Mutindu ya Kuyidika Badevware ya Nzo-Nkanda
KONSO devware na nzo-nkanda kele dibaku sambu na kuyela. Kudipesa ti ntima ya mvimba, ebuna nge mosi mpi bantu yankaka tamona nde nge kekwenda na ntwala malembe-malembe. (1 Tim. 4:15) Nzo-nkanda tasadisa nge na kuyika mayele na nge.
Keti nge kewaka boma kana nge mezaba nde nge tatuba na ntwala ya dibundu? Yo kesalamaka na bantu yonso, ata nge mesonikisaka na nzo-nkanda banda ntama. Kansi, bima yankaka lenda sadisa nge na kukulumusa boma na nge. Vanda ti kikalulu ya kutanga mbala na mbala na ndinga ya ngolo na nzo. Pesaka bamvutu mbala na mbala na balukutakanu ya dibundu, mpi kana nge kele nsamuni, salaka mbala na mbala kisalu ya bilanga. Mambu yai tapesa nge eksperiansi ya kutuba na ntwala ya bantu yankaka. Dyaka, bongisaka badevware na nge bilumbu mingi na ntwala, mpi vutukilaka na ndinga ya ngolo mutindu nge tasala yo. Kuvila ve nde nge tatuba na ntwala ya bantu yina nge meyikanaka na bo. Samba Yehowa na ntwala ya kusala konso devware yina. Yandi kevandaka na kyese na kupesa mpeve santu na bansadi na yandi yina kelombaka yandi yo.—Luka 11:13; Filp. 4:6, 7.
Monisa bukatikati na mambu ya nge kezola kulungisa. Yo kelombaka ntangu sambu mutubi kubaka eksperiansi mpi kukuma longi ya mbote. (Mis. 6:8) Kana nge mesonikisa ntama mingi ve na nzo-nkanda, kuvingila ve na kusala devware mosi ya kukonda kifu mbala mosi. Kansi, konso mbala ya nge kele na devware, sosa kutomisa kikalulu mosi mpamba ya mutubi. Longuka kitini yina ketubila yo na mukanda yai. Kana mpila kele, meka na kusala mambu ya bo kelomba na kisika yina. Yo tapesa nge eksperiansi na mambu yina ketadila kikalulu ya mutubi yina na ntwala nde nge sala devware na nge na ntwala ya dibundu. Kuyela takwisa na nima.
Mutindu ya Kuyidika Devware ya Kutanga
Kudibongisa sambu na kutanga na meso ya bantu kelombaka kaka ve kuzaba kutanga bangogo yina kele na kitini yina bo pesaka nge na kutanga. Sala ngolo na kubakisa mbote mambu yango. Kana nge mebaka devware na nge, tanga yo kukonda kusukinina ti lukanu yai na ntu. Sosa kubakisa mambu yina konso nsa ketuba mpi ngindu yina bo ketubila na konso paragrafe na mpila nde nge basisa bangindu yango mbotembote mpi ti mawi ya kufwana. Kana mpila kele, sosa na diksionere mutindu ya mbote ya kutanga bangogo ya nge meyikanaka na yo ve. Sosa kuzaba malongi mbote. Bibuti lenda sadisa bana na bo ya baleke na kusala mambu yai.
Keti bo pesaka nge na kutanga kitini mosi na Biblia to mbala yankaka baparagrafe ya disolo mosi ya Nzozulu ya Nkengi? Kana bakaseti ya kuwidikila ya malongi yina kele na ndinga na beno, yo tasadisa nge mingi kana nge widikila mutindu bo ketanga mpi kana nge simba mutindu bo ketanga bangogo, bansa, bisika ya bo kepema, mpi ya bo kematisa to kekulumusa ndinga. Ebuna, meka na kukotisa bikalulu yai na ntangu nge tatanga.
Na ntangu nge keyantika na kuyidika devware na nge, kuvila ve na kulonguka mbotembote dilongi yina ketubila kikalulu ya mutubi yina bo melomba nge na kusala. Kana mpila kele, vutukila yo dyaka na nima ya kutanga mbala mingi na ndinga ya ngolo malongi yina bo pesaka nge. Sala ngolo na kusadila bandongisila yina ya kusonika na kiteso ya kuluta mingi yina nge lenda.
Kulonguka yai tasadisa nge mbote na kisalu na nge ya kusamuna. Na ntangu nge kesala kisalu ya bilanga, nge kele ti mabaku mingi ya kutangila bantu yankaka mambu. Sambu Ndinga ya Nzambi kele ti ngolo ya kusoba luzingu ya bantu, yo kele mfunu nde nge tanga yo mbote. (Baeb. 4:12) Kuvingila ve na kuzaba bikalulu yonso ya ketubila kutanga mbote na nima ya kusala devware mosi to zole. Ntumwa Polo kusonikilaka nkuluntu mosi ya Mukristu yina kuvandaka ti eksperiansi ya bamvula mingi nde: “Kudipesa na kutanga Mukanda ya Nzambi na meso ya bantu yonso.”—1 Tim. 4:13.
Mutindu ya Kusadila Ntu-dyambu mpi Kupona Kadre Mosi
Kana nge mebaka devware na nzo-nkanda yina kelomba kusadila kadre, inki nge tasala?
Nge fwete tadila mambu tatu ya mfunu: (1) ntu-dyambu ya bo mepesa nge, (2) kadre ya nge tasadila mpi muntu yina nge tasala ti yandi, mpi (3) kikalulu yina bo lombaka nge na kusala.
Nge fwete tula malongi yina ketubila ntu-dyambu na nge kisika mosi. Kansi na ntwala ya kukota mpenza na kati ya dilongi yango, yindula mbotembote kadre ya nge tasadila mpi muntu yina nge tasala ti yandi, sambu mambu yai tavanda ti kuwakana ti mutindu ya malongi yina nge tatubila mpi mutindu nge talonga yo. Inki kadre nge tasadila? Keti nge tamonisa mutindu ya kulonga nsangu ya mbote na muntu yina nge mezaba? To keti nge tasonga mambu yina lenda luta kana nge mekutana ti muntu na mbala ya ntete? Keti muntu yango kele mbuta to leke na nge? Inki lenda vanda ngindu na yandi na yina metala ntu-dyambu ya nge kezola kutubila? Inki mambu yandi mezaba dezia na yina metala ntu-dyambu yina? Inki lukanu nge kezola kulungisa na nsuka ya disolo na beno? Bamvutu na bangyufula yai tasadisa nge na kuzaba mambu ya mfunu yina nge fwete sala.
Na wapi nge tazwa malongi ya ketubila ntu-dyambu yina bo mepesa nge? Na balutiti 33 tii na 38 ya mukanda yai, kele ti disolo yina ketubila “Mutindu ya Kusosa Bansangu.” Tanga yo, mpi na nima sadila bisadilu yina beno kele na yo sambu na kusosa mambu. Mbala mingi, nge tasukinina ve na kuzwa mambu mingi kuluta yina ya nge lenda sadila. Tanga mingi sambu na kuzaba kiteso ya malongi ya mebasikaka ya ketubila ntu-dyambu yango. Kansi, na ntangu nge kesala yo, kuvila ve kadre yina nge tasadila sambu na devware na nge mpi muntu yina nge tasala ti yandi. Tula bidimbu na mambu yina mefwana yina nge tasadila.
Na ntwala nde nge yidika devware na nge mpi nge pona na mbala ya nsuka mambu ya nge tasadila, baka ntangu ya kutanga disolo yina ketubila kikalulu ya mutubi yina bo lombaka nge na kusala. Kusadila mambu yina bo metuba sambu na kikalulu yai ya mutubi kele mosi ya bikuma ya bo pesilaka nge devware.
Kana nge sala devware na nge na ntangu yina bo pesaka nge, nge tavanda na kyese ya kutuba bangogo na nge ya nsuka, sambu bo tasala nge kidimbu kana ntangu ya devware na nge memana. Kansi, na kisalu na beto ya bilanga, ntangu kevandaka ve ntangu yonso dyambu ya mpasi. Yo yina, na ntangu nge kekudibongisa, kuvila ve ntangu yina bo pesaka nge, kansi tula dikebi mingi na mutindu ya mbote ya kulonga.
Mambu ya Kuyibuka Sambu na Kadre. Longuka bakadre yina bo mepesa na lutiti 82, mpi pona mosi yina nge lenda sadila kukonda mpasi na kisalu na nge ya kusamuna mpi yina tasadisa nge na kusadila mbote malongi yina bo mepesa nge. Kana nge mesonikisaka na nzo-nkanda banda ntama, yai kele dibaku sambu na kuditudila balukanu yankaka mpi ya kuyika mayele yankaka sambu na kisalu na nge.
Kana nkengi na Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Teokrasi mepesa nge kadre, ndima na kumeka yo. Bakadre mingi ketubilaka kisalu ya kuta kimbangi. Kana nge mesamunaka ntete ve mutindu kadre yango ketuba, solula ti bansamuni yina mesalaka yo dezia sambu na kubaka bangindu. Kana mpila kele, tadila ntu-dyambu yina bo pesaka nge na kadre yina mefwanana ti yina nge tasadila na nzo-nkanda. Kusala mutindu yai tasadisa nge na kulungisa lukanu mosi ya mfunu na kulonguka na nge.
Kana Nge Tasala Devware na Nge Bonso Diskure
Kana nge kele mpangi ya bakala, bo lenda pesa nge diskure mosi ya nkufi ya nge tasala na dibundu. Ntangu nge kebongisa badiskure yai, bangindu ya mfunu ya nge fwete tadila kele kiteso mosi ti yina beto metanga dezia sambu na badevware yina bo kesalaka bonso bansonga. Luswaswanu ya ngolo kele bantu yina tawidikila nge mpi mutindu ya nge tasala yo.
Yo kele mbote na kubongisa malongi na nge na mpila nde bantu yonso yina tawidikila nge kubakila yo mambote. Mingi na kati ya bantu yina kele pana mezaba dezia bakyeleka ya Biblia ya luyantiku. Yo lenda vanda mpi nde bo mezaba mbote disolo yina bo pesaka nge na kusala. Tadila mambu yina bo mezaba dezia na yina metala disolo na nge. Sala ngolo na mpila nde bo mpi kulonguka mwa kima na devware na nge. Kudiyula nde: ‘Inki mutindu mono lenda sala disolo na mono sambu yo sadisa mono na kuyika ntonda na mono mpi ya bantu yina talanda mono na kimuntu ya Yehowa? Inki kima na kati ya malongi ya disolo yai tasadisa beto na kubakisa luzolo ya Nzambi? Inki mutindu malongi yai lenda sadisa beto na kubaka badesizio ya mbote na kati ya inza yina bampusa ya kinsuni keyala?’ (Ef. 2:3) Sambu na kuzwa bamvutu ya mbote na bangyufula yai yo kelomba kusosa-sosa. Ntangu nge kesadila Biblia, sala ngolo na kusuka kaka ve na kutanga baverse. Sadila baverse ya nge tatanga sambu na kuyindula ti bantu, mpi monisa mutindu yo lenda sadisa bo na kuzaba mambu yina bo fwete sala. (Bis. 17:2, 3) Kumeka ve kutubila mambu mingi. Longa malongi na nge na mpila nde bantu kuyibuka yo kukonda mpasi.
Ntangu nge kekudibongisa, nge fwete tula mpi dikebi na mutindu nge tasala diskure na nge. Kumona ve dyambu yai mpamba. Vutukilaka na kumeka mutindu nge tasala diskure na nge na ndinga ya ngolo. Kikesa ya nge kesala na kulonguka mpi kusadila bandongisila ya ketubila bikalulu ya kuswaswana ya mutubi tasadisa nge mingi na kuyela. Nge vanda mutubi ya mpa to mutubi yina kele ti eksperiansi, kudibongisa mbote na mpila nde nge tuba ti kundimisa mpi mawi yina mefwana ti mambu ya nge ketuba. Ntangu nge kesala konso devware yina na nzo-nkanda, kuvila ve lukanu ya kusadila dikabu ya kutuba yina Nzambi mepesaka nge sambu na kupesa Yehowa lukumu.—Nk. 150:6.