Longa Mambu Yina Biblia Kelongaka Mpenza
‘Beno kumisa bantu yonso balonguki na mono, beno longa bo.’—MATAYO 28:19, 20.
1. Inki beto lenda tuba sambu na yina metala ntalu ya bantu yina lenda vanda ti Biblia?
NDINGA YA YEHOWA, Biblia ya Santu, kele na kati ya mikanda ya ntama kibeni mpi yina bo mekabulaka mingi na inza. Bo mebalulaka yo na mvimba to na ndambu na bandinga kuluta 2 300. Bantu kuluta 90 na kati ya nkama ya kele na inza kele ti yo na bandinga na bo.
2, 3. (a) Sambu na nki kukonda bumosi kele na mambu yina metala malongi ya Biblia? (b) Inki bangyufula beto tatadila?
2 Bamilio ya bantu ketangaka kitini mosi ya Biblia konso kilumbu. Bankaka metangaka yo na mvimba bambala mingi. Mabundu mingi ketubaka nde malongi na bo kekatukaka na Biblia, kansi mabundu yango kewakanaka ve ti mabundu yankaka na mambu yina Biblia kelongaka. Kima keyikaka dyaka kukonda bumosi yina kele kukonda kuwakana ya ngolo na kati ya bantu yina kele na kati ya dibundu mosi. Bankaka kevandaka ti badute na Biblia, kisina na yo, mpi valere na yo. Bamingi kemonaka yo kaka bonso mukanda mosi ya santu ya bo kesadilaka sambu na kusala lusilu to na kusila na tribinale nde bo ketuba kyeleka.
3 Biblia kele ti ndinga to nsangu ya ngolo ya Nzambi kepesa bantu. (Baebreo 4:12) Yo yina, beto Bambangi ya Yehowa, beto kezola nde bantu kulonguka mambu yina Biblia kelongaka. Beto kele na kyese ya kulungisa kisalu yina Yezu Kristu kupesaka balongoki na yandi ntangu yandi tubaka nde: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono . . . , beno longa bo.” (Matayo 28:19, 20) Na kisalu ya kusamuna, beto kekutanaka ti bantu ya ntima ya masonga yina kemonaka mpasi sambu na kukonda bumosi yina kekuma kaka mingi na inza. Bo kezolaka kuzaba kyeleka ya metala Ngangi na beto, mpi bo kevandaka na mpusa ya kuzaba mambu yina Biblia ketuba na yina metala ntendula ya luzingu. Bika beto tadila bangyufula tatu yina bantu mingi kekudiyulaka. Na konso ngyufula, beto tatadila mambu yina bantwadisi ya mabundu ketubaka na luvunu yonso, mpi na nima beto tavutukila mambu yina Biblia kelongaka mpenza. Bangyufula yango kele yai: (1) Keti Nzambi kekudibanzaka sambu na beto? (2) Sambu na nki beto kele na ntoto? (3) Inki kekuminaka beto kana beto mefwa?
Keti Nzambi Kekudibanzaka?
4, 5. Sambu na nki bantu keyindulaka nde Nzambi kekudibanzaka ve sambu na beto?
4 Bika beto yantika ti ngyufula yai, Keti Nzambi kekudibanzaka sambu na beto? Yo ke mawa na kumona nde bantu mingi keyindulaka nde mvutu na ngyufula yai kele nde ve. Sambu na nki bo keyindulaka mutindu yina? Kikuma mosi kele nde bo kezinga na inza mosi ya mefuluka ti kimbeni, bitumba, mpi bampasi. Bo keyindulaka nde: ‘Kana Nzambi vandaka kudibanza mpenza sambu na beto, ntembe kele ve nde yandi zolaka kukanga nzila sambu mambu ya mbi ya mutindu yai kusalama ve.’
5 Kikuma yankaka ya kepusaka bantu na kumona nde Nzambi kekudibanzaka ve sambu na beto kele nde bantwadisi ya mabundu mepusaka bo na kuyindula mutindu yina. Inki mambu bamfumu ya mabundu ketubaka mbala mingi kana kisumbula mesalama? Ntangu bana zole ya fyoti ya nkento mosi kufwaka na aksida ya kaminio, mfumu ya dibundu na yandi kutubaka nde, “Yo vandaka luzolo ya Nzambi. Nzambi vandaka ti mfunu ya bawanzyo zole yankaka.” Ntangu bamfumu ya mabundu ketubaka mutindu yina, bo kefundaka mpenza Nzambi nde yandi muntu kevandaka na kisina ya mambu ya mbi yina kesalamaka. Kansi, longoki Yakobo kusonikaka nde: “Bika ata muntu mosi ve ya kele na kati ya kumekama, kutuba nde: ‘Nzambi ke na kumeka mono.’ Sambu Nzambi lenda mekama ve na mambu ya mbi mpi yandi mosi kemekaka ve ata muntu mosi na mutindu yina.” (Yakobo 1:13, NW) Yehowa Nzambi kele ve ata fyoti na kisina ya mambu yina kele mbi. Ya kyeleka, “Nzambi ya kyeleka lenda sala ve mambi ata fyoti.”—Yobi 34:10, NW.
6. Nani kele na kisina ya mambi ti bampasi ya kele na nsi-ntoto?
6 Kana yo kele mpidina, sambu na nki mambi mpi bampasi kele mingi? Kikuma mosi kele nde, na kimvuka, bantu mebuyaka Nzambi bonso Mfumu sambu bo kezolaka ve kulemfuka na bansiku mpi minsiku na yandi ya lunungu. Kukonda kuzaba, bantu kelemfukaka na Mbeni ya Nzambi, Satana, sambu “nsi-ntoto kele na maboko ya muntu ya mbi.” (1 Yoane 5:19) Kuzaba dyambu yai kesadisa beto na kubakisa nde yo kele mpasi ve na kubakisa sambu na nki bampasi kele. Satana kele ntima mbi, luvunu, mpi nku. Yo yina, beto fwete vingila nde inza kumonisa kimuntu ya mfumu na yo. Mpila ya kuyituka kele ve kana bubu yai bampasi kele mingi!
7. Tanga mwa bikuma ya bampasi ya beto kekutanaka ti yo?
7 Kikuma yankaka ya bampasi kele kukonda kukuka na beto. Bantu ya masumu kenwanaka sambu na kuyala, mpi mbala mingi yo kebasisaka bitumba, nku, mpi bampasi. Longi 8:9 ketuba mbote nde, “Bantu ya nkaka kele bamfumu ebuna bankaka ke mona mpasi na maboko na bo.” Kikuma yankaka dyaka ya bampasi kele “ntangu ti mambu ya kukonda kukana.” (Longi 9:11, NW) Mbala mingi, bantu kemonaka mpasi sambu bo kevandaka na kisika ya mbi, na ntangu ya mbi.
8, 9. Inki mutindu beto mezaba nde Yehowa kekudibanzaka mpenza sambu na beto?
8 Yo kepesa kikesa na kuzaba nde Yehowa kele ve na kisina ya bampasi. Kansi, keti Nzambi kekudibanzaka mpenza sambu na mambu yina kesalama na luzingu na beto? Mvutu ya kepesa kikesa kele nde ee! Beto mezaba nde Yehowa kekudibanzaka sambu na beto, sambu yandi ketela beto na Ndinga na yandi sambu na nki yandi mepesaka bantu nzila na kulanda luzingu ya mbi. Bikuma ya Nzambi ketadila bantembe zole: kimfumu na yandi mpi kwikama ya bantu. Sambu yandi kele Ngangi nkwa-ngolo yonso, yo kelomba ve nde Yehowa kutendudila beto bikuma yina yandi mepesaka nzila na bampasi. Kansi, yandi mesalaka yo sambu yandi kekudibanzaka sambu na beto.
9 Beto tadila nzikisa yankaka ya kemonisa nde Nzambi kekudibanzaka sambu na beto. “Ntima na yandi kumaka mawa mingi” ntangu ntoto fulukaka na mambi na bilumbu ya Noa. (Kuyantika 6:5, 6) Keti yandi kekudiwaka mutindu yankaka bubu yai? Ve, sambu yandi kesobaka ve. (Malashi 3:6) Yandi keyinaka kukonda lunungu mpi yandi kezolaka ve kumona bantu ya kemona mpasi. Biblia kelongaka nde ntama mingi ve Nzambi takatula mambi yonso yina luyalu ya bantu mpi bupusi ya Dyabulu menataka. Keti yai kele ve nzikisa ya kendimisa nde Nzambi kekudibanzaka sambu na beto?
10. Inki Yehowa kewaka ntangu yandi kemonaka mpasi ya bantu?
10 Bantwadisi ya mabundu kemonisaka Nzambi na mutindu mosi ya mbi ntangu bo ketubaka nde mambu ya mpasi ya beto kekutanaka ti yo kele luzolo na yandi. Kansi, banda ntama Yehowa kevandaka ti mpusa ya ngolo ya kumanisa bampasi ya bantu. 1 Piere 5:7 (NW) ketuba nde: “Yandi kekudibanzaka sambu na nge.” Yai kele mambu ya Biblia kelongaka mpenza!
Sambu na Nki Beto Kele na Ntoto?
11. Inki mambu mabundu ya inza ketubaka mbala mingi na yina metala luzingu ya muntu na ntoto?
11 Bika beto tadila ntangu yai ngyufula ya zole yina bantu mingi kekudiyulaka, Sambu na nki beto kele na ntoto? Mbala mingi mabundu ya inza ketubaka nde muntu kele na ntoto kaka sambu na mwa ntangu fyoti. Bo kemonaka ntoto bonso kisika mosi ya kuvingila na ntwala ya kukwenda kuzinga na kisika yankaka. Bamfumu yankaka ya mabundu kelongaka na luvunu yonso nde kilumbu kele Nzambi tafwa ntoto yai. Malongi ya mutindu yai mepusaka bantu mingi na kusukisa nde bo fwete sadila mpenza luzingu na mutindu ya kufwana sambu kima kevingila bo kele kaka lufwa. Inki Biblia kelongaka mpenza na yina metala kikuma ya beto kele na ntoto?
12-14. Inki Biblia kelongaka sambu na yina metala lukanu ya Nzambi sambu na ntoto mpi sambu na bantu?
12 Nzambi kele ti lukanu ya kitoko sambu na ntoto mpi sambu na bantu. Yandi “salaka ve [ntoto] nde yo kuvanda ya mpamba” kansi “yandi yidikaka yo sambu bantu kuzinga muna.” (Yezaya 45:18) Dyaka, Yehowa “me tulaka [ntoto] na zulu ya bafondasio na yo na mpila nde yo nikana ve ata fioti.” (Nkunga 104:5) Kulonguka mambu yai ya metala lukanu ya Nzambi sambu na ntoto mpi sambu na bantu lenda sadisa beto na kubakisa sambu na nki beto kele na ntoto.
13 Kuyantika kapu ya 1 ti 2 kemonisa nde Nzambi kutulaka dikebi mingi kibeni sambu na kuyidika ntoto bonso kisika yina bantu tazingaka. Na nsuka ya nsungi yina yandi salaka ntoto, bima yonso kuvandaka “mbote mpenza.” (Kuyantika 1:31) Nzambi kutulaka bakala ti nkento ya ntete, Adami ti Eva, na masamba ya kitoko kibeni ya Edeni mpi yandi fulusaka yo ti madya mingi ya kitoko. Nzambi songaka bankwelani ya ntete nde: “Beno buta bana mingi, mpidina bana na beno ta zingaka na bisika yonso na nsi-ntoto ti kuyala yo.” Yo lombaka nde bo buta bana ya kukuka, bo nata bandilu ya masamba na bo na ntoto ya mvimba, mpi bo yala bambisi na zola yonso.—Kuyantika 1:26-28.
14 Lukanu ya Yehowa kele ya kuvanda ti dibuta ya bantu ya kukuka yina kezinga kimakulu na ntoto. Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Bantu ya mbote ta zinga na ngemba na ntoto . . . ; yo ta vanda ya bo tii kuna.” (Nkunga 37:29) Kyeleka kele nde lukanu na yandi kuvandaka nde bantu kuzinga kimakulu na Paladisu na ntoto. Yo yina lukanu ya Nzambi, mpi mambu yina Biblia kelongaka mpenza!
Inki Kekuminaka Beto Kana Beto Mefwa?
15. Inki mambu mabundu mingi kelongaka na yina metala mambu ya kekuminaka beto kana beto mefwa?
15 Sesepi yai bika beto tadila ngyufula ya tatu yina bantu mingi kekudiyulaka, Inki kekuminaka beto kana beno mefwa? Mabundu mingi ya inza kelongaka nde kima mosi na kati ya nitu ya muntu kelandaka kuzinga na nima ya lufwa ya nitu. Mabundu yankaka kekangamaka kaka na dibanza nde Nzambi kepesaka bantu ya mbi ndola ya bampasi ya kimakulu na kati ya bilungi ya tiya. Kansi, keti yo kele kyeleka? Inki Biblia kelongaka mpenza na yina metala lufwa?
16, 17. Inki Biblia ketuba sambu na nkadilu ya bafwa?
16 Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Bantu yina ke na moyo, bo ke zaba nde bo ta fwa; kansi bantu ya kufwa kuzaba kima ve. Bo ta zwa kima ve na ntwala.” Sambu bafwa “kuzaba kima ve,” bo kewaka ve, ketubaka ve, kevandaka ve ti mawi mpi keyindulaka ve. Bo kele dyaka ve ti kima na ntwala. Inki mutindu bo lenda sala yo? Bo lenda sala ve ata kisalu mosi! Dyaka, “kuzola na bo, kimbeni na bo ti kimpala na bo, mambu yai yonso kufwaka na bo nzila mosi,” sambu bo lenda monisa ve konso mawi yina.—Longi 9:5, 6, 10.
17 Mambu yina Biblia ketubaka sambu na dyambu yai kele pete mpi pwelele—muntu yina mefwa kelandaka ve kuzinga kisika mosi buna. Ata kitini mosi ve ya nitu na beto kebasikaka na nitu na lufwa mpi kelandaka kuzinga na mpila nde yo butuka dyaka na nitu yankaka, mutindu bantu yina kekwikilaka na lubutuluku ketubaka. Beto lenda tendula yo mutindu yai: Luzingu na beto kele bonso tiya ya buzi. Kana bo mefwa tiya yina, yo kekwendaka ve ata kisika mosi. Yo kevandaka dyaka ve.
18. Ntangu longoki ya Biblia melonguka nde bafwa kezabaka ata kima mosi ve, inki mambu yandi fwete bakisa?
18 Meka kuyindula bantendula ya kyeleka yai ya pete kansi ya mfunu mingi. Ntangu longoki ya Biblia melonguka nde bafwa kezabaka ata kima mosi ve, yandi fwete sukisa kukonda mpasi nde ata bankaka na yandi yina mefwaka kuvandaka ntima mbi nki mutindu, bo lenda yangisa yandi dyaka ve ntangu yai. Yandi fwete bakisa mpi nswalu-nswalu nde bantu ya yandi vandaka kuzola yina mefwaka kewaka ve, kemonaka ve, ketubaka ve, mpi keyindulaka ve. Yo yina, bo lenda nyokwama ve na mawi ya kudiwa bo mosi na kombelo to kumona mpasi na kisika mosi ya tiya mpi ya mpasi. Kansi, Biblia kelongaka nde bantu yina mefwaka mpi ya kele na mabanza ya Nzambi tafutumuka. Yai kivuvu mosi ya kitoko kibeni!—Yoane 5:28, 29.
Mukanda ya Mpa ya Beto Fwete Sadila
19, 20. Inki mukumba beto Bakristu kele na yo, mpi nki kisadilu ya kulongukila Biblia bo mebasisaka sambu beto sadila na kisalu na beto ya kusamuna?
19 Beto metadila kaka bangyufula tatu mpamba na kati ya bangyufula yina bantu mingi kekudiyulaka. Na konso ngyufula, beto memona nde mambu yina Biblia kelongaka kele pwelele mpi mpasi ve na kubakisa. Yo kele kyese kibeni na kuzabisa bakyeleka ya mutindu yai na bantu yina kezolaka kuzaba mambu yina Biblia kelongaka! Kansi, kele dyaka ti bangyufula mingi yankaka ya mfunu yina bantu ya ntima ya masonga kele ti mfunu ya kuzwa bamvutu ya mbote. Beto Bakristu, beto kele ti mukumba ya kusadisa bo na kuzwa bamvutu na bangyufula ya mutindu yina.
20 Yo kele mpasi na kulonga bakyeleka ya Biblia na mutindu mosi ya pwelele mpi ya kesimba ntima ya bantu. Sambu na kusadisa beto na kununga dyambu yai ya mpasi, “mpika ya kwikama mpi ya mayele” (NW) meyidikaka mukanda mosi yina beto fwete sadila na kisalu na beto ya kusamuna. (Matayo 24:45-47) Mukanda yai ya balutiti 224 kele na ntu-dyambu Inki Biblia Kelongaka Mpenza?
21, 22. Inki kele mwa mambu ya mfunu ya mukanda Inki Biblia kelongaka Mpenza?
21 Mukanda yai ya kele ti mambu mingi ya mfunu kubasikaka na Balukutakanu ya Distrike ya Bambangi ya Yehowa “Bulemfu na Nzambi,” na bamvu 2005/06. Mu mbandu, kele ti balutiti tanu ya bangogo ya luyantiku yina bo meyidika sambu yo sadisa beto na kuyantika kulonguka Biblia ti bantu. Nge tamona nde yo kele mpenza pete na kutadila bifwanisu mpi baverse yina kele na luyantiku ya mukanda. Nge lenda sadila mpi malongi ya kitini yai sambu na kusonga balongoki mutindu ya kuzwa bakapu mpi baverse na Biblia.
22 Bo mesonika mukanda yai na mutindu mosi ya pete mpi ya pwelele. Bo salaka kikesa ya kyeleka sambu na kusimba ntima ya longoki na kukotisaka yandi na kati ya masolo na kiteso yina mefwana. Konso kapu kele ti bangyufula mingi ya luyantiku mpi lupangu mosi na nsuka yina kele na ntu-dyambu “Mambu Yina Biblia Kelongaka.” Lupangu yango kele ti bamvutu ya Biblia kepesa na bangyufula yina ya luyantiku. Bifwanisu ya kitoko ti bangogo yina kele na lweka na yo, mpi bambandu yina kele na mukanda yai tasadisa longoki na kubakisa bangindu ya mpa. Ata mambu ya kele na mukanda kele mpenza pete, yo kele ti appendice mosi yina tasadisa nge na kutadila bantu-dyambu ya mfunu 14 na mudindu mpenza kana longoki kele ti mfunu ya kuzaba bansangu yankaka.
23. Inki bangindu bo kepesa sambu na yina metala mutindu ya kusadila mukanda Biblia Kelongaka ntangu beto kelonguka Biblia ti bantu?
23 Bo meyidika mukanda Biblia Kelongaka sambu na kusadisa beto na kulonga bantu yina mesalaka banzo-nkanda ya kuswaswana mpi yina mekatukaka na mabundu ya kuswaswana. Kana longoki kele ve ata ti nzayilu mosi ya Biblia, yo lenda lomba kulonguka kapu mosi mbala mingi sambu na kumanisa yo. Kusosa ve kulonguka malongi nswalu-nswalu, kansi sala ngolo na kusimba ntima ya longoki. Kana yandi kebakisa ve mbandu mosi ya bo mesadila na mukanda, tendula yo to sadila mbandu yankaka. Kudibongisa mbote, sala yonso sambu na kusadila mukanda yango mbote, mpi samba Nzambi sambu yandi sadisa nge na ‘kuzabisa nsangu ya kieleka mbote-mbote.’—2 Timoteo 2:15.
Monisa Ntonda Sambu na Makabu na Nge ya Kitoko
24, 25. Inki makabu ya kitoko Yehowa mepesaka bantu na yandi?
24 Yehowa mepesaka bantu na yandi makabu ya kitoko kibeni. Yandi mesadisaka beto na kulonguka kyeleka ya metala yandi. Beto fwete mona ve dikabu yai mpamba! Ya kyeleka, Nzambi mebumbaka balukanu na yandi na bantu ya lulendo kansi yandi mezabisaka yo na bantu ya kudikulumusa. Yezu kutubaka mutindu yai sambu na dyambu yina: “Tata, nge muntu kele Mfumu ya ntoto ti ya zulu, mono ke pesa nge mersi, sambu mambu yina ya nge me bumbaka na bantu ya mayele ti na bantu yina me longukaka, nge me kwisa kuzabisa yo na bantu yina me longukaka ve.” (Matayo 11:25) Yo kele lukumu ya nene kibeni ya kuvanda na kati ya bantu ya kudikulumusa yina kesadilaka Yehowa, Mfumu ya Luyalanganu ya mvimba.
25 Nzambi mepesaka beto mpi dibaku ya kulonga bantu yankaka kyeleka ya metala yandi. Yibuka nde bayina melongaka luvunu na yina metala Yehowa memonisaka yandi na mutindu ya mbi. Yo yina, bantu mingi kezabaka ve mpenza kimuntu ya kyeleka ya Yehowa, mpi bo keyindulaka nde yandi kekudibanzaka ve sambu na beto mpi nde yandi kele ntima ngolo. Keti nge kele na luzolo mpi mpusa ya ngolo ya kusadisa na kuyidika mambu yina ya luvunu? Keti nge kezola nde bantu ya ntima ya masonga ya bisika yonso kuzaba kyeleka na yina metala Nzambi? Kana mpidina, monisa bulemfu na nge na Nzambi na kusalaka mingi na kisalu ya kusamuna mpi na kulongaka bankaka mambu yina Biblia ketuba sambu na masolo ya mfunu. Bantu yina kesosa kyeleka kele na mfunu ya kuzaba mambu yina Biblia kelongaka mpenza.
Inki Kele Bamvutu na Nge?
• Inki mutindu beto mezaba nde Nzambi kekudibanzaka sambu na beto?
• Sambu na nki beto kele awa na ntoto?
• Inki kekuminaka beto kana beto mefwa?
• Inki mambu ya mfunu ya mukanda Biblia Kelongaka nge kemonaka nde yo kele mfunu mingi?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 7]
Biblia kelongaka nde bampasi tamana
[Bangogo ya kemonisa kisina ya bafoto]
Top right, girl: © Bruno Morandi/age fotostock; left, woman: AP Photo/Gemunu Amarasinghe; bottom right, refugees: © Sven Torfinn/Panos Pictures
[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]
Bantu ya lunungu tazinga kimakulu na Paladisu