Sadila Nzambi Kukonda Kuwa Mawa na Ntima

1-3. (a) Kuwa mawa na ntima ke tendula nki, mpi nki mutindu yo lenda vanda ti bupusi na luzingu na beto? (b) Inki beto lenda longuka na mbandu ya Polo na yina me tala kusadila Nzambi kukonda kuwa mawa na ntima?

POETE mosi na zina ya J. G. Whittier sonikaka nde: “Na bangogo yonso yina bantu me tubaka to me sonikaka, bangogo ya mawa kele: ‘Yo lendaka kuvanda!’” Yandi vandaka kutubila mambu yina ke pesaka beto mawa na ntima, ntangu beto ke yindulaka mutindu luzingu na beto lendaka kuvanda kana beto salaka mambu mbote mpi mutindu ya nkaka. “Kuwa mawa na ntima” ke tendula kuwa mpasi mpi mawa na mabanza sambu na diambu mosi yina beto salaka to salaka ve. Diaka, yo lenda tendula “kudila diaka.” Beto yonso me salaka mambu yina beto ke yindulaka nde beto lendaka kusala ve to kusala yo mutindu ya nkaka. Keti nge mpi ke waka mpidina sambu na diambu mosi buna?

² Bantu mingi me salaka bifu ya nene na luzingu na bo, ata nkutu masumu ya nene. Ba nkaka me salaka mpenza ve diambu ya mbi, kansi bo ke kudiyulaka kana bansola yina bo salaka na luzingu vandaka ya mbote mpenza. Bantu ya nkaka me nungaka na kuyambula kuyindula mambu yina bo salaka na ntama mpi kulanda kuzinga. Kansi ba nkaka ke landaka kudiyangisa sambu na balukanu yina bo salaka mpi ke tubaka nde: ‘Kana mono zabaka!’ (Nk. 51:5) Nge me fwanana ti banani? Keti nge ke yindula nde nge lenda sadila Nzambi kukonda kuwa mawa na ntima, disongidila kukonda kudiyangisa sambu na bifu na nge ya ntama? Keti Biblia kele ti mbandu ya muntu mosi yina salaka mpidina? Ee, ntumwa Polo.

³ Na nsungi ya luzingu na yandi, Polo salaka bifu ya nene mpi bansola ya mayele. Yandi waka mawa ngolo sambu na bifu na yandi, kansi yandi longukaka mpi na kutula dikebi na yandi na kusadila Nzambi na kwikama yonso. Bika beto tadila mutindu mbandu na yandi lenda longa beto na yina me tala kusadila Nzambi kukonda kuwa mawa na ntima.

POLO WAKA MAWA NA NTIMA SAMBU NA BIFU NA YANDI YA NTAMA

4. Inki mambu Polo salaka na ntama yina pesaka yandi mawa na ntima?

⁴ Ntangu Polo vandaka toko mpi Mufarize, yandi salaka mambu yina pesaka yandi mawa na nima. Mu mbandu, yandi niokulaka balongoki ya Kristu. Biblia ke tuba nde, na nima ya kufwa Etiene kukonda kusukinina, “Saule [yina zabanaka na nima na zina ya Polo] yantikaka kusadila dibundu mambu na nku. Yandi vandaka kukota nzo na nzo, kubasisa babakala ti bankento na nganda, mpi kutula bo na boloko.” (Bis. 8:3) Muntu ya mayele, Albert Barnes, tubaka nde ngogo ya Kigreki yina bo balulaka na “kusadila dibundu mambu na nku” kele “bangogo ya ngolo yina ke monisa nde Saule vandaka kubangika dibundu ti kikesa mpi makasi.” Yo yina, Barnes tubaka nde, “Saule vandaka kuniokula dibundu na nku yonso bonso mbisi ya makasi.” Sambu Saule kudipesaka mpenza na dibundu ya Bayuda, yandi vandaka kuyindula nde Nzambi pesaka yandi mukumba ya kufwa dibundu ya Bukristu. Yo yina, yandi niokulaka ngolo Bakristu mpi vandaka “kutitisa mpi kusosa kufwa . . . babakala ti bankento.”​—Bis. 9:1, 2; 22:4.a

5. Tendula mutindu Saule yambulaka kuniokula balongoki ya Yezu mpi yantikaka kusamuna sambu na Kristu?

⁵ Polo vandaka ti lukanu ya kukwenda na Damasi, kubasisa balongoki ya Kristu na banzo na bo mpi kunata bo na Yeruzalemi sambu nde Sanedreni kupesa bo ndola. Kansi, yandi nungaka ve sambu Mfumu ya dibundu ya Bukristu pesaka yandi ve nzila ya kusala yo. (Baef. 5:23) Ntangu Saule vandaka kukwenda na Damasi, Yezu monanaka na yandi mpi Saule fwaka meso na nsemo yina katukaka na zulu. Na nima, Yezu tindaka Saule na Damasi sambu na kuvingila na kubaka bantuma ya nkaka. Beto me zaba mutindu mambu salamaka na nima.​—Bis. 9:3-22.

6, 7. Inki ke monisa nde Polo zabaka mbote-mbote bifu ya nene yina yandi salaka?

⁶ Kaka ntangu Polo kumaka Mukristu, yandi salaka bansoba kukonda kusukinina. Na kisika ya kuvanda mbeni ya ngolo ya balongoki ya Kristu, yandi kumaka kusamuna ti kikesa mambu ya me tala Kristu. Ata mpidina, yandi sonikaka na nima sambu na yandi mosi nde: “Ya kieleka, beno waka nsangu ya me tala bikalulu yina mono vandaka na yo ntete na dibundu ya Bayuda, nde mono vandaka kaka kumonisa dibundu ya Nzambi mpasi mingi kibeni mpi mono vandaka kusosa kufwa yo.” (Bag. 1:13) Na nima diaka, yandi tubilaka bifu yina yandi salaka na ntama ntangu yandi sonikilaka Bakorinto, Bafilipi, mpi Timoteo. (Tanga 1 Bakorinto 15:9; Bafi. 3:6; 1 Tim. 1:13) Polo waka ve nsoni na kusonika mambu ya mutindu yina sambu na yandi mosi; yandi salaka mpi ve mambu sambu na kumonisa nde yo salamaka ve ata fioti. Yandi zabaka mbote-mbote nde yandi salaka bifu ya nene.​—Bis. 26:9-11.

⁷ Muntu mosi ya mayele na zina ya Frederic W. Farrar, tubilaka mambu yina Polo salaka na “kisalu ya nku ya kubangika Bakristu.” Yandi yikaka nde, kaka ntangu beto ta bakisa mambu yonso ya mbi yina Polo salaka na nsungi yina ya luzingu na yandi, “beto ta bakisa mawa ya ngolo yina yandi waka mpi mutindu bantu ya nkaka vandaka kuvwenza yandi.” Ntangu Polo vandaka kukwenda kutala mabundu ya kuswaswana, mbala ya nkaka bampangi yina monaka yandi sambu na mbala ya ntete vandaka kuyula yandi nde: ‘Keti nge kele Polo, muntu yina vandaka kuniokula beto?’​—Bis. 9:21.

8. Inki mutindu Polo kudiwaka sambu na mawa mpi zola yina Yehowa mpi Yezu monisilaka yandi, mpi inki dilongi beto me baka?

⁸ Kansi, Polo bakisaka nde yandi vandaka ti makuki ya kulungisa kisalu na yandi kaka sambu Nzambi monisilaka yandi ntima ya mbote. Yo yina, yandi tubilaka mawa ya Nzambi kiteso ya bambala 90 na mikanda 14 yina yandi sonikaka, kuluta bansoniki ya nkaka ya Biblia. (Tanga 1 Bakorinto 15:10.) Polo monisaka ntonda ya ngolo na mutindu Nzambi wilaka yandi mawa, mpi salaka yonso sambu na kuzikisa nde ntima ya mbote yina Nzambi monisilaka yandi vandaka ya mpamba ve. Yo yina, yandi “salaka ngolo” na kisalu ya Nzambi kuluta bantumwa yonso ya nkaka. Mbandu ya Polo ke monisa pwelele nde, kana beto funguna masumu na beto mpi kusoba nkandilu na beto, Yehowa kele ti luzolo ya kulolula ata masumu na beto ya nene na nsadisa ya kimenga ya nkudulu ya Yezu. Yai dilongi ya mbote mpenza sambu na konso muntu yina ke yindula nde, masumu na yandi kele nene mingi sambu na kulolulama na nsadisa ya kimenga ya nkudulu ya Kristu! (Tanga 1 Timoteo 1:15, 16.) Ata Polo niokulaka Kristu ngolo, yandi sonikaka nde: “Mwana ya Nzambi . . . zolaka mono mpi fwaka sambu na mono.” (Bag. 2:20; Bis. 9:5) Ya kieleka, Polo longukaka nde yandi fwete sadila Nzambi kukonda kuwa mawa na ntima sambu na bifu ya ntama. Keti yo kele dilongi yina nge mpi me baka?

KETI NGE KE WAKA MAWA NA NTIMA SAMBU NA DIAMBU MOSI BUNA?

9, 10. (a) Sambu na nki bansadi ya nkaka ya Yehowa ke waka mawa na ntima? (b) Sambu na nki yo kele mbi na kudiyangisa ntangu yonso sambu na bifu ya ntama?

⁹ Keti nge me salaka mambu ya nkaka yina ke pesaka nge mawa na ntima bubu yai? Keti nge me bebisaka ntangu na nge mpi ngolo na nge na mambu ya kukonda mfunu? Keti nge me salaka diambu mosi yina me pesaka ba nkaka mpasi? To mbala ya nkaka, kele ti diambu mosi yina nge ke yindula nde nge lendaka kusala yo mutindu ya nkaka? Ngiufula yina nge fwete kudiyula kele nde: Inki mono lenda sala kana mono ke wa mpidina?

¹⁰ Bantu mingi ke kudiyangisaka ntangu yonso! Kudiyangisa ntangu yonso ke tendula kudipesa mpasi, mawa, mpi kudiniokula. Yo ke nataka basusi mingi. Keti kudiyangisa lenda manisa mambu yonso ya mpasi? Ata fioti ve! Yo kele kubebisa ntangu mpi ngolo. Na kisika ya kudiyangisa, kusala mambu ya nkaka ya mbote lenda basisa mbutu ya me fwana. Nge lenda lomba ndolula na muntu yina nge salaka mbi, mpi kusosa kuvutula bangwisana ya mbote ti yandi. Buya konso diambu yina lenda nata nge na kusala diambu mosi ya mbi, mpidina nge lenda sala na mpila nde mambu kubasika ve na makwisa. Kansi bantangu ya nkaka, yo lenda lomba nde nge kanga ntima sambu na malanda ya bifu na nge. Kudiyangisa ke natilaka ve muntu mambote, kansi yo ke lembisaka muntu mpi ke katulaka yandi ngolo ya kusadila Nzambi mbote-mbote!

11. (a) Inki mambu beto fwete sala sambu Yehowa kumonisila beto mawa mpi zola na yandi? (b) Na kutadila Biblia, nki beto fwete sala sambu na kuzwa ngemba ya mabanza sambu na bifu na beto ya ntama?

¹¹ Bantu ya nkaka ke vandaka ti kikalulu ya kubika nde bifu ya ntama kulembisa bo tii na kiteso ya kudiwa bonso nde bo kele ve mfunu na meso ya Yehowa. Bo lenda yindula nde masumu na bo kele nene mingi na mpila nde Nzambi lenda wila bo mawa ve. Kansi, bo fwete zaba nde ata bo me salaka masumu ya nki mutindu, bo lenda ndima bifu na bo, kusala bansoba mpi kulomba ndolula ya Nzambi. (Bis. 3:19) Yehowa lenda monisila bo mawa mpi zola na yandi, kaka mutindu yandi salaka yo na bantu ya nkaka. Yehowa ke lolulaka na luzolo yonso muntu ya kudikulumusa, ya masonga mpi ya me balula ntima. Mu mbandu, Nzambi lolulaka Yobi yina tubaka nde: “Mono me bakisa nde mono vandaka na raison ve. Mpidina mono me kudipakula pusiere ti putulu ya tiya.” (Yobi 42:6) Biblia ke zabisaka na sikisiki mambu yina beto yonso fwete sala sambu na kuyambula kudiyangisa sambu na bifu na beto mpi kukuma ti ngemba ya mabanza: “Luzingu na nge ta bonga ve kana nge meka kubumba masumu na nge; ndima yo, balula ntima na nge, ebuna Nzambi ta wila nge mawa.” (Bing. 28:13; Yak. 5:14-16) Yo yina, beto lenda funguna masumu na beto na Nzambi, kusamba sambu na kulomba ndolula na yandi, mpi kusala yonso ya beto lenda sala sambu na kumonisa nde beto ke wa mawa sambu na mambu yina beto salaka. (2 Bak. 7:10, 11) Kana beto sala mpidina, Yehowa yina “ke lembaka ve na kulolula” ta wila beto mawa.​—Yez. 55:7.

12. (a) Mbandu ya Davidi ke longa beto nki kana kansansa na beto ke yangisama? (b) Na nki mutindu Yehowa waka mawa na ntima, mpi nki mutindu kuzaba yo ke sadisa beto? (Tala lupangu.)

¹² Kisambu kele ngidika ya ngolo yina Nzambi ke sadisaka beto. Davidi monisaka mawi na yandi ya ngolo na kisambu ya lukwikilu yina yandi salaka ya kele na mukanda ya Nkunga. (Tanga Nkunga 32:1-5.) Bonso Davidi tubaka yo, kubuya kuwila kansansa yina ke yangisama ke pesaka mpasi ya ngolo! Sambu yandi buyaka kufunguna yandi belaka, niokwamaka na mabanza mpi vidisaka kiese na yandi. Davidi bakaka lusadisu mpi ndolula ya Nzambi kaka ntangu yandi fungunaka masumu na yandi. Yehowa ndimaka kisambu ya Davidi mpi pesaka yandi kikesa ya kukwenda na ntwala mpi kulanda kusala mambu ya mbote. Mutindu mosi, kana nge ke kudiyangisa sambu na bifu na nge ya ntama, samba Yehowa na masonga yonso sambu na kubaka ndolula mpi sala bansoba yina me fwana. Mpi na nima, vanda ti kivuvu nde Yehowa ta widikila bisambu na nge na dikebi yonso mpi ta lolula nge!​—Nk. 86:5.

TALA NA MAKWISA

13, 14. (a) Bubu yai, beto fwete kudiyangisa ntete-ntete sambu na nki diambu? (b) Inki bangiufula lenda sadisa beto na kutadila luzingu na beto ya bubu yai?

¹³ Bo ke tubaka nde, beto fwete talaka na nima sambu na kubaka malongi ya mbote sambu na luzingu, kansi beto fwete zinga na kutalaka mambu yina kele na ntwala. Kansi na kisika ya kudiyangisa sambu na mambu yina me lutaka, beto fwete kudiyangisa sambu na luzingu na beto ya bubu yai mpi ya bilumbu ke kwisa. Nge lenda kudiyula nde: ‘Keti mambu ya mono ke sala bubu yai ta pesa mono mawa na ntima na bamvula yina ke kwisa?’ Keti mono ke taninaka kwikama yina ta sadisa mono na kusala ve mambu yina ta pesa mono mawa na bilumbu ke kwisa?

¹⁴ Sambu mpasi ya nene me finama, beto fwete buya nde bangindu ya mutindu yai kuyangisa beto. Mu mbandu, ‘Keti mono lendaka kusala mingi na kisalu ya Nzambi? Sambu na nki mono salaka ve kisalu ya kimupasudi-nzila ntangu mono vandaka ti dibaku ya kusala yo? Inki kangaka mono nzila ya kulungisa mambu yina bo ke lombaka sambu na kukuma nsadi ya kisalu? Keti mono salaka bikesa ya masonga sambu kulwata kimuntu ya mpa? Keti mono kele mutindu ya muntu yina Yehowa ta zola kumona na nsi-ntoto na yandi ya mpa?’ Na kisika ya kubika nde bangiufula ya mutindu yina kuyangisa beto, beto fwete tadila yo sambu na kuditadila mpi kuzikisa nde beto ke kudipesa ya mvimba na kisalu ya Yehowa. Kana beto sala mpidina ve, beto ta landa mutindu ya luzingu yina ta pesaka beto kaka mawa mingi na ntima.​—2 Tim. 2:15.

KUWA MAWA VE ATA FIOTI SAMBU NA KISALU NA NGE YA SANTU

15, 16. (a) Inki bibansa bantu mingi me salaka sambu na kutula kisalu ya Nzambi na kisika ya ntete na luzingu na bo? (b) Sambu na nki beto fwete wa mawa ve sambu na bibansa yonso yina beto me salaka sambu na mambote ya Kimfumu?

¹⁵ Inki beto lenda tuba sambu na bampangi yina me salaka bibansa sambu na kusadila Yehowa na kisalu ya ntangu yonso? Mbala ya nkaka nge buyaka kisalu to mumbongo mosi ya mbote kaka sambu na kukumisa luzingu na nge pete mpi kudipesa mingi sambu na mambote ya Kimfumu. To ziku nge me ndimaka kubikala mpumpa to kana nge me kwelaka, kukonda kubuta sambu na kudipesa mingi na mutindu mosi ya kisalu ya ntangu yonso, yina nge zolaka kusala ve kana nge bakaka ve balukanu yina, mu mbandu​—kisalu ya Betele, kisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu na bansi mingi, kisalu ya nziunga, to kisalu ya kimisionere. Keti nge fwete wa mawa na ntima sambu na balukanu yina nge bakaka sambu ntangu yai nge ke kuma mbuta na kisalu ya Yehowa? Keti nge fwete mona nde bibansa yina nge salaka vandaka ve mfunu to nge salaka yo na ntangu ya mbi? Ve!

¹⁶ Nge bakaka balukanu yina sambu na zola na nge ya mudindu sambu na Yehowa mpi mpusa na nge ya ngolo ya kusadisa bantu ya nkaka yina ke zola kusadila yandi. Nge fwete yindula ve nde nge zolaka kuvanda ti luzingu ya mbote kuluta kana nge bakaka balukanu ya nkaka. Nge fwete vanda na kiese mingi ya kuzaba nde nge salaka mambu yina nge zabaka nde yo vandaka mbote sambu na nge. Nge fwete sepela na mutindu nge salaka diambu ya kuluta mbote yina nge lendaka kusala sambu na kusadila Yehowa. Yandi ta vila ve bibansa yonso yina nge salaka na luzingu na nge. Na luzingu ya kieleka yina ke kwisa, yandi ta pesa nge balusakumunu mingi kuluta yina nge lenda yindula!​—Nk. 145:16; 1 Tim. 6:19.

MUTINDU YA KUSADILA NZAMBI KUKONDA KUWA MAWA NA NTIMA

17, 18. (a) Inki sadisaka Polo na kusadila Nzambi kukonda kuwa mawa na ntima? (b) Inki lukanu nge me baka sambu na luzingu na nge ya ntama, ya bubu yai mpi ya ke kwisa na kisalu ya Yehowa?

¹⁷ Inki sadisaka Polo na kusadila Nzambi kukonda kuwa mawa na ntima? Na kutadila mbalula ya J. B. Phillips, Polo sonikaka nde: “Mono me bikaka na nima mambu ya ntama mpi ke salaka ngolo sambu na kukuma na lukanu.” (Tanga Bafilipi 3:13, 14.) Polo landaka ve kuyindula mambu ya mbi yina yandi salaka ntangu yandi vandaka na dibundu ya Bayuda. Kansi yandi salaka bikesa ya ngolo sambu na kubikala ya kwikama sambu na kubaka matabisi ya luzingu ya mvula na mvula.

¹⁸ Beto yonso lenda baka dilongi na mambu yina Polo tubaka. Na kisika ya kudiyangisa sambu na mambu ya beto salaka na ntama, to yina beto lenda soba ve, beto fwete tula dikebi na beto na mambu yina beto lenda sala bubu yai sambu na kuzwa balusakumunu na makwisa. Ya kieleka, ziku beto lenda vila ve bifu yonso yina beto salaka na ntama, kansi beto fwete kudipesaka foti ve ntangu yonso sambu na yo. Beto fwete sala bikesa sambu na kuvila mambu yina me lutaka, kusadila Nzambi mbote-mbote bubu yai mpi kutadila mambu ya kitoko yina kele na ntwala!