Novembri

Sambu beto me zaba ve mambu yonso ya luzingu ya Yonasi, beto lenda yindula nde yandi vandaka ve muntu ya kutudila ntima mpi ya kwikama. Yehowa songaka Yonasi na kukwenda kulonga nde yandi ta fwa Ninive. Kansi Yonasi lemfukaka ve, yo yina yandi kotaka na maswa yina vandaka kukwenda na kisika ya nkaka “sambu na kutina Yehowa.” (Yon. 1:1-3) Kana nge muntu tindaka Yonasi, keti nge zolaka kupesa yandi dibaku ya zole? Mbala ya nkaka nge zolaka ve kusala yo. Kansi Yehowa monaka bikuma ya mbote ya kupesa Yonasi dibaku ya zole. (Yon. 3:1, 2) Kisambu yina Yonasi salaka monisaka kibeni kimuntu na yandi. (Yon. 2:1, 2, 9) Ntembe kele ve nde Yonasi vandaka ti kikalulu ya kusamba mingi kansi kisambu yina yandi salaka na divumu ya mbisi ke sadisa beto na kutula ve dikebi mingi kaka na mutindu yandi tinaka kisalu yina Yehowa pesaka yandi. Mambu yina yandi tubaka na kisambu monisaka nde yandi vandaka muntu ya kudikulumusa, ya ke monisaka ntonda mpi ya vandaka ti lukanu ya kulemfukila Yehowa. Yo yina, Yehowa tulaka ve dikebi na kifu yina Yonasi salaka, yandi pesaka mvutu na kisambu ya Yonasi mpi landaka kusadila yandi bonso profete. Yo kele kibeni mfunu nde konso nkuluntu ‘kuwa banzikisa’ na ntwala ya kupesa ndongisila. w20.04 15 § 4-6

Bakristu ya mvu-nkama ya ntete ndimaka malongi yai mpi bo ndimaka nde mpeve santu ta sadisa bo na kubakisa Ndinga ya Nzambi. Bo vandaka kusala bansosa sambu na kuzaba kana malongi yango katukaka na Masonuku. (Bis. 17:11, 12; Baeb. 5:14) Bo kumaka ve ti lukwikilu kaka sambu na zola yina bo monaka na bansadi ya Yehowa. Bo sadilaka mpi ve Yehowa kaka sambu bo vandaka na kiese ntangu bo vandaka kuvukana ti Bakristu ya nkaka. Kansi bo kumaka ti lukwikilu ya ngolo sambu na “nzayilu ya sikisiki ya Nzambi.” (Bakol. 1:9, 10) Bakieleka ya Ndinga ya Nzambi ke sobaka ve. (Nk. 119:160) Mu mbandu, bakieleka ya Ndinga ya Nzambi ta soba ve sambu mpangi mosi me sala diambu mosi yina me pesa beto mpasi to me sala disumu ya nene. Yo ta soba mpi ve ntangu beto ke kutakana ti bampasi. Yo yina beto fwete zaba mbote-mbote malongi ya Biblia mpi kundima nde yo kele kieleka. Mpidina bakieleka ya Biblia ta sadisa beto na kukuma ti lukwikilu ya ngolo mpi yo ta sadisa beto na kuvanda ngolo na ntangu ya mpasi kaka mutindu longo ke sadisaka maswa na kunikana ve na mupepe ya ngolo. w20.07 9 § 6-7

Ntangu beto ke sadisaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta, Yezu ke monaka nde beto ke sala yo na yandi. (Mat. 25:34-40) Mutindu ya ntete yina beto ke sadisaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta kele ntangu beto ke kudipesaka mingi na kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga nsangu ya Kimfumu yina Yezu songaka balongoki na yandi na kusala. (Mat. 28:19, 20) “Mameme ya nkaka” ke sadisaka mingi bampangi ya Kristu na kusamuna bubu yai na ntoto ya mvimba. (Yoa. 10:16) Kana nge kele na kati ya mameme ya nkaka, zaba nde konso ntangu yina nge ke samunaka, nge ke monisaka nde nge ke zolaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta mpi Yezu. Kana beto ke pesa makabu ya mbongo sambu na kisalu yina Yehowa ti Yezu ke twadisa, beto ta kuma mpi banduku na bo. (Luka 16:9) Mu mbandu, beto lenda pesa mbongo sambu na kisalu ya kusamuna; yina ke vukisa mpi kusadisa bampangi yina me kutana ti bisumbula to bayina me vidisa bima na bo. Beto lenda pesa mpi makabu ya mbongo sambu na badepanse ya dibundu mpi kusadisa bampangi yina kele bansukami.—Bing. 19:17. w20.04 24 § 12-13

Ntotila ya nordi lungisaka mbikudulu yai, yandi ‘vwezaka kibeni Nzambi ya batata na yandi.’ Inki mutindu? Luyalu ya union soviétique bakaka lukanu ya kukatula mabundu yonso sambu na kukatula kiyeka yina mabundu ke vandaka na yo na zulu ya bantu. Sambu na kulungisa lukanu yai, na 1918 luyalu ya union soviétique salaka mambu yina pusaka banzo-nkanda na kuyantika kulonga malongi yina ke pusa bantu na kukwikila ve na Nzambi. Inki mutindu ntotila ya nordi ‘pesaka nkembo na nzambi ya banzo ya ngolo’? Union soviétique basisaka mbongo mingi sambu yo kuma ti basoda ya ngolo mpi bo salaka minduki mingi ya ngolo sambu luyalu na bo kukuma luyalu ya ngolo. Ntotila ya nordi mpi ntotila ya sudi kumaka ti minduki mingi ya ngolo yina fwaka bantu mingi. Ntotila ya nordi pesaka ntotila ya sudi maboko na kulungisa kima mosi yina yandi kanaka, ‘bo tulaka kima ya nzanzi yina ke nataka lufwa’ disongidila Nations-Unies.—Dan. 11:31. w20.05 6-7 § 16-17

Banani fwete sosa bampangi yina ke kwisaka diaka ve na balukutakanu? Beto yonso, yo vanda bankuluntu, bapasudi-nzila, bantu ya dibuta mpi bansamuni yonso. Keti nduku to muntu ya dibuta na beno me lembaka na kimpeve? Keti na kisalu ya nzo na nzo to ntangu nge ke samuna na bisika yina bantu kele mingi nge me kutanaka ti mpangi yina ke kwendaka diaka ve na balukutakanu mpi ke samunaka diaka ve? Songa yandi nde kana yandi me zola, nge ta pesa nimero na yandi ya telefone to adresi na yandi na bankuluntu ya dibundu na beno. Mpangi Toma, yina kele nkuluntu ke tuba nde: “Mono ke yulaka ntete bampangi kana bo lenda zaba kisika bampangi yina me lembaka na kimpeve ke zingaka. Bantangu ya nkaka mono ke yulaka bansamuni kana bo lenda zaba mpangi mosi yina ke kwisaka diaka ve na balukutakanu. Na nima, ntangu mono ke kwendaka kutala bampangi yina me lemba, mono ke yulaka bo kana bana mpi bantu ya dibuta na bo kele mbote. Bampangi ya nkaka yina me lembaka vandaka ntete kunata bana na bo na balukutakanu, bana ya nkaka na kati na bo kumaka nkutu bansamuni. Beto lenda sadisa mpi bana yai na kuvutukila Yehowa.” w20.06 24 § 1; 25 § 6-7

Na kati ya bigangwa yonso ya kele na ntoto, kaka bantu mpamba kele ti makuki ya kubaka malongi ya mfunu na mambu yina salamaka sambu bo ke vandaka ti makuki ya kuyibuka mpi ya kutadila mambu. Yo ke sadisaka beto na kubakisa mambu mingi, kusoba mabanza na beto mpi mutindu na beto ya kuzinga. (1 Bak. 6:9-11; Bakol. 3:9, 10) Ya kieleka, beto lenda longa kansansa na beto sambu yo sadisa beto na kuzaba mambu ya mbote mpi mambu ya mbi. (Baeb. 5:14) Beto lenda monisa mpi zola, mawa mpi kuditula na kisika ya bantu ya nkaka. Diaka, beto lenda landa mbandu ya lunungu ya Yehowa. Mutindu mosi ya beto lenda monisa ntonda sambu na dikabu yai ya butomfu kele, kuyibuka bantangu yonso ya mbote yina Yehowa me sadisaka beto mpi me pesaka beto kikesa. Yo ta sadisa beto na kutula ntima nde Yehowa ta sadisa beto mpi na bilumbu ke kwisa. (Nk. 77:12; 78:4, 7) Mutindu ya nkaka ya kumonisa ntonda kele, kuyibuka mambu ya mbote yina bantu ya nkaka me sadilaka beto mpi kupesa bo mersi sambu na mambu yina bo sadilaka beto. Bantu ya mayele ke tubaka nde bantu yina ke monisaka ntonda ke vandaka na kiese mingi. w20.05 23 § 12-13

Yindula mutindu Moize kudiwaka ntangu yandi vandaka na dibulu mosi ya matadi mpi monaka na mbona-meso nkembo ya Yehowa ke luta. Mukanda Étude perspicace des Écritures ke tuba nde, “ziku yandi kele muntu ya ntete yina waka boma ya mingi kuluta bantu yonso yina zingaka na ntwala nde Yezu kubutaka awa na ntoto.” Moize waka bangogo yai, ziku yina wanzio mosi tubaka nde: “Yehowa, Yehowa, Nzambi yina ke wilaka bantu mawa mpi ke fwilaka bo nkenda, yandi ke waka makasi nswalu ve mpi kele ya kufuluka na zola ya kwikama mpi kieleka, yandi ke monisilaka mafunda ya bantu zola ya kwikama, yandi ke lolulaka kifu, mambu ya mbi, mpi disumu.” (Kub. 33:17-23; 34:5-7) Ziku Moize vandaka kuyibuka mambu yai ntangu yandi vandaka kusadila zina ya Yehowa. Mu mbandu, ntangu yandi sadilaka yo ntangu yandi sonikaka bangogo ya verse ya bubu. Ntangu beto ke yindulaka zina yai Yehowa, beto fwete yindula mingi munkwa-zina yango. Beto fwete yindula bikalulu na yandi, mu mbandu ngolo, mayele, lunungu mpi zola. Kuyindula mingi bikalulu na yandi yai mpi bikalulu ya nkaka lenda pusa beto na kukuma kuwa yandi boma.—Nk. 77:11-15. w20.06 8-9 § 3-4

Yezu tubaka nde bo ta zaba balongoki na yandi sambu na zola yina ta vanda na kati na bo. (Yoa. 13:34, 35) Kansi sambu lukwikilu na beto kukuma ngolo, beto kele ti mambu mingi yina beto fwete sala. Beto fwete suka kaka ve na kutula dikebi na zola yina kele na kati ya bansadi ya Nzambi. Sambu na nki? Yindula nde mpangi mosi, yo lenda vanda nkuluntu to mupasudi-nzila me sala disumu ya nene. To mpangi mosi me sala mambu yina me pesa beto mpasi. To mpangi mosi me kuma aposta mpi ke tuba nde beto kele ve na kieleka. Kana mambu ya mutindu yai me salama, keti yo ta budisa nge dibaku mpi kupusa nge na kuyambula kusadila Yehowa? Dilongi kele nde: Kana nge ke monisa lukwikilu kaka sambu na mambu yina bansadi ya Yehowa ke salaka kansi ve sambu na kinduku na nge ti Yehowa, lukwikilu na nge ta vanda ve ngolo. Zola yina bansadi ya Yehowa ke vandaka na yo lenda sadisa nge na kukuma ti lukwikilu. Kansi sambu na kukuma ti lukwikilu ya ngolo, nge fwete longuka Biblia mbote-mbote, kubakisa mambu yina nge ke longuka, kusala bansosa sambu nge ndima kibeni nde mambu yango kele kieleka ya me tala Yehowa.—Bar. 12:2. w20.07 8 § 2-3

Bambandu mingi ke ndimisa nde bawanzio ke salaka ti beto sambu na kusosa bampangi yina me lembaka na kimpeve sambu bo vutukila Yehowa. (Kus. 14:6) Mu mbandu, mpangi Silvio na Équateur sambaka na ntima ya mvimba sambu Yehowa kusadisa yandi na kuvutuka na dibundu. Ntangu yandi vandaka kusamba, bankuluntu zole kokulaka na kielo na yandi. Na dibaku yina, bo vandaka na kiese ya kusadisa yandi na kuvutukila Yehowa. Kusadisa bampangi yina me lemba na kuvutukila Yehowa ke pesaka kiese mingi. Mpangi Salvador, mupasudi-nzila yina ke tudilaka bampangi ya me lemba na kimpeve dikebi mingi ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono ke kukaka ve kukanga mansanga ya kiese. Mono ke sepelaka mingi ntangu mono ke monaka mutindu Yehowa me benda diaka dimeme na yandi mosi yina kwendaka na nsi-ntoto ya Satana mpi mutindu yandi me sadila mono sambu na kuvutula dimeme yango.” Kana nge me yambulaka kukwenda na balukutakanu, zaba nde Yehowa ke landaka kaka kuzola nge. Yandi ke zolaka kaka nde nge vutukila yandi. Yehowa ke vingila ti mpusa ya ngolo nde nge vutukila yandi mpi yandi ta yamba nge na kiese yonso na dibundu na yandi. w20.06 29 § 16-18

Yehowa ‘Longi na beto ya Nene,’ me tulaka bambandu ya bantu ya nkaka na Biblia sambu na kulonga beto. (Yez. 30:21) Beto ke bakaka malongi ntangu beto ke yindululaka masolo ya kele na Biblia yina ke tubilaka bantu yina vandaka ti bikalulu yina ke sepedisaka Yehowa. Beto ke bakaka diaka malongi ntangu beto ke tangaka mambu yina kuminaka bantu yina vandaka ve ti bikalulu yai ya mbote. (Nk. 37:37; 1 Bak. 10:11) Yindula mambu yina kuminaka ntotila Saule. Na luyantiku yandi vandaka muntu ya kudikulumusa. Yandi zabaka bandilu na yandi mpi nkutu, yandi vandaka kuzola ve kubaka mikumba mingi. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Kansi na nima, Saule kumaka muntu ya lulendo. Yandi monisaka kikalulu na yandi yai ya mbi mbala mosi na nima ya kukuma ntotila. Na dibaku mosi, yandi monisaka ve ntima-nda ntangu yandi vandaka kuvingila profete Samuele. Saule pesaka makabu ya kuyoka ata yandi vandaka ve ti nswa ya kusala yo. Yo yina, Yehowa buyaka Saule mpi nsuka-nsuka yandi katukaka na kimfumu. (1 Sam. 13:8-14) Mbandu yai ya Saule ta sadisa beto na kusala ve mambu yina beto kele ve ti nswa ya kusala. w20.08 10 § 10-11

Ya kieleka na nzila ya Kristu, Yehowa me pesaka beto na dibundi ‘makabu ya bantu.’ (Baef. 4:8) Na kati ya ‘makabu yai ya bantu’ beto lenda tanga, bampangi ya Nto-Kimvuka, bampangi yina ke sadisaka Nto-Kimvuka, bampangi ya komite ya filiale, bankengi ya nziunga, bampangi yina ke longaka na banzo-nkanda ya Kimfumu, bankuluntu mpi bansadi ya kisalu. Bo ke ponaka bampangi yai yonso na nsadisa ya mpeve santu sambu na kutanina mameme yina kele mfunu na meso ya Yehowa mpi kupesa dibundu kikesa. (1 Pie. 5:2, 3) Bampangi yina bo ke ponaka na nsadisa ya mpeve santu ke lungisaka mikumba mingi na dibundu. Kaka mutindu nitu ke vandaka ti bitini mingi, mu mbandu, maboko mpi makulu mpi bitini yango ke salaka sambu na mambote ya nitu ya mvimba; mutindu mosi mpi bampangi yina bo ke ponaka ke salaka ngolo sambu na mambote ya dibundu ya mvimba. Bo ke sosaka ve nde bantu kupesa bo lukumu. Kansi, bo ke salaka ngolo sambu na kupesa bampangi kikesa. (1 Bate. 2:6-8) Beto ke pesa Yehowa mersi sambu na bampangi yai ya kimpeve ya ke sosaka ntete mambote ya bantu ya nkaka. w20.08 21 § 5-6

Kikuma mosi yina beto ke samunaka kele sambu bantu ke ‘niokwama mpi ke yungana’ mpi bo kele na nzala ya ngolo ya kulonguka kieleka ya me tala Kimfumu. (Mat. 9:36) Yehowa ke zolaka nde bantu ya mitindu yonso kubakisa mbote kieleka mpi kuguluka. (1 Tim. 2:4) Kana beto ke yindula mambote yina kisalu ya kusamuna ke natilaka bantu, yo ta pusa beto na kusamuna mingi. Beto ke sadisaka bantu na kuguluka. (Bar. 10:13-15; 1 Tim. 4:16) Beto mpi fwete vanda ti bisadilu ya mbote sambu na kusamuna. Beto fwete zaba mpi mutindu ya kusadila yo. Yezu pesaka balongoki na yandi bansiku ya pwelele na mutindu ya kuloba bantu. Yandi songaka bo bima yina bo fwete nata, kisika ya kusamuna mpi mambu yina bo fwete tuba. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Bubu yai, dibundu ya Yehowa me pesaka beto bisadilu sambu na kulonga mpi bisadilu ya nkaka me butaka mbuma ya mbote. Bo ke longaka beto mpi mutindu ya kusadila yo. Yo me sadisaka beto na kuwa ve boma ntangu beto ke samuna mpi yo ke sadisaka beto na kusamuna mbote.—2 Tim. 2:15. w20.09 4 § 6-7, 10

Ntumwa Yoane waka kiese mingi ntangu yandi waka nde bantu yina yandi sadisaka na kuzaba kieleka vandaka kulanda kusadila Yehowa na kwikama yonso. Bo kutanaka ti mambu mingi ya mpasi mpi Yoane landaka kusala yonso sambu na kukumisa ngolo lukwikilu ya Bakristu ya kwikama yina vandaka bana na yandi ya kimpeve. Beto ke waka mpi kiese mingi ntangu bana na beto mpi balongoki na beto ya Biblia ke kudipesaka na Yehowa mpi ke landaka kusadila yandi. (3 Yoa. 3) Na mvu 98 ya ntangu na beto, mpeve santu ya Yehowa pusaka Yoane na kusonika mikanda tatu. Yandi sonikaka mikanda yai tatu sambu na kusiamisa Bakristu ya kwikama na kulanda kukangama ngolo na Yezu mpi na kutambula kaka na kieleka. Yoane vandaka kudiyangisa mingi sambu na bupusi ya mbi yina balongi ya luvunu vandaka na yo na mabundu. (1 Yoa. 2:18, 19, 26) Balongi yai ya luvunu vandaka kutuba nde bo zaba Nzambi kansi bo vandaka ve kuzitisa bansiku ya Yehowa. w20.07 20 § 1-3

Beto ke kwikilaka na nsangu yina beto ke samunaka yo yina beto ke vandaka na nzala ya ngolo ya kusonga yo mpi bantu mingi kibeni kana mpila kele. Beto ke kwikilaka na balusilu ya Ndinga ya Nzambi. (Nk. 119:42; Yez. 40:8) Bubu yai, beto ke mona kulungana ya bambikudulu ya Biblia. Beto ke monaka mutindu bantu ke kuma ti luzingu ya mbote ntangu bo ke yantika kusadila bandongisila ya Biblia. Mambu yai ke ndimisa beto kibeni nde bantu yonso kele na mfunu ya kuwa nsangu ya mbote ya Kimfumu. Beto ke kwikilaka mpi na Yehowa, Nto ya nsangu yina beto ke samunaka. Beto ke kwikilaka mpi na Yezu yina Yehowa me tulaka Ntotila ya Kimfumu. Ata beto ke kutana ti mambu ya mpasi, Yehowa ta landa kutanina beto mpi kupesa beto ngolo. (Nk. 46:1-3) Diaka, beto ke kwikilaka nde Yezu ke twadisaka kisalu ya kusamuna banda na zulu mpi yandi ke sadilaka ngolo mpi kiyeka yina Yehowa me pesaka yandi. (Mat. 28:18-20) Lukwikilu ke pusaka beto na kundima nde Yehowa ta sakumuna bikesa na beto. w20.09 12 § 15-17

Bantangu ya nkaka bampangi-bankento lenda vanda na mfunu nde bampangi kukotila bo ntangu bo ke kutana ti diambu mosi ya mpasi. (Yez. 1:17) Mu mbandu, mpangi-nkento ya mufwidi to yina makwela me fwaka lenda vanda na mfunu nde muntu mosi kusadisa yandi na kusala mambu ya nkaka yina bakala na yandi vandaka kusala. Mpangi-nkento ya mununu lenda vanda na mfunu nde muntu mosi kusadisa yandi na kusolula ti minganga. To mpangi-nkento mosi ya mupasudi-nzila yina ke salaka kisalu ya nkaka na dibundu ya Yehowa lenda vanda na mfunu nde mpangi mosi kukotila yandi kana bampangi ya nkaka ke bokutila yandi sambu yandi ke samuna ve mingi bonso bapasudi-nzila ya nkaka. Beto tadila mbandu ya Yezu. Yezu vandaka kukotila nswalu bampangi-bankento kana bantu me bakisa bo ve. Mu mbandu, yandi kotilaka Maria ntangu Marta bokutilaka yandi. (Luka 10:38-42) Yandi kotilaka diaka Maria ntangu bantu ya nkaka yindulaka nde yandi me sala diambu ya mbi. (Mar. 14:3-9) Yezu bakisaka bangindu ya Maria mpi sikisaka yandi Nkutu yandi tubaka nde “na bisika yonso yina bo ta samuna nsangu ya mbote na nsi-ntoto ya mvimba,” bo ta tubila mpi diambu ya mbote yina Maria salaka. w20.09 24 § 15-16

Ngungudi ya mbote vandaka kuzaba nde mameme ya nkaka lenda vila. Yo yina kana dimeme me vila, yandi vandaka ve kubula yo. Beto tadila mbandu yina Yehowa pesaka ntangu yandi sadisaka bansadi na yandi yina yambulaka kusadila yandi sambu na mwa ntangu. Profete Yonasi tinaka ntangu Yehowa pesaka yandi kisalu mosi. Ata mpidina, Yehowa bakaka ve nswalu lukanu ya kuyambula Yonasi. Sambu Yehowa kele Ngungudi ya mbote, yandi sadisaka Yonasi na kubaka diaka kikesa sambu na kusala mbote kisalu yina yandi pesaka Yonasi. (Yon. 2:7; 3:1, 2) Na nima, Nzambi sadilaka mwa-nti sambu na kusadisa Yonasi na kubakisa nde Nzambi ke bakaka konso muntu na valere. (Yon. 4:10, 11) Inki dilongi beto ke baka? Bankuluntu fwete baka ve lukanu nswalu sambu na bampangi yina ke vukanaka diaka ve na balukutakanu. Kansi, bo ta sala bikesa sambu na kubakisa bikuma yina me kumisa dimeme madidi na kimpeve. Ntangu dimeme ke vutukila Yehowa, bankuluntu ta landa kumonisila yandi zola mpi kutudila yandi dikebi. w20.06 20-21 § 10-12

Na nima ya kubwa ya union soviétique na 1991, bansadi ya Nzambi bakaka ‘lusadisu ya fioti,’ disongila bo zingaka na ngemba na nsungi mosi ya ntangu. Yo pesaka bo dibaku ya kusamuna kukonda boma mpi bansamuni kumaka mingi na bansi yina union soviétique vandaka kuyala. Na nima ya bantangu, Russie mpi bansi yina ke pesaka yandi maboko kumaka ntotila ya nordi. Sambu luyalu kuvanda ntotila ya nordi to ya sudi, yo fwete lungisa mambu yai tatu: (1) yo fwete vanda ti bupusi ya ngolo na bansadi ya Nzambi, (2) yo fwete monisa na bisalu na yo nde yo kele mbeni ya Yehowa mpi ya bantu na yandi mpi (3) yo fwete vanda na kimbeni ya ngolo ti ntotila yina ya nkaka. Russie mpi bansi yina ke pesaka yandi maboko ke vandaka ti bupusi ya ngolo na bansadi ya Nzambi, bo me buyisaka kisalu ya kusamuna mpi ke bangikaka bampangi. Mambu yai ya bo ke sala ke monisa nde bo ke vweza Yehowa mpi bansadi na yandi. Diaka bo ke nwanina kimfumu ti ntotila ya sudi, disongidila luyalu ya Anglo-Amerika ya Ke Yalaka Ntoto ya Mvimba. w20.05 12-13 § 3-4

Sambu na kukumisa bantu balongoki, beto fwete longa mbote. Beto ke longaka mbala na mbala bantu mingi kibeni kieleka ya Biblia. Beto ke zolaka malongi ya Ndinga ya Nzambi yina beto ke longaka. Yo yina, beto lenda bwa na mutambu ya kutubila mingi mambu yango. Yo vanda beto ke twadisa Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi, Kulonguka ya Biblia ya Dibundu to beto ke longuka Biblia ti muntu, beto fwete tuba ve mingi. Sambu na kubika nde Biblia yo mosi kulonga muntu, nsamuni fwete sosa ve kutendula mambu yonso yina yandi me zaba na yina me tala verse mosi ya Biblia to diambu mosi buna. (Yoa. 16:12) Ntangu nge bakaka mbotika nge zabaka ve mambu yonso yina nge me zaba bubu yai. Mbala ya nkaka nge zabaka kaka malongi ya ntete-ntete ya Biblia. (Baeb. 6:1) Nge salaka bamvula mingi sambu na kuzaba mambu yonso yina nge ke zaba bubu yai. Yo yina, kusosa ve kulonga longoki mambu yonso yina nge ke zaba na mbala mosi. w20.10 14-15 § 2-4

Yehowa poninaka Yezu bibuti ya mbote kibeni. (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) Mambu ya mbote yina Maria tubaka, yina kele na Biblia, ke monisa nde yandi vandaka kuzola mingi Yehowa mpi Ndinga na yandi. (Luka 1:46-55) Bulemfu ya Yozefi na lutwadisu ya Yehowa monisaka nde yandi vandaka kuzola Yehowa mpi yandi vandaka kuzola kusepedisa Yehowa. (Mat. 1:24) Yehowa zolaka ve nde Yezu kubutuka na dibuta ya bamvwama. Dikabu yina Yozefi ti Maria pesaka na nima ya lubutuku ya Yezu monisaka nde bo vandaka bansukami. (Luka 2:24) Yo ke monana mpi nde bo vandaka ve ti mbongo mpi bima mingi, mingi-mingi ntangu dibuta na bo kumaka ti bana mingi, kiteso ya nsambwadi. (Mat. 13:55, 56) Yehowa taninaka ve Yezu na bampasi yonso yina yandi kutanaka ti yo. (Mat. 2:13-15) Mu mbandu, na luyantiku bantu ya nkaka ya dibuta na bo vandaka ve kukwikila nde yandi kele Mesia. (Mar. 3:21; Yoa. 7:5) Yo ke monana nde Yozefi, tata yina sansaka Yezu fwaka ntangu Yezu vandaka leke. w20.10 26-27 § 4-6

Bantangu ya nkaka nge lenda kudiwa nge mosi mpi kumona nde nge kele ve ata ti muntu yina lenda sadisa nge na mpasi yina nge ke kutana ti yo. Bantu mingi ke kudiwaka mpi mutindu yina, ata bantu yina kele ti kinduku ya ngolo ti Yehowa. (1 Bant. 19:14) Kana nge ke kudiwa mutindu yina, yibuka lusilu yai ya Yehowa: “Mono ta bikisa nge ve ata fioti mpi mono ta yambula nge ve ata fioti.” Yo yina nge lenda tuba ti kikesa yonso nde: “Yehowa kele nsadisi na mono; mono ta wa boma ve.” (Baeb. 13:5, 6) Ntumwa Polo sonikilaka Bakristu ya Yudea mambu yai na mvu 61 ya ntangu na beto. Yo ke yibusa beto mambu yina muyimbi-bankunga tubaka na Nkunga 118:5-7. Ntumwa Polo zabaka nde Yehowa vandaka Nsadisi na yandi sambu Yehowa sadisaka yandi dezia mbala mingi. Mu mbandu, bamvula kuluta zole na ntwala nde Polo kusonikila Bakristu ya Ebreo mukanda, yandi kutanaka ti kigonsa ya mupepe ya ngolo na nzadi-mungwa ntangu yandi vandaka kusala nzietelo. (Bis. 27:4, 15, 20) Na nzietelo yina mpi na bamvula ya ntwala, Yehowa sadisaka yandi na mitindu mingi. w20.11 12 § 1-2

Sambu na nki yo kele kukonda mayele na kulanda kuyindula nde luzingu ya bilumbu me luta vandaka mbote kuluta ya bubu? Sambu yo ta pusa beto na kuyindula kaka mambu ya mbote yina beto kutanaka ti yo. Beto tadila mbandu ya bantu ya Izraele. Ntangu bo basikaka na Ezipte, bo vilaka nswalu luzingu ya mpasi yina bo vandaka ti yo kuna. Kansi bo tulaka dikebi kaka na madia ya mbote yina bo vandaka kudia na Ezipte. Bo tubaka nde: “Beto ke yibuka kibeni mbisi ya masa yina beto vandaka kudia ya ofele na Ezipte, ti bakonkombre, bapasteki, bapwaro, matungulu, mpi ayi!” (Kut. 11:5) Keti madia yina vandaka kibeni “ya ofele”? Ve. Bantu ya Izraele niokwamaka ngolo mpi bo vandaka bampika na Ezipte. (Kub. 1:13, 14; 3:6-9) Kansi bo vilaka bampasi yina yonso. Bo tulaka dikebi kaka na madia ya mbote yina bo vandaka kudia na kisika ya kutula dikebi na mambu ya mbote yina Yehowa vandaka kusadila bo. Yehowa sepelaka ve ti kikalulu na bo yina.—Kut. 11:10. w20.11 25 § 5-6

Bantangu ya nkaka, beto lenda kudiyangisa sambu beto ke zaba nde luzingu kele nkufi mpi yo “me fulukaka na bampasi.” (Yobi 14:1) Yo yina bantangu ya nkaka yo lenda lembisa beto nitu. Bansadi mingi ya Yehowa ya ntangu ya ntama, lembaka mpi nitu. Bankaka nkutu lombaka nde bo fwa. (1 Bant. 19:2-4; Yobi 3:1-3, 11; 7:15, 16) Kansi bo tudilaka Yehowa Nzambi ntima mpi mbala na mbala, yandi lembikaka bo mpi pesaka bo kikesa. Bo me sonikaka masolo na bo na Biblia sambu yo pesa beto kikesa mpi yo longa beto. (Bar. 15:4) Beto tadila mbandu ya Yozefi mwana ya Yakobi. Yozefi yina tata na yandi vandaka kuzola mingi kumaka mpika na Ezipte na nzo ya mfumu yina vandaka kusambila ve Yehowa. (Kuy. 37:3, 4, 21-28; 39:1) Na nima, nkento ya Potifare kusilaka Yozefi nde yandi sosaka kuladisa yandi na kingolo-ngolo. Potifare zikisaka ve mambu yango sambu na kuzaba kana yo vandaka kieleka. Yandi tulaka Yozefi na boloko mpi bo kangaka yandi bansinga. (Kuy. 39:14-20; Nk. 105:17, 18) Ntembe kele ve nde mambu yai lembisaka Yozefi nitu. w20.12 16-17 § 1-4

Yai kele diambu ya ntete yina Yezu songaka beto na kutubila ntangu beto ke samba. Mambu yina Yezu tubaka ke tendula nki? Kusantisa kima mosi ke tendula kukumisa yo bunkete, mpembe mpi kutula yo ve mvindu. Bantu ya nkaka lenda kudiyula nde: Keti ‘zina ya Yehowa ke vandaka ve dezia bunkete, mpembe mpi ya kukonda mvindu?’ Sambu na kusadisa bo na kubakisa mambu mbote, beto fwete zaba ntete, zina ke tendulaka nki. Zina kele ve kaka bisono yina bo me vukisa mpi ke sonika na mukanda to ke binga. Biblia ke tuba nde:“Zina ya mbote kele mbote kuluta kimvwama mingi.” (Bing. 22:1; Lon. 7:1) Sambu na nki zina me luta bimvwama na mbalu? Sambu yo ke monisaka lukumu ya muntu, mutindu bantu ya nkaka ke tadilaka munkwa-zina yina. Yo yina mutindu bantu ke sonikaka zina ya muntu to ke bingaka yo kele ve mfunu mingi, kima ya mfunu kele munkwa-zina mpi mambu yina bantu ke yindulaka ntangu bo ke wa zina yango. Ntangu bantu ke tubaka mambu ya luvunu sambu na Yehowa, bo ke bebisaka lukumu na yandi mpi ke pusaka bantu na kumona nde yandi kele mbi. w20.06 3 § 5-7

Kana beto ke kudiyangisa mingi sambu na bampasi yina beto ke kutana ti yo, yo lenda sala nde beto kuma kuyindula kaka bampasi yango. Mu mbandu, beto lenda kudiyangisa nde beto ta zwa ve mbongo ya me fwana sambu na kusumba bima yina beto kele ti yo mfunu to nde beto lenda bela mpi kukuka ve kusala kisalu to nkutu nde kisalu na beto lenda fwa. Beto lenda kudiyangisa mpi nde beto ta fwa nsiku ya Nzambi kana beto me kutana ti mpukumuna. Kubika fioti Satana ta pusa bantu na yandi na kunwanisa bansadi ya Nzambi, yo yina beto lenda kudiyangisa sambu na mambu yina beto ta sala ntangu bo ta nwanisa beto. Beto lenda kudiyula nde: ‘Keti yo kele mbi na kudiyangisa sambu na mambu yai?’ Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Beno bika kudiyangisa.” (Mat. 6:25) Keti Yezu zolaka kutuba nde beto fwete kudiyangisa ve ata fioti? Ve, yo ke tendula ve mpidina. Nkutu bansadi ya nkaka ya kwikama ya Yehowa ya ntangu ya ntama vandaka ti basusi kansi Yehowa landaka kuzola bo. (1 Bant. 19:4) Yezu tubaka mambu yina sambu na kupesa beto kikesa. Yandi zolaka ve nde beto kudiyangisa mingi sambu na bima ya kinsuni, sambu yo ta kanga beto nzila ya kusadila Yehowa. w21.01 3 § 4-5

Yehowa ti Yezu ke talaka mutindu bakala ke sadilaka kiyeka yina bo me pesaka yandi mpi mutindu yandi ke sadilaka bantu ya dibuta na yandi mambu. (1 Pie. 3:7) Sambu Yehowa kele Mfumu ya dibuta na yandi na zulu mpi na ntoto, yandi kele ti kiyeka ya kutudila bana na yandi bansiku mpi ya kulomba bo na kuzitisa bansiku yango. (Yez. 33:22) Sambu Yezu kele Mfumu ya dibundu, yandi kele mpi ti kiyeka ya kutudila beto bansiku mpi kulomba nde beto zitisa bansiku yango. (Bag. 6:2; Bakol. 1:18-20) Bonso Yehowa mpi Yezu, mfumu ya dibuta kele ti kiyeka ya kutula bansiku sambu na bantu ya dibuta na yandi. (Bar. 7:2; Baef. 6:4) Kansi kiyeka na yandi kele ti bandilu. Mu mbandu, bansiku yina yandi ke tula fwete wakana ti Ndinga ya Nzambi. (Bing. 3:5, 6) Yandi kele mpi ve ti kiyeka ya kutudila bantu yina kele ve bantu ya dibuta na yandi bansiku. (Bar. 14:4) Diaka, kana bana na yandi me yela mpi me katuka na nzo, bo fwete landa kuzitisa yandi kansi bo ta vanda diaka ve na nsi ya kiyeka na yandi.—Mat. 19:5. w21.02 2-3 § 3-5

Mfumu ya dibuta fwete lungisa bampusa ya bantu ya dibuta na yandi sambu na kumonisa nde yandi ke zolaka bo. Kansi yandi fwete vila ve nde bima ya kinsuni ta lungisa ve bampusa ya kimpeve ya bantu ya dibuta na yandi. (Mat. 5:3) Ntangu Yezu vandaka kufwa na nti ya mpasi, yandi lombaka bantu ya nkaka na kulanda kutanina Maria. Ata ntangu Yezu vandaka kuwa mpasi ya ngolo, yandi songaka ntumwa Yoane na kusadisa Maria. (Yoa. 19:26, 27) Mfumu ya dibuta lenda vanda ti mikumba mingi. Mu mbandu, yandi fwete sala yonso sambu na kuvanda ti bikalulu ya mbote na kisalu sambu na kupesa Yehowa lukumu. (Baef. 6:5, 6; Tito 2:9, 10) Yandi lenda vanda mpi ti mikumba mingi na dibundu; mu mbandu yandi lenda vanda nkuluntu to yandi ke twadisaka kisalu ya kusamuna. Yo kele mpi mfunu nde yandi longuka Biblia mbala na mbala ti nkento na yandi mpi bana na yandi. Bo ta sepela mingi na bikesa yina yandi ke sala sambu na kulungisa bampusa na bo ya kinsuni mpi ya kimpeve.—Baef. 5:28, 29; 6:4. w21.01 12 § 15, 17

Ndinga ya Nzambi ke tubilaka mambu yina nkento ya me fwana ke salaka. Mu mbandu, yo ke tubaka nde nkento ya me fwana ke twadisaka bisalu ya nzo na yandi, ke sumbaka mpi ke tekaka ntoto mpi ke salaka mumbongo. (Bing. 31:15, 16, 18) Yandi kele ve mpika, mpi yandi kele ti nswa ya kupesa ngindu na yandi. Bakala na yandi ke tudilaka yandi ntima mpi ke widikilaka bangindu na yandi. (Bing. 31:11, 26) Kana bakala ke sadila nkento na yandi mambu na luzitu yonso, nkento ta vanda na kiese ya kulemfukila yandi. Ata Yezu salaka mambu ya nene, yandi ke kudimonaka ve mpamba sambu yandi ke lemfukilaka Yehowa. (1 Bak. 15:28; Bafil. 2:5, 6) Mutindu mosi mpi nkento ya me fwana, yina ke landa mbandu ya Yezu, ta kudimona ve mpamba sambu yandi ke lemfukila bakala na yandi. Yandi ke lemfukilaka bakala na yandi ntete-ntete sambu yandi ke zolaka Yehowa mpi ke zitisaka yandi. Nkento ya bulemfu ta lemfukila ve bakala na yandi kana bakala ke lomba yandi na kufwa minsiku ya Biblia. w21.02 11 § 14-15; 12 § 19

Zola sambu na Nzambi ke sadisaka ntangu yonso bansadi ya Yehowa na kukanga ntima na bambangika. Mu mbandu ntangu tribinale ya nene ya Bayuda songaka bantumwa na kusamuna diaka ve, zola sambu na Nzambi pusaka bo na ‘kulemfukila Nzambi bonso mfumu na kisika ya kulemfukila bantu.’ (Bis. 5:29; 1 Yoa. 5:3) Zola ya ngolo sambu na Nzambi ke sadisa mpi bampangi na beto yina bamfumu ya nku ya baluyalu ke niokula sambu bo kele ya kwikama na Yehowa. Ntangu bantu ya nsi-ntoto ke mengaka beto, beto ke lembaka ve nitu kansi beto ke vandaka na kiese. (Bis. 5:41; Bar. 5:4, 5) Ntangu bantu ya dibuta na beto ke bangika beto yo lenda vanda mpasi mingi na kukanga ntima. Ntangu bo ke mona nde beto me yantika kulonguka mambu ya me tala Yehowa, bantu ya nkaka ya dibuta na beto lenda yindula nde beto me vila nzila. Bankaka lenda yindula nde beto me bela kilawu. (Tala mpi Marko 3:21.) Nkutu bo lenda bangika beto ngolo kibeni. Mambu yai fwete yitukisa beto ve. Sambu Yezu tubaka nde: “Bambeni ya muntu ta vanda bantu ya nzo na yandi mosi.”—Mat. 10:36. w21.03 21 § 6-7

Landa na dikebi yonso ntangu mpangi ya nge ke samuna ti yandi ke twadisa kulonguka ya Biblia. Yo ta sadisa nge na kusadisa yandi na ntangu ya me fwana. Ya kieleka, nge fwete yindula ntete na ntwala ya kutuba. Mu mbandu, nge fwete tuba ve mingi, nge fwete zenga ve yandi bangindu mpi kukotisa ve disolo ya nkaka. Kansi nge lenda pesa komantere mpi mbandu ya nkufi, to nge lenda yula ngiufula ya nkufi sambu na kusadisa longoki na kubakisa mbote mambu yina yandi ke longuka. Bantangu ya nkaka, nge lenda mona nde yo kele ve mfunu nde nge tuba mambu mingi na disolo yina beno ke longuka. Kansi kana nge sikisa longoki mpi nge monisa nde nge ke tudila yandi dikebi, yo ta sadisa yandi na kuyela. Tela longoki ya Biblia mambu yina nge me kutanaka ti yo. Kana mpila kele, tela longoki na bunkufi mutindu nge longukaka kieleka, mutindu nge nungaka diambu mosi ya mpasi to mutindu Yehowa me sadisaka nge. (Nk. 78:4, 7) Mambu yina nge ta songa longoki, lenda sadisa yandi mingi kibeni. Yo lenda kumisa lukwikilu na yandi ngolo mpi kusadisa yandi na kuyela mpi na kubaka mbotika. w21.03 10 § 9-10

Nani kibeni ke sadisaka sambu kisalu na beto ya kusamuna kubuta mbuma ya mbote? Polo pesaka mvutu na ngiufula yai ntangu yandi sonikaka mambu yai sambu na bampangi ya dibundu ya Korinto: “Mono kunaka, Apolo losaka masa kansi Nzambi muntu vandaka kuyedisa yo, yo yina, muntu yina kele mfunu kele ve muntu yina ke kunaka to muntu yina ke losaka masa, kansi Nzambi yina ke yedisaka yo.” (1 Bak. 3:6, 7) Bonso Polo, beto fwete pesa Yehowa lukumu ntangu yonso sambu na mbuma ya mbote yina kisalu na beto ya kusamuna ke buta. Inki mutindu beto lenda monisa ntonda sambu na dibaku ya “kusala kumosi” ti Nzambi, Kristu mpi bawanzio? (2 Bak. 6:1) Beto lenda sala yo kana beto ke sosa ti kikesa yonso mabaku ya kulonga bantu nsangu ya mbote. Beto fwete suka kaka ve na kukuna bankeni ya kieleka kansi beto fwete losila yo mpi masa. Kana muntu mosi me monisa mpusa, beto fwete sala ngolo na kuvutukila yandi sambu beto banda kulonguka Biblia. Beto ke vandaka na kiese ntangu beto ke monaka Yehowa ke sadisa longoki ya Biblia na kusoba mutindu na yandi ya kuyindula mpi bampusa na yandi. w20.05 30 § 14, 16-18