Avril

Na ntangu ya ntama, bansadi ya Yehowa kutanaka mpi ti bampasi ya kukonda kukana. Beto tadila mbandu ya Yakobi. Tata na yandi songaka yandi na kukwela nkento na dibuta ya Labani, mpangi na bo yina vandaka mpi nsadi ya Yehowa. Tata na yandi ndimisaka yandi kibeni nde Yehowa ta sakumuna yandi mingi. (Kuy. 28:1-4) Yo yina, Yakobi salaka mambu yina tata na yandi songaka yandi. Yandi katukaka na ntoto ya Kanana mpi yandi kwendaka na nzo ya Labani. Labani vandaka ti bana-bankento zole: Lea mpi Rashele. Yakobi vandaka kuzola Rashele yina vandaka leke mpi yandi ndimaka kusadila Labani kisalu bamvula nsambwadi sambu na kukwela Rashele. (Kuy. 29:18) Kansi mambu salamaka ve mutindu Yakobi vandaka kuyindula. Labani pesaka Yakobi Lea na kisika ya kupesa yandi Rashele. Mposo mosi na nima, Labani pesaka Yakobi Rashele kansi yandi songaka Yakobi na kusala diaka kisalu bamvula nsambwadi. (Kuy. 29: 26, 27) Labani vandaka kulungisa ve mambu yina bo vandaka kuwakana ti Yakobi. Labani sadilaka Yakobi mambu na mutindu ya mbi bamvula 20.​—Kuy. 31:41, 42. w23.04 15 § 5

Nani lenda pesa beto kikesa mpi lutwadisu? Beto me zaba mbote mvutu na ngiufula yina. Yehowa muntu lenda pesa beto yo na nzila ya kisambu. Yo yina Yehowa ke lomba beto na kusamba yandi. Yehowa ke zola nde beto samba yandi mbala na mbala disongidila nde beto samba yandi “ntangu yonso.” (1 Bate. 5:17) Beto lenda samba Yehowa mpi kulomba yandi lutwadisu na mambu yonso ya luzingu na beto. (Bing. 3:5, 6) Yehowa kele Nzambi yina ke kabaka, yo yina yandi me tudilaka beto ve ntalu ya bambala yina beto fwete samba yandi. Yezu bakisaka nde Yehowa ke bakaka bisambu na valere. Na ntwala ya kukwisa na ntoto, yandi vandaka kumona mutindu Tata na yandi vandaka kupesa bamvutu na bisambu ya bansadi na yandi ya kwikama. Mu mbandu, Yezu vandaka ti Tata na yandi ntangu yandi pesaka bamvutu na bisambu ya masonga ya Ana, ya Davidi, ya Eliya mpi ya bansadi na yandi ya nkaka ya bulemfu. (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Bant. 19:4-6; Nk. 32:5) Yo yina, Yezu songaka balongoki na yandi na kusamba mingi mpi na kundima nde Yehowa ta wa bisambu na bo.​—Mat. 7:7-11. w23.05 2 § 1, 3

Nganga-nzambi ya nene Yehoyada vandaka kuwa Yehowa boma. Yo monanaka pwelele ntangu Atalia mwana ya Yezabele ya nkento botulaka kiti ya kimfumu na Yuda. Yandi vandaka muntu ya nku kibeni mpi yandi vandaka ti nzala ya ngolo ya kubaka kimfumu, yo yina yandi sosaka kufwa bana yonso ya dikanda ya ntotila. Nkutu bana yango vandaka bantekolo na yandi. (2 Bans. 22:10, 11) Kansi Yehoashi yina vandaka na kati ya bana yina gulukaka sambu Yehoshabeati, nkento ya Yehoyada tinisaka yandi. Yandi ti bakala na yandi bumbaka mwana yina mpi bo sansaka yandi. Bo salaka yonso sambu ata mwana mosi ya dikanda ya Davidi kuguluka sambu mwana yango kukuma ntotila. Yehoyada vandaka ya kwikama na Yehowa mpi yandi waka ve Atalia boma. Ntangu Yehoashi kumaka ti bamvula 7, Yehoyada monisaka diaka kwikama na yandi na Yehowa. Yandi yidikaka kima mosi. Kana kima yango simbaka ve, bo zolaka kufwa yandi kansi Yehowa sadisaka yandi mpi kima yango simbaka. w23.06 17 § 12-13

Mambu yina lendaka kupusa ntotila Nebukadenezare na kuyindula nde Daniele vandaka mbeni na yandi mpi yandi lendaka kufwa yandi. Kansi ti kikesa yonso, Daniele tendudilaka ntotila ndosi yina. Mbala ya nkaka, nki sadisaka Daniele na kuvanda kikesa luzingu na yandi ya mvimba? Ya kieleka, mama ti papa ya Daniele vandaka bambandu ya mbote sambu na yandi ntangu yandi vandaka leke. (Kul. 6:6-9) Daniele zabaka ve kaka mambu ya ntete ya Nsiku, mu mbandu bansiku kumi. Kansi yandi zabaka mpi mambu mingi ya me tala bima yina muntu ya Izraele lenda dia mpi yina yandi lenda dia ve. (Levi 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Daniele vandaka mpi kulonguka masolo ya bansadi ya Nzambi mpi yandi zabaka mambu yina vandaka kukumina bo ntangu bo vandaka ve kulemfukila bansiku ya Nzambi. (Dan. 9:10, 11) Mambu yina Daniele kutanaka ti yo na luzingu na yandi ndimisaka yandi nde Yehowa ti bawanzio na yandi vandaka kusadisa yandi.​—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19. w23.08 3 § 5-6

Rebeka vandaka nkento ya mayele yina bakaka balukanu ya mbote luzingu na yandi ya mvimba. Yandi zabaka ntangu ya mbote mpi mutindu ya mbote ya kusala mambu. (Kuy. 24:58; 27:5-17) Yandi vandaka luzitu mpi bulemfu. (Kuy. 24:17, 18, 65) Kana nge ke lemfukila Yehowa na kudikulumusa yonso bonso Rebeka, nge ta vanda mbandu ya mbote na dibuta na nge mpi na dibundu. Bakristu yonso ya kuyela na kimpeve fwete vanda ve lulendo. Estere vandaka ve lulendo mpi yandi vandaka nkento ya kimpeve. Yo sadisaka yandi na kuyindula ve nde yandi me luta bantu ya nkaka ntangu yandi kumaka ntotila-nkento. Yandi sadilaka ndongisila yina kisoni na yandi Mordekai pesaka yandi. (Est. 2:10, 20, 22) Nge ta kuma mpi ti kikalulu yina kana nge ke sosa bandongisila ya mbote mpi nge ke sadila yo. (Tito 2:3-5) Estere monisaka mpi na mutindu ya nkaka nde yandi vandaka ve lulendo. Yandi vandaka “kitoko mingi na nitu mpi na luse,” kansi yandi vandaka ve kudisikisa sambu na yo.​—Est. 2:7, 15. w23.12 19-20 § 6-8

Kana kansansa na beto ke yangisa beto mingi kuluta, yo kele ve kizitu yina Yehowa ke lomba beto na kunata. Kana beto me tuba disumu na beto, beto me balula ntima, mpi beto me sala bikesa ya kuvutukila yo diaka ve, beto fwete ndima nde Yehowa me lolula beto. (Bis. 3:19) Kana beto me sala mambu yina yonso, Yehowa ke zola diaka ve nde beto landa kudiyangisa mingi sambu na disumu yina. Yandi ke zaba nde kana kansansa na beto ke landa kuyangisa beto mingi kuluta, yo ta sala beto mbi. (Nk. 31:10) Kana beto me fuluka ti basusi, yo lenda sala nde beto yambula kubaka ntinu sambu na luzingu. (2 Bak. 2:7) Kana kansansa na nge ke landa kuyangisa nge mingi, kuvila ve nde Yehowa kele Nzambi yina “ke lolulaka na masonga yonso.” (Nk. 130:4) Kana yandi me lolula bantu yina me balula ntima na masonga yonso, yandi ke tubaka nde: “Mono ta yibuka diaka ve masumu na bo.” (Yer. 31:34) Yo ke tendula nde Yehowa ta yindula diaka ve masumu yina nge me salaka yina yandi lolulaka nge. Kuwa ve makasi kana masumu yina nge salaka me sala nde nge vanda diaka ve ti mikumba ya nkaka na dibundu ya Yehowa. Yehowa ke landaka ve kuyindula masumu yina nge salaka, nge mpi fwete sala mutindu mosi. w23.08 30-31 § 14-15

Na nsungi ya maladi ya coronavirus, Bambangi ya Yehowa yina landaka bansiku yina organizasio ya Yehowa pesaka vandaka ve ti basusi ya mpamba-mpamba yina bantu yina landaka bansangu ya luvunu vandaka ti yo. (Mat. 24:45) Beto fwete vila ve “mambu ya kuluta mfunu.” (Bafil. 1:9, 10) Mambu yina ke katulaka dikebi lenda baka beto ntangu mingi mpi ngolo ya kusala mambu ya mfunu. Mambu yina beto ke salaka na luzingu, mu mbandu kunwa, kudia, kusala bansaka ya kulutisila ntangu mpi bisalu ya kinsuni lenda katula dikebi na beto na mambu ya mfunu kana beto ke tula yo na kisika ya ntete na luzingu na beto. (Luka 21:34, 35) Diaka, konso kilumbu beto ke waka bansangu ya me tala mavwanga yina bantu ke basisaka mpi mambu ya politiki. Beto fwete bika ve nde mambu yina kukatula dikebi na beto na mambu ya mfunu. Kana ve beto lenda yantika kukota na mambu yina na mabanza na beto mpi na bantima na beto. Satana ke sadilaka bametode mingi sambu na kupusa beto na kusala ve mambu ya mbote. w23.07 16-17 § 12-13

Sambu na bansadi ya Yehowa, Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu kele kilumbu ya kuluta mfunu mingi na mvula. Yo kele kaka nkinsi mosi yina Yezu songaka balongoki na yandi na kulanda kusala. (Luka 22:19, 20) Yo ke yibusaka beto mitindu ya kumonisa ntonda sambu na kimenga ya Yezu. (2 Bak. 5:14, 15) Yo ke pesaka beto mpi dibaku ya ‘kupesana kikesa’ ti bampangi na beto. (Bar. 1:12) Mambu yina bantu mingi ke waka mpi ke monaka na nkinsi yango ke pusaka bo na kuyantika kulonguka Biblia. Yindula mpi mutindu Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu ke vukisaka bampangi na ntoto ya mvimba. Ya kieleka, Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu ke vandaka mfunu mingi sambu na beto. w24.01 8 § 1-3

Kana beto yindula mingi mambu yina yo lombaka nde Yehowa mpi Yezu kusala sambu na kufuta kimenga ya Yezu, beto ta bakisa kibeni nde bo ke zolaka beto mingi. (Bag. 2:20) Kimenga ya Yezu kele dikabu ya zola. Yehowa monisaka nde yandi ke zolaka beto mingi kibeni, ntangu yandi pesaka Mwana na yandi Yezu yina yandi ke zolaka mingi kuluta, bonso kimenga sambu na bantu. Yehowa bikaka nde Mwana na yandi kumona mpasi mpi kufwa sambu na beto. Yehowa ke zolaka beto mingi kibeni mpi yandi ke songaka beto nde yandi ke zolaka beto. (Yer. 31:3) Yehowa me bendaka beto na yandi sambu yandi ke zolaka beto. (Tala mpi Kulonga 7:7, 8.) Ata kima mosi ve mpi ata muntu mosi ve lenda kabula beto na zola ya Nzambi. (Bar. 8:38, 39) Inki mutindu nge ke wa sambu na zola ya Nzambi? w24.01 28 § 10-11

Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke bakaka dikabu na bo ya kuzinga na zulu na valere mingi. Na 1991, mpangi Frederick Franz ya kele mpi na kati ya Bakristu yina, tubaka mutindu yandi vandaka kuwa sambu na kivuvu yina. Yandi tubaka nde: “Kivuvu na beto kele ya kieleka kibeni mpi Bakristu yonso 144 000 ya bo me tulaka mafuta ta baka dikabu yina Nzambi me silaka. Dikabu yina ta luta bima yonso yina beto lenda yindula.” Mpangi Franz tubaka nde: “Beto ke landaka kaka kubaka dikabu yina na valere mingi. . . . Beto ke sepelaka ti yo ntangu yonso yina beto ke vingilaka yo. Beto ke ndimaka kuvingila yo. . . . Mono ke bakaka kivuvu na beto na valere mingi kuluta.” Yo vanda beto kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na zulu to na ntoto, beto kele ti kivuvu ya kitoko yina fwete pusa beto na kuvanda na kiese. Kivuvu yina lenda landa kukuma ngolo. Mambu yina Polo sonikaka na nima, ke monisa mutindu kivuvu na beto ke kumaka ngolo. w23.12 9 § 6; 10 § 8

Na nganda ya kielo ya nzo-tenta ya ntangu ya ntama, bo tulaka mesa-kimenga ya kwivre mpi bo vandaka kupesa Yehowa bimenga ya bambisi na zulu na yo. (Kub. 27:1, 2; 40:29) Ata mpidina, bimenga vandaka kusala ve nde bo lolula kimakulu masumu ya bantu. (Baeb. 10:1-3) Bimenga ya bambisi yina bantu ya Izraele vandaka kupesa mbala na mbala na nzo-tenta, vandaka kumonisa kimenga mosi yina ta sala nde bo lolula kimakulu masumu ya bantu. Yezu zabaka nde Yehowa tindaka yandi na ntoto sambu na kupesa luzingu na yandi bonso kimenga sambu na bantu. (Mat. 20:28) Yo yina ntangu yandi bakaka mbotika, yo monisaka nde yandi kudipesaka sambu na kusala luzolo ya Yehowa. (Yoa. 6:38; Bag. 1:4) Yezu pesaka luzingu na yandi “mbala mosi mpamba” sambu na kulolula kimakulu masumu ya konso muntu yina ke monisaka lukwikilu na yandi.​—Baeb. 10:5-7, 10. w23.10 26-27 § 10-11

Kele ve ti kima yina beto lenda sala beto mosi sambu na kukatuka na kimpika ya lufwa mpi ya disumu. (Nk. 49:7, 8) Yo yina Yehowa yidikaka mambu sambu Yezu, Mwana na yandi ya yandi ke zolaka mingi, kupesa luzingu na yandi sambu na beto. Bo yonso zole salaka kibansa ya nene kibeni. Kana beto ke yindula mambu yina Yehowa mpi Yezu salaka sambu na beto, beto ta monisa ntonda ya mingi sambu na kimenga ya Yezu. Ntangu Adami salaka disumu, yandi vidisaka kivuvu ya kuzinga mvula na mvula sambu na yandi mpi sambu na bana na yandi yonso. Sambu na kusumba diaka luzingu yina Adami vidisaka, Yezu pesaka luzingu na yandi ya kukuka bonso kimenga. Na luzingu na yandi ya mvimba awa na ntoto, Yezu “salaka disumu ve, bo monaka mpi ve luvunu na munoko na yandi.” (1 Pie. 2:22) Ntangu Yezu fwaka, yandi vandaka muntu ya kukuka mpi luzingu na yandi vandaka kiteso mosi ti yina Adami vandaka ti yo na ntwala nde yandi sala disumu.​—1 Bak. 15:45; 1 Tim. 2:6. w24.01 10 § 5-6

Ntangu Yezu futumukaka, yandi kotaka na Kisika ya Kuluta Santu ya tempelo ya kimpeve. Ntangu yai, beto ke bakisa pwelele nde mambu yina Yehowa me yidikaka sambu na lusambu ya bunkete na nsadisa ya kimenga ya Yezu Kristu mpi kinganga-nzambi na yandi, me luta kibeni mutindu Bayuda vandaka kusambila Nzambi. Nganga-nzambi ya nene na Izraele vandaka kukota ti menga ya bambisi na Kisika ya Kuluta Santu yina bo salaka ti maboko kansi Yezu kotaka “na zulu kibeni,” disongidila na kisika yina kele ya kuluta santu sambu na kumonana na ntwala ya Yehowa. Kuna, yandi pesaka valere ya luzingu na yandi ya kukuka sambu na mambote na beto “sambu na kukatula disumu na nzila ya kimenga ya nitu na yandi.” (Baeb. 9:24-26) Ata beto kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu to na ntoto, beto yonso lenda sambila Yehowa na tempelo na yandi ya kimpeve. w23.10 28 § 13-14

Yindula mambu yina Yezu ke sala sambu na beto na zulu sambu yandi kele Ntotila na beto mpi Nganga-Nzambi ya Nene yina ke wilaka beto mawa. Na nzila na yandi beto lenda pusana pene-pene ya “kiti ya kimfumu ya ntima ya mbote ya nene” ya Nzambi na kisambu mpi na kulomba yandi na kuwila beto mawa mpi na kusadisa beto “na ntangu ya mbote.” (Baeb. 4:14-15) Konso kilumbu, beto fwete yindula mambu yina Yehowa mpi Yezu me salaka sambu na beto mpi yina bo ke sala sambu na beto. Zola na bo sambu na beto fwete simba kibeni bantima na beto mpi yo fwete pusa beto na kuvanda kikesa ntangu beto ke sambila Yehowa. (2 Bak. 5:14, 15) Mutindu ya kuluta mbote ya kumonisa ntonda kele ya kusala bikesa ya kusadisa bantu ya nkaka na kukuma Bambangi ya Yehowa mpi balongoki ya Yezu. (Mat. 28:19, 20) Ntumwa Polo salaka mpi mutindu yina. Yandi zabaka nde Yehowa ke zolaka nde “bantu ya mitindu yonso kuguluka mpi kubaka nzayilu ya sikisiki ya kieleka.”​—1 Tim. 2:3, 4. w23.10 22-23 § 13-14

Bampangi mingi ke sadilaka verse yai ya ke simbaka kibeni ntima sambu na kupesa bantu yina beto ke longaka nsangu ya mbote kikesa mpi kumonisa mutindu luzingu ta vanda na Paladisu. Inki mutindu beto lenda kudindimisa beto mosi mpi kundimisa bantu ya nkaka nde mambu ya kitoko yina kele na Kusonga 21:3, 4 ta lungana? Yehowa me pesaka beto bikuma ya me fwana kibeni yina ke ndimisa beto nde yandi ta lungisa lusilu yina. Inki kele bikuma yango? Bikuma ya ke ndimisa beto kibeni nde lusilu ya Yehowa ya Paladisu ta lungana kele na baverse yai ya ke landa. Yo ke tuba nde: “Muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu tubaka nde: ‘Tala! Mono ke sala bima yonso ya mpa.’ Yandi tubaka diaka nde: ‘Sonika, sambu mambu yai kele ya kwikama mpi ya kieleka.’ Mpi yandi tubilaka mono nde: ‘Yo me lungana! Mono kele Alfa mpi Omega, luyantiku mpi nsuka.’”​—Kus. 21:5, 6a. w23.11 3 § 3-5

Leke ya bakala yina kele ti mayele ya kuyindula fwete baka balukanu ya mbote na yina me tala kulwata mpi kuyidika nitu. Bantu mingi yina ke basisaka bilele ya mpa mpi yina ke salaka bapiblisite na yo ke zitisaka ve Yehowa mpi bo ke vandaka ti luzingu ya mansoni. Yo yina, bo lenda sala bilele yina ke kanga kibeni nitu mpi yina ke basisa babakala bonso bankento. Ntangu leke ya bakala yina ke zola kuyela na kimpeve ke pona bilele, yandi fwete sadila minsiku ya Biblia mpi kulanda bambandu ya bampangi yina ke lwataka mbote na dibundu. Yandi lenda kudiyula nde: ‘Keti mambu yina mono ke ponaka na kusala ke monisaka nde mono kele ti mabanza ya mbote mpi ke zitisaka bantu ya nkaka? Keti mutindu na mono ya kulwata ke pusaka kibeni bantu na kundima kukonda mpasi nde mono ke sadilaka Yehowa?’ (1 Bak. 10:31-33) Bampangi mpi Yehowa ke zitisaka leke ya bakala yina kele ti mayele ya kuyindula. w23.12 26 § 7

Na ntangu ya ntama, “ntotila ya sudi” niokulaka bansadi ya Yehowa. (Dan. 11:40) Mu mbandu, na kati-kati ya mvu-nkama ya 20, bo tulaka bampangi na beto mingi na boloko sambu bo ke kotaka ve na mambu ya politiki mpi bo katulaka bana ya Bambangi ya Yehowa na ba ekole kaka sambu na kikuma yina. Na bamvula ya me katuka kuluta, Bambangi ya Yehowa ya ke zingaka na nsi ya luyalu ya ntotila yina kutanaka mpi ti mambu ya nkaka yina mekaka kwikama na bo na Kimfumu ya Nzambi. Mu mbandu, ntangu bo ke salaka bakampanie sambu na kupona bamfumu ya luyalu, Mukristu mosi lenda kuma kusepela ti parti politiki mosi to kandida mosi. Yo yina, yo kele mfunu mingi nde beto kota ve na mambu ya politiki, yo vanda na mambu yina beto ke sala, na mabanza na beto to na ntima na beto.​—Yoa. 15:18. w23.08 12 § 17

Beto ke baka ntinu sambu na luzingu, yo yina beto fwete “baka ntinu sambu [beto] nunga yo.” (1 Bak. 9:24) Yezu tubaka nde beto lenda kuma “kizitu na kudia mbiki, na kulutisa ndilu na kunwa malafu, mpi na basusi ya luzingu.” (Luka 21:34) Baverse yai mpi baverse ya nkaka lenda sadisa nge na kuzaba mambu yina nge fwete yidika sambu na kulanda kusala nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu. Beto ke ndima nde beto ta nunga nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu sambu Yehowa ta pesa beto ngolo yina beto kele ti yo mfunu. (Yez. 40:29-31) Yo yina, kuyambula ve kubaka ntinu. Landa mbandu ya ntumwa Polo yina bakaka ntinu ngolo kibeni sambu na kubaka lufutu yina vandaka na ntwala na yandi. (Bafil. 3:13, 14) Ata muntu mosi ve lenda baka ntinu na kisika na nge. Ndima nde Yehowa ta sadisa nge na kununga. Yehowa lenda sadisa nge na kunata bizitu yina nge lenda nata mpi na kukatula bizitu ya kukonda mfunu. Yehowa ta sadisa nge na kukanga ntima mpi na kulanda kubaka ntinu sambu nge nunga. w23.08 31 § 16-17

Ntangu Yezu vandaka ti bamvula 12, bibuti na yandi bikaka yandi na Yeruzalemi. (Luka 2:46-52) Yo vandaka mukumba ya Yozefi ti ya Maria ya kuzikisa nde bana na bo yonso vandaka na kati ya kimvuka ya bantu yina vandaka kuvutuka na nima ya nkinsi. Ntangu Yozefi ti Maria monaka Yezu, Maria nganinaka yandi sambu yandi bikalaka na Yeruzalemi. Yezu lendaka kutuba nde bo vandaka ve ti kikuma ya kunganina yandi, kansi yandi pesaka bibuti na yandi mvutu ya pete mpi na luzitu yonso. Yozefi ti Maria “bakisaka ve mambu yina yandi tubilaka bo.” Ata mpidina, Yezu “landaka kulemfukila bo.” Baleke, keti beno ke kukaka ve kulemfukila bibuti na beno ntangu bo ke sala bifu to ntangu bo ke bakisa beno ve? Inki lenda sadisa beno? Beno yindula mambu yina Yehowa ke zola nde beno sala. Biblia ke tuba nde kana beno ke lemfukila bibuti na beno, “yo kele mbote na Mfumu.” (Bakol. 3:20) Yehowa ke zabaka nde bantangu ya nkaka bibuti na beno ke bakisaka beno ve mpi nde bantangu ya nkaka bo ke tulaka bansiku ya mpasi. Ata mpidina, kana beno ke lemfukila bo, beno ta pesa yandi kiese. w23.10 7 § 5-6

Nduku mosi ya nzo-nkanda lenda tuba nde Bambangi ya Yehowa fwete soba mutindu na bo ya kutadila kuvukisa nitu na kati ya babakala ti babakala mpi bankento ti bankento. Beto lenda ndimisa yandi nde beto ke zabaka nde konso muntu kele ti nswa ya kubaka balukanu mpi beto ke zitisaka balukanu na bo. (1 Pie. 2:17) Yo lenda sadisa beto na kusonga yandi mambu yina Biblia ke tubaka mpi mutindu kusadila yo lenda sadisa beto na kuvanda ti luzingu ya kiese. Kana beto me kutana ti muntu mosi ya ke telemina ngolo balukwikilu na beto, beto fwete yindula ve na nswalu yonso nde beto me zaba balukwikilu na yandi. Mu mbandu, nki nge ta sala kana nduku na nge ya nzo-nkanda me tuba nde kukwikila na Nzambi kele kukonda mayele. Keti nge ta yindula nde yandi ke kwikilaka ngolo na evolisio mpi nde yandi me zaba mambu mingi ya me tala yo? Yo lenda vanda nde yandi ke vutukila kaka mambu yina yandi waka. Nge lenda tindila yandi lien ya ke tubila mambu mingi ya lugangu ya kele na jw.org. Mbala ya nkaka na nima, yandi lenda sepela kutubila disolo mosi to video mosi ya kele kuna. Ya kieleka, kana beto me pesa mvutu na luzitu, yo lenda pusa yandi na kulonguka mambu mingi ya Biblia. w23.09 17 § 12-13

Beto fwete ndima kibeni nde Yehowa ta sadila beto mpi ta sakumuna beto ata beto me sala bifu, kana beto ke landa kusala yonso sambu na kuvutukila yo diaka ve mpi beto ke landa kutudila yandi ntima. (Bing. 28:13) Samsoni vandaka ve muntu ya kukuka, kansi yandi yambulaka ve kusadila Yehowa ata ntangu yandi salaka kifu ya kusonga Dalila kisina ya ngolo na yandi. Yehowa yambulaka ve Samsoni, yandi sadilaka yandi diaka na mutindu ya nkaka ya kuyituka. Tii bubu yai, Yehowa ke zabaka nde Samsoni vandaka muntu ya lukwikilu ya ngolo, yo yina yandi salaka mpi nde bo tula zina na yandi na ndonga ya bantu ya lukwikilu ya ngolo yina Baebreo kapu 11 ke tubilaka. Yo ke pesa beto kikesa na kuzaba nde beto ke sadilaka Tata ya zulu ya ke zolaka beto mpi yina ke pesaka beto ngolo, mingi-mingi ntangu beto me lemba. Bonso Samsoni, beto fwete bondila Yehowa nde: “Pardo yibuka mono, pardo pesa mono kikesa.”​—Baz. 16:28. w23.09 7 § 18-19

Kana beto ke landa kuyindula ntangu yonso kilumbu ya Yehowa, yo ta pusa beto na kulonga bantu ya nkaka nsangu ya mbote. Kansi bantangu ya nkaka, beto lenda wa boma ya kusala yo. Sambu na nki? Sambu beto lenda wa bantu boma. Yo kuminaka mpi Piere. Na mpimpa ya nsuka ya Yezu awa na ntoto, Piere waka boma ya kutuba nde yandi kele longoki na yandi mpi nkutu mbala mingi, yandi buyaka nde yandi ke zaba yandi ve. (Mat. 26:69-75) Kansi na nima, kaka Piere yango muntu sonikaka nde: “Mambu yina bo ke wa boma, beno wa yo boma ve, beno kuma mpi ve kisaka-saka.” (1 Pie. 3:14) Mambu yina Piere sonikaka ke ndimisa beto nde beto lenda katula boma ya bantu. Inki lenda sadisa beto na kukatula boma ya bantu? Piere tubaka nde: “Beno santisa Kristu bonso Mfumu na bantima na beno.” (1 Piere 3:15) Yo ke tendula nde beto fwete yibuka nde Kristu Yezu kele Ntotila na beto mpi yandi kele ngolo mingi. w23.09 27-28 § 6-8

Beto fwete landa kunwana sambu na kusala ve “bisalu ya mpimpa yina ke butaka ve mbuma.” (Baef. 5:11) Mbala mingi kana muntu ke tala mambu ya buzoba to ya mansoni, to yandi ke widikila yo to yandi ke tubila yo, yandi lenda sala mambu ya mbi kukonda mpasi. (Kuy. 3:6; Yak. 1:14, 15) Nsi-ntoto yai ya Satana ke sosaka kukusa beto sambu na kundimisa beto nde mambu yina Yehowa ke tubaka nde yo kele mansoni mpi mvindu kele ve mbi ata fioti. (2 Pie. 2:19) Banda ntama, Diabulu ke tulaka mavwanga na ba-ntu ya bantu sambu bo kuka ve kuswaswanisa mambu ya mbote ti ya mbi. (Yez. 5:20; 2 Bak. 4:4) Yo yina, yo ke yitukisa beto ve mutindu bafilme mingi, ba-emisio ya televizio mpi Internet, ke mwangaka bangindu yina ke wakanaka ve ti bansiku ya lunungu ya Yehowa. Satana ke sosaka kupusa beto na kuyindula nde mambu ya mvindu mpi luzingu ya mansoni yina bantu mingi kele ti yo bubu yai ke nataka ve bampasi.​—Baef. 5:6. w24.03 22 § 8-10

Nzo-tenta vandaka bonso tenta yina bantu ya Izraele vandaka kunata ntangu bo vandaka kutambula. Bo sadilaka yo bamvula kiteso ya 500 tii ntangu bo tungaka tempelo na Yeruzalemi. (Kub. 25:8, 9; Kut. 9:22) Nzo-tenta vandaka kisika yina bantu ya Izraele vandaka kuvukana sambu na kusambila Nzambi mpi kupesa yandi bimenga. (Kub. 29:43-46) Nzo-tenta vandaka kumonisa mpi kima mosi ya kuluta mbote. Yo vandaka “kivudi ya mambu yina kele na zulu” mpi yo vandaka kumonisa tempelo ya nene ya kimpeve ya Yehowa. Ntumwa Polo tubaka nde “Tenta yai kibeni [to, nzo-tenta] kele mbandu sambu na ntangu yai.” (Baeb. 9:9) Ntangu yandi sonikilaka Baebreo, tempelo ya kimpeve vandaka dezia sambu na Bakristu. Yo yantikaka na mvula 29 ya ntangu na beto. Na mvula yina, Yezu bakaka mbotika mpi yandi kumaka “nganga-nzambi ya nene” ya Yehowa na tempelo ya kimpeve.​—Baeb. 4:14; Bis. 10:37, 38. w23.10 25-26 § 6-7

Sambu na kubikala ngolo na kimpeve, Bakristu fwete vanda ti bukati-bukati disongidila bo fwete nikana-nikana. Inki mutindu? Beto ta vanda ve makambu ngolo kana beto ke yikama ti mambu yina ke soba na luzingu na beto mpi kana beto ke zitisa bangindu mpi balukanu ya bantu ya nkaka Beto bansadi ya Yehowa, beto fwete vanda ve makambu ngolo. Beto fwete vanda mpi bantu ya kudikulumusa mpi beto fwete wila bantu ya nkaka mawa. Biblia ke bingaka Yehowa nde “Ditadi” sambu yandi ke vandaka ngolo mpi yandi ke nikanaka ve. (Kul. 32:4) Ata mpidina, yandi ke vandaka ve makambu ngolo. Mambu ke landa kusoba na nsi-ntoto yai, yo yina Yehowa ke landa kuyikama ti yo sambu na kulungisa lukanu na yandi. Yandi me salaka beto na kifwani na yandi mpi yandi me pesaka beto makuki ya kuyikama ti mambu yina me soba na luzingu na beto. Yandi me pesaka beto minsiku ya pwelele na Biblia sambu yo sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote ata beto kutana ti bampasi ya nki mutindu. Mbandu ya Yehowa mpi minsiku yina yandi me pesaka beto ke monisa pwelele nde ata yandi kele “Ditadi,” yandi ke vandaka ve makambu ngolo. w23.07 20 § 1-3

Na Biblia, Yehowa ke kudifwanisaka ti mama ya zola. (Yez. 66:12, 13) Yindula fioti mama yina ke keba mwana na yandi ya fioti na zola yonso mpi yandi ke sala yonso sambu na kupesa yandi bima yina yandi kele ti yo mfunu. Kana beto ke kutana ti bampasi, beto fwete tula ntima na zola ya Yehowa. Yandi ke yambulaka beto ve kana beto me sala kima mosi ya mbi. (Nk. 94:19) Mbala na mbala, bantu ya Izraele vandaka kusala mambu ya mbi yina vandaka kupesa Yehowa mpasi mingi. Kansi ntangu bo vandaka kubalula ntima mpi kuyambula kusala mambu yina ya mbi, Yehowa vandaka kundimisa bo nde zola na yandi ke wumelaka mvula na mvula. Mu mbandu, yandi songaka bo nde: “Sambu nge kumaka na mfunu mingi na meso na mono, mono pesaka nge lukumu mpi mono zolaka nge.” (Yez. 43:4, 5) Zola ya Yehowa me sobaka ve. Ata kana beto me salaka bifu ya nene kibeni, kana beto balula ntima mpi beto vutukila Yehowa, beto ta mona nde yandi ke zolaka beto kaka. Yandi ke sila nde “yandi ta lolula na luzolo yonso.” (Yez. 55:7) Biblia ke tuba nde kana Yehowa me lolula beto, beto ta mona “bansungi ya kupema ya ke katuka na Yehowa yandi mosi.”​—Bis. 3:19. w24.01 27 § 4-5

Yehowa ta sadisa beto ntangu beto ke kutana ti bampasi. Mu mbandu, kana beto ke lomba mfumu na beto ya kisalu konzie sambu na kukwenda na lukutakanu mosi ya distrike to kana beto ke lomba yandi na kuyidika manaka na beto ya kisalu sambu yo ta sadisaka beto na kukwenda na balukutakanu na beto yonso, yo lenda vanda dibaku ya kumona diboko ya Yehowa na luzingu na beto. Mambu lenda salama na mutindu yina beto yindulaka ve. Yo ta sala nde, beto tudila diaka Yehowa ntima mingi. Esdrasi lombaka Yehowa lusadisu na kudikulumusa yonso. Konso ntangu yina Esdrasi vandaka kudiyangisa sambu na mikumba yina yandi zolaka kulungisa, yandi vandaka kusamba Yehowa na kudikulumusa yonso. (Esd. 8:21-23; 9:3-5) Sambu Esdrasi vandaka kutudila Yehowa ntima, yo salaka nde bantu yina vandaka ti yandi kupesa yandi maboko mpi kulanda mbandu ya lukwikilu na yandi. (Esd. 10:1-4) Kana beto ke kudiyangisa mingi sambu na kuzwa bima yina beto kele ti yo mfunu sambu na kuzinga to sambu na lutaninu ya dibuta na beto, beto fwete samba Yehowa mpi kundima nde yandi ta sadisa beto. w23.11 18 § 15-17

Yehowa ke tuba ve nde sambu beto vanda bantu ya lunungu, beto fwete sala kaka mambu yina Abrahami salaka. Kansi beto kele ti mitindu mingi ya nkaka ya kumonisa nde beto kele ti lukwikilu. Beto lenda yamba bantu ya mpa yina ke kwisa na dibundu, kusadisa bampangi yina kele ti mfunu ya lusadisu mpi kusadila bantu ya dibuta na beto mambu ya mbote. Mambu yina yonso kele mambu yina Nzambi ta ndima mpi ta sakumuna. (Bar. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Yoa. 3:18) Kulonga nsangu ya mbote ti kikesa yonso kele mutindu ya kuluta mfunu ya kumonisa nde beto kele ti lukwikilu. (1 Tim. 4:16) Beto yonso fwete monisa na mambu yina beto ke sala nde beto ke ndimaka nde balusilu ya Nzambi ta lungana mpi nde mutindu na yandi ya kusala mambu kele ya kuluta mbote. Kana beto sala mpidina, beto ke ndima kibeni nde Nzambi ta binga beto bantu ya lunungu mpi banduku na yandi. w23.12 2 § 3; 6 § 15

Ntangu ntotila Davidi zolaka kufwa, na ntwala nde yandi fwa, yandi songaka Salomo bangogo yina kele na verse ya bubu. (1 Bant. 2:1,3) Bakristu yonso ya babakala bubu yai fwete sadila ndongisila yina. Sambu na kusala yo, bo fwete lemfukila bansiku ya Nzambi mpi kusadila minsiku ya Biblia na mambu yonso ya luzingu na bo. (Luka 2:52) Sambu na nki yo kele mfunu nde baleke ya babakala kukuma Bakristu ya kuyela na kimpeve? Mukristu ya bakala ke vandaka ti mikumba mingi ya mfunu ya kulungisa na dibuta mpi na dibundu. Baleke ya babakala, ntembe kele ve nde beno me yindulaka dezia mikumba yina beno ta vanda ti yo na bilumbu ke kwisa. Nge lenda vanda ti lukanu ya kusala kisalu ya ntangu yonso, ya kukuma nsadi ya kisalu mpi na nima nkuluntu. Nge lenda vanda mpi ti lukanu ya kukwela mpi ya kubuta. (Baef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Sambu na kulungisa mbote balukanu yina, nge fwete kuma Mukristu ya kuyela na kimpeve. w23.12 24 § 1-2

Yehowa me pesaka bankuluntu mukumba ya kukeba mameme na yandi yina yandi ke bakaka na valere mingi. Bo ke bakaka na valere mukumba na bo ya kusadisa bampangi mpi bo ke salaka ngolo sambu na kuvanda “bangungudi yina ta gungula . . . kibeni.” (Yer. 23:4; 1 Pie. 5:2) Beto kele na kiese mingi ya kuvanda ti bankuluntu ya mutindu yina na mabundu na beto. Bankuluntu lenda baka malongi na mbandu ya Zuzi Gedeoni. (Baeb. 6:12) Yandi vandaka kutanina bansadi ya Nzambi mpi yandi vandaka kutwadisa bo. (Baz. 2:16; 1 Bans. 17:6) Bonso Gedeoni, bankuluntu kele ti mukumba ya kutanina bansadi ya Nzambi na bantangu ya mpasi kibeni. (Bis. 20:28; 2 Tim. 3:1) Beto lenda baka malongi na bikalulu yai ya Gedeoni: bukati-kati, kudikulumusa mpi bulemfu. Kikalulu na yandi ya kukanga-ntima mekamaka ntangu yandi vandaka kulungisa mikumba na yandi. Ata beto kele ve bankuluntu, beto lenda monisila bo ntonda mingi. Beto fwete sadisa bo sambu bo ke salaka ngolo.​—Baeb. 13:17. w23.06 2 § 1; 3 § 3