Janvier

Yezu “monaka mama yina, yandi wilaka yandi mawa.” (Luka 7:13) Yezu wilaka mama yina mawa mpi yandi monisaka yo na mambu yina yandi salaka. Yezu songaka yandi nde: “Bika kudila.” Na nima, Yezu salaka kima mosi sambu na kusadisa mama yina. Yandi futumunaka mwana yina mpi yandi “pesaka yandi na mama na yandi.” (Luka 7:14, 15) Kima ya kuyituka yina Yezu salaka ya kufutumuna mwana ya mufwidi yina ke longa beto nki? Yo ke longa beto nde beto fwete wila bantu yina me fwila mawa. Bonso Yezu, beto lenda wila bo mawa kana beto ke tala bo mbote-mbote. Beto lenda monisa nde beto ke wila bo mawa na mambu yina beto ke tuba mpi ke sala sambu na kusadisa bo mpi kulembika bo. (Bing. 17:17; 2 Bak. 1:3, 4; 1 Pie. 3:8) Ata mambu ya fioti ya mbote yina beto lenda sala, lenda pesa bo kikesa mpi yo lenda lembika bo mingi kibeni. w23.04 5-6 § 13-15

Ata Yezu zabaka nde nduku na yandi Lazare fwaka, yandi salaka diaka bilumbu zole na kisika yina yandi vandaka mpi na nima yandi kwendaka na Betania. Yo yina ntangu Yezu kumaka na Betania, Lazare fwaka bilumbu iya lutaka. Yezu salaka kima mosi yina pesaka banduku na yandi kiese mpi yo kumisaka Nzambi. (Yoa. 11:6, 11, 17) Disolo yina ke longa beto dilongi mosi ya me tala kinduku. Yindula fioti: ntangu Maria mpi Marta tindilaka Yezu nsangu, bo songaka yandi ve na kukwisa na Betania. Bo songaka yandi kaka nde nduku na yandi ya ngolo ke bela. (Yoa. 11:3) Ntangu Lazare fwaka, Yezu lendaka kufutumuna yandi na kintama kansi yandi bakaka lukanu ya kukwenda na Betania sambu na kukutana ti banduku na yandi Maria mpi Marta. Keti nge kele ti nduku yina lenda sadisa nge kukonda nde nge lomba yandi lusadisu? Kana mpidina, nge lenda tudila yandi ntima na “bantangu ya mpasi.” (Bing. 17:17) Bonso Yezu, beto fwete vanda banduku ya mutindu yina sambu na bantu ya nkaka. w23.04 10 § 10-11

Ntangu beto ke kutana ti bampasi, beto lenda yindula nde nsi-ntoto ya mpa ta kwisa ve. Keti yo ke tendula nde beto kele diaka ve ti lukwikilu? Mpidina ve. Beto baka mbandu mosi. Kana mvula ke noka mingi, beto lenda yindula nde yo ta zengana ve. Kansi ata yo noka nki mutindu, yo ke zenganaka kaka. Mutindu mosi mpi, kana beto me lemba kibeni nitu, beto lenda yindula nde nsi-ntoto ya mpa ta kwisa ve. Kansi kana lukwikilu na beto kele ngolo, beto ke ndimaka nde balusilu ya Nzambi ta lungana. (Nk. 94:3, 14, 15; Baeb. 6:17-19) Yo ta sadisa beto na kulanda kutula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na beto. Beto ke vandaka mpi ti mfunu ya lukwikilu ya ngolo sambu na kulonga nsangu ya mbote. Bantu mingi ke yindulaka nde ‘nsangu ya mbote’ ya nsi-ntoto ya mpa ta lungana ve. (Mat. 24:14; Ezek. 33:32) Beto fwete bika ve ata fioti nde bangindu na bo yina kupusa beto mpi na kuyindula nde nsi-ntoto ya mpa ta kwisa ve. Sambu na kukuma ve ti bangindu yina, beto fwete landa kukumisa lukwikilu na beto ngolo. w23.04 27 § 6-7; 28 § 14

Keti nge me kudiyulaka dezia kana Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu na nge? Kana mpidina, nge kele ve nge mosi. Bampangi mingi mpi ke yindulaka mutindu yina, mingi-mingi kana bo ke kutana ti bampasi. Kana beto ke kutana ti bampasi, beto mpi lenda kudiyula kana Yehowa ke pesaka kibeni mvutu na bisambu na beto. Inki ke ndimisa beto kibeni nde Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu ya bansadi na yandi? Biblia ke tubaka nde Yehowa ke zolaka beto mingi mpi yandi ke bakaka beto na valere. (Agai 2:7; 1 Yoa. 4:10) Yo yina yandi ke songa beto na kulomba yandi lusadisu na kisambu. (1 Pie. 5:6, 7) Yandi ke zola kusadisa beto na kukangama ngolo na yandi mpi na kukanga ntima na bampasi yina beto ke kutana ti yo. Mbala mingi, Biblia ke monisaka nde Yehowa pesaka bamvutu na bisambu ya bansadi na yandi. Keti mbandu mosi ke kwisila nge na mabanza? w23.05 8 § 1-4

Maria vandaka ti kinduku ya ngolo ti Yehowa; yandi mosi vandaka kukumisa lukwikilu na yandi ngolo. Yandi vandaka kuzaba Masonuku mbote-mbote. Yandi vandaka kuyindula mingi mambu yina yandi vandaka kulonguka. (Luka 2:19, 51) Ntembe kele ve nde Maria vandaka nkento ya mbote kibeni sambu yandi vandaka nkento ya kimpeve. Bubu yai, bankento mingi ke salaka bonso Maria. Mu mbandu, mpangi-nkento Emiko ke tuba nde: “Ntangu mono vandaka mpumpa, mono vandaka kusala mambu ya kimpeve mono mosi. Kansi ntangu mono kwelaka, bakala na mono vandaka kusamba sambu na beto mpi kutwadisa lusambu ya dibuta. Yo yina, mono bakisaka nde kaka mambu yina bakala na mono vandaka kusala, vandaka kusadisa mono na kuvanda ti lukwikilu. Kansi mono vandaka kuzola nde mono mosi mpi kukumisa kinduku na mono ngolo ti Yehowa. Yo yina, mono bakaka lukanu ya kulutisa ntangu ti Nzambi na mono, disongidila kusamba yandi, kulonguka Biblia mpi kuyindula mingi mambu yina mono vandaka kulonguka.” (Bag. 6:5) Bankento, kana beno ke landa kukumisa ngolo kinduku na beno ti Yehowa, babakala na beno ta vanda ti bikuma mingi ya mbote ya kukumisa beno mpi ya kuzola beno.​—Bing. 31:30. w23.05 22 § 6

Beto ke butukaka ve ti boma ya Yehowa. Kansi beto fwete longuka na kukuma ti yo. Beto lenda sala yo kana beto ke tala mbote-mbote bima yina Yehowa me salaka. Kana beto ke bakisa nde ‘bima yina Yehowa me salaka’ ke monisa nde yandi kele mayele, ngolo mpi nde yandi ke zolaka beto mingi, yo ta pusa beto na kuzitisa yandi mingi mpi na kuzola yandi mingi. (Bar. 1:20) Beto lenda kuma mpi kuwa Nzambi boma kana beto ke samba mbala na mbala. Kana beto ke samba Yehowa mingi, beto ta zaba yandi mbote. Konso ntangu yina beto ke sambaka Yehowa sambu yandi pesa beto ngolo sambu beto kanga ntima na mpasi mosi, yo ke yibusaka beto nde yandi kele ngolo mingi. Ntangu beto ke pesaka yandi mersi sambu na dikabu ya Mwana na yandi, yo ke yibusaka beto nde Yehowa ke zolaka beto mingi. Ntangu beto ke sambaka Yehowa sambu yandi sadisa beto na diambu mosi yina beto ke kutana ti yo, yo ke yibusaka beto nde yandi kele mayele mingi. Bisambu ya mutindu yina ke salaka nde beto zitisa Yehowa mingi. Yo ke sadisaka beto na kusala ve ata kima mosi yina lenda bebisa kinduku na beto ti yandi. w23.06 15 § 6-7

Ntangu yonso, Yehowa ke pesaka bantu na yandi bansiku ya pwelele. Mu mbandu, Nto-Kimvuka ya mvu nkama ya ntete monisaka mambu tatu yina Bakristu fwete sala sambu na kukangama na Yehowa: (1) bo fwete sambila ve biteki; bo fwete sambila kaka Yehowa, (2) bo fwete bakisa nde menga kele kima ya santu mpi bo fwete zitisa yo, mpi (3) bo fwete zitisa bansiku ya bikalulu ya mbote yina kele na Biblia. (Bis. 15:28, 29) Inki mutindu Bakristu fwete sadila mambu yina tatu bubu yai sambu na kumonisa nde bo ke kangama ngolo na Yehowa? Kana Bo ke sambila Yehowa mpi bo ke lemfukila yandi. Yandi songaka bantu ya Izraele na kusambila kaka yandi. (Kul. 5:6-10) Diaka, ntangu Diabulu mekaka Yezu, yandi songaka yandi pwelele nde beto fwete sambila kaka Yehowa. (Mat. 4:8-10) Beto ke sambilaka ve biteki. Beto ke sambilaka mpi ve bantu, yo vanda bamfumu ya mabundu, bamfumu ya luyalu to bantu ya nene yina ke bulaka bansaka na nsi-ntoto yai. Beto ke bakaka bo ve bonso banzambi. Beto ke sambilaka kaka muntu yina “gangaka bima yonso.”​—Kus. 4:11. w23.07 14-15 § 3-4

Nsi-ntoto ya Satana me fuluka ti mansoni mpi pornografi. (Baef. 4:19) Yo yina, beto fwete landa kuwa Nzambi boma mpi beto tina mambu ya mbi. Bingana kapu 9 ke tubila mayele mpi buzoba bonso bankento zole. Konso nkento na kati na bo zole ke binga bantu yina me konda mayele, bayina “me konda mabanza ya mbote.” Yo kele bonso konso nkento ke tuba nde: ‘Kwisa na nzo na mono mpi dia madia!’ (Bing. 9:1, 4-6) Kansi bantu yina ke kwenda na bankento yina ta kutana ti mambu ya kuswaswana. Beto tadila mambu yina “nkento ya zoba” ke tuba. (Bing. 9:13-18) Yandi ke binga ti kikesa yonso bantu yina me konda mabanza ya mbote nde: ‘Beno kwisa awa’ mpi beto sala feti. Inki ta kumina bo? “Bantu yina me konda ngolo na lufwa kele kuna.” Yo ke kebisa beto na “nkento ya ntu-ngolo” mpi na “nkento ya mansoni.” Yo ke tuba nde: “Nzo na yandi ke kulumuka na lufwa.” (Bing. 2:11-19) Bingana 5:3-10 ke kebisa beto mpi na “nkento ya ntu-ngolo” yina “makulu na yandi ke kulumukaka na lufwa.” w23.06 21-22 § 6-7

Bankuluntu fwete vanda bambandu ya mbote na yina me tala kuvanda ve makambu ngolo. (1 Tim. 3:2, 3) Mu mbandu, nkuluntu mosi lenda yindula ve nde bo ta ndima kaka bangindu na yandi sambu yandi kele mbuta ya bankuluntu ya nkaka. Yandi ke zabaka nde mpeve santu ya Yehowa lenda pusa konso nkuluntu yina na kati ya kimvuka ya bankuluntu na kubasisa ngindu yina lenda sadisa bo na kubaka lukanu ya mbote. Diaka, nkuluntu yina ke vandaka ve makambu ngolo ke ndimaka na luzolo yonso lukanu yina bankuluntu ya nkaka me baka kana lukanu yango ke fwa ve minsiku ya Biblia, ata lukanu yango ke wakana ve ti bangindu na yandi. Kana beto kele ve makambu ngolo, beto ta baka mambote mingi. Beto ta vanda ti kinduku ya ngolo ti bampangi mpi dibundu ta vanda na ngemba. Beto ke vandaka ti bantu ya mutindu na mutindu na dibundu ya Yehowa mpi ata beto kele ya kuswaswana, beto ke sambilaka yandi bonso dibuta mosi. Kima ya kuluta mfunu kele nde, beto ke vandaka na kiese ya kuzaba nde beto ke landaka mbandu ya Nzambi na beto Yehowa, yina ke vandaka ve makambu ngolo. w23.07 25 § 16-17

Daniele vandaka ti kikuma ya mbote ya kulonguka baprofesi, yandi zolaka kuzaba kieleka. Daniele vandaka muntu ya kudikulumusa. Yandi zabaka nde Yehowa ke sadisaka bantu yina ke zabaka yandi mpi ke zitisaka bansiku na yandi na kubakisa baprofesi. (Dan. 2:27, 28) Daniele monisaka nde yandi vandaka muntu ya kudikulumusa sambu yandi vandaka kutudila Yehowa ntima mpi kulomba yandi lusadisu. (Dan. 2:18) Daniele vandaka mpi kulonguka mbote-mbote. Yandi vandaka kusala bansosa na Masonuku yina katukaka na Nzambi ya bo vandaka kusadila na ntangu yina. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Daniele? Tadila bikuma yina ke pusa nge na kulonguka baprofesi. Keti nge ke longukaka baprofesi sambu nge kele ti nzala ya ngolo ya kuzaba kieleka? Kana mpidina, Yehowa ta sadisa nge. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Bantu ya nkaka ke longukaka yo sambu na kusosa mambu yina ke monisa nde Biblia kele ve Ndinga ya Nzambi. Bo ke yindulaka nde kana Biblia kele ve Ndinga ya Nzambi, bo mosi fwete kuditudila bansiku ya me tala mambu ya mbote mpi mambu ya mbi mpi kulanda bansiku yango. Kansi beto fwete vanda ti bikuma ya mbote ya fwete pusa beto na kulonguka baprofesi. w23.08 9 § 7-8

Kana beto ke kudifwanisa ti bantu ya nkaka, beto ta yika kizitu ya kukonda mfunu. (Bag. 6:4) Kana beto ke sala mutindu, beto lenda kuma kuwila bo kimpala mpi kutesana ti bo. (Bag. 5:26) Kana beto ke sosa kusala mambu yina bantu ya nkaka ke sala, kansi beto ke zaba nde beto ta kuka ve kusala yo, beto lenda kudikota nsoki. Kana “kivuvu yina ke lungana ve nswalu ke salaka nde ntima kubela,” yo kele diaka mbi kuluta kana beto ke kuditudila balukanu yina beto ta kuka ve kulungisa. (Bing. 13:12) Kusala mpidina ta manisa ngolo na beto mpi yo ta sala nde beto baka ve mbote ntinu sambu na luzingu. Kusosa ve kusala mambu mingi kuluta yina Yehowa ke lomba nge na kusala. Yandi ta lomba nge ve na kusala kima yina nge ta kuka ve kusala. (2 Bak. 8:12) Ndima nde Yehowa ke fwanisaka ve mambu yina nge ke salaka ti yina bantu ya nkaka ke salaka. (Mat. 25:20-23) Yandi ke bakaka na valere kisalu yina nge ke salaka sambu na yandi na moyo na nge ya mvimba, kwikama na nge mpi kukanga ntima na nge. w23.08 29 § 10-11

Sambu na kupesa mvutu na kisambu ya Samsoni, Yehowa basisaka nto mosi ya masa na mutindu ya kuyituka. Ntangu Samsoni nwaka masa yina, “ngolo na yandi vutukaka mpi yandi bakaka diaka kikesa.” (Baz. 15:19) Yo ke monana nde nto yina ya masa vandaka kaka bamvula mingi na nima, ntangu profete Samuele sonikaka mukanda ya Bazuzi na nsadisa ya mpeve santu. Mbala ya nkaka, ntangu bantu ya Izraele vandaka kumona masa yina ke kulumuka, yo vandaka kuyibusa bo nde kana bo tudila Yehowa ntima, yandi ta sadisa bo na ntangu ya mpasi. Beto mpi fwete sosa lusadisu ya Yehowa ata beto me zaba kusala mambu mbote, ata beto kele mayele to ata beto me salaka mambu mingi na kisalu na yandi. Beto fwete ndima ti kudikulumusa yonso nde beto ta sala mambu mbote kaka kana beto ke tudila Yehowa ntima. Kaka mutindu masa yina Yehowa pesaka Samsoni pesaka yandi ngolo, beto mpi ta vanda ngolo na kimpeve kana beto ke dia madia yonso ya kimpeve yina Yehowa ke pesaka beto.​—Mat. 11:28. w23.09 4 § 8-10

Inki beto lenda sala kana bantu ke sosila beto, mu mbandu kana muntu mosi ke tuba mambu ya mbi sambu na Nzambi na beto to ke mona Biblia mpamba? Beto fwete lomba Yehowa mpeve na yandi mpi mayele na yandi sambu yo sadisa beto na kuvanda mawete. Ebuna, nki beto fwete sala kana beto me bakisa nde beto salaka ve mambu na mawete yonso? Beto lenda samba sambu na diambu yango, beto lenda yindula mambu ya mbote yina beto lenda sala na mbala ya nima. Yehowa ta pesa beto mpeve santu na yandi sambu beto kudiyala mpi beto vanda mawete. Baverse mingi ya Biblia lenda sadisa beto na kutuba ve mambu ya mbi ntangu bantu ke sosila beto. Mpeve ya Nzambi lenda sadisa beto na kuyibuka baverse yina. (Yoa. 14:26) Mu mbandu, minsiku ya kele na mukanda ya Bingana lenda sadisa beto na kuvanda mawete. (Bing. 15:18) Mukanda yina ke monisa mpi mfunu ya kuyala munoko na beto kana bantu ke sosila beto.​—Bing. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15. w23.09 15 § 6-7

Ntumwa Piere zabaka nde luzingu na yandi ta suka ntama mingi ve. Yandi sadilaka Yehowa na mutindu ya mbote bamvula mingi. Yandi tambulaka ti Yezu, yandi longaka bantu mingi nsangu ya mbote mpi yandi salaka na nto-kimvuka. Kansi yandi vandaka kaka ti mambu mingi ya kusala. Pene-pene ya bamvu 62 tii na 64 ya ntangu na beto, Yehowa sadilaka yandi sambu na kusonika mikanda zole: 1 Piere mpi 2 Piere. Mikanda yango kele na Biblia. (2 Pie. 1:13-15) Piere sonikaka mikanda yina ntangu bampangi na yandi Bakristu vandaka “na mawa . . . sambu na mimekamu ya mutindu na mutindu.” (1 Pie. 1:6) Bantu ya mbi vandaka kusosa kukotisa malongi ya luvunu mpi bikalulu ya mbi na dibundu. (2 Pie. 2:1, 2, 14) Bakristu yina vandaka na Yeruzalemi zolaka kumona “nsuka ya bima yonso,” disongidila nde basoda ya Roma zolaka kufwa mbanza na bo mpi kusukisa luyalu ya Bayuda. (1 Pie. 4:7) Ntembe kele ve nde mikanda yina Piere sonikaka, zolaka kusadisa Bakristu na kukanga ntima na bampasi yina bo vandaka kukutana ti yo mpi yina bo zolaka kukutana ti yo na nima. w23.09 26 § 1-2

Bonso Yezu, mbala mingi beto ke longukaka bulemfu ntangu beto ke kutana ti bampasi. Mu mbandu ntangu coronavirus yantikaka, bo lombaka beto na kuyambula kusala balukutakanu na Nzo ya Kimfumu mpi kuyambula kulonga nsangu ya mbote nzo na nzo. Keti yo vandilaka nge mpasi na kulemfuka? Ata mpidina, bulemfu na nge taninaka nge. Yo kumisaka kinduku na nge ti bampangi ngolo mpi yo sepedisaka Yehowa. Beto yonso kele ya kuyilama mbote bubu yai sambu na kulemfuka na konso nsiku yina bo ta pesa beto na mpasi ya nene. Kulemfuka na bansiku yina lenda gulusa luzingu na beto. (Yobi 36:11) Beto ke lemfukilaka Yehowa ntete-ntete sambu beto ke zolaka yandi mpi sambu beto ke zolaka kusepedisa yandi. (1 Yoa. 5:3) Beto ta kuka ve kufuta Yehowa sambu na bima yonso yina yandi me sadilaka beto. (Nk. 116:12) Kansi beto lenda lemfukila yandi mpi bantu yina yandi me pesaka kiyeka. Kana beto ke lemfuka, beto ta monisa nde beto kele mayele. Mpi muntu ya mayele ke pesaka ntima ya Yehowa kiese.​—Bing. 27:11. w23.10 11 § 18-19

Kana wanzio ke zola kusolula ti nge, keti nge ta widikila mambu yina yandi ke songa nge? Ya kieleka, bubu yai wanzio mosi ke tubila ‘makanda yonso, mabuta yonso, bandinga yonso, mpi bansi yonso.’ Yandi ke tuba nki? Yandi ke tuba nde: ‘Beno wa Nzambi boma mpi beno pesa yandi nkembo . . . Beno sambila Muntu yina salaka zulu mpi ntoto.’ (Kus. 14:6, 7) Yehowa mpamba kele Nzambi ya kieleka yina konso muntu fwete sambila. Beto ke pesa yandi mersi mingi mutindu yandi me pesaka beto dibaku ya mbote ya kusambila yandi na tempelo na yandi ya nene ya kimpeve. Tempelo ya kimpeve kele nki mpi na wapi beto lenda zwa mambu ya ke tendula yo mbote-mbote? Tempelo ya kimpeve kele ve nzo. Yo kele mambu yina Yehowa me yidikaka sambu beto sambila yandi na mutindu yina yandi ke zolaka na nsadisa ya kimenga ya Yezu. Ntumwa Polo tendulaka mambu yina na mukanda yina yandi sonikilaka Bakristu ya Baebreo ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Yudea. w23.10 24 § 1-2

Na mvu 522 na ntwala ya ntangu na beto, bambeni ya Bayuda pusaka guvernema ya Persia na kubuyisa bo na kutunga diaka tempelo. Kansi Zekaria ndimisaka Bayuda nde Yehowa ta sadila mpeve santu na yandi yina kele ngolo mingi sambu na kusadisa Bayuda na kulanda kutunga tempelo, ata bo kutana ti bampasi ya nki mutindu. Na mvu 520 na ntwala ya ntangu na beto, ntotila Dariusi pesaka diaka Bayuda nswa ya kutunga tempelo mpi yandi pesaka bo mbongo sambu na kusala kisalu yango. Yandi songaka mpi baguvernere ya babwala yina vandaka pene-pene na kusadisa bo. (Esd. 6:1, 6-10) Yehowa silaka bantu na yandi nde yandi ta sadisa bo kana bo tula kisalu ya kutunga diaka tempelo na kisika ya ntete na luzingu na bo. (Agai 1:8, 13, 14; Zek. 1:3, 16) Kikesa yina baprofete pesaka bo, salaka nde bo yantika kutunga diaka tempelo na mvu 520 na ntwala ya ntangu na beto mpi bo manisaka yo kiteso ya bamvula 5 na nima. Sambu bo tulaka lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na bo, Yehowa sadisaka bo. Yo yina, bo sadilaka Yehowa na kiese yonso.​—Esd. 6:14-16, 22. w23.11 15 § 6-7

Ata bantu mingi me waka zina ya Abrahami, mingi na kati na bo ke zabaka ve mambu mingi ya me tala yandi. Kansi nge ke zaba mambu mingi ya me tala Abrahami. Mu mbandu, nge ke zaba nde Biblia ke bingaka yandi nde “tata ya bantu yonso yina kele ti lukwikilu.” (Bar. 4:11) Yo yina, nge lenda kudiyula nde: ‘Keti mono lenda landa mbandu ya Abrahami mpi kuvanda ti lukwikilu ya ngolo bonso yandi?’ Ee, nge lenda landa mbandu na yandi. Kulonguka mbandu ya Abrahami ta sadisa beto mpi na kukuma ti lukwikilu ya ngolo bonso ya yandi. Ntangu yonso, Abrahami vandaka kusala mambu yonso yina Nzambi vandaka kusonga yandi na kusala. Mu mbandu, yandi katukaka na insi na yandi mpi kwendaka na insi mosi ya ntama, yandi zingaka bamvula mingi na batenta mpi yandi zolaka kupesa mwana na yandi Izaki yina yandi vandaka kuzola mingi bonso kimenga na Nzambi. Yo lombaka nde Abrahami kuvanda ti lukwikilu ya ngolo sambu na kusala mambu yina yonso. Lukwikilu ya Abrahami mpi mambu yina yandi salaka, pesaka Nzambi kiese mingi mpi yo salaka nde yandi kuma nduku na yandi. (Yak. 2:22, 23) Yehowa ke zola nde beto yonso, yo vanda nge mpi, kupesa yandi kiese mpi kukuma banduku na yandi. Yo yina, na nzila ya mpeve santu na yandi, yandi sadisaka Polo ti Yakobo na kutubila mbandu ya Abrahami na Biblia. w23.12 2 § 1-2

Bampangi-bakento, beno longuka kusolula mbote ti bantu. Bakristu fwete solula mbote ti bantu. Yakobo pesaka beto bandongisila ya mbote sambu na yo. Yandi tubaka nde bangogo ya kele na verse ya bubu. Kana nge ke widikila bantu ya nkaka ti dikebi ntangu bo ke tuba, nge ta monisa nde nge ke “kuditula na kisika” na bo. (1 Pie. 3:8) Kana nge ke bakisa ve mambu yina muntu mosi ke tuba to mutindu yandi ke wa, yula yandi bangiufula ya mbote. Na nima, baka ntangu ya kuyindula na ntwala ya kutuba. (Bing. 15:28, noti na nsi ya lutiti.) Kudiyula nde: ‘Keti mambu yina mono ke zola kutuba kele ya kieleka mpi ya ke pesa kikesa? Keti yo ta monisa nde mono kele luzitu mpi mawete?’ Landa mbandu ya bampangi-bankento ya kuyela na kimpeve yina ke solulaka mbote. (Bing. 31:26) Tula dikebi na mutindu bo ke tubaka. Kana nge ke longuka kusolula mbote ti bantu, nge ta sala mpi kinduku ya mbote ti bo. w23.12 21 § 12

Bubu yai, Yehowa lenda sadila bantu ya dibuta na beto, banduku to bankuluntu sambu na kusadisa beto. Kansi, kana beto ke wa mpasi ya ngolo na ntima, beto lenda zola kuvanda beto mosi. Kuwa mutindu yina kele mbi ve. Kansi nki beto lenda sala sambu Yehowa kusadisa beto? Sala bikesa sambu na kuvanda ve nge mosi. Kana beto ke kudivandila, beto ta yantika kutula dikebi kaka na beto mosi mpi kuyindula kaka bampasi yina beto ke kutana ti yo. Yo lenda sala nde beto baka ve balukanu ya mbote. Ya kieleka, beto yonso ke zolaka kuvanda beto mosi. Mingi-mingi kana beto ke kutana ti bampasi ya ngolo. Kansi, kana beto ke kudivandila ntangu ya nda, beto lenda buya lusadisu ya bantu yina Yehowa ke sadila sambu na kusadisa beto. Yo yina, sala yonso sambu na kundima lusadisu ya bantu ya dibuta na nge, ya banduku mpi ya bankuluntu. Tadila bo bonso nzila yina Yehowa ke sadila sambu na kusadisa nge.​—Bing. 17:17; Yez. 32:1, 2. w24.01 24 § 12-13

Banazire vandaka kusala lusilu ya kuzenga ve nsuki na bo. Yo vandaka kumonisa nde bo ke ndima kibeni nde Yehowa kutwadisa bo na mambu yonso. Diambu ya mawa kele nde bantangu ya nkaka na Izraele, bantu vandaka kusepela ve ti Banazire mpi kupesa bo ve kikesa. Bantangu ya nkaka, yo vandaka kulomba nde Banazire kuvanda kikesa sambu na kulanda kuzitisa lusilu na bo mpi kuvanda ve bonso bantu ya nkaka. (Amo. 2:12) Beto mpi ke vandaka ya kuswaswana ti bantu ya nkaka sambu beto ke lemfukilaka Yehowa. Yo ke lombaka kikesa sambu na kusonga bantu ya nkaka na nzo-nkanda to na kisalu nde beto kele Bambangi ya Yehowa. Diaka, sambu mambu na nsi-ntoto yai ke landa kubeba kibeni, yo ta vandila beto mpasi sambu na kuzitisa minsiku ya Biblia mpi kulonga nsangu ya mbote. (2 Tim. 1:8; 3:13) Kuvila ve nde ntangu yonso yina beto ke salaka bikesa sambu na kuvanda ya kuswaswana ti bantu ya nkaka, beto ke ‘pesaka ntima ya Yehowa kiese.’​—Bing. 27:11; Mal. 3:18. w24.02 16 § 7; 17 § 9

Dibundu ya Roma vandaka ti bampangi ya mutindu na mutindu. Bankaka vandaka Bayuda yina bo longaka na kuzitisa Nsiku ya Moize mpi bankaka vandaka bantu ya makanda yina vandaka ti bikalulu ya kuswaswana. Bakristu ya nkaka vandaka bampika kansi bankaka vandaka ve bampika, mbala ya nkaka Bakristu ya nkaka vandaka mpi ti bampika. Inki mutindu Bakristu yina zolaka kulanda kukumisa zola na bo ngolo ata bo vandaka ya kuswaswana? Ntumwa Polo songaka bo na ‘kuyambana.’ Yandi zolaka kutuba nki? Ngogo yina bo me balula na ‘kuyambana’ ke tendula kuyamba muntu mosi mbote kibeni na nzo na nge to kuta kinduku ti yandi. Mu mbandu, Polo songaka Filemoni mutindu ya kuyamba mpika na yandi Onezime yina tinaka. Yandi tubaka nde: “Yamba yandi na ntima ya mbote.” (Film. 17) Prisila ti Akilasi yambaka mpi Apolo mbote, bo “bakaka yandi.” Apolo zabaka ve mambu mingi na yina me tala Bakristu bonso bo. (Bis. 18:26) Na kisika ya kubika nde mutindu bo vandaka ya kuswaswana kukabisa bo, Bakristu ya mvu-nkama ya ntete landaka kuzolana mpi kuyambana. w23.07 6 § 13

Kima ya ntete-ntete yina fwete pusa nge na kudipesa na Yehowa, kele zola na nge sambu na yandi. Zola yina fwete vanda ve kaka ya mawi. Kansi, “nzayilu ya sikisiki” yina nge kele ti yo sambu na yandi mpi sambu na lukanu na yandi ta sala nde nge kuma kuzola yandi mingi. (Bakol. 1:9) Kulonguka na nge ya Biblia me ndimisa nge kibeni (1) nde Yehowa kele kibeni, (2) nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi, mpi (3) nde Yehowa ke sadila organizasio na yandi sambu na kulungisa luzolo na yandi. Bantu yina ke kudipesaka na Yehowa fwete zaba malongi ya ntete-ntete ya Biblia mpi bo fwete zitisa bansiku ya Nzambi. Bo ke salaka yonso sambu na kusonga mpi bantu ya nkaka mambu yina bo me longuka. (Mat. 28:19, 20) Zola na bo sambu na Yehowa ke kumaka ngolo mpi bo ke kumaka ti nzala ya kusambila kaka yandi. Keti yo kele mpi mutindu mosi sambu na nge? w24.03 4-5 § 6-8

Abigaile vandaka nkento ya Nabale, yina Biblia ke tubaka nde yandi vandaka muntu ya nku mpi yandi vandaka kusala mambu na mutindu ya mbi. (1 Sam. 25:3) Yo vandaka kibeni mpasi sambu na Abigaile na kuzinga ti bakala ya mutindu yina. Keti Abigaile zwaka dibaku ya kufwa makwela yina? Ee. Yandi zwaka dibaku yina ntangu Davidi, yina zolaka kukuma ntotila ya Izraele, vandaka kukwisa sambu na kufwa bakala na yandi sambu yandi fingaka Davidi mpi bantu na yandi. (1 Sam. 25:9-13) Abigaile lendaka kutina mpi kubika nde Davidi kufwa bakala na yandi. Kansi yandi tinaka ve mpi yandi bondilaka Davidi na kufwa ve Nabale. (1 Sam. 25:23-27) Inki pusaka yandi na kusala mutindu yina? Abigaile vandaka kuzola Yehowa mpi yandi vandaka kuzitisa minsiku na yandi ya makwela. Yandi zabaka nde makwela kele kima ya santu na meso ya Yehowa. Yandi zolaka kusepedisa Nzambi mpi yo pusaka yandi na kusala yonso yina yandi lendaka kusala sambu na kugulusa bantu ya nzo na yandi ti bakala na yandi mpi. Yandi salaka mambu na nswalu yonso sambu na kukanga Davidi nzila ya kufwa Nabale. w24.03 16-17 § 9-10

Keti na dibundu na nge, kele ti bampangi yina ke kumisa luzingu na bo ya kukonda mindondo sambu na kusala mingi na kisalu ya Yehowa? Keti nge ke zaba baleke yina ke sala bikesa ya kuvanda ya kuswaswana ti bantu ya nkaka na nzo-nkanda ata yo kele ve pete sambu na bo? Keti kele ti bantu yina ke sala yonso sambu na kulanda kusadila Yehowa na mutindu ya mbote ata bo ke telemina bo na dibuta? Sala yonso sambu na kupesa bo kikesa mpi songa bo nde beto ke sepelaka mingi kibeni ti bikesa mpi mambu yina bo ke salaka sambu na Yehowa. (Film. 4, 5, 7) Yehowa ke zabaka nde beto ke zolaka kusepedisa yandi mpi beto ke ndimaka kusala bibansa sambu na kuzitisa lusilu na beto ya kudipesa na yandi. Yandi ke pesaka beto lukumu mutindu yandi ke pesaka beto dibaku ya kumonisa nde beto ke zolaka yandi. (Bing. 23:15, 16) Yo yina, beto fwete landa kusadila Yehowa mpi kundima na luzolo yonso kusala bibansa sambu na yandi. w24.02 18 § 14; 19 § 16

Mona na mabanza mambu yina salamaka na nsuka ya mvu-nkama ya 29 ya ntangu na beto, ntangu Yezu yantikaka kisalu na yandi ya kulonga nsangu ya mbote. Bo me bingisa Yezu ti mama na yandi Maria na feti ya makwela na Kana. Yo ke monana nde Maria ke sadisa bo na kuyamba bantu yina ke kwisa na feti. Kansi ntangu feti ya makwela ke salama, malafu me mana. Maria me kwenda nswalu na mwana na yandi mpi me songa yandi nde: “Bo kele ti vinu ve.” (Yoa. 2:1-3) Inki Yezu me sala? Yandi me kumisa masa “vinu ya mbote.” (Yoa. 2:9, 10) Yezu salaka mambu mingi ya kuyituka ntangu yandi vandaka kulonga nsangu ya mbote. Yandi sadilaka ngolo na yandi ya kusala mambu ya kuyituka sambu na kusadisa bantu mingi kibeni. Beto baka mbandu ya mambu zole ya kuyituka yina Yezu salaka. Na dibaku mosi, yandi disaka bantu 5 000 mpi na dibaku ya nkaka yandi disaka bantu 4 000. Kana beto tanga mpi bana ti bankento yina vandaka pana, Yezu disaka bantu kuluta 27 000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Na mabaku yina zole, Yezu belukaka mpi bambefo mingi.​—Mat. 14:14; 15:30, 31. w23.04 2 § 1-2

Kana diambu mosi ya mpasi kibeni me kumina beto, bilumbu ya nkaka, beto lenda wa ve ngolo na nitu mpi na mabanza. Bonso Eliya, beto lenda kuka ve kutelema. Beto lenda zola kaka kulala. (1 Bant. 19:5-7) Beto lenda vanda ti mfunu ya lusadisu sambu na kusadila Yehowa. Na bantangu yina, Yehowa ke ndimisaka beto nde yandi ta sadisa beto mutindu verse ya bubu ke monisa yo. Yehowa sadisaka ntotila Davidi. Ntangu yandi kutanaka ti bampasi mpi ntangu bambeni na yandi sosaka kufwa yandi, yandi songaka Yehowa nde: “Diboko na nge ya kitata ke sadisa mono.” (Nk. 18:35) Mbala mingi, Yehowa ke sadisaka beto ntangu yandi ke pusaka bantu ya nkaka na kusadisa beto. Mu mbandu, ntangu Davidi vandaka ve kuwa ngolo, nduku na yandi Yonatani kwendaka kutala yandi sambu na kupesa yandi ngolo mpi kikesa. (1 Sam. 23:16, 17) Mutindu mosi mpi, Yehowa ponaka Elisha sambu na kusadisa Eliya.​—1 Bant. 19:16, 21; 2 Bant. 2:2. w24.01 23-24 § 10-12

Mbandu ya nkento yina bo me fwanisa ti mayele ya kieleka ke monisa nde Yehowa kele Nzambi ya ke kabaka mpi nde yandi ke pesaka beto bima mingi. Nkento ya “mayele ya kieleka” yina Bingana kapu 9 ke tubila, kele ti bikalulu yina. Disolo yina ke monisa nde nkento yango me lamba mbote madia na yandi, yandi me tula malafu mpi yandi me yidika mesa na nzo na yandi. (Bing. 9:2, noti na nsi ya lutiti.) Na nima, baverse 4 mpi 5 ke tuba nde: “Yandi [mayele ya kieleka] ke tubila muntu yina me konda mabanza ya mbote nde: ‘Kwisa, dia dimpa na mono.’” Sambu na nki beto fwete kwenda na nzo ya nkento ya mayele ya kieleka mpi kudia madia na yandi? Yehowa ke zolaka nde bana na yandi kuvanda mayele mpi bo vanda na lutaninu. Yandi ke zolaka ve nde beto sala bifu yina ta natila beto bampasi mingi. Yo yina “yandi ke bumbaka mbote-mbote mayele sambu na bantu ya mbote.” (Bing. 2:7) Kana beto ke wa Yehowa boma ya mbote, beto ta zola kusepedisa yandi. Beto ta landa bandongisila na yandi ya mayele mpi beto ta sadila yo na kiese yonso.​—Yak. 1:25. w23.06 23 § 14-15

Ata beto ke kuka ve kusala mambu yonso yina beto ke zola kusala sambu na Yehowa, beto fwete ndima kibeni nde yandi ke monaka konso kima yina beto ke salaka na ntima na beto ya mvimba sambu na kusepedisa yandi. Inki mutindu beto me zaba yo? Na bilumbu ya Zekaria, Yehowa songaka yandi na kusala mpu ya kimfumu ti wolo mpi kwivre yina Bayuda yina vandaka na Babilone tindaka. (Zek. 6:11) ‘Mpu yina ya nene ya kimfumu’ zolaka kubikala na tempelo sambu na “kuyibuka” makabu yina bo pesaka na luzolo yonso. (Zek. 6:14, banoti na nsi ya lutiti.) Beto fwete ndima kibeni nde Yehowa ta vila ve ata fioti bikesa yina beto ke salaka na ntima na beto ya mvimba sambu na kusadila yandi na bantangu ya mpasi. Ntembe kele ve nde, beto ta landa kukutana ti mambu mingi ya mpasi na bilumbu yai ya nsuka. Kansi, mambu lenda beba diaka mingi kibeni na bilumbu ke kwisa. (2 Tim. 3:1, 13) Beto fwete kudiyangisa ve mingi sambu na yo. Yindula mambu yina Yehowa songaka bansadi na yandi na bilumbu ya Agai. Yandi tubaka nde: “Mono kele ti beno . . . Beno wa boma ve.” (Agai 2:4, 5) Beto mpi fwete ndima kibeni nde Yehowa ta vanda ti beto ntangu yonso yina beto ke sala bikesa ya kusala luzolo na yandi. w23.11 19 § 20-21

Yehowa lendaka kusala nde bo sonika ve bifu ya ntumwa Piere na Biblia. Kansi na nsadisa ya mpeve santu na yandi, bo sonikaka yo na Biblia sambu yo longa beto. (2 Tim. 3:16, 17) Kana beto longuka disolo ya Piere ya me tala bikesa yina yandi salaka sambu na kunwana ti bifu na yandi, yo ta sadisa beto na kubakisa nde Yehowa ke vingilaka ve nde beto sala mambu ya kukuka. Yandi ke zolaka nde beto landa kusadila yandi, disongidila nde beto landa kusala bikesa ata beto ke sala bifu. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto landa kusala bikesa? Kana beto me katula kifu mosi yina beto vandaka ti yo, yo lenda vutukila beto diaka. Ata mpidina, beto ke landaka kusala bikesa sambu beto vutukila yo diaka ve. Beto yonso ke tubaka to ke salaka mambu yina ke pesaka beto mpasi na nima. Kansi kana beto yambula ve kusala bikesa, Yehowa ta sadisa beto na kuvutukila yo diaka ve. (1 Pie. 5:10) Mutindu Yezu wilaka Piere mawa sambu na bifu yina yandi salaka, lenda pusa beto na kulanda kusadila Yehowa. w23.09 20-21 § 2-3

Yezu lendaka kubelula Lazare, mutindu Marta tubaka yo na verse ya bubu. Kansi yandi vandaka ti mfunu ya kusala kima mosi ya kuluta mfunu. Yandi songaka Marta nde: “Mpangi na nge ta futumuka.” Yandi tubaka mpi nde: “Mono kele lufutumuku mpi luzingu.” (Yoa. 11:23, 25) Ya kieleka, Nzambi pesaka Yezu ngolo ya kufutumuna bafwa. Ntete, yandi futumunaka leke mosi ya nkento ntangu fioti na nima ya lufwa ya leke yina. Na nima yandi futumunaka mpi leke mosi ya bakala mpi yo ke monana nde, yandi futumunaka leke yina kaka kilumbu leke yango fwaka. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Keti yandi lendaka kufutumuna muntu yina fwaka mpi bilumbu iya lutaka mpi nitu na yandi yantikaka dezia kupola? Maria mpangi ya Lazare ke kwenda kukutana ti Yezu. Yandi ke vutukila kaka mambu yina mpangi na yandi Marta tubaka: “Mfumu, kana nge vandaka awa, mpangi na mono zolaka kufwa ve.” (Yoa. 11:32) Ntangu Yezu monaka Maria ti bantu yina vandaka ti yandi mpi yandi waka bo ke dila, yo pesaka yandi mpi mawa mingi. Yandi waka mawa mingi sambu na banduku na yandi, yo yina yandi dilaka. Yandi bakisaka mpasi yina muntu ke waka kana muntu yina yandi vandaka kuzola me fwa. w23.04 10-11 § 12-13