Février

Yehowa ke zolaka nde bansadi na yandi yonso kuvanda na kiese. Yandi kele pene-pene ya konso muntu na kati na beto mpi yandi ke monaka beto ntangu beto ke kutanaka ti mambu yina ke lembisaka beto nitu. (Nk. 145:18, 19) Beto tadila mutindu Yehowa tudilaka profete Eliya dikebi. Profete Eliya zingaka na nsungi mosi ya mpasi na Izraele. Bantu vandaka kuniokula ngolo bansadi ya Yehowa mpi bambeni ya Nzambi yina monanaka bonso nde bo vandaka ngolo mingi teleminaka Eliya. (1 Bant. 19:1, 2) Yo lenda vanda nde Eliya waka mpasi sambu yandi vandaka kuyindula nde yandi mosi mpamba muntu vandaka kusadila Yehowa. (1 Bant. 19:10) Nzambi sadisaka profete Eliya kukonda kusukinina. Yehowa tindaka wanzio sambu na kupesa Eliya kikesa mpi kusonga yandi nde yandi vandaka ve yandi mosi sambu bantu ya nkaka mpi na Izraele vandaka kusadila Yehowa. (1 Bant. 19:5, 18) Yezu songaka balongoki na yandi nde bo ta zwa dibuta ya nene ya kimpeve. (Mar. 10:29, 30) Yehowa, Tata ya dibuta na beto ya kimpeve ke tuba nde yandi ta sadisa bantu yina ke zola kusadila yandi.—Nk. 9:10. w21.06 8-9 § 3-4

Bantu mingi ke buyaka beto sambu beto ke sadilaka Biblia sambu na kumonisa bantu malongi ya luvunu yina mabundu ya nkaka ke longaka. Bamfumu ya mabundu ke longaka bantu na bo nde Nzambi ke pesaka bantu ya mbi ndola na bilungi. Bo ke sadilaka mambu yai ya luvunu sambu na kuyala bantu. Bansadi ya Yehowa yina ke sadilaka Nzambi ya zola ke sadisaka bantu na kubakisa nde malongi yai kele ya luvunu. Bamfumu ya mabundu ke longaka mpi nde moyo ke fwaka ve. Beto ke sadisaka bantu na kubakisa nde dilongi yai kele ve na Biblia. Kana yo vandaka ya masonga bantu zolaka ve kuvanda ti mfunu ya lufutumuku. Mabundu mingi me longaka nde Nzambi me yidikaka mambu yina ta kumina beto to yina beto ta sala. Kansi beto ke longaka nde muntu yandi mosi kele ti nswa ya kupona kana yandi ta sadila Nzambi to ve. Inki bamfumu ya mabundu ke salaka ntangu beto ke monisaka nde malongi yina bo ke longaka kele ya luvunu? Mbala mingi bo ke waka makasi. Kana beto ke zola kieleka, beto fwete ndima mambu yina Nzambi ke tubaka. (Yoa. 8:45, 46) Beto fwete vanda ve bonso Satana Diabulu, beto fwete buya ve kieleka. Beto fwete sala ve konso diambu yina ke wakana ve ti balukwikilu na beto. (Yoa. 8:44) Nzambi ke zolaka nde bansadi na yandi ‘kumenga mambu ya mbi mpi bo kangama na mambu ya mbote’ bonso Yezu.—Bar. 12:9; Baeb. 1:9. w21.05 10 § 10-11

Inki beto ta sala kana beto me bakisa nde beto me kuma lulendo to bwimi? Beto fwete soba. Ntumwa Polo tubaka nde bantu yina “Satana me kangaka ya moyo” lenda tina na mitambu na yandi. (2 Tim. 2:26) Beto fwete vila ve nde Yehowa kele ngolo kuluta Satana. Yo yina, kana beto ke ndima lusadisu ya Yehowa, beto lenda tina konso mutambu yina Diabulu ke tudila beto. Ya kieleka, beto fwete kuma ve lulendo to bwimi mpi beto fwete tina mitambu yonso ya Satana. Beto ta sala yo kaka kana Nzambi kusadisa beto. Yo yina, beto fwete lomba Yehowa na kusadisa beto sambu beto tadila mbote-mbote mabanza mpi bisalu na beto. (Nk. 139:23, 24) Beto fwete sala yonso sambu beto kuma ve lulendo mpi beto kuma ve ti nzala ya ngolo ya kuvanda ti bima mingi. Banda bamvula mingi, Satana ke vandaka muzombi ya nene. Kansi, ntama mingi ve bo ta kanga yandi mpi bo ta fwa yandi. (Kus. 20:1-3, 10) Beto ke vingila kibeni kilumbu yango. Na ntwala nde kilumbu yina kulunga, beto fwete landa kutina mitambu ya Diabulu. Beto fwete sala ngolo sambu beto kuma ve lulendo mpi beto kuma ve ti nzala ya ngolo ya kuvanda ti bima mingi. Beto fwete ‘vanda bambeni ya Diabulu, ebuna yandi ta tina ntama ti beto.’ w21.06 19 § 15-17

Yehowa ke sepelaka kana muntu me ndima kulonguka Biblia mpi kana muntu yango ke songa bantu ya nkaka mambu yina yandi ke longuka. (Bing. 23:15, 16) Ntembe kele ve nde Yehowa ke waka kiese mingi ntangu yandi ke monaka mutindu beto ke samuna mpi ke longa bantu na kikesa yonso bubu yai. Mu mbandu, na mvula ya kisalu 2020, beto longukaka Biblia ti bantu 7 705 765 mpi beto sadisaka bantu 241 994 na kudipesa na Yehowa mpi na kubaka mbotika ata maladi ya Coronavirus vandaka na ntoto ya mvimba. Balongoki yai ya mpa mpi na ture na bo, bo ta longuka Biblia ti bantu mingi mpi bo ta sadisa bo na kukuma balongoki. (Luka 6:40) Ya kieleka, Yehowa ke sepelaka ntangu beto ke kumisaka bantu balongoki. Kisalu ya kukumisa bantu balongoki ke vandaka ve kisalu ya pete kansi Yehowa ta sadisa beto na kulonga bantu sambu bo zola yandi. Beto lenda baka lukanu ya kulonguka Biblia ata ti muntu mosi. Kana beto ke lomba konso muntu yina beto ke kutana ti yandi na kisalu ya kusamuna na kulonguka Biblia ti beto, mambu yina ta salama lenda yitukisa beto. w21.07 6-7 § 14-16

Ntotila Davidi pesaka makabu ya me fwana na bimvwama na yandi sambu na kupesa maboko na kisalu ya kutunga tempelo. (1 Bans. 22:11-16) Kana beto kele diaka ve ti ngolo ya kusala bisalu ya kutunga na dibundu ya Yehowa, beto lenda landa kupesa maboko na bisalu yina ntangu beto ke pesa makabu na kutadila bima yina beto kele ti yo. Beto lenda sadisa baleke na kubaka mambote na mambu mingi yina beto me longukaka Ntumwa Polo mpi monisaka kikalulu ya kukaba. Yandi bingaka Timoteo sambu bo sala ti yandi kisalu ya kimisionere mpi yandi monisaka kikalulu ya kukaba ntangu yandi songaka leke Timoteo bametode ya kusamuna mpi ya kulonga nsangu ya mbote. (Bis. 16:1-3) Formasio yina Polo pesaka Timoteo sadisaka yandi na kulonga nsangu ya mbote. (1 Bak. 4:17) Timoteo mpi na ture na yandi sadilaka bametode yina Polo songaka yandi sambu na kupesa bantu ya nkaka formasio. w21.09 12 § 14-15

Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya Apolo mpi ya ntumwa Polo? Bo zabaka Masonuku mbote bo zole. Bo zole zabanaka mbote mpi bo vandaka balongi ya mbote. Bo zole kumisaka bantu mingi balongoki. Kansi bo vandaka ve kuwilana kimpala. (Bis. 18:24) Yo yina ntangu Apolo katukaka na Korinto, Polo bondilaka yandi na kuvutuka na Korinto. (1 Bak. 16:12) Apolo sadilaka mayele na yandi na mutindu ya mbote. Yandi sadilaka yo sambu na kulonga nsangu ya mbote mpi sambu na kupesa bampangi kikesa. Apolo vandaka muntu ya kudikulumusa. Mu mbandu, ntangu Akilasi ti Prisila “tendudilaka yandi nzila ya Nzambi mbote-mbote kibeni,” ata verse mosi ve ke monisa nde Apolo waka makasi. (Bis. 18:24-28) Ntumwa Polo zabaka mbote kisalu ya mbote yina Apolo vandaka kusala. Kansi Polo kudiyangisaka ve nde bantu ta yindula nde Apolo me luta yandi. Kana beto tanga ndongisila yina yandi pesaka Bakristu ya Korinto, beto ta mona nde Polo vandaka muntu ya kudikulumusa mpi yandi vandaka ve makambu ngolo.—1 Bak. 3:4-6. w21.07 18-19 § 15-17

Adami ti Eva lemfukilaka ve Nzambi na luzolo yonso. Yo yina, yo lombaka nde bo vanda diaka ve na dibuta na yandi. Ebuna bana na bo? Na zola yonso, Yehowa yidikaka mambu sambu bana na bo yina ta lemfukila yandi kuvutuka na dibuta na yandi. sambu bana yina kuvutuka na dibuta na yandi, yandi pesaka kimenga ya Mwana na yandi mosi kaka ya kubutuka. (Yoa. 3:16) Kimenga ya Yezu me salaka nde Nzambi kundima nde bantu 144 000 yina ta landa kukangama na yandi kuvanda bana na yandi yina ta zinga na zulu. (Bar. 8:15-17; Kus. 14:1) Katula bo, bamilio ya bantu yina me kangamaka na Nzambi ke lemfukilaka yandi mpi ke salaka luzolo na yandi. Bo kele ti kivuvu ya kubikala mvula na mvula na dibuta na yandi na nima ya kumekama ya nsuka, na nsuka ya Luyalu ya Bamvula 1000. (Nk. 25:14; Bar. 8:20, 21) Bo ke bingaka dezia Yehowa yina salaka bo nde “Tata.” (Mat. 6:9) Bantu yina ta futumuka, ta vanda mpi ti dibaku ya kulonguka mambu yina Yehowa ta zola nde bo sala. Ebuna, bantu yina ta pona na kulemfukila yandi, ta kuma mpi bantu ya dibuta na yandi. w21.08 5 § 10-11

Ntumwa Polo vandaka ti mukumba ya kusamuna mpi bamvula mingi yandi vandaka kutadila mukumba na yandi yina ya kusamuna bonso kima mosi ya kuluta mfunu na kati ya mambu ya kuluta mfunu. Yandi longaka nsangu ya mbote “na meso ya bantu mpi nzo na nzo.” (Bis. 20:20) Yandi vandaka kusadila mabaku yonso sambu na kulonga nsangu ya mbote. Mu mbandu, ntangu yandi vandaka kuvingila banduku na yandi ya kisalu na Atene, yandi longaka kimvuka mosi ya bantu nsangu ya mbote mpi yo butaka mbuma ya mbote. (Bis. 17:16, 17, 34) Ata ntangu yandi vandaka ti “miniololo” na boloko, yandi vandaka kulonga bantu yina vandaka na lweka na yandi. (Bafil. 1:13, 14; Bis. 28:16-24) Polo vandaka kusadila mbote ntangu na yandi. Yandi vandaka kubingisa bampangi ya nkaka na kusamuna ti yandi. Mu mbandu na voyage na yandi ya ntete ya kimisionere, yandi kwendaka ti Marko; mpi na voyage na yandi ya zole, yandi kwendaka ti Timoteo. (Bis. 12:25; 16:1-4) Ntembe kele ve nde Polo salaka ngolo sambu na kulonga bampangi yina mutindu ya kuyidika dibundu, mutindu ya kusala kisalu ya kingungudi mpi mutindu ya kukuma balongi ya mbote.—1 Bak. 4:17. w22.03 27 § 5-6

Bantu ya nkaka ke ndimaka ve nde Nzambi muntu salaka bima yonso sambu bo ke tubaka nde bo ke kwikilaka kaka na mambu yina bo ke monaka. Kansi bo ke ndimaka bima ya nkaka yina bo ke monaka ve, mu mbandu mupepe sambu bo ke monaka mambu yina ke monisaka nde mupepe kele. Lukwikilu yina Biblia ke tubila ke tendula kundima “mambu ya kieleka ata yo ke monana ve.” (Baeb. 11:1) Yo ke bakaka ntangu mpi yo ke lombaka kusala bikesa sambu na kulonguka mambu yina ke monisa nde Nzambi muntu salaka bima yonso. Kansi bantu mingi ke zolaka ve kusala mutindu yina. Muntu yina ke longukaka ve mambu yina ke monisa nde Nzambi muntu salaka bima yonso lenda tuba nde Nzambi kele ve. Na nima ya kulonguka mambu yina ke monisa nde Nzambi muntu salaka bima yonso, bantu ya nkaka ya mayele me kumaka kundima nde Nzambi muntu salaka bima yonso. Bantu ya nkaka vandaka kutuba ntete nde Nzambi ve muntu salaka bima yonso sambu na iniversite bo ke longaka yo ve. Kansi ntangu yai bo me zabaka Yehowa mpi bo ke zolaka yandi. Ya kieleka, beto yonso fwete kumisa lukwikilu na beto ngolo na Nzambi ata bo me longaka beto nde yandi ve muntu salaka bima yonso. w21.08 14 § 1; 15-16 § 6-7

Yezu sadilaka mbandu ya mwana yina vilaka sambu na kusadisa beto na kubakisa nde Yehowa ke wilaka beto mawa sambu yandi ke zolaka beto mingi. Mwana yina katukaka na nzo mpi yandi “bebisaka bima na yandi na luzingu ya mansoni.” (Luka 15:13) Na nima, yandi balulaka ntima, yandi yambulaka luzingu ya mansoni, yandi kudikulumusaka mpi yandi vutukaka na nzo. Inki papa na yandi salaka? Yezu tubaka nde: “Ntangu [mwana] vandaka kaka mwa ntama, tata na yandi monaka yandi mpi waka mawa, ebuna yandi bakaka ntinu mpi yambaka yandi mpi pesaka yandi beze na mawete yonso.” Papa yina pesaka ve mwana na yandi nsoni. Kansi yandi wilaka mwana na yandi mawa, yandi lolulaka yandi mpi yandi yambaka yandi mbote na nzo. Mwana yina salaka disumu ya nene kansi papa na yandi lolulaka yandi sambu yandi balulaka ntima. Na mbandu yai, papa yina wilaka mwana na yandi mawa kele Yehowa. Yezu sadisaka beto na kubakisa nde Yehowa ke lolulaka na luzolo yonso bantu yina me sala masumu mpi me balula ntima na masonga yonso.—Luka 15:17-24. w21.10 8 § 4; 9 § 6

Bubu yai, bamfumu ya mabundu me salaka yonso sambu na kupusa bantu na kuyindula nde Nzambi kele ve ti zina. Bo me katulaka zina ya Nzambi na bambalula na bo ya Biblia mpi bo me buyisaka bantu na kusadila yo na banzo-nzambi na bo. Ya kieleka, Bambangi ya Yehowa mpamba bantu ke zitisaka zina ya Yehowa mpi ke pesaka yo lukumu ya me fwana. Beto ke songaka bantu mingi zina ya Nzambi kuluta mabundu yonso. Yo yina, beto ke salaka yonso sambu na kumonisa kibeni nde beto kele Bambangi ya Yehowa. (Yez. 43:10-12) Beto me basisaka Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa ya Masonuku ya Santu bakopi kuluta bamilio 240. Yo kele ti zina ya Nzambi na bisika yina bantu yina balulaka bambalula ya nkaka ya Biblia me katulaka yo. Beto ke basisaka mikanda yina ke tendulaka Biblia mpi ya ke sadilaka zina ya Yehowa na bandinga kuluta 1000. w21.10 20-21 § 9-10

Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke sadisaka bampangi na beto ya Bakristu yina ke niokwama. Yehowa songaka bantu ya Izraele nde yandi ta futa muntu yina ke kabila nsukami. (Kul. 15:10) Ya kieleka, konso ntangu yina beto ke sadisaka mpangi yina ke niokwama, Yehowa ke monaka nde beto ke pesa yandi makabu. (Bing. 19:17) Mu mbandu, ntangu Bakristu ya Filipi tindilaka Polo bima ntangu yandi vandaka na boloko, yandi bingaka yo nde “kimenga ya nsudi ya kitoko, yina Nzambi ke ndimaka mpi yina ke pesaka yandi kiese.” (Bafil. 4:18) Tala mbote-mbote na dibundu na beno mpi kudiyula nde: ‘Keti kele ti muntu yina mono lenda sadisa?’ Yehowa ke sepelaka ntangu yandi ke monaka beto ke sadila ntangu na beto, ngolo na beto, mayele na beto mpi bima na beto sambu na kusadisa bantu yina kele ti mfunu ya lusadisu. Yandi ke monaka nde yo kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila yandi. (Yak. 1:27) Kusambila Yehowa na mutindu ya mbote ke lombaka ntangu mpi bikesa. Kansi yo kele ve kizitu. (1 Yoa. 5:3) Sambu na nki? Sambu beto ke salaka yo sambu beto ke zolaka Yehowa mpi bampangi na beto. w22.03 24 § 14-15

Kana beto ke yindula bampasi yina bampangi na beto ke kutana ti yo, yo ta sadisa beto na kuwila bo mawa. Yo lenda vanda nde mpangi-nkento mosi ke bela maladi ya ngolo. Yandi ke bokutaka ve sambu na maladi yango kansi yandi ta sepela kana muntu mosi kusadisa yandi. Keti beto lenda sadisa yandi na kulambila yandi to kutudila yandi nzo bunkete? Mpangi mosi lenda vanda diaka ve ti kisalu. Beto lenda pesa yandi mwa mbongo mpi beto lenda songa yandi ve nde beto bantu me pesa yandi yo, sambu yo sadisa yandi tii ntangu yandi ta zwa kisalu ya nkaka. Beto fwete kinga ve nde bampangi kulomba beto lusadisu na ntwala nde beto sadisa bo. Bonso Yehowa, beto lenda sadisa bo na ntwala nde bo lomba beto lusadisu. Yandi ke nokisaka mvula kukonda nde beto lomba yandi yo. Beto yonso ke bakaka mambote ya mvula ata bayina ke pesaka ve mersi. Mutindu Yehowa ke pesaka beto bima yina beto ke vandaka na yo mfunu, yo ke monisaka nde yandi ke zolaka beto. Beto ke zolaka Yehowa mingi sambu yandi kele ntima-mbote mpi yandi ke kabaka. w21.09 22-23 § 12-13

Zola ya kwikama ya Nzambi ke pusaka yandi na kulolula. Kana Yehowa me bakisa nde muntu yina salaka disumu me balula ntima mpi me soba, zola na yandi ya kwikama ke pusaka yandi na kulolula muntu yina. Muyimbi-bankunga Davidi tubaka mambu yai sambu na Yehowa: “Yandi me sadila beto ve mambu na kutadila masumu na beto, yandi me vutudila beto mpi ve mambu yina me fwana na bifu na beto.” (Nk. 103:8-11) Davidi bakisaka mbote nde yo ke salaka mpasi mingi mpi mawa kana kansansa ya muntu ke yangisa yandi sambu yo kuminaka yandi mpi. Kansi yandi bakisaka mpi nde Yehowa kele “ya kuyilama na kulolula.” Inki ke pusaka Yehowa na kulolula? Mvutu kele na verse ya bubu.Ya kieleka, mutindu Davidi tubaka yo na kisambu, Yehowa ke lolulaka sambu zola na yandi ya kwikama kele mingi sambu na bantu yonso yina ke lombaka yandi pardo. Kana beto me wa mpasi sambu na disumu yina beto me sala, yo kele mbote. Sambu yo lenda pusa beto na kubalula ntima mpi na kuvutukila yo diaka ve. w21.11 5 § 11-12

Yehowa ke zolaka zina na yandi mpi yandi ke zolaka nde bantu yonso kuzitisa yo. (Yez. 42:8) Kansi kiteso ya bamvula 6 000 me luta, bo fingisaka zina na yandi. (Nk. 74:10, 18, 23) Yo yantikaka ntangu Diabulu (disongidila “Muntu ya ke Kusilaka bantu makambu”) tubaka nde Nzambi pesaka ve Adami mpi Eva kima mosi yina bo vandaka na yo mfunu. (Kuy. 3:1-5) Banda na ntangu yina tii bubu yai, bo ke kusilaka Yehowa makambu nde yandi ke pesaka ve bantu bima yina bo ke vandaka kibeni ti yo mfunu. Yezu kudiyangisaka mingi mutindu bo fingisaka zina ya Tata na yandi. Yehowa mpamba muntu kele ti nswa ya kuyala zulu mpi ntoto mpi yandi ke yalaka na mutindu ya mbote kibeni. (Kus. 4:11) Kansi, Diabulu me salaka yonso sambu na kupusa bawanzio mpi bantu na kuyindula nde Nzambi kele ve ti nswa ya kuyala. Kubika fioti, yandi ta monisa nde yandi mpamba muntu kele ti nswa ya kuyala ntangu Kimfumu na yandi ta tula kibeni ngemba mpi ta sala nde bantu kuzinga na lutaninu awa na ntoto. w21.07 9 § 5-6

Mfumu ya dibuta ke zolaka kupesa nkento na yandi ti bana na yandi madia ya me fwana, bilele mpi nzo. Keti nge kele ve ti mbongo? Kana mpidina, yo kele ntangu ya mpasi sambu na nge. Kansi yo kele ntangu ya mbote sambu na kukumisa lukwikilu na nge ngolo. Samba Yehowa mpi tanga mambu yina Yezu tubaka na Matayo 6:25-34 mpi yindula yo mingi. Yindula bambandu ya bilumbu na beto yina ke monisa nde Yehowa ke lungisaka bampusa ya bantu yina ke tulaka yandi na kisika ya ntete. (1 Bak. 15:58) Yo ta sadisa nge na kundima kibeni nde Tata na nge ya zulu ta sadisa nge mutindu yandi sadisaka bampangi yina kutanaka ti mambu ya mutindu mosi ti nge. Yandi ke zaba bima yina nge kele ti yo mfunu mpi yandi ke zaba mutindu ya kupesa nge yo. Kana nge ke mona mutindu Yehowa ke sadisa nge, lukwikilu na nge ta kuma ngolo mpi yo ta sadisa nge na kukanga ntima na bampasi ya ngolo na bilumbu ke kwisa. w21.11 20 § 3; 21 § 6

Bo niokulaka Bakristu mingi mpi Bakristu yango kutanaka ti bampasi ya mutindu na mutindu. Ata mpidina, bo landaka kusamuna mpi bo kangaka ntima na bampasi ya mutindu na mutindu ya kinunu sambu bo vandaka kukwikila na kimenga ya Yezu. Beto tadila mbandu ya ntumwa Yoane. Na kwikama yonso, yandi longaka kieleka ya me tala Kristu mpi kimenga na yandi. Yo ke monana nde yandi salaka yo na nsungi ya bamvula kuluta 60. Ntangu yandi kumaka ti bamvula kiteso ya 100, yo ke monana nde luyalu ya Roma vandaka kuyindula nde yandi vandaka kigonsa yo yina bo tulaka yandi na boloko na kisanga ya Patmosi. Sambu na nki? Sambu yandi “vandaka kutuba mambu ya Nzambi mpi kuta kimbangi sambu na Yezu.” (Kus. 1:9) Yo kele kibeni mbandu ya mbote ya lukwikilu mpi ya kukanga ntima! Yoane monisaka nde yandi vandaka kuzola Yezu mingi mpi kumonisa ntonda ya mingi sambu na kimenga ya Yezu na mambu yina yandi sonikaka. Yandi tubilaka kimenga ya Yezu to mambote na yo mbala kuluta 100. (1 Yoa. 2:2) Ya kieleka, Yoane monisaka kibeni ntonda ya mingi sambu na kimenga ya Yezu. w21.04 17 § 9-10

Yehowa songaka bansadi na yandi na kusadila bantu yina vandaka ti bifu na nitu mambu ya mbote. Mu mbandu, Yehowa songaka bo nde bo fwete singa ve kifwa-makutu. Kusinga ya verse yina ke tubila vandaka kutendula mpi kuniokula muntu to kutuba mambu ya mbi sambu na yandi. Kusala mutindu yina vandaka diambu ya mbi kibeni sambu na kifwa-makutu. Sambu yandi ta wa ve mambu ya mbi yina bo ke tuba sambu na yandi mpi yandi ta kuka ve kuvutula. Diaka, na Levi 19:14 Nzambi songaka bansadi na yandi nde bo fwete “tula ve sakuba na ntwala ya kifwa-meso.” Mukanda mosi ke tuba mambu yai sambu na bantu yina vandaka ti bifu na nitu: “Na Moyen-Orient, bantu vandaka kusadila bantu yina vandaka ti bifu na nitu mambu na nku yonso mpi bo vandaka kusadila bo mambu ya mbi.” Mbala ya nkaka bantu ya nku vandaka kutula kima mosi na ntwala ya kifwa-meso sambu yandi tutana ti yo mpi yandi wa mpasi to bo vandaka kusala yo sambu na kuseka yandi. Yo vandaka diambu ya nku kibeni. Nsiku yina kele na verse 14, sadisaka bansadi ya Yehowa na kubakisa nde bo fwete wila bantu yina vandaka ti bifu na nitu mawa. w21.12 8-9 § 3-4

Yakobi kudiyangisaka sambu yandi yindulaka nde mbala ya nkaka mpangi na yandi kangilaka yandi kimbeni. Yandi sambaka Yehowa mingi sambu na yo. Na nima, yandi tindilaka Ezau bima. (Kuy. 32:9-15) Nsuka-nsuka, ntangu Yakobi monaka Ezau, yandi salaka kima mosi yina monisaka nde yandi zitisaka Ezau. Yandi fukamaka na ntwala ya Ezau mbala mosi ve, mbala zole ve kansi mbala nsambwadi. Yakobi vandaka muntu ya kudikulumusa, yandi zitisaka Ezau mpi yandi tulaka ngemba ti yandi. (Kuy. 33:3, 4) Beto ke baka dilongi na mutindu Yakobi yilamaka sambu na kukutana ti mpangi na yandi mpi mambu yina yandi salaka ntangu yandi kutanaka ti mpangi na yandi Ezau. Ti kudikulumusa yonso, Yakobi lombaka Yehowa lusadisu. Yandi salaka yonso sambu na kutula ngemba ti mpangi na yandi mpi yo monisaka nde yandi sadilaka mambu yina yandi tubaka na kisambu. Ntangu Yakobi ti Ezau kutanaka, Yakobi swanaka ve ti Ezau sambu na kuzaba nani vandaka ti foti mpi nani vandaka ve ti foti. Lukanu ya Yakobi vandaka ya kutula ngemba ti mpangi na yandi. Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Yakobi?—Mat. 5:23, 24. w21.12 25 § 11-12

Mutindu nge ke zaba nde Yezu fwaka sambu na masumu na nge, nge lenda tuba nde: ‘Mono me fwana ve sambu na kubaka dikabu yai ya mfunu mingi.’ Sambu na nki nge lenda yindula mutindu yai? Ntima na beto lenda kusa beto mpi yo lenda pusa beto na kuyindula nde beto kele mfunu ve mpi nde ata muntu mosi ve ke zolaka beto. (1 Yoa. 3:19) Kana beto ke kudiwa mutindu yai, beto fwete vila ve nde “Nzambi kele nene kuluta bantima na beto.” Beto fwete ndima nde Tata na beto ya zulu ke landaka kuzola beto mpi yandi ke lolulaka beto. Beto fwete ndimisa mpi ntima na beto nde Yehowa ke zolaka beto. Sambu na kusala yo, beto fwete longuka Ndinga na yandi mbala na mbala, beto fwete samba yandi mbala na mbala mpi kuvukana mbala na mbala ti bansadi na yandi ya kwikama. Sambu na nki kusala mutindu yai kele mfunu mingi? Nge ta bakisa bikalulu ya mbote ya Yehowa. Nge ta bakisa nde yandi ke zolaka nge mingi. Kana nge ke yindulula Ndinga ya Nzambi konso kilumbu, yo ta sadisa nge na kusoba bangindu mpi banzala na nge ya mbi.—2 Tim. 3:16. w21.04 23-24 § 12-13

Sambu na kukuma ti lukwikilu ya ngolo, beto fwete zaba Nzambi mpi kusala mambu ya nkaka. Beto fwete yindula na mudindu mambu yina beto ke longuka. Beto tala mbandu ya muntu yina sonikaka Nkunga 77. Yandi vandaka kudiyangisa mingi sambu yandi vandaka kuyindula nde, yandi ti bantu ya Izraele, Yehowa vandaka kundima bo diaka ve. Basusi yina vandaka kusala nde yandi kuka ve kulala na mpimpa. (Verse 2-8) Inki yandi salaka? Yandi songaka Yehowa nde: “Mono ta yindulula kisalu na nge yonso mpi mono ta yindulula mitindu na nge ya kusala mambu.” (Verse 12) Ya kieleka, muntu yina sonikaka nkunga yai zabaka mbote mambu yina Yehowa sadilaka bantu na yandi na ntangu ya ntama. Kansi yandi vandaka kaka kudiyula nde: “Keti Nzambi me vila na kumonisa ntima ya mbote na yandi, to keti makasi na yandi me sala nde mawa na yandi kumana?” (Verse 9) Yandi yindululaka mambu yina Yehowa me salaka mpi mutindu Yehowa me wilaka bantu na yandi mawa na ntangu ya ntama. (Verse 11) Inki mambote yo natilaka yandi? Yandi ndimaka kibeni nde Yehowa ta yambula ve bantu na yandi. (Verse 15) w22.01 30-31 § 17-18

Inki mutindu Yehowa ke waka sambu na bansadi na yandi ya kwikama yina me fwaka? Yehowa kele ti nzala ya ngolo ya kumona bo diaka. (Yobi 14:15) Yehowa kele kibeni ti nzala ya ngolo ya kumona diaka nduku na yandi ya ngolo Abrahami. (Yak. 2:23) Yandi kele mpi ti nzala ya ngolo ya kumona diaka Moize yina yandi vandaka kusolula ti yandi “meso na meso.” (Kub. 33:11) Yandi ke vingila ti nzala ya ngolo ntangu yina yandi ta wa Davidi ti miyimbi-bankunga ya nkaka ta yimbila yandi bankunga sambu na kukumisa yandi. (Nk. 104:33) Ata banduku yai ya Yehowa me fwaka, yandi me vilaka bo ve. (Yez. 49:15) Yandi ke yibukaka mambu yonso ya kimuntu na bo. Yehowa ta futumuna bo mpi yandi ta wa diaka bisambu na bo ya masonga mpi yandi ta ndima nde bo sambila yandi. Kana muntu mosi yina nge vandaka kuzola me fwaka, mambu yai lenda lembika nge mpi kupesa nge kikesa. Ntangu bantu kolamaka na kilanga ya Edeni, Yehowa zabaka nde mambu ta landa kukuma mbi kuluta na ntwala nde yandi yidika yo. Yehowa ke mengaka mambu ya mbi, kukonda lunungu mpi mubulu ya ke salama bubu yai na nsi-ntoto. w21.07 10 § 11; 12 § 12

Kana beto ke zola bampangi, yo ta monisa mpi nde beto ke monisa ntonda sambu na kimenga ya Yezu. Sambu na nki? Sambu Yezu pesaka luzingu na yandi sambu na beto mpi sambu na bampangi na beto. Kana Yezu ndimaka kufwa sambu na bo, yo ke monisa pwelele nde yandi ke zolaka bo mingi kibeni. (1 Yoa. 3:16-18) Beto ke monisaka nde beto ke zolaka bampangi na mambu yina beto ke sadilaka bo. (Baef. 4:29, 31–5:2) Mu mbandu, beto ke sadisaka bo ntangu bo ke bela, ntangu bo ke kutana ti bampasi ya ngolo to ntangu bo me bwila bisumbula ya lugangu. Kansi, nki beto fwete sala kana mpangi mosi me sala to me tuba diambu mosi yina me pesa beto mpasi? Keti bantangu ya nkaka nge ke kangilaka mpangi mosi kimbeni na ntima sambu yandi me sadila nge diambu mosi ya mbi? (Levi 19:18) Kana yo kele mutindu yina, sadila ndongisila yai: “Beno landa kukanga-ntima na mambu ya bantu ya nkaka mpi beno landa kulolulana na ntima ya mvimba ata muntu mosi kele na makambu ti muntu ya nkaka. Mutindu Yehowa lolulaka beno na ntima ya mvimba, beno fwete sala mpi mutindu mosi.” (Bakol. 3:13) Kana beto ke lolula bampangi na beto ntangu yonso, beto ta monisa Tata na beto ya zulu nde beto ke monisaka kibeni ntonda sambu na kimenga ya Yezu. Inki mutindu beto lenda landa kumonisa ntonda ya mingi sambu na dikabu yina Nzambi me pesaka beto? w21.04 18 § 12-13

Yo lenda vanda nde beto ke salaka ngolo na kisalu ya Yehowa mpi beto ke sadisaka bantu mingi na kuyela na kimpeve mpi na kubaka mbotika. Kansi beto ke zabaka nde mambu yonso yina beto ke salaka mbote, beto ke salaka yo kaka sambu Yehowa ke sadisaka beto. Mbandu ya Apolo mpi ya ntumwa Polo me longa beto nde kana beto kele ti mikumba mingi na dibundu, beto fwete sala mpi ngolo sambu na kutula ngemba. Kana bampangi yina kele ti mikumba ke pesa bandongisila yina ke katuka na Ndinga ya Nzambi mpi ke tula ve dikebi na bo mosi kansi na Kristu Yezu yina kele mbandu na beto, dibundu ta vanda na ngemba mpi na bumosi. (1 Bak. 4:6, 7) Beto yonso kele ti mayele yina Nzambi me pesaka beto. Beto lenda yindula nde mambu yina beto ke sala na dibundu kele mfunu mingi ve. Mambu ya fioti yina beto ke sala sambu dibundu kuvanda na bumosi, kele bonso babriki ya fioti-fioti yina bo ke sadilaka ntangu bo ke tungaka nzo. Beto yonso fwete sala ngolo sambu na kuvanda ve ti mpeve ya kutesana ti bampangi. Beto fwete sala yonso sambu dibundu kuvanda na ngemba mpi na bumosi.—Baef. 4:3. w21.07 19 § 18-19

Ndima kibeni nde nge ta mona diaka bantu yina nge vandaka kuzola mingi yina me fwaka. Mansanga yina Yezu basisaka ntangu yandi vandaka kupesa banduku na yandi kikesa sambu bo vandaka na mpasi ya ngolo, ke monisa kibeni nde yandi kele ti mpusa ya ngolo ya kufutumuna bantu yina me fwaka. (Yoa. 11:35) Pesa bantu yina kele na mawa kikesa. Yezu dilaka ti Marta mpi Maria, yandi widikilaka bo mpi yandi pesaka bo kikesa. (Yoa. 11:25-27) Beto lenda sala mpi mutindu mosi sambu na bantu yina kele na mawa. Mpangi Dan kele nkuluntu, yandi ke zingaka na Australie mpi yandi ke tuba nde: “Ntangu nkento na mono fwaka, mono vandaka ti mfunu ya lusadisu. Bampangi mingi ya bankwelani vandaka kuwidikila mono ntangu yonso. Bo bikaka nde mono basisa mawa na mono mpi bo vandaka kudiyangisa ve ntangu mono vandaka kudila. Bo vandaka kusadisa mono mpi na bisalu ya nkaka. Mu mbandu, kuyobisa kamio, kusumba bima mpi kulambila mono ntangu mono vandaka kukuka ve kusala bisalu yina. Mbala mingi bo vandaka kusamba mpi ti mono. Bo monisaka kibeni nde bo vandaka banduku ya kieleka mpi bampangi yina me ‘butukaka sambu na bantangu ya mpasi.’”—Bing. 17:17. w22.01 16 § 8-9

Yehowa ke zolaka mambote na beto. (Bing. 4:20-22) Ntangu yandi ke pesaka beto bandongisila na nzila ya Ndinga na yandi, ya mukanda mosi ya ke tendulaka Biblia to na nzila ya mpangi mosi ya kuyela na kimpeve, yandi ke monisaka nde yandi ke zolaka beto. (Baeb. 12:9, 10) Tula dikebi na ndongisila kansi ve na mutindu bo me pesa nge ndongisila yango. Bantangu ya nkaka, beto lenda yindula nde bo pesaka beto ve ndongisila na mutindu ya mbote. Ya kieleka, konso muntu yina ke pesa ndongisila fwete sala yonso sambu na kupesa yo na mutindu ya mbote sambu muntu yina yandi ke pesa ndongisila kundima yo. (Bag. 6:1) Kansi kana bo ke pesa beto ndongisila, beto fwete tula dikebi na ndongisila yango, ata kana beto ke yindula nde yo lombaka nde bo pesa beto yo na mutindu ya mbote. Beto lenda kudiyula nde: ‘Ata mono me sepela ve ti mutindu bo pesaka mono ndongisila, keti mambu yina bo tubaka kele ve kieleka? Keti mono lenda vila bifu ya muntu yina pesaka mono ndongisila mpi kubaka mambote ya ndongisila yango?’ Yo ta vanda mbote kana beto ke sosa mutindu ya kubaka mambote na konso ndongisila yina bo ke pesa beto. w22.02 12 § 13-14

Yehowa ke zaba nde yo ta baka beto ntangu mpi yo ta lomba nde beto sala bikesa sambu na kukatula bangindu ya mbi mpi kuyambula bikalulu ya mbi. (Nk. 103:13, 14) Ata mpidina, na nzila ya Ndinga na yandi, ya mpeve santu na yandi mpi ya organizasio na yandi, Yehowa ke pesaka beto mayele, ngolo mpi lusadisu yina beto kele ti yo mfunu sambu na kusoba. Tanga Biblia sambu na kuditadila mbote-mbote. Ndinga ya Nzambi kele bonso tala-tala. Yo lenda sadisa nge na kutadila mutindu na nge ya kuyindula, ya kutuba mpi ya kusala mambu. (Yak. 1:22-25) Diaka, Yehowa kele ya kuyilama ntangu yonso sambu na kusadisa nge. Yandi me zaba mbote mutindu ya kusadisa nge sambu yandi ke zaba mambu yina kele na ntima na nge. (Bing. 14:10; 15:11) Yo yina, vanda ti kikalulu ya kusamba yandi mpi ya kulonguka Ndinga na yandi konso kilumbu. Ndima nde bansiku ya Yehowa kele mbote kuluta. Mambu yonso yina Yehowa ke songaka beto na kusala ke natilaka beto mambote. Bantu yina ke zitisaka bansiku ya Yehowa ke kudizitisaka, bo ke vandaka ti luzingu ya mbote mpi kiese ya kieleka.—Nk. 19:8-11. w22.03 4 § 8-10

Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke tungaka mpi ke taninaka bisika ya lusambu. Biblia ke tuba nde kisalu ya kusala nzo-tenta mpi bima na yo vandaka “kisalu ya santu.” (Kub. 36:1, 4) Bubu yai mpi, Yehowa ke monaka nde kisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu mpi banzo ya nkaka yina bo ke tungaka sambu na yandi kele kisalu ya santu. Bampangi mingi ke salaka bantangu mingi na bisalu yina. Beto ke sepelaka mingi ti kisalu ya mfunu yina bo ke salaka sambu na kupesa maboko na kisalu ya Kimfumu. Ya kieleka bo mpi ke salaka kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Bankaka nkutu na kati na bo ke kumaka bapasudi-nzila. Kana bampangi yina ke salaka ngolo ke lungisa mambu yina yo ke lombaka sambu na kukuma bapasudi-nzila ya ntangu yonso, bankuluntu fwete ndima nde bo kuma bapasudi-nzila kana bo me fulusa formilere. Kana bankuluntu kusala mutindu yina, yo ta monisa nde bo ke pesa maboko na kisalu ya kutunga ya bampangi yina ke sala. Ata beto ke zabaka kutunga to ve, beto yonso fwete tanina banzo yina sambu yo vanda bunkete mpi yo vanda mbote. w22.03 22 § 11-12