Novembre

Kana nge kele kibuti, sadisa bana na nge ya fioti na kuyidika bamvutu na kuwakana ti bamvula na bo. Bantangu ya nkaka, disolo ya beto ke longuka lenda tubila mambu ya nene. Mu mbandu, mambu ya makwela to mambu ya me tala bikalulu ya mbote kansi yo lenda vanda ti paragrafe mosi to zole yina mwana na nge lenda pesa mvutu. Diaka, sadisa bana na nge na kubakisa nde konso ntangu yina bo ke tula misapi na zulu, bantangu ya nkaka bo lenda pona bo ve na kupesa bamvutu. Kana nge tendudila bo mambu yina, yo ta sadisa bo na kulemba ve nitu kana bo me pona bo ve. (1 Tim. 6:18) Beto yonso lenda yidika bamvutu ya mbote ya ke kumisa Yehowa mpi ya ke pesa bampangi kikesa. (Bing. 25:11) Bantangu ya nkaka, yo lenda lomba nde beto tubila na bunkufi mwa disolo ya luzingu na beto kansi beto fwete tuba ve mambu mingi ya me tala beto. (Bing. 27:2; 2 Bak. 10:18) Beto fwete landa kubenda dikebi ya bantu na Yehowa, na Ndinga na yandi mpi na bansadi na yandi.​—Kus. 4:11. w23.04 24-25 § 17-18

Zola kele mfunu mingi sambu yo ta sadisa beto na kulanda kukengila mpi na kutanina mabanza na beto. (Mat. 22:37-39) Zola sambu na Nzambi ke sadisaka beto na kulanda kulonga nsangu ya mbote ata yo lenda natila beto bampasi. (2 Tim. 1:7, 8) Beto ke zolaka mpi bantu yina ke sambilaka ve Yehowa. Yo yina beto ke longaka bo nsangu ya mbote ata na nzila ya telefone mpi ya mikanda yina beto ke sonikilaka bo. Beto ke ndimaka nde kilumbu kele, bo ta soba mpi bo ta kuma kusala mambu ya mbote. (Ezek. 18:27, 28) Beto ke zolaka mpi bampangi na beto Bakristu. Beto ke monisaka zola yina ntangu beto ke ‘pesanaka kikesa mpi ke tunganaka.’ (1 Bate. 5:11) Beto ke pesanaka kikesa mutindu basoda ke sadisanaka na bitumba. Beto ke lwadisaka ve bampangi na beto na luzolo yonso mpi beto ke vutulaka ve mbi na mbi. (1 Bate. 5:13, 15) Beto ke monisaka mpi zola ntangu beto ke zitisaka bampangi yina ke twadisa dibundu.​—1 Bate. 5:12. w23.06 10 § 6; 11 § 10-11

Kima ya ntete yina beto fwete sala sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo kele kuyindula mingi kimenga ya Yezu. Kimenga ya Yezu ke ndimisaka beto kibeni nde balusilu ya Nzambi ta lungana. Kana beto ke yindula mbote-mbote sambu na nki Nzambi pesaka kimenga ya Yezu mpi mambu yina yo ke tendula, beto ta ndima kibeni nde luzingu ya kukonda nsuka yina Nzambi me silaka na nsi-ntoto ya mpa ta lungana. Sambu na nki beto ke tuba mutindu yina? Kimenga ya Yezu ke tendula nki? Yehowa tindaka Mwana na yandi ya ntete yina yandi ke zolaka mingi, nduku na yandi ya ngolo sambu na kubutuka awa na ntoto bonso muntu ya kukuka. Ntangu Yezu vandaka awa na ntoto, yandi kutanaka ti bampasi ya ngolo ya mutindu na mutindu. Yandi niokwamaka mpi yandi fwaka lufwa ya mpasi kibeni. Yehowa futaka ntalu ya mingi kibeni! Nzambi na beto ya zola lendaka kundima ve nde Mwana na yandi kuniokwama mpi kufwa kaka sambu beto zinga luzingu ya mbote ya ntangu fioti. (Yoa. 3:16; 1 Pie. 1:18, 19) Sambu Yehowa me pesaka kimenga ya Yezu, beto ke ndima nde yandi ta sala yonso sambu beto zinga mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa. w23.04 27 § 8-9

Keti Yehowa kele ti nzala ya ngolo ya kufutumuna bafwa? Ya kieleka, yandi kele ti mpusa ya kusala yo. Na nsadisa ya mpeve santu, yandi sadisaka bantu na kusonika lusilu na yandi ya lufutumuku yina ta salama na bilumbu ke kwisa. (Yez. 26:19; Kus. 20:11-13) Kana Yehowa me sila kima mosi, yandi ke lungisaka yo. (Yoz. 23:14) Yehowa kele ti mpusa ya ngolo ya kufutumuna bantu yina me fwaka. Beto tadila mambu yina Yobi tubaka. Yandi ndimaka kibeni nde ata yandi me fwa, Yehowa ta vanda na nzala ya ngolo ya kufutumuna yandi diaka. (Yobi 14:14, 15, noti na nsi ya lutiti.) Yehowa kele mpi ti nzala yina ya ngolo ya kufutumuna bansadi na yandi yonso yina me fwaka. Yandi kele ti nzala yina ya ngolo ya kufutumuna bo sambu bo vanda ti sante ya mbote mpi na kiese. Ebuna nki beto lenda tuba sambu na bamiliare ya bantu yina fwaka mpi zwaka ve dibaku ya kulonguka mambu ya Yehowa? Nzambi na beto ya zola ke zolaka mpi kufutumuna bo. (Bis. 24:15) Yandi ke zolaka nde bo zwa dibaku ya kukuma banduku na yandi mpi ya kuzinga mvula na mvula na ntoto.​—Yoa. 3:16. w23.04 9 § 5-6

Inki mutindu nge lenda kumisa kivuvu na nge ngolo? Mu mbandu, kana kivuvu na nge kele ya kuzinga mvula na mvula awa na ntoto, tanga mambu yina Biblia ke tubaka sambu na paladisu mpi yindula yo. (Yez. 25:8; 32:16-18) Yindula mutindu luzingu ta vanda na nsi-ntoto ya mpa. Kudimona kuna. Kana beto ke yindula mingi kivuvu na beto ya kuzinga na nsi-ntoto ya mpa, bampasi na beto ta ‘zinga mingi ve mpi yo ta vanda ve kizitu.’ (2 Bak. 4:17) Yehowa ta pesa nge ngolo na nzila ya kivuvu yina yandi me pesaka nge. Yandi me pesaka nge dezia bima yina nge kele ti yo mfunu sambu na kubaka kikesa. Yo yina, ntangu nge ke sosa kulungisa mukumba mosi, kukanga ntima na mpasi mosi to kulanda kuvanda na kiese, samba Yehowa sambu yandi sadisa nge mpi longuka sambu na kuzwa lutwadisu na yandi. Ndima lusadisu yina bampangi ke pesa nge. Yindula mbala na mbala kivuvu na nge. Kana nge sala mpidina, nge ta ‘baka kikesa ti ngolo yonso na kutadila ngolo ya [Nzambi] ya nkembo sambu nge kanga kibeni ntima ti ntima ya nda mpi kiese.’​—Bakol. 1:11. w23.10 17 § 19-20

Beto kele ti bikuma mingi ya ke pusaka beto na kupesa Yehowa mersi na kisambu. Beto lenda pesa Yehowa mersi sambu na konso kima ya mbote yina beto kele ti yo sambu konso dikabu ya mbote ke katukaka na yandi. (Yak. 1:17) Mu mbandu, beto lenda pesa yandi mersi sambu na ntoto ya kitoko yina yandi me pesaka beto mpi sambu na bima ya kuyituka yina yandi me salaka. Beto lenda pesa mpi Yehowa mersi sambu yandi me pesaka beto dibuta, banduku mpi kivuvu. Beto ke zolaka kupesa Yehowa mersi sambu yandi me pesaka beto dibaku ya kuvanda ti kinduku ya mbote ti yandi. Bantangu ya nkaka, yo ke lombaka nde beto yindula mingi bikuma yina ke pusa beto na kupesa Yehowa mersi. Bantu mingi bubu yai ke vandaka ve ti kikalulu ya kupesa mersi. Mbala mingi, bantu ke tulaka dikebi kaka na bima yina bo kele ti yo mfunu. Kansi bo ke zolaka ve kupesa mersi sambu na bima yina bo kele ti yo dezia. Kana beto me kuma ti kikalulu yina, bisambu na beto ta vandaka kaka sambu na kulomba Yehowa bima. Sambu beto sala ve mpidina, beto fwete landa kupesa Yehowa mersi sambu na mambu yonso yina yandi ke salaka sambu na beto.​—Luka 6:45. w23.05 4 § 8-9

Yehowa kele Tata na beto ya zola mpi yandi ke zolaka ve nde beto mona mpasi. (Yez. 63:9) Kansi yandi ke salaka ve nde beto kutana ve ti bampasi yina beto lenda fwanisa ti bamasa to baludimi ya tiya. (Yez. 43:2) Kansi yandi ke sila beto nde yandi ta sadisa beto ‘na kuluta na kati’ na yo. Mpi ata beto me kutana ti bampasi ya nki mutindu, yandi ta bika ve nde yo kanga beto nzila ya kusadila yandi. Yehowa ke pesaka beto mpi mpeve santu na yandi sambu yo sadisa beto na kukanga ntima. (Luka 11:13; Bafil. 4:13) Yo yina, beto fwete ndima nde yandi ta pesa beto bima yina beto kele ti yo kibeni mfunu sambu na kukanga ntima mpi kulanda kusadila yandi na mutindu ya mbote. Yehowa ke zola nde beto tudila yandi ntima. (Baeb. 11:6) Bantangu ya nkaka, beto lenda kudiyangisa mingi mpi kuyindula nde beto ta kuka ve kukangila bampasi na beto ntima. Beto lenda yantika mpi kuyindula nde Yehowa ta sadisa beto ve. Kansi Biblia ke tuba nde beto lenda “mata na kibaka” ti ngolo ya Nzambi. (Nk. 18:29) Yo yina, na kisika ya kukuma ti badute, beto fwete samba Yehowa na ntima ya mvimba mpi kundima kibeni nde yandi ta pesa mvutu na bisambu na beto.​—Yak. 1:6, 7. w23.11 22 § 8-9

Baverse yina ke tendula zola ya kieleka kitoko kibeni. Mambu yina yo ke tuba lenda pesa bantu yina me kwelaka kikesa: Bo lenda kumisa zola na bo ngolo kibeni. Yo ke lombaka nde bankwelani kusala bikesa sambu na kulanda kuzolana luzingu na bo ya mvimba. Beto baka mbandu: Tiya ke landaka kupela kaka kana bo ke yika bankuni. Kana bo ke yika ve bankuni, nsuka-nsuka tiya ta fwa. Mutindu mosi mpi, bakala ti nkento ta kumisa zola na bo ngolo kaka kana bo ke sala mambu yina ta kumisa kinduku na bo ngolo. Bantangu ya nkaka, bakala ti nkento lenda yindula nde zola na bo me yantika kumana, mingi-mingi kana bo ke kutana ti mpasi ya mbongo, mambu ya me tala sante to bampasi ya kusansa bana. Yo yina, sambu na kulanda kupedisa “tiya ya Yah,” bo fwete sala ngolo sambu na kulanda kukumisa kinduku na bo ti Yehowa ngolo. w23.05 20-21 § 1-3

Inki diaka beto fwete sala sambu na kuvanda kikesa? Bibuti na beto lenda sadisa beto na kuvanda kikesa, kansi bo ta kumisa beto ve kikesa ata bo mosi kele kikesa. Kuvanda kikesa kele bonso kulonguka kima mosi ya mpa. Sambu na kukuma kusala kima yango mbote-mbote, nge fwete tala mbote-mbote mutindu longi na nge ke sala kima yina mpi na nima, nge sala bonso yandi. Mutindu mosi mpi, sambu na kuvanda kikesa, beto fwete tala mbote-mbote mutindu bantu ya nkaka ke monisaka kikesa mpi beto landa mbandu na bo. Bonso Daniele, beto fwete zaba Ndinga ya Nzambi mbote-mbote. Beto fwete samba Yehowa mpi kusonga yandi mutindu beto ke wa mpenza sambu na kukumisa ngolo kinduku na beto ti yandi. Beto fwete tudila Yehowa ntima mpi kundima nde yandi ta sadisa beto ntangu yonso. Kana beto sala mpidina, beto ta vanda kikesa kana lukwikilu na beto me mekama. Mbala mingi kuvanda kikesa ke salaka nde bantu kuzitisa beto. Yo lenda sadisa mpi bantu ya ntima-masonga na kuzaba Yehowa. Ya kieleka, beto kele ti bikuma ya mbote ya kuvanda kikesa. w23.08 2 § 2; 4 § 8-9

Bo sadilaka ngogo ya Kigreki ya bo me balula na “zikisa” sambu na kutubila mutindu bantu vandaka kumeka bibende ya valere, mu mbandu wolo to arza sambu na kuzikisa kana yo vandaka mbote. Yo yina beto fwete zikisa mambu yina beto ke wa mpi mambu yina beto ke tanga sambu na kuzaba kana yo kele kieleka. Yo kele diaka mfunu mingi sambu na beto sambu mpasi ya nene me kuma pene-pene. Beto fwete kwikila ve mambu yonso yina bantu ke tubaka kansi beto fwete sadila makuki na beto ya kuyindula sambu na kufwanisa mambu yina beto ke tanga mpi ke wa ti mambu yina Biblia mpi organizasio ya Yehowa ke tubaka. Kana beto sala mpidina, beto ta bika ve nde bansangu ya bademo kukusa beto. (Bing. 14:15; 1 Tim. 4:1) Beto ke zaba nde bansadi ya Yehowa ta guluka na mpasi ya nene. Kansi beto ke zaba ve mambu yina ta kumina konso muntu na kati na beto mbasi. (Yak. 4:14) Ata beto guluka na mpasi ya nene to beto fwa na ntwala nde yo yantika, beto ta baka luzingu ya mvula na mvula kana beto bikala ya kwikama. Beto yonso fwete tula dikebi na kivuvu na beto ya kitoko mpi kuyilama sambu na kilumbu ya Yehowa. w23.06 13 § 15-16

Beto ke zaba ve mutindu baprofesi ya nkaka ya Biblia ta lungana. (Dan. 12:8, 9) Kana beto ke bakisa ve mbote-mbote mutindu profesi mosi ta lungana, yo ke tendula ve nde yo ta lungana ve. Ya kieleka, beto ke ndimaka kibeni nde Yehowa ta songa beto mambu yina beto kele ti mfunu ya kuzaba na ntangu ya mbote, kaka mutindu yandi me salaka yo na bamvula me luta. Bo ta tuba nde “ngemba mpi lutaninu!” (1 Bate. 5:3) Na nima, bangolo ya politiki ya ntoto ya mvimba ta balukila mabundu ya luvunu mpi ta fwa yo. (Kus. 17:16, 17) Na nima, bo ta nwanisa bansadi ya Nzambi. (Ezek. 38:18, 19) Mambu yina ta nata mbala mosi na bitumba ya nsuka ya Armagedoni. (Kus. 16:14, 16) Beto ke ndima kibeni nde mambu yina ta salama ntama mingi ve. Yo yina beto ta landa kumonisa ntonda na Tata na beto ya zulu yina ke zolaka beto mingi kana beto ke tula dikebi na baprofesi ya Biblia mpi beto ke sadisa bantu ya nkaka na kusala mutindu mosi. w23.08 13 § 19-20

Ntangu ntumwa Polo vandaka kutubila lukwikilu, kivuvu mpi zola, yandi sukisaka nde: “Na mambu [bikalulu] yai yonso tatu, zola me luta mfunu.” (1 Bak. 13:13) Sambu na nki yandi tubaka mpidina? Sambu na bilumbu ke kwisa, mambu yonso yina Nzambi me silaka beto sambu na nsi-ntoto ya mpa ta lungana dezia, mpi beto ta vanda diaka ve ti mfunu ya lukwikilu mpi kivuvu na balusilu yango. Kansi beto ta landa kaka kuzola Yehowa mpi bantu. Diaka, zola na beto sambu na bo ta landa kuyela mvula na mvula. Diaka, ntangu beto ke zolaka bampangi na beto, beto ke monisaka nde beto kele Bakristu ya kieleka. Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Na diambu yai, bantu yonso ta zaba nde beno kele balongoki na mono​—kana beno ke zolana beno na beno.” (Yoa. 13:35) Diaka, kuzola bampangi ke sadisaka beto na kulanda kuvanda na bumosi. Polo tubaka nde zola “ke vukisaka beto na mutindu ya kukuka.” (Bakol. 3:14) Ntumwa Yoane sonikilaka bampangi na yandi Bakristu nde: “Muntu yina ke zolaka Nzambi fwete zola mpi mpangi na yandi.” (1 Yoa. 4:21) Ntangu beto ke zolaka bampangi na beto, beto ke monisaka nde beto ke zolaka mpi Nzambi. w23.11 8 § 1, 3

Biblia ke fwanisaka luzingu na beto Bakristu ti nsaka ya kubaka ntinu. Bantu yina ke manisaka nsaka ya kubaka ntinu mpi ke nungaka, ta baka luzingu ya mvula na mvula. (2 Tim. 4:7, 8) Beto fwete sala bikesa mingi sambu na kulanda kubaka ntinu, mingi-mingi sambu beto ke zola kukuma na nsuka ya nsaka yango. Ntumwa Polo manisaka songaka beto mpi mambu yina beto fwete sala sambu na kumanisa nsaka yango. Yandi songaka beto na ‘kukatula konso kizitu mpi beto baka ntinu ti kukanga-ntima yonso na nsaka ya kubaka ntinu yina bo me tula na ntwala na beto.’ Keti Polo zolaka kutuba nde Mukristu kele ve ti kizitu yina yandi fwete nata? Mpidina ve. Yandi zolaka kutuba nde beto fwete katula bizitu yonso ya kukonda mfunu. Bizitu yina lenda sala nde beto baka ve ntinu mbote mpi beto lemba nswalu. Sambu na kulanda kubaka ntinu, beto fwete zaba nswalu konso kizitu ya kukonda mfunu yina lenda sala nde beto baka ve ntinu mbote mpi beto fwete katula yo. Kansi yo ke tendula ve nde beto fwete katula bizitu yina beto fwete nata. Kana ve, beto ta landa ve kubaka ntinu.​—2 Tim. 2:5. w23.08 26 § 1-2

Kana beto kele ve makambu ngolo, yo ta sadisa beto na kuzitisa bangindu ya bantu ya nkaka. Mu mbandu, bankento ya nkaka ke zolaka kutula babote kansi bankaka ke sepelaka ve. Bakristu ya nkaka ke sepelaka kunwa malafu na bukati-kati kansi bankaka me bakaka lukanu ya kunwa yo ve. Bakristu yonso ke sepelaka kuvanda ti sante ya mbote kansi konso muntu ke ponaka lusansu yina yandi ta baka. Kana beto ke yindula nde balukanu na beto ke vandaka mbote ntangu yonso kuluta ya bantu ya nkaka, mpi beto ke sosa kundimisa bo yo, yo lenda sala nde beto budisa bantu ya nkaka dibaku mpi beto kabisa bampangi na dibundu. (1 Bak. 8:9; 10:23, 24) Mu mbandu, Yehowa ke songaka beto ve bilele yina beto fwete lwata kansi yandi me pesaka beto minsiku yina beto fwete landa. Beto fwete lwata na mutindu yina me fwana sambu na bansadi ya Nzambi, disongidila kulutisa ve ndilu mpi ‘kuvanda ti mabanza ya mbote.’ (1 Tim. 2:9, 10) Diaka, beto ke lwataka ve na mutindu yina lenda sala nde bantu kutula dikebi kaka na mutindu yina beto me lwata. Minsiku ya Biblia ta sadisa bankuluntu na kutula ve bansiku na bo mosi sambu na bilele mpi mutindu ya kuyidika nsuki. w23.07 23-24 § 13-14

Yehowa ke monisaka beto mambu yina beto fwete sala sambu na kuvanda ti luzingu ya kiese na bilumbu ke kwisa. Bantu yina ke kwendaka na “nkento ya zoba” ke tulaka dikebi kaka na kiese ya ntangu fioti yina ya mansoni ke nataka. Bo ta suka “na bisika ya mudindu ya Maziamu.” (Bing. 9:13, 17, 18) Kansi yo kele ve mutindu mosi ti bantu yina ke kwendaka na “nkento ya mayele.” (Bing. 9:1) Beto fwete zola mambu yina Yehowa ke zolaka mpi beto fwete menga mambu yina yandi ke mengaka. (Nk. 97:10) Beto ke vandaka na kiese ya kubingisa bantu ya nkaka na kukwisa na nkento ya “mayele ya kieleka.” Yo kele bonso beto ke “tuba na ndinga ya ngolo na bisika ya kunanguka ya mbanza nde: ‘Konso muntu yina me konda mayele, yandi kwisa awa.’” Bantu yina ke kwenda na nkento ya kieleka ta baka mambote ya kimakulu. Bo ke kangaka ntima sambu beto yonso kuzinga mvula na mvula ntangu beto ke “tambula na nzila ya mayele ya kubakisa mambu.”​—Bing. 9:3, 4, 6. w23.06 24 § 17-18

Nge ke waka nki mutindu kana nduku na nge ya kisalu to ya nzo-nkanda me yula nge ngiufula ya me tala balukwikilu na nge? Keti nge ke waka makasi? Bampangi mingi ke waka makasi. Kansi ngiufula ya mutindu yina lenda sadisa beto na kuzaba mbote-mbote bangindu mpi mambu yina muntu yango ke kwikilaka. Yo lenda pesa beto dibaku ya kulonga yandi nsangu ya mbote. Kansi bantangu ya nkaka, muntu lenda yula beto ngiufula na mutindu ya mbi. Yo fwete yitukisa beto ve. Sambu bantu ya nkaka me waka bangindu ya mbi sambu na lukwikilu na beto. (Bis. 28:22) Diaka, beto ke zinga na “bilumbu ya nsuka,” ntangu yina bantu mingi ke “zolaka ve kuwakana” mpi nkutu bantu mingi kele “nku.” (2 Tim. 3:1, 3) Nge lenda kudiyula nde, ‘Inki mutindu mono lenda vanda mawete mpi kuwa ve makasi kana muntu mosi ke tula ntembe sambu na mambu yina mono ke kwikilaka?’ Inki ta sadisa nge? Na bunkufi, mawete. Muntu ya mawete ke waka ve makasi nswalu mpi yandi ke kudiyalaka kana bantu ke sosila yandi mpi kana yandi kele ve ti mvutu ya kupesa. w23.09 14 § 1-2

Bantangu ya nkaka, organizasio ya Yehowa ke pesaka beto bandongisila yina ke taninaka beto. Mu mbandu, yo ke kebisaka beto na kuzola ve mbongo to na kusala ve mambu yina lenda pusa beto na kufwa minsiku ya Nzambi. Na mambu yina mpi, beto ke bakaka mambote kana beto ke landa lutwadisu ya Yehowa. (Yez. 48:17, 18; 1 Tim. 6:9, 10) Ntembe kele ve nde Yehowa ta landa kusadila bantu sambu na kutwadisa bansadi na yandi na mpasi ya nene mpi na Luyalu ya Bamvula Funda. Beto ta yambula ve kulanda lutwadisu na yandi. Yo ta vandila beto pete na kusala yo kana beto ke landa lutwadisu ya Yehowa banda bubu yai. Yo yina beto landa ntangu yonso lutwadisu ya Yehowa, yo vanda yina yandi ke pesa beto na nzila ya bantu yina yandi me tulaka sambu na kukeba beto. (Yez. 32:1, 2; Baeb. 13:17) Kana beto ke sala mpidina, beto kele ti kikuma ya mbote ya kutula ntima na Yehowa Ntwadisi na beto, sambu yandi ke tanina beto na bigonsa yina lenda bebisa kimpeve na beto mpi yandi ke twadisa beto sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa. w24.02 25 § 17-18

Ntumwa Polo lutisaka bantangu ya mbote na kisalu ya Yehowa kansi yandi kutanaka mpi ti bampasi mingi. Mbala mingi Polo vandaka kusala ba voyage ya nda mpi na ntangu yina, kusala voyage vandaka ve pete. Na ba voyage yina Polo vandaka kusala, bantangu ya nkaka yandi vandaka “na bigonsa ya banzadi” mpi “na bigonsa ya miyibi.” Bantangu ya nkaka mpi bambeni na yandi vandaka kubula yandi. (2 Bak. 11:23-27) Diaka, bampangi na yandi ya Bakristu vandaka ve kumonisa ntonda ntangu yonso sambu na bikesa yonso yina yandi vandaka kusala na masonga yonso sambu na kusadisa bo. (2 Bak. 10:10; Bafil. 4:15) Inki sadisaka Polo na kulanda kusala kisalu ya Yehowa? Yandi longukaka mambu mingi ya me tala kimuntu ya Yehowa na Masonuku mpi na mambu yina yandi kutanaka ti yo. Polo ndimaka kibeni nde Yehowa Nzambi vandaka kuzola yandi. (Bar. 8:38, 39; Baef. 2:4, 5) Yandi kumaka mpi kuzola Yehowa mingi kibeni. Polo monisaka zola na yandi sambu na Yehowa mutindu yandi ‘sadilaka basantu mpi landaka kusadila bo.’​—Baeb. 6:10. w23.07 9 § 5-6

Bantu mingi ke tubaka nde yo kele mbote na kuvanda ti guvernema mpi nde bo lenda lemfuka na bansiku ya nkaka yina “bamfumu ya nene” ke tula. Kansi kaka bantu yango yina ke buyaka na kulemfuka na bansiku yina bo ke sepela ve ti yo to bansiku yina bo ke yindula nde yo kele ngolo mingi. Biblia ke tubaka nde baguvernema ya bantu ke nataka bampasi, Satana muntu ke yalaka yo mpi ntama mingi ve yo ta fwa. (Nk. 110:5, 6; Lon. 8:9; Luka 4:5, 6) Yo ke tubaka mpi nde “muntu yina ke zitisa ve kiyeka, yandi ke zitisa ve ngidika ya Nzambi.” Bubu yai Yehowa me bikaka nde baguvernema kuyala sambu ndonga kuvanda mpi yandi ke zola nde beto lemfukila bo. Yo yina beto fwete ‘pesa bantu yonso kima yina beto fwete pesa,’ yo vanda bampaku, luzitu mpi bulemfu. (Bar. 13:1-7) Beto lenda yindula nde nsiku mosi kele ngolo, yo kele ve mfunu mpi yo kele mpasi na kulemfukila. Kansi, beto fwete lemfukila Yehowa mpi yandi ke songa beto nde beto fwete lemfukila bamfumu ya luyalu kana bo ke lomba beto ve na kusala mambu yina ke fwa bansiku ya Yehowa.​—Bis. 5:29. w23.10 8 § 9-10

Ntangu Samsoni butukaka, bantu ya Filistia vandaka kuyala dikanda ya Izraele mpi bo vandaka kumonisa bo mpasi. (Baz. 13:1) Bantu ya Izraele vandaka kuniokwama mingi sambu bantu ya Filistia vandaka nku mingi. Yehowa ponaka Samsoni sambu na “kugulusa Izraele na maboko ya bantu ya Filistia.” (Baz. 13:5) Sambu na kulungisa mukumba yina ya mpasi, yo lombaka nde Samsoni kutudila Yehowa ntima. Kilumbu mosi, basoda ya Filistia kwisaka kukanga Samsoni na Lehi na Yuda. Bantu ya Yuda waka boma, yo yina bo bakaka lukanu ya kupesa Samsoni na bantu ya Filistia. Bampangi na yandi mosi, bantu ya Yuda, kangaka yandi mbote-mbote bansinga zole ya mpa mpi bo pesaka yandi na bantu ya Filistia. (Baz. 15:9-13) Kansi, “mpeve ya Yehowa pesaka yandi ngolo” mpi yandi zengaka bansinga yina. Na nima, “yandi monaka mukwa ya mbwanga ya mpunda ya bakala ya bo me katuka kufwa,” yandi lokutaka yo mpi yandi sadilaka yo sambu na kufwa bantu ya Filistia 1 000.​—Baz. 15:14-16. w23.09 2 § 3-4

Yehowa ke monisaka beto malembe-malembe ‘lukanu na yandi ya kukonda nsuka’ na Biblia. Yehowa ke sadilaka banzila ya kuswaswana sambu na kulungisa lukanu na yandi mpi konso ntangu yandi ke nungaka sambu yandi ‘me salaka nde mambu yonso kulungana sambu na lukanu na yandi.’ (Bing. 16:4) Yo yina mambu yonso yina Yehowa ke salaka ke zingaka mvula na mvula. Inki kele lukanu ya Yehowa mpi nki bansoba yandi me salaka sambu na kulungisa yo? Nzambi songaka bantu ya ntete lukanu na yandi sambu na bo. Yandi songaka bo nde: “Beno buta mingi mpi beno kuma mingi, beno fulusa ntoto mpi beno yala yo, mpi beno yala . . . konso kigangwa ya ke zingaka” na ntoto. (Kuy. 1:28) Ntangu Adami ti Eva kolamaka, bantu yonso kumaka bantu ya masumu, kansi yo kangaka ve Yehowa nzila ya kulungisa lukanu na yandi. Yandi sobaka mutindu ya kulungisa yo. Kaka na ntangu yina, yandi bakaka lukanu ya kutula Kimfumu mosi na zulu yina ta lungisa lukanu na yandi sambu na bantu mpi sambu na ntoto.​—Mat. 25:34. w23.10 20 § 6-7

Yehowa ta sadisa beto na kulanda kusala bikesa. Yo lenda vanda mpasi na kulanda kusala bikesa, mingi-mingi kana beto ke nwanaka ti kifu mosi banda ntama. Bantangu ya nkaka, beto lenda yindula nde bifu na beto kele mpasi mingi na kuyambula kuluta yina ntumwa Piere vandaka ti yo. Kansi Yehowa lenda pesa beto ngolo ya kuyambula yo. (Nk. 94:18, 19) Mu mbandu, mpangi-bakala mosi vandaka kuvukisa nitu ti babakala ya nkaka bamvula mingi na ntwala nde yandi zaba kieleka. Na nima, yandi yambulaka kusala mambu yina ya nsoni. Kansi bantangu ya nkaka, yandi vandaka kunwana ti banzala yina ya mbi. Inki sadisaka yandi na kulanda kusala bikesa? Yandi ke tuba nde: “Yehowa pesaka mono ngolo. Na nsadisa ya mpeve ya Yehowa . . . , mono me bakisaka nde mono lenda landa [kutambula] na nzila ya kieleka . . . Yehowa ke sadilaka mono, mpi ata mono ke salaka bifu, yandi ke landaka kupesa mono ngolo.” w23.09 23 § 12

Baleke ya babakala, beno ta kuma ve Bakristu ya kuyela na kimpeve kaka mpidina. Beno fwete pona bambandu ya mbote ya kulanda, beno fwete kuma ti mayele ya kuyindula, kukuma bantu yina bo lenda tudila ntima, kulonguka mambu ya mfunu yina ta sadisa beno na luzingu mpi kuyilama sambu na mikumba yina beno lenda kuma ti yo. Bantangu ya nkaka beno lenda yindula nde beno ta kuka ve kusala mambu yina yonso, kansi beno lenda kuka. Beno vila ve nde Yehowa ke zolaka kibeni kusadisa beno. (Yez. 41:10, 13) Ya kieleka, bampangi na dibundu ta sadisa beno mpi. Kana beno me kuma Bakristu ya kuyela na kimpeve, beno ta vanda ti luzingu ya mbote mpi ya kiese. Baleke ya babakala, beto ke zolaka beno. Beto ke zola nde Yehowa kusakumuna beno mingi sambu na bikesa yina beno ke sala banda bubu sambu na kukuma Bakristu ya kuyela na kimpeve. w23.12 29 § 19-20

Yindula nde nge kele ti kimvuka mosi ya bampangi ya babakala mpi ya bankento. Beno ke lutisa ntangu mosi ya mbote kibeni mpi beno me baka foto mosi ya kimvuka. Na nima, beno me baka bafoto ya nkaka zole sambu mbala ya nkaka foto ya ntete lenda basika ve mbote. Ntangu yai, beno me kuma ti bafoto tatu. Kansi na foto mosi, beno me mona nde mpangi mosi me basika elungi ya kukanga. Beno ta panza yo sambu beno kele ti bafoto ya nkaka zole yina bampangi yonso ke seka, nkutu ti mpangi yina mpi basikaka elungi ya kukanga. Mbala mingi, beto ke yibukaka bantangu ya mbote yina beto ke lutisaka ti bampangi na beto. Kansi, yindula nde na ntangu mosi yina nge kele ti bampangi, mpangi mosi me tuba to me sala kima mosi yina me sepedisa nge ve. Inki nge fwete sala? Nge fwete panza kima yina yandi me sala to kuyibuka yo diaka ve na mabanza na nge kaka mutindu beno panzaka foto yina mosi. (Baef. 4:32) Nge lenda vila yo mpi nge yibuka mambu mingi ya mbote yina yandi ke salaka. Beto fwete landa kuyibuka mambu yina ya mbote mpi kubaka yo na valere. w23.11 12-13 § 16-17

Bangogo ya Kigreki ya bo me sadila na verse yina ke monisa nde nkento yina kele Mukristu fwete lwata bilele yina bo lenda zitisa mpi ya ke monisa nde yandi ke tulaka dikebi na mutindu bantu ya nkaka ke waka mpi na bangindu na bo. Beto ke sepelaka mingi ti bampangi-bankento ya kuyela na kimpeve yina ke lwataka mbote. Luswasukusu kele kikalulu ya nkaka ya mfunu yina Bakristu yonso ya bankento ya kuyela na kimpeve fwete vanda ti yo. Luswasukusu kele nki? Yo kele mayele ya kubakisa mambu, disongidila makuki ya kuzaba mambu ya mbote mpi mambu ya mbi mpi ya kupona kusala mambu ya mbote. Beto tadila mbandu ya Abigaile. Bakala na yandi bakaka lukanu mosi ya mbi yina zolaka kunatila nzo na bo ya mvimba bampasi. Abigaile salaka mambu na nswalu yonso. Mayele na yandi ya kubakisa mambu gulusaka luzingu ya bantu. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Mayele ya kubakisa mambu ke sadisaka beto mpi na kuzaba ntangu ya mbote ya kutuba mpi ntangu ya kuvanda pima. Ntangu beto ke solula ti bantu ya nkaka, yo ke sadisaka beto na kusosa ve kuzaba mambu yina beto kele ve ti nswa ya kuzaba to kuyula bo mambu yina lenda yangisa bo.​—1 Bate. 4:11. w23.12 20 § 8-9

Ntumwa Polo sonikilaka dibundu ya Roma mambu yina. Bampangi ya dibundu yina longukaka mambu ya me tala Yehowa mpi Yezu, bo monisaka lukwikilu mpi bo kumaka Bakristu. Yo yina, Nzambi ‘ndimaka bo bonso bantu ya lunungu sambu na lukwikilu’ mpi yandi tulaka bo mafuta na nsadisa ya mpeve santu. (Bar. 5:1) Ya kieleka, bo bakaka kivuvu ya kitoko kibeni mpi bo ndimaka nde yo ta lungana. Na nima, Polo sonikilaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta na Efezo mambu ya me tala kivuvu yina Nzambi pesaka bo. Bo zolaka kubaka “dikabu sambu na basantu.” (Baef. 1:18) Polo songaka mpi Bakolosai kisika yina kivuvu na bo zolaka kulungana. Yandi bingaka yo nde “kivuvu yina bo ke bumbila beno na zulu.” (Bakol. 1:4, 5) Kivuvu ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta kele ya kufutumuka sambu na kuzinga mvula na mvula na zulu, kisika yina bo ta yala ti Kristu.​—1 Bate. 4:13-17; Kus. 20:6. w23.12 9 § 4-5

Ngogo ya kisina yina bo sadilaka sambu na ngogo “kutanina” kele ngogo yina bo vandaka kusadila sambu na kutubila basoda yina vandaka kutanina mbanza mpi kusala nde bambeni kukota ve. Bantu yina vandaka kuzinga na mbanza yina basoda vandaka kutanina, vandaka kulala na ngemba sambu bo vandaka kuzaba nde mbanza na bo vandaka na lutaninu. Mutindu mosi, kana ngemba ya Nzambi ke tanina bantima na beto mpi mabanza na beto, beto ke waka mbote sambu beto me zaba nde beto kele na lutaninu. (Nk. 4:8) Na mbandu ya Ana, ata kana diambu ya mpasi yina beto ke kutana ti yo ke mana ve nswalu, beto lenda vanda kaka na ngemba. (1 Sam. 1:16-18) Kana beto ke kudiyangisa ve, yo ta vandila beto pete na kuyindula mbote mpi na kubaka balukanu ya mbote. Inki beto lenda sala? Kana beto ke kutana ti diambu mosi ya mpasi, beto fwete binga Yehowa sambu yandi tanina beto. Inki mutindu? Samba tii ntangu nge ta wa ngemba ya Nzambi. (Luka 11:9; 1 Bate. 5:17) Kana nge ke kutana ti mpasi, landa kusamba mpi nge ta wa ngemba ya Yehowa yina ta tanina ntima mpi mabanza na nge.​—Bar. 12:12. w24.01 21 § 5-6

Sambu na kusantisa zina ya Tata na yandi, Yezu kangaka ntima na bampasi, na mafingu mpi na mambu ya luvunu yina bo tubaka sambu na yandi. Yezu vandaka ve ti kikuma ya kuwa nsoni sambu yandi zabaka nde yandi lemfukilaka Tata na yandi na mambu yonso. (Baeb. 12:2) Yandi zabaka mpi nde Satana muntu vandaka kunwanisa yandi na bantangu yina ya mpasi. (Luka 22:2-4; 23:33, 34) Satana vandaka kuyindula nde yandi ta pusa Yezu na kuyambula kusadila Yehowa. Kansi yandi nungaka ve ata fioti. Yezu monisaka kibeni nde Satana kele muntu ya luvunu mpi nde Yehowa kele ti bansadi na yandi yina ke landaka kusadila yandi na mutindu ya mbote ata bo me kutana ti bampasi ya nki mutindu. Keti nge kele ti mfunu ya kusepedisa Yezu, Ntotila na nge? Landa kukumisa zina ya Yehowa mpi sadisa bantu ya nkaka na kubakisa mutindu Nzambi na beto kele kibeni. Kana nge ke sala mutindu yina, nge ke landa kibeni mbandu ya Yezu. (1 Pie. 2:21) Bonso Yezu, nge ke pesa Yehowa kiese mpi nge ke monisa nde Satana, mbeni na yandi, kele kibeni muntu ya luvunu. w24.02 11-12 § 11-13

Bantu kuluta milio mosi me baka mbotika mpi me kuma Bambangi ya Yehowa na bamvula tanu ya me katuka kuluta. Kana nge me kudipesa na Yehowa, nge me pona kukuma longoki ya Yezu Kristu mpi kusala luzolo ya Nzambi me kuma kima ya kuluta mfunu na luzingu na nge. Kana nge kudipesa na Nzambi, yo ta lomba nde nge sala nki? Yezu tubaka nde: “Kana muntu ke zola kulanda mono, bika yandi kudibuya.” (Mat. 16:24) Bangogo ya Kigreki ya bo me balula na bangogo “bika yandi kudibuya” lenda tendula mpi nde “yandi fwete zinga diaka ve sambu na yandi mosi.” Kana nge me kudipesa na Yehowa, nge fwete buya mambu yonso yina ke sepedisaka yandi ve. (2 Bak. 5:14, 15) Yo ke tendula nde nge fwete buya “Bisalu ya nitu,” mu mbandu pite. (Bag. 5:19-21; 1 Bak. 6:18) Keti kulemfukila bansiku yina ta vanda mpasi sambu na nge? Kana nge ke zola Yehowa mpi nge ke ndima kibeni nde bansiku yina kele sambu na mambote na nge, yo ta vandila nge ve mpasi na kulemfukila yo.​—Nk. 119:97; Yez. 48:17, 18. w24.03 2 § 1; 3 § 4

Yehowa ke pesaka mpeve santu na yandi na bantu yina yandi ke ndimaka. (Mat. 12:18) Beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke monisaka mwa bikalulu ya mbuma ya mpeve ya Nzambi?’ Banda nge me kumaka Mbangi ya Yehowa, keti nge me bakisaka nde nge ke monisilaka bantu ntima-nda mingi? Ya kieleka, kana nge ke yedisa mingi bikalulu ya mbuma ya mpeve, ndima kibeni nde Yehowa ke ndimaka nge. Yehowa ke salaka nde bantu yina yandi ke ndimaka kubakila kimenga ya Yezu mambote. (1 Tim. 2:5, 6) Kansi, nki beto ta sala kana ntima na beto ke pusa beto na kuyindula nde Yehowa ke ndimaka beto ve ata beto ke kwikilaka na kimenga ya Yezu mpi beto me bakaka mbotika? Kuvila ve nde beto fwete tula ve ntima na mawi na beto ntangu yonso, kansi beto fwete tudila Yehowa ntima. Yandi ke zabaka nde bantu yina ke kwikilaka na kimenga ya Yezu kele bantu ya lunungu na meso na yandi mpi yandi ke sila nde yandi ta sakumuna bo.​—Nk. 5:12; Bar. 3:26. w24.03 30 § 15; 31 § 17