 § 14-15

Keti beto lenda tuba kibeni nde Yehowa ke vandaka ti kikalulu ya kudikulumusa? Ee. Mutindu Davidi me monisa yo na verse ya bubu. (Nk. 18:35) Ziku Davidi vandaka kuyindula kilumbu yina profete Samuele kwisaka na nzo na bo sambu na kupona muntu yina ta kuma ntotila ya Izraele. Na dibuta na bo, bo vandaka bana nana mpi Davidi vandaka mwana ya nsuka. Kansi, Yehowa ponaka yandi sambu na kuyinga ntotila Saule. (1 Sam. 16:1, 10-13) Ntembe kele ve nde Davidi ndimaka mambu yai ya muyimbi-bankunga mosi tubaka sambu na Yehowa: ‘Yandi ke niekaka sambu na kutala zulu ti ntoto, yandi ke katulaka muntu ya kukonda mfunu na mfututu mpi ke tedimisaka yandi. Yandi ke nangulaka nsukami sambu na kuvandisa yandi ti bantu ya lukumu.’ (Nk. 113:6-8) Mutindu Yehowa ke sadilaka bansadi na yandi ya kukonda kukuka mambu ke monisaka nde yandi ke vandaka ti kikalulu ya kudikulumusa. Yandi ke ndimaka nde beto sambila yandi mpi beto kuma banduku na yandi. (Nk. 25:14) Yehowa yidikaka mambu sambu na kupesa Mwana na yandi bonso kimenga sambu na masumu na beto sambu beto sala kinduku ti yandi. Yo ke monisa nde Yehowa wilaka beto mawa kibeni! w20.08 8 § 1-3

Yehowa me tulaka kilumbu mpi ntangu yina yandi ta fwa nsi-ntoto yai. (Mat. 24:36) Yandi ta kuma ve ntima tiya-tiya mpi yandi ta fwa ve ntoto yai na ntwala ya ntangu yina yandi me tulaka. Yandi kele na nzala ya ngolo ya kufutumuna bantu yina me fwaka kansi yandi kele ntima-nda. (Yobi 14:14, 15) Yandi ke kinga tii kilumbu yina yandi me tulaka kulunga sambu yandi futumuna bo. (Yoa. 5:28) Beto kele ti bikuma mingi yina ke pusa beto na kupesa Yehowa mersi sambu na ntima-nda na yandi. Yindula fioti: Sambu Yehowa kele ntima-nda, beto yonso kele ti ntangu ya “kubalula ntima.” Yehowa ke zola nde bantu mingi kubaka luzingu ya mvula na mvula. Yo yina, beto fwete monisa nde beto ke sepela ti ntima-nda na yandi. Inki mutindu? Kana beto ke sosa bantu yina kele ti “nkadilu ya mbote sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula” mpi beto ke sadisa bo na kuzola Yehowa mpi na kusadila yandi. (Bis. 13:48) Kana beto sala mutindu yina, beto ta sadisa bo na kubakila ntima-nda ya Yehowa mambote bonso beto. w20.08 18 § 17

Mambu yina longoki ya Biblia ke longuka fwete bikala na mabanza mpi na ntima na yandi. Sambu na nki? Sambu beto ke zolaka nde longoki ya Biblia kulonguka mambu ya Yehowa mpi mambu yina yandi ke longuka kusimba ntima na yandi sambu yandi sadila yo. Yezu longaka bantu mambu mingi mpi bo vandaka kuzola nde Yezu kulonga bo. Kansi bantu vandaka kulanda mpi Yezu sambu malongi na yandi vandaka kusimba bantima na bo. (Luka 24:15, 27, 32) Longoki na nge ya Biblia fwete mona nde Yehowa kele Muntu ya kieleka, Muntu yina yandi lenda sala kinduku ti yandi kukonda mpasi mpi kubakisa nde yandi kele Tata na yandi, Nzambi na yandi mpi Nduku na yandi. (Nk. 25:5) Ntangu beno ke longuka Biblia, benda dikebi ya longoki na bikalulu ya kitoko ya Yehowa. (Kub. 34:5, 6; 1 Pie. 5:6, 7) Na konso disolo ya beno ke longuka, benda dikebi na yandi na kikalulu ya kitoko ya Yehowa. Sadisa longoki na kusepela ti bikalulu ya kitoko ya Yehowa. Mu mbandu zola, ntima-mbote mpi kikalulu na yandi ya kuwila bantu mawa. Yezu tubaka nde “nsiku ya kuluta nene mpi ya ntete” kele ‘kuzola Yehowa Nzambi na nge.’ (Mat. 22:37, 38) Yo yina, kuna zola ya Yehowa na ntima ya longoki na nge. w20.10 10 § 12

Yezu vandaka kusadila bankento yonso mambu na luzitu. (Yoa. 4:27) Kansi Yezu vandaka kuzitisa mingi kibeni bankento yina vandaka kusala luzolo ya Tata na yandi. Nkutu yandi vandaka kubakisa nde bo kele bampangi mpi yandi tangaka bazina na bo mpi ya babakala ya nkaka yina vandaka na dibuta na yandi ya kimpeve. (Mat. 12:50) Yezu vandaka mpi nduku na bo ya mbote. Beto tubila kinduku na yandi ti Maria mpi Marta. Yo ke monana nde bankento yai vandaka bampumpa. (Luka 10:38-42) Yezu vandaka kusala nde bo kudiwa mbote na mambu yina yandi vandaka kutuba mpi yina yandi vandaka kusala. Maria waka mbote na kuvanda na makulu ya Yezu bonso longoki. Marta kudiyangisaka sambu Maria vandaka ve kusadisa yandi mpi yandi songaka Yezu kukonda mpasi mambu yina yandi vandaka kuyindula. Na dibaku yai, Yezu longaka bankento yai mambu ya mfunu. Yezu monisaka nde yandi vandaka kutudila bankento yai dikebi mpi Lazare, mpangi na bo ya bakala, ntangu yandi vandaka kutala bo mbala na mbala. (Yoa. 12:1-3) Yo yina ntangu Lazare belaka ngolo, Maria ti Marta zabaka nde bo lenda lomba Yezu lusadisu kukonda mpasi.—Yoa. 11:3. w20.09 20 § 3; 21 § 6

Balongoki ya Yezu vandaka kuyindula nde Nzambi ta tula Kimfumu na yandi “kaka na ntangu yina” mpi yo ta katula bo na bampasi ya luyalu ya Roma. Beto ke vingila mpi kilumbu yina Kimfumu ya Nzambi ta katula mambu yonso ya mbi mpi ta tula nsi-ntoto ya mpa yina ta fuluka ti bantu ya mbote. (2 Pie. 3:13) Kansi beto fwete vanda ntima-nda mpi kuvingila ntangu yina Yehowa me tulaka sambu na kusala yo. Yehowa bikilaka Noa ntangu ya kufwana sambu na kutunga maswa mpi kusala kisalu ya “nsamuni ya lunungu.” (2 Pie. 2:5; 1 Pie. 3:20) Yehowa widikilaka Abrahami ntangu yandi vandaka kuyula Yehowa bangiufula mbala na mbala sambu na lukanu na yandi ya kufwa bantu ya mbi ya mbanza Sodome mpi Gomore. (Kuy. 18:20-33) Na nsungi ya bamvula, Yehowa monisilaka dikanda ya Izraele ya kukonda kwikama ntima-nda ya mingi kibeni. (Neh. 9:30, 31) Bubu yai beto ke mona ntima-nda ya Yehowa mutindu yandi me bikilaka bantu yonso yina ke zola kukuma banduku na yandi ntangu ya “kubalula ntima.” (2 Pie. 3:9; Yoa. 6:44; 1 Tim. 2:3, 4) Mbandu ya mbote ya Yehowa ke pesa beto bikuma ya mbote ya kuvanda ntima-nda ntangu beto ke landa kusamuna mpi ke longa nsangu ya mbote. w20.09 10 § 8-9

Ntangu Yehowa ta futumuna bantu, yandi ta futumuna bo ti mabanza mpi kimuntu na bo. Yo ke tendula nki? Yehowa ke zolaka nge mingi yo yina yandi ke vilaka ve mambu yonso yina nge ke yindulaka, mawi na nge, mambu ya nge ke tubaka mpi mambu ya nge ke salaka. Yo yina, kana yandi ke zola kufutumuna nge, yandi ta futumuna nge ti mabanza na nge yonso, bikalulu na nge mpi kimuntu na nge. Ntotila Davidi bakisaka nde Yehowa ke zabaka mbote konso muntu na kati na beto. (Nk. 139:1-4) Inki mutindu beto ke waka ntangu beto ke bakisaka nde Yehowa ke zolaka beto? Ntangu beto ke yindulula mutindu Yehowa ke zabaka beto mbote, beto fwete kudiyangisa ve. Sambu na nki? Sambu Yehowa ke tudilaka beto dikebi ya mingi mpi konso muntu kele mfunu mingi na meso na yandi. Yandi ke tulaka dikebi na mambu yonso ya luzingu na beto. Mambu yai ke pesa beto kikesa kibeni! Beto fwete yindula ve nde beto kele beto mosi. Ntangu yonso Yehowa kele ti beto mpi yandi ke sosaka mutindu ya kusadisa beto.—2 Bans. 16:9. w20.08 17 § 13-14

Yehowa ke sepelaka kulonga bansadi na yandi. Yandi ke zolaka nde bo zaba yandi, bo zola yandi mpi bo zinga mvula na mvula sambu bo kele bana yina yandi ke zolaka. Yo yina, yandi ke longaka bo. (Yoa. 17:3) Na mvu-nkama ya ntete, Yehowa longaka bansadi na yandi na nzila ya dibundu na yandi. (Bakol. 1:9, 10) Mpeve santu, disongidila “nsadisi” yina Yezu silaka sadisaka mpi mingi balongoki. (Yoa. 14:16) Yo sadisaka bo na kubakisa Ndinga ya Nzambi mpi na kuyibuka mambu yina Yezu tubaka, salaka, na nima bo sonikaka yo na baevanzile. Mambu yina bo zabaka kumisaka lukwikilu na bo ngolo, yo kumisaka mpi zola na bo ngolo sambu na Nzambi, sambu na Mwana na yandi mpi sambu na bantu ya nkaka. Na bilumbu na beto. Yehowa tubaka nde: “Na kitini ya nsuka ya bilumbu,” bantu ya makanda yonso ta mata na ngumba na yandi ya kifwani sambu yandi longa bo banzila na yandi. (Yez. 2:2, 3) Beto ke mona mutindu mambu yai ke lungana. w20.10 24 § 14-15

yina nduku me pesa yandi? Lulendo. Bantu ya lulendo ke zolaka nde “bo zabisa bo mambu yina bo ke zola kuwa.” Bo ‘ke zolaka ve kuwa kieleka.’ (2 Tim. 4:3, 4) Bo ke yindulaka nde bo kele ve ti mfunu ya ndongisila sambu bo ke monaka nde bo kele mayele mingi kuluta bantu ya nkaka. Kansi ntumwa Polo sonikaka nde: “Kana muntu ke yindula nde yandi kele mfunu na ntangu yandi kele mfunu ve, yandi ke kudikusa.” (Bag. 6:3) Ntotila Salomo tendulaka mbote diambu yango. Yandi sonikaka nde: “Mwana yina kele nsukami kansi mayele kele mbote kuluta ntotila yina kele mununu kansi zoba, yina kele diaka ve ti mayele ya kutula dikebi na ndongisila.” (Lon. 4:13) Kikalulu yina ntumwa Piere monisaka ntangu ntumwa Polo sungikaka yandi na meso ya bantu, kele mbandu ya mbote sambu na beto. (Bag. 2:11-14) Piere lendaka kuwila Polo makasi sambu na mambu yina Polo tubaka, kutula dikebi na mutindu yandi tubaka yo mpi kisika yina yandi tubaka yo. Kansi Piere vandaka mayele. Yandi ndimaka ndongisila mpi kangilaka ve Polo kimbeni. Nkutu na nima, yandi bingaka Polo ‘mpangi na beto ya beto ke zolaka mingi.’—2 Pie. 3:15. w20.11 21 § 9, 11-12

Kukwenda na balukutakanu ta sadisa longoki mingi na kuyela na kimpeve. Sambu mambu yina beto ke longukaka na balukutakanu ta sadisa longoki na kuzaba mambu mingi, ta kumisa lukwikilu na yandi ngolo mpi ta sadisa yandi na kukuma kuzola Nzambi mingi. (Bis. 15:30-32) Diaka, nsamuni lenda songa longoki ya Biblia mutindu zola na yandi sambu na Yehowa pusaka yandi na kulemfuka na bansiku ya Nzambi. (2 Bak. 7:1; Bafil. 4:13) Kana balongoki ya Biblia ke zabana ti bampangi ya kele ti kimpeve ya mbote, bo ta mona mutindu bampangi ke zitisa nsiku ya Kristu ya kuzola Nzambi mpi bantu, yo ta sadisa bo mingi. (Yoa. 13:35; 1 Tim. 4:12) Bo lenda mona bampangi ya nkaka, yina ke kutana ti bampasi bonso yina bo ke kutana ti yo, yo lenda sadisa bo na kubakisa nde bo mpi ta kuka kusala bansoba sambu na kukuma balongoki ya Kristu. (Kul. 30:11) Konso muntu na dibundu lenda sadisa balongoki na kuyela na kimpeve.—Mat. 5:16. w20.11 5 § 10-12

Mbala ya nkaka ntumwa Polo vandaka kutubila mutindu yandi nwanaka ti bambisi na arena, nzo mosi ya nene ya bansaka na Efezo. (2 Bak. 1:8; 4:10; 11:23) To mbala ya nkaka yandi vandaka kutubila mutindu Bayuda niokulaka yandi mpi mambu ya nkaka ya mpasi yina yandi fwanisaka ti “bambisi ya makasi.” (Bis. 19:26-34; 1 Bak. 16:9) Ata Polo kutanaka ti mambu ya mpasi, yandi zabaka nde na bilumbu ke kwisa yandi ta vanda ti luzingu ya kiese. (1 Bak. 15:30, 31; 2 Bak. 4:16-18) Beto ke zinga na ntangu mosi ya mpasi kibeni. Bampangi na beto mingi ke kutana ti mambu ya mpasi mpi ya nku. Bankaka ke zingaka kisika yina bitumba kele mingi mpi bo kele ve na lutaninu. Bankaka diaka ke zingaka na bansi yina bamfumu ya luyalu me buyisaka kisalu na beto mpi bo me tulaka luzingu na bo na kigonsa sambu bo ke sadilaka Yehowa. Ata mpidina, bampangi yai yonso ke landa kusadila Yehowa mpi bo kele bambandu ya mbote sambu na beto. Bo kele na kiese sambu bo me zaba nde ata bo fwa bubu, Yehowa ta pesa bo luzingu ya mbote na bilumbu ke kwisa. w20.12 9 § 3-4

Keti bantangu ya nkaka nge ke lembaka nitu kana bantu ke ndima ve nsangu ya mbote to sambu nge ke kuta ve bantu mingi na banzo ntangu nge ke samuna? Kana yo kele mpidina, nki nge lenda sala sambu na kutanina kiese mpi kukuma diaka ti kiese mingi? Yo kele mfunu na kuvanda ti mabanza ya mbote na yina me tala kisalu ya kusamuna. Yo ke tendula nki? Kuvila ve nde beto ke samunaka ntete-ntete sambu na kuzabisa bantu zina ya Nzambi mpi nsangu ya Kimfumu na yandi. Yezu monisaka pwelele nde bantu fioti mpamba ta landa nzila yina ke nata na luzingu. (Mat. 7:13, 14) Ntangu beto ke samunaka, beto ke vandaka ti dibaku ya nene ya kusala ti Yehowa, Yezu mpi bawanzio. (Mat. 28:19, 20; Kus. 14:6, 7) Yehowa muntu ke bendaka bantu yina ke zola kusadila yandi. (Yoa. 6:44) Yo yina, kana muntu me ndima ve nsangu bubu yai, yandi lenda ndima yo na bilumbu ke kwisa. Mpangi Debora ke tuba nde: “Kulemba nitu kele kinwaninu ya ngolo yina Satana ke sadilaka.” Kansi Yehowa kele ngolo mingi kuluta Satana mpi binwaninu na yandi yonso. w20.12 26 § 18-19; 27 § 21

Bakristu mingi ya kwikama ke salaka mingi kisalu ya kinsuni sambu na kulungisa bampusa na bo mpi ya bantu ya mabuta na bo. Ata mpidina, bo ke salaka yonso sambu na kupesa maboko na dibundu ya Nzambi. Mu mbandu, bankaka ke pesaka maboko na kisalu ya kusadisa bantu yina me bwila bisumbula, bankaka diaka ke pesaka maboko na kutunga banzo ya Kimfumu mpi konso muntu lenda pesa mbongo sambu na kisalu na beto ya ke salama na ntoto ya mvimba. Bo ke salaka mambu yai sambu bo ke zolaka Nzambi mpi bantu ya nkaka. Konso mposo, beto ke kwendaka na balukutakanu ya dibundu mpi ke pesaka bamvutu sambu na kumonisa nde beto ke zolaka bampangi. Ata beto me lemba, beto ke kwendaka kaka na balukutakanu. Ata beto ke wa ve mbote, beto ke pesaka bamvutu mpi bakomantere. Ata beto kele ti mambu yina ke yangisa beto, beto ke pesaka bampangi kikesa na ntwala to na nima ya balukutakanu. (Baeb. 10:24, 25) Beto ke sepelaka mingi ti mambu yina bampangi ke salaka. w21.01 10 § 11

Yo ke vandaka mpasi sambu bantu ya lulendo kusikisa bantu ya nkaka; bo ke zolaka kaka nde bo pesa bo lukumu. Bo ke zolaka kudifwanisa ti bantu ya nkaka mpi bo ke vandaka ti mpeve ya kutesana. Na kisika ya kupesa bantu ya nkaka formasio mpi kupesa bo mikumba, bo ke tubaka nde: “Kana nge ke zola nde kima mosi kusalama mbote,” disongidila na mutindu yina ke sepedisa bo, “nge fwete sala yo nge mosi.” Muntu ya lulendo ke wilaka bantu ya nkaka kimpala. Kana beto me bakisa nde beto me kuma ti kikalulu ya lulendo, beto fwete samba ngolo Yehowa sambu yandi sadisa beto na ‘kukumisa mabanza na beto ya mpa’ sambu kikalulu yai ya mbi kutula ve misisa na ntima na beto. (Bar. 12:2) Beto ke pesa Yehowa mersi mingi sambu na mbandu na yandi ya mbote. (Nk. 18:35) Mutindu na yandi ya kusadila bansadi na yandi mambu ke monisa nde yandi kele ti kikalulu ya kudikulumusa mpi beto ke zola kulanda mbandu na yandi. Diaka, beto ke zola kulanda bambandu ya mbote ya bantu ya kudikulumusa yina Biblia ke tubilaka; bayina vandaka ti dibaku ya kutambula ti Nzambi. Ntangu yonso, beto fwete pesa Yehowa lukumu mpi nkembo yina yandi me fwana na kubaka.—Kus. 4:11. w20.08 13 § 19-20

Makwela kele dikabu ya kukuka ya me katuka na Nzambi kansi bantu kele ya kukonda kukuka. (1 Yoa. 1:8) Yo yina Ndinga ya Nzambi ke tuba nde bantu yina ke kwela ta kutana ti “bampasi na nitu na bo.” Yehowa ke lombaka babakala na kulungisa bampusa ya kimpeve ya bantu ya mabuta na bo, na kumonisila bo zola mpi kulungisa bampusa na bo ya kinsuni. (1 Tim. 5:8) Ata mpidina, bampangi-bankento yina me kwelaka fwete baka ntangu ya kutanga Ndinga ya Nzambi konso kilumbu, kuyindulula mambu yina bo ke tanga mpi kusonga Yehowa mambu yina kele na bantima na bo. Kansi yo lenda vanda mpasi na kusala yo. Bankento ke vandaka ti bisalu mingi kansi yo kele mfunu mingi nde bo baka ntangu ya kusala yo. Sambu na nki? Sambu Yehowa ke zolaka nde konso muntu kuyedisa mpi kulanda kutanina kinduku na yandi ti Yehowa. (Bis. 17:27) Ya kieleka, nkento fwete sala ngolo sambu na kulemfukila bakala na yandi yina kele muntu ya kukonda kukuka. Sambu na kulemfukila bakala na yandi kukonda mpasi, nkento fwete bakisa nde yo kele mambu yina Yehowa ke lomba yandi mpi yandi fwete ndima bikuma yina Biblia ke pesaka ya ke monisa nde nkento fwete lemfukila bakala na yandi. w21.02 9 § 3, 6-7

Beto lenda fwanisa bampasi ti tiya yina bo ke sadilaka sambu na kusala mbele ya kibende. Kana mbele yina kele tiya mingi mpi na nima yo me bwa madidi, yo ke kumaka diaka ngolo mingi. Mutindu mosi mpi, kana beto ke kanga ntima na bampasi, lukwikilu na beto ke kumaka ngolo kibeni. Yo yina, Yakobo sonikaka nde: “Bika kukanga-ntima kumanisa kisalu na yo, sambu beno vanda ya kukuka mpi ya kukonda kifu na mambu yonso.” (Yak. 1:4) Kana beto ke bakisa nde bampasi yina beto ke kutana ti yo ke kumisa lukwikilu na beto ngolo, beto ta vanda na kiese ya kukanga ntima na bampasi yango. Yakobo tubilaka diaka mambu yina lenda katula beto kiese. Diambu ya mpasi kele ntangu beto ke zaba ve mambu yina beto lenda sala. Kana beto ke kutana ti mambu ya mpasi, beto ke vandaka ti mfunu ya lutwadisu ya Yehowa sambu na kubaka balukanu yina ta sepedisa yandi, yina ta natila bampangi na beto mambote mpi yina ta sadisa beto na kulanda kubikala ya kwikama. (Yer. 10:23) Beto ke vandaka ti mfunu ya mayele sambu na kuzaba balukanu yina beto fwete baka mpi mambu yina beto fwete songa bantu yina ke telemina beto. Kana beto ke zaba ve mambu yina beto lenda sala, beto lenda lemba nitu mpi yo lenda manisa beto kiese. w21.02 28 § 7-9

Yehowa ke pesaka beto mbandu ya mbote na yina me tala zola. Yandi ke zolaka beto mingi kibeni yo yina kana beto ke bikala ya kwikama na yandi, ata kima mosi ve ta fwa kinduku na beto ti yandi. (Bar. 8:38, 39) Ngogo ya Kigreki yina bo me balula na ngogo “ngolo” ke tendula kusala bikesa mingi sambu na kumonisa zola. Bantangu ya nkaka yo ke vandaka ve pete na kumonisila bampangi na beto zola. Kana bantu ya nkaka me pesa beto makasi, beto fwete landa ‘kukanga ntima na mambu na bo na zola, kusala ngolo na kutanina bumosi ya mpeve na ngemba yina ke vukisaka beto.’ (Baef. 4:1-3) Beto ta tula ve dikebi na bifu ya bampangi mpi ta sala yonso sambu na kutadila bampangi mutindu Yehowa ke tadilaka bo. (1 Sam. 16:7; Nk. 130:3) Yo ke vandaka ve pete ntangu yonso na kuzola ngolo bampangi na beto mingi-mingi ntangu beto me zaba bifu na bo. Yo ke monana nde yo vandaka mpi mpasi sambu na Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, mu mbandu mambu yina salama na kati ya Evodia mpi Sentishe. Ntumwa Polo siamisaka bo “na kuvanda ti mabanza ya mutindu mosi na bumosi ti Mfumu.”—Bafil. 4:2, 3. w21.01 22-23 § 10-11

Bampangi ya bambuta na dibundu ke sepelaka ti beno baleke yina ke sadilaka Yehowa ti bo “dipeka na dipeka.” (Sef. 3:9) Bo ke sepelaka mutindu beno ke lungisaka ti kikesa yonso bisalu yina bo ke pesaka beno. Beno kele mfunu mingi na meso na bo. Baleke, beno vila ve ata fioti nde Yehowa ke zolaka beno mpi ke tudilaka beno ntima. Yandi tubaka nde na bilumbu ya nsuka ta vanda ti kimvuka ya baleke yina ta kudipesa na yandi na luzolo na bo mosi. (Nk. 110:1-3) Yandi ke zaba nde beno ke zolaka yandi mpi beno ke zola kusadila yandi na ngolo na beno yonso. Yo yina, beno vanda ntima-nda mpi beno monisila bantu ya nkaka ntima-nda. Ntangu beno ke sala bifu, beno ndima ndongisila mpi ndola yina bo ke pesa beno, beno tadila yo bonso yo me katuka na Yehowa. (Baeb. 12:6) Beno lungisa mbote mikumba yina bo ke pesa beno. Diambu ya kuluta mfunu kele nde, beno sala mambu yonso sambu na kupesa Tata na beno ya zulu kiese. —Bing. 27:11. w21.03 7 § 17-18

Mambu mingi lenda lembisa beto nitu, mu mbandu bifu na beto to maladi. Beto lenda lemba mpi nitu sambu beto ke zwa ve mukumba yina beto ke zolaka na kisalu ya Yehowa to sambu beto ke samuna na kisika yina bantu mingi ke ndima ve nsangu. Kana beto me sala kifu, yo ke pesaka beto mpasi, nkutu beto lenda yindula nde Yehowa ta ndima ve nde beto kota na ntoto ya mpa sambu na kifu yina beto me sala. Ngindu ya mutindu yai kele mbi kibeni. Biblia ke monisa nde katula Yezu Kristu, bantu yonso “me salaka disumu.” (Bar. 3:23) Nzambi ke tulaka ve dikebi na yandi kaka na bifu na beto mpi yandi ke vingilaka ve nde beto sala mambu bonso bantu ya kukuka. Yandi kele Tata ya zola yina ke zolaka kusadisa beto. Yandi kele mpi ntima-nda. Yandi ke zabaka nde yo kele ve pete nde beto sala kaka mambu ya mbote mpi beto tadila luzingu na beto na mutindu ya mbote yo yina yandi ke zolaka kusadisa beto.—Bar. 7:18, 19. w20.12 22 § 1-3

Beto yonso kele na nzietelo. Beto ke kwenda na nsi-ntoto ya mpa yina luyalu ya Yehowa ta yala. Konso kilumbu, beto ke salaka bikesa ya kulanda kutambula na nzila yina ke nata na luzingu. Kansi mutindu Yezu tubaka, nzila yango kele ya kukangama mpi bantangu ya nkaka, yo ke vandaka mpasi na kutambula na nzila yango. (Mat. 7:13, 14) Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda yambula nzila yango kukonda mpasi. (Bag. 6:1) Kana beto ke zola kubikala na nzila ya kukangama yina ke nata na luzingu, beto fwete ndima kusoba mabanza na beto, bikalulu mpi mambu yina beto ke sala. Ntumwa Polo ke siamisa beto na kulanda kundima nde ‘bo sungika beto.’ Yo ke vandaka ve pete nde beto mosi kutadila mbote-mbote bangindu mpi mawi na beto sambu ntima ke kusaka beto. Yo yina, yo ke vandaka mpasi sambu na kuzaba mambu yina ntima na beto lenda pusa beto na kusala. (Yer. 17:9) Yo ke vandaka ve mpasi sambu beto kudikusa ti “bangindu ya luvunu.” (Yak. 1:22) Yo yina, beto fwete tangaka mingi Ndinga ya Nzambi sambu yo sadisa beto na kuditadila mbote-mbote. Ndinga ya Nzambi ke sadisaka beto na kuzaba “mabanza mpi bangindu” ya ntima na beto ya kati kibeni.—Baeb. 4:12, 13. w20.11 18 § 1-3

Kana beto kele ti kikalulu ya kudikulumusa mpi ke zaba bandilu na beto, ntembe kele ve nde beto ta vanda na kiese. Inki mutindu? Kana beto ke zaba bandilu na beto, beto ta vanda ti kikalulu ya kupesa matondo mpi beto ta sepela na konso diambu ya mbote yina bantu ke sadila beto. Mu mbandu, yindula diambu yina salamaka ntangu Yezu belulaka bantu kumi ya maladi ya lepre. Kaka muntu mosi mpamba na kati na bo vutukaka sambu na kupesa Yezu mersi mutindu Yezu belulaka yandi na maladi yina ya ngolo; ata muntu mosi ve lenda sala diambu yina Yezu salaka na ngolo na yandi mosi. Muntu yai ya kudikulumusa pesaka mersi mutindu Yezu sadisaka yandi mpi yandi pesaka Nzambi lukumu. (Luka 17:11-19) Bantu ya kudikulumusa mpi bayina ke zabaka bandilu na bo ke zingaka mbote ti bantu ya nkaka mpi bo ke vandaka ti banduku ya ngolo. Sambu na nki? Sambu bo ke ndimaka nde bantu ya nkaka kele ti bikalulu ya mbote mpi bo ke tudilaka bantu ntima. Bantu ya kudikulumusa mpi bayina ke zabaka bandilu na bo ke vandaka na kiese ntangu bantu ya nkaka ke lungisa mbote kisalu yina bo me pesa bo; bantu ya kudikulumusa ke sikisaka bo mpi ke pesaka bo lukumu. w20.08 12 § 17-18