Mars

“Mameme” yina Yezu tubilaka na Matayo 25:31-36 kele bantu ya mbote na ntangu ya nsuka, bayina kele ti kivuvu ya kuzinga awa na ntoto, disongidila mameme ya nkaka. Bo ke sadisa bampangi ya Kristu yina bo me tulaka mafuta bayina kele awa na ntoto mpi bo ke sala yo na mutindu ya mbote. Bo ke sadisa bo na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba mpi ya kukumisa bantu balongoki. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Konso mvula, mwa bamposo na ntwala ya Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu, mameme ya nkaka ke kudipesaka ya mvimba, sambu na kusadisa bampangi ya Kristu na kampani yina ke salamaka na ntoto ya mvimba sambu na kubingisa bantu yina me sepela na kukwisa na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu. Mameme ya nkaka ke vandaka na kiese kibeni ya kusadisa bampangi ya Kristu mutindu yina. Mameme ya nkaka ke zabaka nde, Yezu ke zabaka mbote nde mambu yina bo ke salaka sambu na kusadisa bampangi na yandi yina bo me tulaka mafuta, bo ke salaka yo na yandi.—Mat. 25:37-40. w22.01 22 § 11-12

Kana beto landa mbandu ya Yezu mpi mutindu yandi sadilaka bantu mambu, yo ta sadisa beto na kulanda mbandu ya Yehowa. Mu mbandu, yandi wilaka muntu ya lepre mawa, yandi kuditulaka na kisika ya nkento yina vandaka kubela maladi ya ngolo mpi yandi wilaka bantu yina fwilaka bampangi na bo mawa. (Mar. 1:40, 41; 5:25-34; Yoa. 11:33-35) Kana beto ke landa mbandu ya Yehowa, kinduku na beto ta kuma ngolo ti yandi. Kana beto landa bitambi ya Yezu beto ta bika ve nde nsi-ntoto yai ya mbi kukatula beto dikebi na kulanda kusadila Yehowa. Na mpimpa ya nsuka ya luzingu ya Yezu awa na ntoto, yandi tubaka nde: “Mono me nunga nsi-ntoto.” (Yoa. 16:33) Yandi zolaka kutuba nde yandi bikaka ve nde mabanza, balukanu mpi bisalu ya bantu ya nsi-ntoto yai kukanga yandi nzila ya kusadila Yehowa. Yezu zabaka nde yandi kwisaka na ntoto sambu na kunwanina zina ya Yehowa. Yo yina yandi bikaka ve nde ata kima mosi kukanga yandi nzila ya kusala yo. Ebuna beto? Na nsi-ntoto yai, mambu kele mingi yina lenda kanga beto nzila ya kusadila Yehowa. Kana beto landa kutula dikebi na kusala luzolo ya Yehowa, beto mpi ta “nunga” nsi-ntoto yai bonso Yezu.—1 Yoa. 5:5. w21.04 3-4 § 7-8

Ntumwa Polo zabaka mpi mbote mambu yai ya Yezu tubaka: ‘Konso muntu yina ke monisa lukwikilu na Yezu ta baka luzingu ya mvula na mvula.’ (Yoa. 3:16; Bar. 6:23) Ya kieleka, Polo monisaka lukwikilu na kimenga ya Yezu. Yandi ndimaka kibeni nde Yehowa ke lolulaka na luzolo yonso muntu yina me sala disumu ya nene kana yandi me balula ntima. (Nk. 86:5) Ntumwa Polo zabaka mbote nde Nzambi tindaka Yezu na kufwa sambu na yandi. Beto tala bangogo ya ke pesa kikesa ya kele na nsuka ya Bagalatia 2:20. Polo tubaka nde: “Mwana ya Nzambi . . . zolaka mono mpi fwaka sambu na mono.” Polo yindulaka ve nde yandi vandaka muntu ya mbi kibeni mpi nde Nzambi lenda zola yandi ve ata fioti. Yandi tubaka ve nde, ‘Mono me bakisa sambu na nki Yehowa ke zolaka bampangi na mono kansi yandi ke zola mono ve.’ Polo songaka Bakristu ya Roma nde: “Ntangu beto vandaka ntete bansumuki, Kristu fwaka sambu na beto.” (Bar. 5:8) Ata kima mosi ve lenda kanga Nzambi nzila ya kuzola beto. Polo vandaka kundima kibeni nde Nzambi ke zolaka beto. Yandi zabaka nde Yehowa monisilaka bantu ya dikanda ya Izraele ntima-nda. w21.04 22 § 8-10

Ntangu nge ke longuka ti longoki na nge ya Biblia, sadisa yandi na kuzola Yehowa. Inki mutindu? Tubila mambu yina lenda benda dikebi ya longoki na bikalulu ya Yehowa. Sadisa yandi na kubakisa nde Yehowa kele Nzambi ya kiese yina ke sadisaka bantu yina ke zolaka yandi. (1 Tim. 1:11; Baeb. 11:6) Songa longoki nde yandi ta baka mambote kana yandi ke sadila mambu yina yandi ke longuka mpi tendudila yandi nde mambote yina ke monisa nde Yehowa ke zolaka yandi. (Yez. 48:17, 18) Kana longoki ya Biblia ke zola Yehowa mingi, yo ta pusa yandi na kusala bansoba ya mfunu na luzingu na yandi. Longoki ya Biblia fwete yambula mambu ya nkaka sambu na kuyela mpi kubaka mbotika. yo lenda lomba nde balongoki ya nkaka ya Biblia kuyambula bima na bo ya kinsuni. Yo lenda lomba nde balongoki mingi kuyambula banduku yina ke zolaka ve Yehowa. Yo lenda lomba nde bankaka kuyambula bantu ya mabuta na bo yina ke zolaka ve Bambangi ya Yehowa. Yezu tubaka nde bantu yina ke landa yandi ta konda kima mosi ve. Yehowa ta pesa bo bampangi mingi ya kimpeve yina ke zolaka bo.—Mar. 10:29, 30. w21.06 4 § 8-9

Ntumwa Polo fwanisaka kisalu ya kukumisa bantu balongoki ti kisalu ya bilanga mpi yandi monisaka nde beto fwete sala mambu mingi katula kukuna nkeni. Yandi songaka Bakristu ya Korinto nde: “Mono kunaka, Apolo losaka masa . . . Beno kele kilanga ya Nzambi yina yandi ke kuna.” (1 Bak. 3:6-9) Beto kele bansadi na “kilanga ya Nzambi,” yo yina beto ke kunaka nkeni, beto ke losilaka yo masa mpi beto ke talaka mbala na mbala sambu na kuzaba kana nkeni yina ke yela mbote. Beto ke vilaka ve nde Nzambi muntu ke yedisaka bankeni yina. Beto kele ti mukumba ya nene ya kusamuna mpi ya kulonga bantu kieleka. Kisalu yai ke pesaka beto kiese kibeni. Ntumwa Polo sadisaka bantu mingi na Tesalonika na kukuma balongoki. Yandi ke tendula mutindu yandi waka mpi yandi ke tuba nde: “Nki kele kivuvu, kiese, to mpu na beto ya kimfumu ya lukumu na ntwala ya Mfumu na beto Yezu? Keti yo kele ve beno? Ya kieleka, beno kele nkembo mpi kiese na beto.”—1 Bate. 2:19, 20; Bis. 17:1-4. w21.07 3 § 5; 7 § 17

Yehowa muntu me bendaka beto yonso na yandi. (Yoa. 6:44) Yo ke tendula nki? Yehowa talaka bantu yonso mbote-mbote na ntoto mpi yandi monaka diambu mosi ya mfunu na nge. Yandi monaka nde nge kele ti ntima ya masonga yina lenda landa kuzola yandi. (1 Bans. 28:9) Yehowa ke zabaka nge, yandi ke bakisaka nge mpi yandi ke zolaka nge. Kuzaba mambu yai ke pesa beto kibeni kikesa! Yehowa ke tudilaka nge dikebi mingi mpi yandi ke tudilaka Bakristu yonso dikebi. Sambu na kubakisa yo, Yezu fwanisaka Yehowa ti ngungudi. Kana dimeme mosi na kati ya mameme 100 me vila, nki ngungudi ta sala? Yandi ta ‘bikisa mameme 99 na zulu ya bangumba sambu na kukwenda kusosa dimeme yina me vila.’ Kana ngungudi me mona dimeme yina, yandi ta wila yo ve makasi kansi yandi ta wa kiese. Inki yo ke longa beto? Mameme yonso kele mfunu na meso ya Yehowa. Yezu tubaka nde: “Sambu na Tata na mono yina kele na zulu, yo kele ve diambu ya mbote nde ata muntu mosi na kati ya bantu yai ya kukonda mfunu kufwa.”—Mat. 18:12-14. w21.06 20 § 1-2

Kana beto yindula zola yina Yehowa ke landaka kumonisila beto, zola na beto sambu na yandi ta kuma ngolo. Kinduku na beto ti yandi ta kuma mpi ngolo. (Bar. 8:38, 39) Yo ke pusaka beto na kulanda mbandu ya Yezu. (1 Pie. 2:21) Mwa bilumbu na ntwala ya Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu, beto ke tulaka dikebi na masolo ya Biblia ya ke tubilaka mposo ya nsuka ya luzingu ya Yezu awa na ntoto, lufwa na yandi mpi lufutumuku na yandi. Diskure yina bo ke salaka na nkokila ya Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu ke yibusaka beto zola ya Yezu sambu na beto. (Baef. 5:2; 1 Yoa. 3:16) Ntangu beto ke tangaka mbandu ya kuditambika ya Yezu mpi ke yindulaka yo na mudindu, yo ke pusaka beto na “kutambula mutindu muntu yina tambulaka.” (1 Yoa. 2:6) Yo ke pusaka beto na kulanda kuvanda banduku ya Yehowa. (Yude 20, 21) Beto ta landa kuvanda banduku ya Nzambi kana beto ke sala yonso sambu na kulemfukila yandi, sambu na kusantisa zina na yandi mpi sambu na kusepedisa yandi. (Bing. 27:11; Mat. 6:9; 1 Yoa. 5:3) Kuyibuka Lufwa ya Yezu ke pusaka beto na kuzola kusala luzolo ya Yehowa konso kilumbu mpi na kusala mambu yina ke monisa nde, beto ke songa Yehowa nde ‘mono ke zola kulanda kuvanda nduku na nge.’ w22.01 23 § 17; 25 § 18-19

Yehowa me pesaka beto nswa ya kupona. Beto lenda pona mambu yina beto ta sala na luzingu na beto. Nzambi ke zolaka beto mpi yandi ke waka kiese ntangu beto ke ponaka kusadila yandi. (Nk. 84:11; Bing. 27:11) Beto lenda sadila nswa na beto ya kupona sambu na kubaka balukanu ya mbote. Bonso Yezu, beto lenda pona na kutula mambote ya bantu ya nkaka na kisika ya ntete. Kilumbu mosi, ntangu Yezu ti bantumwa na yandi lembaka mingi, bo kwendaka na kisika mosi ya pima sambu na kupema. Kansi bo pemaka ve. Bantu mingi monaka bo mpi bo vandaka kuzola kibeni nde Yezu kulonga bo. Yezu waka ve makasi. Yandi wilaka bo mawa. Inki yandi salaka? “Yandi yantikaka kulonga bo mambu mingi.” (Mar. 6:30-34) Kana beto ke landa mbandu ya Yezu mpi beto ke sadila ntangu mpi ngolo na beto sambu na kusadisa bantu ya nkaka, beto ta pesa Tata na beto ya zulu lukumu.—Mat. 5:14-16. w21.08 3 § 7-8

Yehowa ke zolaka ve nde bantu yonso mpi bima yonso kuvanda kiteso mosi. Yo ke monanaka na bima yina yandi me salaka mpi na mutindu yandi me salaka bantu. Bantu yonso ke vandaka ve kiteso mosi. Yo yina Yehowa ke fwanisaka nge ve ata fioti ti bantu ya nkaka. Yandi ke talaka mbote ntima na nge mpi kimuntu na nge ya kati. (1 Sam. 16:7) Yandi ke zabaka mpi mambu yina nge lenda sala mpi yina nge ta kuka ve kusala, mpi yandi ke zabaka mutindu nge me yelaka. Yo yina, yandi ke lombaka nge ve na kusala mambu yina nge ta kuka ve kusala. Beto fwete kuditadila mutindu Yehowa ke tadilaka beto. Yo ta sadisa beto na kuvanda ti “mabanza ya mbote” mpi beto ta yindula ve nde beto kele mfunu mingi kuluta bantu ya nkaka, to nde bantu ya nkaka me luta beto. (Bar. 12:3) Ya kieleka, beto lenda baka mambote na mbandu ya mbote ya mpangi mosi ya kwikama yina ke samunaka mbote. (Baeb. 13:7) Beto lenda tala bisika yina beto lenda yidika sambu beto kuma mpi kusamuna mbote. (Bafil. 3:17) Kansi kulanda mbandu ya mbote ya muntu me swaswana ti kudifwanisa ti yandi. w21.07 20 § 1-2

Nge lenda kumisa lukwikilu na nge ngolo na Ngangi kana nge ke tala mbote-mbote bambisi, banti mpi bambwetete. (Nk. 19:1) Kana nge ke longuka bima yai, nge ta ndima kibeni nde Yehowa muntu salaka bima yonso. Ntangu nge ke longuka bima yina Nzambi me salaka, tula dikebi na mambu yina yo ke longa nge sambu na yandi. (Bar. 1:20) Mu mbandu, ntangu ke basisaka tiya mpi nsemo yina ke vandaka mfunu na luzingu kansi bansemo ya nkaka yina ntangu ke basisaka lenda vanda mbi. Yo ke lombaka nde beto vanda na lutaninu sambu bansemo yina ya ntangu kusimba beto ve. Inki ke taninaka beto? Ntoto ke vandaka ti kima mosi (couche d’ozone) yina ke taninaka beto na bansemo yina ya mbi. Kana bansemo yina ya mbi ke kuma ngolo, kima yina ke taninaka beto mpi ke kumaka nene. Mbandu yai ke monisa nde kele ti muntu yina salaka bima yonso mpi muntu yango kele zola mpi yandi kele mayele. w21.08 17 § 9-10

Kana muntu me baka mbotika, beto fwete landa kuzola yandi mpi kuzitisa yandi. (1 Yoa. 4:20) Inki mutindu beto lenda sala yo? Mu mbandu, beto fwete tudila yandi ntima. Kana beto me bakisa ve sambu na nki yandi me sala diambu mosi buna, beto ta yindula ve nde yandi me sala yo sambu na bikuma ya bwimi. Kansi, beto ta pesa yandi lukumu mpi beto ta mona nde yandi me luta beto. (Bar. 12:10; Bafil. 2:3) Beto fwete wila bantu yonso mawa mpi kusadila bo mambu ya mbote. Kana beto ke zola kuvanda mvula na mvula na dibuta ya Yehowa, beto fwete sadila mambu yina kele na Ndinga na yandi. Mu mbandu, Yezu tubaka nde beto fwete wila bantu yonso mawa mpi beto fwete sadila bo mambu ya mbote ata nkutu bambeni na beto. (Luka 6:32-36) Kansi bantangu ya nkaka kusala mutindu yina lenda vanda mpasi. Yo yina, beto fwete longuka mutindu ya kuyindula mpi ya kusala mambu bonso Yezu. Kana beto ke sala yonso sambu na kulemfukila Yehowa mpi kulanda mbandu ya Yezu, beto ta monisa Tata na beto ya zulu nde beto ke zola kuvanda mvula na mvula na dibuta na yandi. w21.08 6 § 14-15

Tudila Yehowa ntima. Yehowa ke tuba nde yandi ta pesa beto bima mingi ya mbote kana beto ke tudila yandi ntima mpi kana beto ke sala yonso yina beto lenda sala na kisalu na yandi. Biblia kele ti bambandu mingi ya bantu yina kudipesaka ya mvimba na kisalu ya Yehowa. Bambandu mingi ke monisa nde Yehowa sakumunaka bansadi na yandi na nima ya kusala diambu yina ke monisa nde bo vandaka kutudila yandi ntima. Mu mbandu, Yehowa sakumunaka Abrahami ntangu yandi yambulaka nzo na yandi “ata yandi zabaka ve kisika yina yandi vandaka kukwenda.” (Baeb. 11:8) Yehowa sakumunaka Yakobi ntangu yandi nwanaka ti wanzio. (Kuy. 32:24-30) Ntangu bantu ya Izraele vandaka kukota na Ntoto ya Lusilu, banganga-nzambi kotaka na Nzadi ya Yordani. Masa telamaka kisika mosi mpi yo sadisaka bantu ya Izraele na kusabuka. (Yoz. 3:14-16) Nge lenda baka mpi malongi na bambandu ya Bambangi ya Yehowa ya bilumbu na beto yina tudilaka Yehowa ntima mpi lungisaka balukanu na bo. w21.08 29-30 § 12-14

Bampangi ya minunu, beno ke zabaka mutindu mambu salamaka bamvula me luta mpi beno ke zabaka mfunu ya kuyikama ti mambu ya ke soba. Beno bampangi ya minunu ya me katuka kubaka mbotika, beno lenda sadisa mpi bampangi na mambu mingi. Baleke ta sepela mingi ntangu bo ta wa masolo yina mpi malongi yina beno me bakaka. Kana beno ke monisa “kikalulu ya kupesa” ntangu beno ke sadila malongi yina beno me bakaka na luzingu na beno sambu na kupesa bampangi ya nkaka formasio, Yehowa ta sakumuna beno mingi kibeni. (Luka 6:38) Bampangi ya minunu, kana beno ke ta kinduku ti baleke, beno ta sadisa baleke mpi baleke ta sadisa beno. (Bar. 1:12) Konso muntu ke vandaka ti kima mosi ya mfunu yina muntu ya nkaka ke vandaka ve ti yo. Bampangi ya minunu kele ti mayele mpi bo me zaba mambu mingi sambu bo me zinga bamvula mingi. Baleke kele ti ngolo mpi kikesa. Kana baleke mpi bampangi ya minunu ke sala na bumosi, bo ta kumisa Tata na beto ya zulu yina beto ke zolaka mpi bo ta sadisa bampangi yonso na dibundu. w21.09 8 § 3; 13 § 17-18

Sambu na nki bayuda mingi buyaka Yezu mutindu bo fwaka yandi na zulu ya nti ya mpasi? Sambu na bo, mutindu bo fwaka Yezu na zulu ya nti monisaka nde yandi vandaka muntu ya mbi mpi muntu ya masumu kansi yandi vandaka ve Mesia. (Kul. 21:22, 23) Bayuda yina buyaka Yezu, buyaka kundima nde Yezu salaka ve ata diambu mosi ya mbi, bo kusilaka yandi makambu mpi bo sadilaka yandi mambu na mutindu ya nku. Bantu yina sambisaka Yezu sambisaka yandi na mutindu ya mbi. Bazuzi ya Bayuda zengilaka Yezu mambu nswalu-nswalu mpi bo zitisaka ve mambu yina bansiku ke tubaka. (Luka 22:54; Yoa. 18:24) Bazuzi yina salaka ve mambu na lunungu ntangu bo waka mambu yina bantu vandaka kufunda Yezu mpi banzikisa yina bo pesaka sambu na Yezu. Bo vandaka kusosa “kimbangi ya luvunu ya kufundila Yezu sambu bo fwa yandi.” (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64) Na nima ya lufutumuku ya Yezu, bazuzi ya mbi ya Bayuda futaka basoda ya Roma yina vandaka kukengila maziamu ya Yezu ‘mbongo mingi kibeni ya bibende’ sambu bo tuba kikuma yina salaka nde maziamu ya Yezu kuvanda ya mpamba.—Mat. 28:11-15. w21.05 11 § 12-13

Yehowa lenda fwa nsi-ntoto yai ya mbi konso ntangu yina yandi me zola. Kansi kikalulu na yandi ya ntima-nda ke sadisaka beto mingi. Bana yonso ya Adami ti Eva ke butukaka bantu ya kukonda kukuka. Kansi Yehowa ke landaka kuzola bo mpi yandi ke taninaka bo mpi yandi tubaka nde yandi ta fwa nsi-ntoto yai ya mbi. (1 Yoa. 4:19) Yandi me tulaka kilumbu yina yandi ta katula maladi yonso yina ke yangisa bantu. Zola ya Yehowa fwete pusa beto na kukanga ntima, ata yo lenda baka bantangu mingi na ntwala nde Yehowa kukatula bampasi na beto. Yehowa kele mbandu ya kukuka na yina me tala kukanga ntima. Yezu landaka mbandu ya kukanga ntima ya Tata na yandi. Ntangu yandi vandaka na ntoto, bo fingaka yandi, bo pesaka yandi nsoni mpi bo tulaka yandi na zulu ya nti ya mpasi sambu na mambote na beto. (Baeb. 12:2, 3) Ya kieleka, mbandu ya Yehowa ya kukanga ntima pesaka Yezu mpi ngolo ya kukanga ntima na bampasi yina yonso. Yo lenda pesa beto mpi ngolo ya kukanga ntima na bampasi na beto. w21.07 12-13 § 15-17

Konso kilumbu beto ke monaka mutindu Tata na beto ya zulu ke wilaka beto mawa. (Nk. 103:10-14) Balongoki ya Yezu vandaka bantu ya kukonda kukuka kansi Yezu vandaka kuwila bo mawa mpi yandi vandaka kulolula bo. Nkutu yandi ndimaka kupesa luzingu na yandi na luzolo yonso sambu Nzambi kulolula masumu na beto. (1 Yoa. 2:1, 2) Kana beto ke “lolulana na ntima ya mvimba, zola na beto ti bampangi na beto ya dibuta ya kimpeve ta kuma ngolo.” (Baef. 4:32) Ya kieleka, yo lenda vanda mpasi bantangu ya nkaka sambu beto lolula bantu ya nkaka. Yo yina, beto fwete sala yonso sambu na kulolula bo. Disolo mosi yina basikaka na Nzozulu ya Nkengi yina vandaka ti ntu-diambu, “Beno Lolulana na Ntima ya Mvimba” sadisaka mpangi-nkento mosi na kulolula bantu ya nkaka. Yandi ke tuba nde: “[Disolo yango] monisaka mpi nde kulolula bantu ya nkaka ke tendula ve nde mambu yina bo sadilaka nge vandaka ya mbote mpi nde yo pesaka nge ve mpasi. Kana nge ke lolula bantu ya nkaka, nge ta wila bo diaka ve makasi mpi nge ta vanda na ngemba.” Kana beto ke lolula bampangi na ntima ya mvimba, beto ta monisa nde beto ke zolaka bo mpi nde beto ke landa mbandu ya Tata na beto Yehowa. w21.09 23-24 § 15-16

Yezu ke zolaka kieleka, disongidila kieleka ya me tala Nzambi mpi mambu yina Nzambi ta sala. Mambu yina Yezu salaka monisaka nde yandi ndimaka kieleka yina mpi yandi songaka yo bantu ya nkaka. (Yoa. 18:37) Balongoki ya kieleka ya Yezu vandaka kuzola mpi kieleka mingi. (Yoa. 4:23) Ntumwa Piere tubaka nde lukwikilu ya Bakristu kele “nzila ya kieleka.” (2 Pie. 2:2) Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kuzola kieleka mingi, yo yina bo buyaka bangindu ya mabundu, bikalulu ya bantu ya bisika yina bo vandaka kuzinga mpi bangindu ya bantu yina vandaka kuwakana ve ti kieleka. (Bakol. 2:8) Bubu yai mpi, Bakristu ya kieleka ke salaka yonso sambu na “kutambula na kieleka” mutindu bo ke ndimaka mambu yonso yina Ndinga ya Nzambi ke tubaka mpi mutindu bo ke sadilaka yo na luzingu na bo. (3 Yoa. 3, 4) Bambangi ya Yehowa ke tubaka ve nde bo ke bakisaka mbote-mbote mambu yonso yina kele na Biblia. Bamvula me luta, bo salaka bifu na mutindu bo vandaka kutendula malongi ya nkaka ya Biblia mpi na mutindu bo yidikaka dibundu. Ntangu nsemo kwisaka, bo yidikaka mambu yina yo lombaka nde bo yidika. w21.10 21-22 § 11-12

Na ntangu ya ntama, bibaka ya mbanza vandaka kutanina bantu na bambeni. Zola ya kwikama ya Yehowa kele mpi bonso kibaka yina ke taninaka beto sambu ata kima mosi ve kubebisa kinduku na beto ti yandi. Diaka, zola ya kwikama ya Yehowa ke pusaka yandi na kubenda beto pene-pene na yandi. (Yer. 31:3) Muyimbi-bankunga Davidi tubilaka mutindu ya nkaka yina Yehowa ke taninaka bansadi na yandi. Yandi tubaka nde: “Nzambi kele kisika na mono ya mbote ya kubumbana, Nzambi yina ke monisilaka mono zola ya kwikama.” Davidi tubaka diaka nde: “Yandi kele zola na mono ya kwikama mpi kisika na mono ya ngolo ya lutaninu, kisika na mono ya mbote ya kubumbana mpi ngulusi na mono, kitaninu na mono mpi muntu yina mono me baka lutaninu na yandi.” (Nk. 59:17; 144:2) Sambu na nki Davidi fwanisaka zola ya Yehowa ti kisika ya kubumbana mpi ti kisika ya ngolo ya lutaninu? Konso kisika yina beto ke zinga, kana beto ke landa kusadila Yehowa, yandi ta tanina beto mpi yandi ta sadisa beto na kutanina kinduku na beto ti yandi sambu yo kele mfunu mingi. w21.11 6 § 14-15

Ntangu Yezu ti balongoki na yandi vandaka kusala voyage na maswa, mupepe ya ngolo bulaka na nzadi. Na dibaku yina, Yezu sadisaka bo na kubakisa nde bo vandaka ti mfunu ya kukumisa lukwikilu na bo ngolo. (Mat. 8:23-26) Mupepe vandaka kubula ngolo kibeni mpi masa fulukaka na maswa kansi Yezu vandaka ya kulala. Balongoki waka boma mpi bo telemisaka Yezu sambu na kugulusa bo. Kansi Yezu yulaka bo nde: “Sambu na nki beno ke wa boma, beno bantu ya kele na lukwikilu ya fioti?” Keti nge ke kutana ti mpasi ya ngolo na luzingu na nge? Mbala ya nkaka nge ke kutana ti bampasi ya kisumbula ya lugangu. To mbala ya nkaka nge ke bela maladi ya ngolo yina ke lembisa nge kibeni nitu mpi nge ke zaba ve mambu yina nge lenda sala. Bantangu ya nkaka nge lenda vanda ti basusi kansi kubika ve nde basusi yina kukanga nge nzila ya kutudila Yehowa ntima. Samba yandi na masonga yonso sambu na kukwenda pene-pene na yandi. Yindula mingi bantangu yina Yehowa sadisaka nge sambu na kukumisa lukwikilu na nge ngolo. (Nk. 77:11) Ndima nde yandi ta yambula nge ve ata fioti. w21.11 22 § 7, 10

Muntu mosi lenda yindula nde kana yandi ke bakaka ve kima ya muntu ya nkaka kukonda nswa, yo ke tendula nde yandi ke lemfukaka na nsiku yina. Kansi yo lenda vanda nde yandi ke yibaka na mutindu ya nkaka. Kana muntu yina ke sala mumbongo ke sadila bitesilu ya luvunu sambu na kukusa bantu yina ke sumba, yo ke tendula nde yandi ke yiba bo. Levi 19:13 ke tuba nde: “Nge fwete kusa ve nkweno na nge.” Yo yina kana muntu kele ve masonga ntangu yandi ke sala mumbongo, yo ke tendula nde yandi ke yibaka. Nsiku ya nana tubaka nde kuyiba kele mbi. Kansi mambu yina kele na Levi ke sadisa beto na kubakisa mutindu beto lenda sadila dilongi ya kele na nsiku yina, disongidila mutindu beto lenda vanda masonga na mambu yonso yina beto ke sala. Yo kele mbote na kuyindula mutindu Yehowa ke tadilaka luvunu mpi kuyiba. Beto lenda kudiyula nde: ‘Kana mono yindula mambu yina Levi 19:11-13 ke tuba, keti mono ke bakisa nde mono fwete soba mambu ya nkaka na luzingu na mono, mingi-mingi mutindu na mono ya kusala mumbongo?’ w21.12 9-10 § 6-8

Konso kilumbu ntangu nge ke samba, songa Yehowa bifu yina nge salaka mpi lomba yandi pardo. Kana nge me sala disumu ya nene, nge fwete sosa lusadisu na bankuluntu. Bo ta widikila nge mpi na zola yonso, bo ta pesa nge bandongisila yina ke katuka na Ndinga ya Nzambi. Bo ta samba ti nge mpi bo ta lomba Yehowa na kulolula nge sambu nge vanda diaka ti kinduku ya mbote ti Yehowa. (Yak. 5:14-16) Diaka, yo ta vanda mbote nde nge yindula mingi kimenga ya Yezu. Nge lenda wa mpasi mingi kibeni kana nge yindula mutindu Mwana ya Nzambi niokwamaka mingi. Kana nge ke yindula mingi kimenga ya Yezu, zola na nge sambu na yandi mpi sambu na Tata na yandi ta kuma diaka mingi kibeni. Konso mvula, beto ke monisaka diaka ntonda ya mingi sambu na kimenga ya Yezu ntangu beto ke vukanaka na Nkinsi ya kuyibuka lufwa na yandi mpi ntangu beto ke bingisaka bantu ya nkaka na kuvukana ti beto na nkinsi yango. Yehowa me pesaka beto dibaku ya nene kibeni ya kulonga bantu ya nkaka mambu ya me tala Mwana na yandi. w21.04 18-19 § 13-16

Yindula mambu yina Yezu salaka ntangu bantu mingi kwisaka kukutana ti yandi na lweka ya ngumba, Yezu sambaka mpimpa ya mvimba. Yandi vandaka kibeni ya kulemba kansi ntangu yandi monaka bantu yina yonso, yandi wilaka bansukami mpi bambefo yina vandaka na kati ya bantu yina mawa. Yandi sukaka ve kaka na kubelula bo kansi yandi salaka mpi diskure mosi yina pesaka bo kibeni kikesa. Bo ke bingaka diskure yango nde Disolo na Zulu ya Ngumba. (Luka 6:12-20) Yezu vandaka kusadila mpi ntangu na yandi sambu na kusadisa bantu. Keti nge lenda yindula mutindu Yezu waka ntangu bo songaka yandi nde bo me zenga ntu ya nduku na yandi Yoane Mbotiki? Biblia ke tuba nde: “Ntangu Yezu waka [lufwa ya Yoane], yandi katukaka pana na maswa mpi kwendaka na kisika mosi ya kingenga sambu na kuvanda yandi mosi.” (Mat. 14:10-13) Kansi bantu mingi kumaka na kisika yina ya kingenga na ntwala nde Yezu kukuma pana. (Mar. 6:31-33) Yandi bakisaka nde bo vandaka ti mfunu ya lusadisu mpi kikesa. Yo yina yandi sadisaka bo kukonda kusukinina. —Luka 9:10, 11. w22.02 21 § 4, 6

Inki beto fwete sala kana beto me bakisa nde beto me sala mpangi mosi diambu ya mbi? Beto fwete samba Yehowa mingi. Beto lenda songa yandi na kusadisa beto na kutula ngemba ti mpangi yina. Beto fwete yindula mpi mambu yina beto ta sala. Beto lenda kudiyula bangiufula yai: ‘Keti mono lenda ndima nde mono kele ti foti mpi kulomba pardo sambu na kutula ngemba? Inki mutindu Yehowa mpi Yezu ta wa kana mono sala yonso sambu na kutula ngemba ti mpangi na mono?’ Bamvutu na bangiufula yina lenda pusa beto na kuwa Yezu mpi na kudikulumusa ntangu beto ke solula ti mpangi na beto sambu na kutula ngemba. Ntangu beto ke tula ngemba ti mpangi, beto fwete vanda ti kikalulu ya kudikulumusa. (Baef. 4:2, 3) Beto fwete solula ti mpangi yina waka mpasi sambu na mambu yina beto sadilaka yandi mpi beto fwete sadisa yandi na kuvutukila diaka kinduku na beto ti yandi. Kuvila ve nde, kutula ngemba ti mpangi kele mfunu mingi kuluta kusosa kuzaba nani kele ti foti mpi nani kele ve ti foti.—1 Bak. 6:7. w21.12 26 § 13-16

Yezu waka mpasi mingi sambu yandi zabaka nde bantu mingi na Yeruzalemi monisaka dezia nde bo ta ndima ve nsangu ya Kimfumu. Yo yina, bo ta fwa Yeruzalemi mpi bo ta nata Bayuda yina ta guluka na kimpika. (Luka 21:20-24) Diambu ya mawa kele nde kaka mutindu Yezu tubaka, bantu mingi buyaka yandi. Keti bantu mingi ke ndimaka nsangu ya Kimfumu kisika nge ke zingaka? Kana bantu fioti mpamba ke ndimaka nsangu ya mbote yina nge ke longaka bo, nki malongi nge lenda baka na mutindu Yezu dilaka sambu na bantu yina yandi longaka? Yehowa ke tudilaka bantu dikebi. Mansanga yina Yezu basisaka ke longa beto nde Yehowa ke tudilaka bantu dikebi mingi. “Yandi ke zola ve nde ata muntu mosi kufwa, kansi yandi ke zola nde bantu yonso kubalula ntima.” (2 Pie. 3:9) Bubu yai beto ke monisaka nde beto ke zolaka bantu, ntangu beto ke landaka kusala bikesa ya kulonga bo nsangu ya mbote ya Kimfumu.—Mat. 22:39. w22.01 16 § 10-12

Kana nge ke yindula mambu yina Yehowa me sadilaka bansadi na yandi mpi mambu yina Yehowa me sadilaka nge, lukwikilu na nge ta kuma ngolo. Kima kuluta mfunu kele nde nge ta kuma diaka kuzola Yehowa mingi. Zola ta pusa nge na kulemfukila Yehowa, na kusala bikesa ya kusepedisa yandi mpi na kukanga ntima na konso mpasi yina. (Mat. 22:37-39; 1 Bak. 13:4, 7; 1 Yoa. 5:3) Kinduku na beto ti Yehowa kele mfunu mingi kuluta bima yonso. (Nk. 63:1-7) Kuvila ve nde kisambu, kulonguka Biblia mpi kuyindula na mudindu kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila Yehowa. Sosa bisika ya pima sambu na kulutisa ntangu ti Yehowa mutindu Yezu vandaka kusala. Katula bima yina lenda katula dikebi na nge. Lomba Yehowa na kusadisa nge na kutula dikebi na mambu ya kimpeve yina nge ke sala. Kana nge ke sadila mbote kibeni ntangu na nge bubu yai, Yehowa ta sakumuna nge mpi ta pesa nge luzingu ya mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa.—Mar. 4:24. w22.01 31 § 18-20

Bangindu na beto ke vandaka ti bupusi na mambu yina beto ke salaka. Yo yina Yezu longaka beto na kukatula bangindu yina lenda pusa beto na kusala disumu ya nene. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Beto ke zolaka kusepedisa Tata na beto ya zulu, mpidina ve? Yo yina, yo kele mfunu mingi kibeni nde beto katula kukonda kusukinina bangindu yonso ya mbi yina ke kwisila beto. Yezu tubaka nde: “Mambu yina ke basikaka na munoko ke katukaka na ntima.” (Mat. 15:18) Ya kieleka, mambu yina beto ke tubaka ke monisaka kibeni mambu yina beto ke yindulaka na ntima. Yo yina, kudiyula nde: ‘Keti mono ke buyaka kukusa ata kana kutuba masonga ta natila mono bampasi? Kana mono me kwelaka, keti mono ke salaka yonso sambu na kumonisa ve mawi ya zola na babakala to na bankento ya nkaka? Keti mono ke buyaka kibeni kutuba mambu ya nsoni? Kana muntu me pesa mono makasi, keti mono ke vutudilaka yandi mvutu na mawete yonso?’ Kana nge yindula mbote-mbote bangiufula yina, yo ta sadisa nge mingi. ntangu nge ke tuba, kana nge ke sala bikesa ya kufinga ve, ya kukusa ve mpi ya kutuba ve mambu ya nsoni, nge ta katula kimuntu ya ntama kukonda mpasi. w22.03 5 § 12-14

Mbala mingi, bantu yina ke lombaka bandongisila bo mosi na kisika ya kuvingila kaka nde muntu mosi kupesa bo yo, ke yelaka mbote na kimpeve kuluta bantu yina ke sosaka ve bandongisila. Yo yina, baka lukanu ya kulomba bandongisila. Inki ntangu beto lenda lomba bandongisila na bampangi-Bakristu? Beto tadila mwa mambu. (1) Mpangi-nkento mosi me lomba mpangi-mosi ya ke samunaka mbote na kukwenda kufidisa yandi sambu yandi longuka Biblia ti longoki na yandi mpi na nima, mpangi-nkento yina ke lomba mpangi yango bandongisila sambu na kuzaba kisika yina yandi lenda yidika sambu na kukuma kulonga mbote. (2) Mpangi-nkento mosi ya me kwela ntete ve ke zola kusumba bilele. Yandi ke yula dibanza ya mpangi-nkento ya nkaka ya kuyela na kimpeve sambu na lele yina yandi me pona. (3) Bo me pesa mpangi-bakala mosi diskure mpi yo kele mbala na yandi ya ntete ya kusala diskure. Yandi ke lomba mpangi-bakala mosi ya ke salaka dezia badiskure mbote banda ntama na kulanda yandi mbote-mbote sambu na kusonga yandi bisika yina yandi fwete yidika. Ata mpangi yina ke salaka dezia badiskure mbote banda ntama lenda lomba bandongisila na bampangi ya nkaka ya ke salaka mpi badiskure mbote mpi yandi sadila bandongisila yina bo me pesa yandi.—Bing. 19:20. w22.02 13 § 15-17

Yehowa ke zolaka beto mpi yandi ke lungisaka bampusa na beto kaka mutindu yandi zolaka Yezu mpi lungisaka bampusa na yandi ntangu yandi vandaka awa na ntoto. (Yoa. 5:20) Yandi sadisaka Yezu na kulanda kuvanda ti lukwikilu ya ngolo, yandi pesaka Yezu kikesa ntangu yandi vandaka na mpasi ya ngolo mpi yandi lungisaka bampusa ya Yezu ya kinsuni. Yehowa songaka Mwana na yandi nde yandi ke zolaka yandi mpi nde yandi ke sepelaka ti yandi. (Mat. 3:16, 17) Yezu zabaka nde Tata na yandi ya zulu yina ke zolaka yandi ta vanda ntangu yonso ti yandi mpi ta sadisa yandi. Yo yina yandi kudiwaka ve yandi mosi. Yehowa ke sadilaka beto yonso mambu mingi yina ke monisaka nde yandi ke zolaka beto mutindu yandi sadilaka Yezu. Mu mbandu, Yehowa me salaka nde beto kuma banduku na yandi mpi yandi me pesaka beto bampangi mingi yina ke zolaka beto, yina ke pesaka beto kiese mpi kikesa kana beto ke kutana ti bampasi. (Yoa. 6:44) Yehowa ke pesaka beto mpi madia mingi ya kimpeve sambu beto landa kukumisa lukwikilu na beto ngolo. Konso kilumbu, yandi ke pesaka beto bima ya kinsuni yina beto ke vandaka ti yo mfunu. (Mat. 6:31, 32) Kana beto yindula mambu yina Yehowa ke sadilaka beto ya ke monisaka nde yandi ke zolaka beto, beto ta kuma kuzola yandi mpi mingi. w21.09 22 § 8-9

Luzingu na nge vandaka nki mutindu ntangu nge yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa? Bantu mingi ke zolaka ve kuyindula yo. Ntembe kele ve nde bikalulu na beto mpi kimuntu na beto vandaka bonso ya bantu ya nsi-ntoto yai ya mbi. Kana yo kele mutindu yina, yo ke tendula nde beto ‘vandaka ve ti kivuvu, mpi beto vandaka ve ti Nzambi na nsi-ntoto.’ (Baef. 2:12) Ntangu nge yantikaka kulonguka Biblia, nge bakisaka nde nge kele ti Tata mosi ya zulu yina ke zolaka nge mingi. Nge bakisaka diaka nde kana nge ke zola kusepedisa Yehowa mpi kukota na dibuta ya bansadi na yandi, nge fwete sala bansoba ya nene na luzingu na nge, na bikalulu na nge mpi na mutindu na nge ya kuyindula. Nge fwete sala mambu yina Yehowa ke zolaka mpi nge fwete sala ve mambu yina yandi ke mengaka. (Baef. 5:3-5) Yehowa kele ti nswa ya kusonga bantu ya dibuta na yandi mambu yina bo fwete sala mpi yina bo fwete sala ve. Sambu yandi muntu salaka beto mpi yandi kele Tata na beto ya zulu. Diaka, yandi ke zolaka nde na ntwala ya kubaka mbotika, beto sala bikesa ya ngolo sambu na ‘kukatula kimuntu ya ntama ti bisalu na yo.’ w22.03 2 § 1-3

Mameme ya nkaka ke vandaka na kiese ya kukwenda na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu ata bo ke diaka ve dimpa mpi bo ke nwaka ve vinu mpi bo ke yindulaka kivuvu na bo. Bo ke vandaka na kiese ya kulanda diskure ya Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu sambu yo ke tubilaka mingi mambu yina Kristu mpi bantu 144 000 yina ta yala ti yandi ta sala sambu na bantu yina ta bikala ya kukangama na Nzambi na Luyalu ya Bamvula Funda. Na nsi ya lutwadisu ya Ntotila na bo Yezu Kristu, bantu yina ta yala na zulu ta pesa maboko na kisalu ya kukumisa ntoto Paladisu mpi bo ta sadisa bantu na kukuma ya kukuka. Bamilio ya bantu yina ke diaka ve dimpa mpi ke nwaka ve vinu na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu, ke vandaka na kiese mingi ntangu bo ke monaka na mabanza mutindu mambu yina Biblia tubaka ta lungana. Mu mbandu, mambu yina kele na Yezaya 35:5, 6; 65:21-23; mpi na Kusonga 21:3, 4. Ntangu bo ke monaka na mabanza mutindu bo mpi bantu yina bo ke zolaka ta zinga na nsi-ntoto ya mpa, kivuvu na bo sambu na bilumbu ke kwisa ke kumaka ngolo mpi bo ke vandaka kaka ti lukanu ya kulanda kusadila Yehowa.—Mat. 24:13; Bag. 6:9. w22.01 21 § 5-7

Nkudulu kele nki? Ntalu yina Yezu futaka sambu na kusumba diaka luzingu yina Adami vidisaka. (1 Bak. 15:22) Sambu na nki beto vandaka ti mfunu ya nkudulu? Sambu nsiku ya lunungu ya Yehowa yina vandaka na Nsiku ya Moize vandaka kulomba nde bo pesa luzingu sambu na luzingu. (Kub. 21:23, 24) Adami vidisaka luzingu ya kukuka. Sambu na kuzitisa nsiku ya lunungu ya Nzambi, Yezu pesaka kimenga ya luzingu na yandi ya kukuka. (Bar. 5:17) Yo yina, yandi me kumaka “Tata ya Kukonda Nsuka” ya bantu yonso yina ke kwikilaka na nkudulu. (Yez. 9:6; Bar. 3:23, 24) Yezu pesaka luzingu na yandi na luzolo yonso sambu yandi ke zolaka mingi Tata na yandi ya zulu mpi beto. (Yoa. 14:31; 15:13) Zola yina pusaka Yezu na kulanda kubikala ya kwikama tii na lufwa mpi na kulanda kusala luzolo ya Tata na yandi. Yo me salaka nde Yehowa kulungisa lukanu na yandi ya ntete sambu na bantu mpi sambu na ntoto. w21.04 14 § 2-3