Machi

Rĩrĩa tũgũthoma mĩrango ĩrĩ ya mbere ya ibuku rĩa Kĩambĩrĩria, nĩ tuonaga wega atĩ Adamu na Hawa nĩ maakenagĩra wĩyathi ũrĩa andũ aingĩ ũmũthĩ meriragĩria kũgĩa; wĩyathi wa maũndũ marĩa marenda, wĩyathi kuumana na guoya, na kũhinyĩrĩrio. Ũtũũro wa Adamu na Hawa ndwarĩ na mĩtangĩko ĩgiĩ gĩa kũrĩa, wĩra, mĩrimũ, na gĩkuũ. (Kĩam. 1:27-29; 2:8, 9, 15) O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa tweciria ũhoro wa wĩyathi, ũndũ ũmwe wa bata twagĩrĩirũo kũririkana nĩ atĩ Jehova Ngai nowe ũngĩhota kũheana wĩyathi ũrĩa wagĩrĩire. Nĩkĩ? Tondũ nĩwe wombire indo ciothe na nĩwe Mwathani Mũnene wa igũrũ na thĩ. (1 Tim. 1:17; Kũg. 4:11) Nĩ ũndũ ũcio ciũmbe ciothe iria irĩ igũrũ na thĩ ikoragwo na wĩyathi ũrĩ na mĩhaka. Ciũmbe icio no mũhaka imenye atĩ Jehova Ngai nĩwe ũrĩ na kĩhooto gĩa kũiga mĩhaka ĩrĩa yagĩrĩire, ĩrabatarania, na ĩtarĩ ya kũhinyanĩrĩria. Hatarĩ nganja ũguo nĩguo Jehova eekĩire andũ kuuma o kĩambĩrĩria. w18.04 4 ¶4, 6

Thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ, Jehova nĩwe ũtũteithagia gũkirĩrĩria. (2 Kor. 4:7, 8) Hatarĩ nganja andũ arĩa mageragia kũhiũrania na ũtũũro matarĩ na ũrata mwega hamwe na Jehova no mũhaka makorũo nĩ maritũhagĩrũo mũno. O ta Jesu, nĩ tũmaiguagĩra tha, na tũkenda kũmatwarĩra “ũhoro mwega wa ũndũ mwagĩrĩru makĩria.” Nĩ ũndũ ũcio, koragwo na wetereri kwerekera andũ arĩa ũraruta Bibilia. Ririkana atĩ, o na no gũkorũo matirĩ meciria ũhoro wĩgiĩ ma cia Bibilia iria ithuĩ tũĩ wega. Na aingĩ nĩ mendete mũno maũndũ marĩa metĩkĩtie. No makorũo monaga atĩ ndini yao nĩyo ĩmanyitithanagia na andũ a famĩlĩ, ũndũire wao, na andũ a itũũra. Tũtanera andũ matigane na wĩtĩkio wao mũkũrũ ũrĩa marendete, no tũbatare kũmateithia mende ma icio njerũ, na nĩcio morutani ma Bibilia marĩa mbere ĩyo mataroĩ. Rĩrĩa tweka ũguo, noguo tu mangĩkorũo mehaarĩirie gũtigana na wĩtĩkio wao wa tene. Gũteithia andũ meke mogarũrũku ta macio no kuoe ihinda.—Rom. 12:2. w19.03 23 ¶10, 12; 24 ¶13

Kuumana na ũrĩa Jehova oonirie Jesu atĩ nĩ aamwendete na akamwĩtĩkĩra, nĩ aatũigĩire kĩonereria kĩa ũrĩa tũngĩcaria mĩeke ya gwĩkĩra arĩa angĩ ngoro. (Joh. 5:20) Nĩ tũiguaga twagĩa na hinya rĩrĩa mũndũ twendete atuonia wendo na agatũgaathĩrĩria nĩ ũndũ wa ũndũ mwega twĩkĩte. Na njĩra o ta ĩyo, aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ na andũ a famĩlĩ citũ nĩ mabataraga kuonio wendo na gwĩkĩrũo ngoro. Rĩrĩa twagaathĩrĩria arĩa angĩ, wĩtĩkio wao nĩ ũgĩaga na hinya na tũkamateithia gũtungatĩra Jehova marĩ na wĩhokeku. Makĩria aciari nĩ magĩrĩirũo gwĩkĩra ciana ciao ngoro. Rĩrĩa aciari magaathĩrĩria ciana ciao kuuma ngoro na magacionia wendo, nĩ maciteithagia kũgaacĩra. Ciugo, “Nĩ ngwĩtĩkĩrĩte,” ironania atĩ Jehova aarĩ na ma atĩ Jesu nĩ aangĩahingirie wendi wa Ithe arĩ na wĩhokeku. Jehova nĩ eehokete Mũrũ wake, na kwoguo o na ithuĩ no tũkorũo na ma atĩ Jesu nĩ akaahingia ciĩranĩro ciothe cia Jehova na wĩhokeku. (2 Kor. 1:20) Rĩrĩa twecũrania kĩonereria kĩa Jesu, nĩ tũiguaga tũkĩenda kwĩruta o na makĩria kuuma harĩ we na kũrũmĩrĩra makinya make.—1 Pet. 2:21. w19.03 8 ¶3; 9 ¶5-6

Tũngĩmenya thogora wa kĩheo kĩa goro nĩ twendaga kuonania ngatho kũrĩ ũrĩa ũtũheete. Aisiraeli mationanirie ngatho nĩ ũndũ wa wĩyathi ũrĩa Jehova aamaheire rĩrĩa aamarutire ũkombo-inĩ Misiri. Mĩeri mĩnini thutha wa kũhonokio, nĩ maambĩrĩirie kwĩrirĩria irio na indo cia kũnyua iria maatigĩte Misiri na magĩteta nĩ ũndũ wa irio iria Jehova aamaheaga, o na makĩenda gũcoka Misiri. Ta hũũra mbica atĩ maaigire ‘thamaki, marenge ma mĩthemba mĩthemba, na itũngũrũ cia mahuti, na itũngũrũ iria ndungu kana cia ngwacĩ, na itũngũrũ thumu’ mbere ya wĩyathi ũrĩa maaheetwo nĩ Jehova, Ngai ũrĩa wa ma, nĩguo mamũtungatĩre. Ũndũ ũcio nĩguo waatũmire Jehova arakare nĩo. (Ndar. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Nĩ twagĩrĩirũo kwĩruta nao. Mũtũmwo Paulo eekĩrire Akristiano othe ngoro matikahũthie wĩyathi ũrĩa maheetwo nĩ Jehova kũgerera harĩ Mũriũ Jesu Kristo.—2 Kor. 6:1. w18.04 9-10 ¶6-7

Gũtirĩ mũndũ ũtendete kwendwo. Na ithuothe nĩ twendete gwĩkĩrũo maũndũ na njĩra ya kĩhooto. Tũngĩaga kuonio wendo na kĩhooto maita maingĩ, no tũigue tũtarĩ kĩene na tũte mwĩhoko. Jehova nĩ oĩ atĩ nĩ twĩriragĩria kwendwo na gwĩkĩrũo maũndũ na njĩra ya kĩhooto. (Thab. 33:5) Twagĩrĩirũo gũkorũo na ma atĩ Ngai witũ nĩ atwendete mũno na endaga twĩkĩrũo maũndũ na njĩra ya kĩhooto. Ũndũ ũcio nĩ wonekaga wega thĩinĩ wa Watho ũrĩa Jehova aaheete rũrĩrĩ rwa Isiraeli kũgerera harĩ Musa. Twathoma Watho wa Musa, nĩ tuonaga ũrĩa Jehova Ngai witũ atwendete. (Rom. 13:8-10) No tuuge atĩ Watho wa Musa wehocetie harĩ wendo tondũ Jehova ekaga maũndũ mothe atongoretio nĩ wendo. (1 Joh. 4:8) Mawatho mothe marĩa Jehova aaheanĩte thĩinĩ wa Watho wa Musa meehocetie harĩ maathani merĩ, na nĩmo kwenda Ngai, na kwenda andũ. (Alaw. 19:18; Gũcok. 6:5; Mat. 22:36-40) O rĩathani harĩ maathani macio makĩria ma 600 marĩa mathondekete Watho ũcio, no rĩtũrute ũndũ mũna wĩgiĩ wendo wa Jehova. w19.02 20-21 ¶1-4

Ayubu nĩ eemenyagĩrĩra kwaga gũkorũo na ũrata ũtagĩrĩire na atumia. (Ayub. 31:1) Arĩ mũthuri ũhikanĩtie, nĩ aamenyaga atĩ ndaagĩrĩirũo kwĩrirĩria mũtumia ũngĩ tiga wake. Ũmũthĩ tũratũũra thĩinĩ wa thĩ ĩiyũire maũndũ mangĩarahũra merirĩria ma ngomanio. O ta Ayubu-rĩ, hihi nĩ tũkũregana na rĩĩciria rĩa kwĩrorera mũndũ tũtahikanĩtie nake twĩna merirĩria moru? Ningĩ-rĩ, nĩ tũkũregana na ũhoro wĩgiĩ kwĩrorera mbica cia ũũra thoni o harĩa hothe ingĩkorũo irĩ? (Mat. 5:28) Tũngĩĩgiragĩrĩria na njĩra ta ĩyo o mũthenya, nĩ tũgwĩkĩra hinya itua ritũ rĩa gũtũũria wĩkindĩru. Ayubu nĩ oonanagia nĩ aathĩkagĩra Jehova kũgerera muonere wake wĩgiĩ indo cia kĩĩmwĩrĩ. Ayubu nĩ aamenyaga atĩ angĩaigire mwĩhoko wake harĩ indo, nĩ angĩekire rĩhia iritũ rĩngĩatũmire aherithio. (Ayub. 31:24, 25, 28) Ũmũthĩ thĩ ĩrĩa tũratũũra nĩ ĩkĩrĩire indo cia kĩĩmwĩrĩ mũno. Tũngĩkũria mawoni maigananĩru megiĩ mbeca na indo cia kĩĩmwĩrĩ ta ũrĩa Bibilia ĩtũtaaraga twĩke, nĩ tũgwĩkĩra hinya itua ritũ rĩa gũtũũria wĩkindĩru.—Thim. 30:8, 9; Mat. 6:19, 20. w19.02 6 ¶13-14

Maũndũ-inĩ marĩa mothe Jesu eekire nĩ oonanirie na njĩra nginyanĩru wendo ũrĩa Jehova akoragwo naguo harĩ ithuĩ. (1 Joh. 4:8-10) Makĩria ma ũguo, Jesu nĩ eeyendeire kuuma ngoro kũruta muoyo wake nĩ ũndũ witũ. Arĩa aitĩrĩrie maguta na a “ngʼondu ingĩ,” nĩ magunĩkaga kuumana na wendo ũrĩa Jehova na Mũrũ wake monanĩtie kũgerera igongona rĩu. (Joh. 10:16; 1 Joh. 2:2) Ningĩ ta wĩcirie indo iria ihũthagĩrũo hĩndĩ ya irio cia Kĩririkano, o nacio nĩ cionanagia wendo wa Jesu na ũrĩa arũmbũyagia arutwo ake. Na njĩra ĩrĩkũ? Jesu nĩ oonanirie wendo harĩ arũmĩrĩri ake arĩa aitĩrĩrie maguta na njĩra ya kwambĩrĩria gĩkũngũĩro kĩhũthũ gĩtarĩ na maũndũ maingĩ kĩrĩa maarĩ marũmagĩrĩre. O ũrĩa mahinda maathiaga, arutwo acio aitĩrĩrie maguta nĩ maabataraga gũkũngũĩra Kĩririkano o mwaka, na meekaga ũguo marĩ rungu rwa maũndũ matiganĩte, nginya marĩ njera. (Kũg. 2:10) Hihi nĩ maahotire gwathĩkĩra Jesu? Ĩĩ, nĩ maahotire! Kuuma hĩndĩ ĩyo nginya mahinda-inĩ maya, Akristiano a ma nĩ matigagĩrĩra atĩ nĩ makũngũĩra gĩkuũ kĩa Jesu. w19.01 24 ¶13-15

Ũkombo ũrĩa tũkũũrĩtwo kuuma kũrĩ guo, nĩ wa ndini cia maheeni, kwaga ũmenyo, na maũndũ ma ũgo na ũragũri. Ningĩ mũthia-inĩ nĩ tũkaaheo “wĩyathi ũrĩ na riri wa ciana cia Ngai.” (Rom. 8:21) No ũcame wĩyathi ũcio o na ihinda-inĩ rĩrĩ ‘ũngĩtũũra kiugo-inĩ kana morutani-inĩ ma Kristo.’ (Joh. 8:31) Weka ũguo, nĩ ‘ũkũmenya ũhoro ũrĩa wa ma’ na njĩra ya gũtũũra kũringana naguo, to kũũthoma tu. Thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ, o na mũtũũrĩre ũrĩa wonekaga wĩ mwega ũkoragwo ũiyũire mĩtangĩko na nĩ mũkuhĩ. Gũtirĩ mũndũ ũmenyaga rũciũ rũgakĩa atĩa. (Jak. 4:13, 14) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, ũndũ wa ũũgĩ nĩ gũikara njĩra-inĩ ĩrĩa ĩtongoragia harĩ “muoyo ũrĩa wa ma,” ũguo nĩ kuuga muoyo wa tene na tene. (1 Tim. 6:19) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Ngai ndatũtindĩkagĩrĩria tũrũmĩrĩre njĩra ĩyo. Itua nĩ rĩaku. Tua Jehova “rwĩga” rwaku. (Thab. 16:5) Na ũkenagĩre ‘indo nyingĩ njega’ iria akũheete. (Thab. 103:5) Na ũgĩe na wĩtĩkio atĩ no akũhe “gĩkeno kĩingĩ . . . tene na tene.”—Thab. 16:11. w18.12 28 ¶19, 21

Akristiano othe magĩrĩirũo gũtĩa kĩhiko o ta Jehova na Jesu. Ĩndĩ amwe nĩ magaga gwĩka ũguo tondũ andũ ti akinyanĩru. (Rom. 7:18-23) Kwoguo ti ũndũ wa kũgegania kuona atĩ Akristiano amwe karine-inĩ ya mbere nĩ maarĩ na ihiko irĩ na mathĩna. Paulo aandĩkire atĩ “mũtumia ndagĩrĩire kweherera mũthuriwe,” o na gũtuĩka andũ amwe no meekaga ũguo. (1 Kor. 7:10) Paulo ndaataarĩirie kĩrĩa gĩatũmaga andũ amwe meheranĩre. No kwa ngerekano, thĩna ndũngĩakorirũo ũrĩ mũthuri kuuma nja ya kĩhiko, tondũ kũngĩarĩ ũguo mũtumia nĩ angĩagĩire na gĩtũmi gĩa gũtigana nake na ahike rĩngĩ. Paulo aandĩkire atĩ mũtumia ũrĩa wehereire mũthuri wake aagĩrĩirũo “atũũre atahikĩte kana hihi agĩcoke kũiguana na mũthuriwe.” Kwoguo kĩhiko kĩa andũ acio erĩ gĩtiakoragwo gĩthirĩte maitho-inĩ ma Ngai. Paulo oonanirie atĩ gũtekũmakania thĩna wao nĩ ũrĩkũ, angĩkorũo ti ũmwe wao uumĩte nja ya kĩhiko, muoroto wao wagĩrĩirũo gũkorũo arĩ kũiguana rĩngĩ. Erĩ mabatiĩ kũhoya ũteithio wa Kĩĩmandĩko kuuma kũrĩ athuri a kĩũngano. w18.12 13 ¶14-15

Ũmũthĩ Ngai endaga athathaiya ake makũrie ũrata hamwe nake na makorũo na kĩyo wĩra-inĩ wa kũhunjia. (Mat. 28:19, 20; Jak. 4:8) Andũ amwe matarĩ na ũũru no magerie gũtũũraga ngoro. Kwa ngerekano, mũkwandĩki no akwĩre nĩ egũkũhaicia ngathĩ wĩra-inĩ na akuongerere mũcara, ĩndĩ ũndũ ũcio ũkorũo nĩ ũgũkũima mahinda ma kũrũmbũiya maũndũ maku ma kĩĩroho. Kana angĩkorũo wĩ cukuru, ũheo mweke wa gũthamĩra kũraihu na mũciĩ nĩguo wongongerere gĩthomo. Ihinda-inĩ ta rĩu-rĩ, githĩ to ũbatare kũhoya, gwĩka ũthuthuria, kwaria na andũ angĩ ũtanamba gũtua itua? Na githĩ ti wega wĩrute ũhoro wĩgiĩ muonere wa Jehova maũndũ-inĩ macio ihinda-inĩ rĩrĩ na ũgerie kũgĩa na mwĩcirĩrie ta wake? Ũngĩka ũguo, maũndũ ta macio mangĩkoimĩra matigagũtooria. Tondũ nĩ wĩigĩire mĩoroto ya kĩĩroho na ũgatua itua ngoro-inĩ, nĩ ũrĩkoragwo ũĩ nĩ ũndũ ũrĩkũ ũrabatara gwĩka. w18.11 27 ¶18

Suleimani aatuĩkire mũthamaki wa Isiraeli arĩ o mũndũ mũnyinyi. Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa wathani wake, Jehova nĩ aamumĩrĩire kĩroto-inĩ akĩmwĩra ũũ: “Hoya kĩrĩa ũngĩenda ngũhe.” Nake Suleimani akĩmwĩra: “Niĩ ndĩ o mũndũ mwĩthĩ na ndirĩ na ũmenyeru. . . . Nĩ ũndũ ũcio he ndungata yaku ngoro njathĩki ya gũtuithanagia andũ aku.” (1 Ath. 3:5-10) Kũhoya “ngoro njathĩki” kũronania atĩ aarĩ na wĩnyihia. Nĩkĩo Jehova eendire Suleimani! (2 Sam. 12:24, The Bible in Gikũyũ) Jehova nĩ aakenirio nĩ macokio ma mũthamaki ũcio mwĩthĩ nginya akĩmũhe “ngoro ĩrĩ na ũũgĩ na ũtaũku.” (1 Ath. 3:12) Suleimani nĩ aamũkĩrire irathimo nyingĩ rĩrĩa rĩothe aakoragwo arĩ mwĩhokeku. Nĩ aagĩire na gĩtĩo gĩa gwaka hekarũ “nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩa Jehova Ngai wa Isiraeli.” (1 Ath. 8:20) Nĩ aagĩire igweta nĩ ũndũ wa ũũgĩ ũrĩa aahetwo nĩ Ngai. Na maũndũ marĩa ooigire atongoretio nĩ roho wa Ngai, nĩ maandĩke thĩinĩ wa mabuku matatũ ma Bibilia. Rĩmwe rĩa mabuku macio nĩ ibuku rĩa Thimo. w19.01 14 ¶1-2

Andũ amwe matiendaga mũndũ o na ũrĩkũ atongorie meciria mao. Moigaga ũũ: “Niĩ nĩ niĩ ndĩĩraga ũrĩa ngwĩka.” Ũrĩa makoragwo hihi makĩenda kuuga nĩ atĩ o nĩo metuagĩra matua na atĩ ti ũũru gwĩka ũguo. Matiendaga gũtongorio kana gũcenjia ũmũndũ wao. No nĩ wega kũririkana atĩ gũkorũo na mwĩcirĩrie ta wa Jehova ti kuuga atĩ tũtirĩkoragwo na mawoni maitũ kana tũtingĩyaria. O ta ũrĩa 2 Akorintho 3:17 yonanĩtie, “harĩa roho wa Jehova ũkoragwo, nĩ hakoragwo na wĩyathi.” Tũrĩ na wĩyathi wa gũkũria ũmũndũ ngũrani na wa andũ arĩa angĩ. No twĩthuurĩre maũndũ marĩa mangĩtũkenia. Jehova aatũmbire tũrĩ na ũhoti wa gwĩka ũguo. O na kũrĩ ũguo wĩyathi witũ nĩ ũrĩ mĩhaka. (1 Pet. 2:16) Ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũtua wega na ũũru, Jehova endaga tũtongorio nĩ mwĩcirĩrie wake ta ũrĩa wonanĩtio thĩinĩ wa Bibilia. w18.11 19 ¶5-6

Rĩrĩa twerutire ũhoro wa ma, maũndũ ma kĩĩroho nĩmo twaigire mbere ya maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ. Nĩ twehaarĩirie kwĩima maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ nĩgetha tũrũmĩrĩre ũhoro wa ma. O na kũrĩ ũguo, thutha wa ihinda no tuone arĩa angĩ makĩgũra indo cia kĩĩrĩu kana magĩkenera indo ingĩ cia kĩĩmwĩrĩ, na twambĩrĩrie kwĩrirĩria. Ũndũ ũcio no ũtũme tũtige kũiganĩra na maũndũ marĩa ma o mũhaka, twambĩrĩrie gũtiganĩria maũndũ ma kĩĩroho tũgĩetha indo cia kĩĩmwĩrĩ. Ũndũ ũcio no ũtũririkanie ũhoro wa Dema. Kwenda “mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ” nĩ gwatũmire atiganĩrie ũtungata wake na atiganĩrie mũtũmwo Paulo. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Dema atiganĩrie Paulo? Bibilia ndiugaga kana nĩ kwenda eendire indo cia kĩĩmwĩrĩ gũkĩra maũndũ ma kĩĩroho kana ndeendaga kwĩima nĩguo atungate hamwe na Paulo. Tũtingĩenda kwarahũra merirĩria ma indo cia kĩĩmwĩrĩ na gwĩtĩkĩria merirĩria macio mahatĩke wendo witũ harĩ ũhoro ũrĩa wa ma. w18.11 10 ¶9

Maheeni marĩa Shaitani eerire Hawa maarĩ moru mũno tondũ nĩ aamenyaga wega atĩ Hawa angĩamwĩtĩkirie na arĩe itunda rĩu nĩ angĩakuire. Adamu na Hawa nĩ maagire gwathĩkĩra watho wa Jehova na mũthia-inĩ magĩkua. (Kĩam. 3:6; 5:5) Makĩria ma ũguo, kũgerera mehia macio, ‘gĩkuũ nĩ gĩatheremire kũrĩ andũ othe.’ Na ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, “gĩkuũ gĩaathanaga o ta mũthamaki . . . , nginya harĩ arĩa mateehĩtie ta ũrĩa Adamu eehĩtie.” (Rom. 5:12, 14) Rĩu handũ ha andũ gũtũũra tene na tene marĩ akinyanĩru ta ũrĩa Ngai aatanyĩte kĩambĩrĩria-inĩ, arĩa mathiĩ mũno maikaraga ‘mĩaka mĩrongo mũgwanja, kana mũndũ akorũo na hinya, agakinyia mĩrongo ĩnana.’ O na arĩa makinyia mĩaka ĩyo kaingĩ ũtũũro wao ũkoragwo ũiyũire “mĩnoga na thĩna.” (Thab. 90:10) Na githĩ ũcio ti ũndũ wa kĩeha mũno warehirũo nĩ maheeni ma Shaitani! Jesu agĩtaarĩria ciĩko cia Mũcukani ooigire ũũ: “Ndeehandire wega ũhoro-inĩ ũrĩa wa ma, nĩ gũkorũo ũhoro ũrĩa wa ma ndũrĩ thĩinĩ wake.” (Joh. 8:44) O na rĩu ũhoro wa ma ndũrĩ thĩinĩ wa Shaitani tondũ no ‘ahĩtithagia thĩ yothe’ na maheeni make. (Kũg. 12:9) Tũtingĩenda kũhĩtithio nĩ Mũcukani. w18.10 6-7 ¶1-4

Arĩa moyaga ikinya rĩa mbere gũcaria thayũ nĩ makoragwo na gĩtũmi kĩega gĩa gũkena. Mũrutwo Jakubu aandĩkire ũũ: “Maciaro ma ũthingu mahandagwo handũ harĩ na thayũ nĩ arĩa macaragia thayũ.” (Jak. 3:18) Tũngĩkorũo tũtaraiguana na mũndũ thĩinĩ wa famĩlĩ kana kĩũngano, no tũthaithe Jehova atũteithie gũcaria thayũ. Tweka ũguo, nĩ tũrĩgĩaga na roho mũtheru wa Jehova, mĩthiĩre ya ũthingu, na gĩkeno. Jesu nĩ aatĩtĩrithirie bata wa kuoya ikinya rĩa mbere gũcokia thayũ rĩrĩa oigire ũũ: “Ningĩ, ũngĩkorũo ũgĩtwara kĩheo gĩaku kĩgongona-inĩ na ũrĩ hau ũririkane atĩ harĩ ũndũ mũtaraiguithania na mũrũ wa Ithe wanyu, tiga kĩheo gĩaku hau, wambe ũthiĩ ũkaiguane na mũrũ wa Ithe wanyu, warĩkia ũcoke ũrute kĩheo kĩu gĩaku.”—Mat. 5:23, 24. w18.09 21 ¶17

Jesu arĩ na arutwo ake ũtukũ wa mũico, nĩ aagwetire wendo hakuhĩ maita 30. Aamerire atĩ magĩrĩirũo ‘kwendanaga.’ (Joh. 15:12, 17) Kwendana kũngĩarĩ ũndũ wa bata mũno harĩ o ũũ atĩ nĩkuo kũngĩonanirie atĩ o nĩ arũmĩrĩri ake a ma. (Joh. 13:35) Wendo ũrĩa Jesu aaragia ũhoro waguo ti kĩndũ mũndũ aiguaga na kũu thĩinĩ tu, no nĩ wendo wa kwĩima ũrĩa wonanagio na ciĩko. Jesu ndaaragia ũhoro wa wendo ũtarĩ ciĩko, no aaragia ũhoro wa wendo wa kwĩima. Oigire ũũ: “Gũtirĩ mũndũ ũrĩ wendo ũkĩrĩte ũyũ, atĩ mũndũ ũmwe arute muoyo wake nĩ ũndũ wa arata ake. Mũrĩ arata akwa mũngĩka maũndũ marĩa ndĩramwatha.” (Joh. 15:13, 14) Wendo wa kwĩima na ũrũmwe ũrĩa andũ a Ngai makoragwo naguo ũmũthĩ, nĩmo maũndũ marĩa monanagia atĩ o nĩ ndungata cia Ngai. (1 Joh. 3:10, 11) Na githĩ tũtikenaga mũno nĩ kuona andũ a Jehova mendanĩte gũtekũmakania nĩ a bũrũri ũrĩkũ, rũrĩrĩ, rũthiomi, kana kũrĩa moimĩte! w18.09 12 ¶1-2

Jehova erĩgagĩrĩra ndungata ciake irũmbũiye famĩlĩ ciao. Kwa ngerekano, no ũbatare kũruta wĩra nĩguo wone mbeca cia kũhingia mabataro ma famĩlĩ yanyu. Atumia aingĩ nao maikaraga mũciĩ nĩguo marũmbũiye twana twao. Ningĩ o na andũ amwe agima nĩ mabataraga kũrũmbũiya aciari ao matarĩ na hinya. Macio nĩ maũndũ ma o mũhaka. Angĩkorũo nĩ ũkoragwo na maũndũ maingĩ ma famĩlĩ ũbataraga kũhingia, no kũhoteke ndũngĩona mahinda maingĩ ma kũhingia maũndũ ma kĩĩroho ta ũrĩa ũngĩenda. No ndũgakue ngoro! Jehova nĩ akenaga rĩrĩa ũrahingĩria famĩlĩ yaku mabataro. (1 Kor. 10:31) Angĩkorũo ndũrĩ na maũndũ maritũ ma famĩlĩ wĩhokeirũo-rĩ, hihi no ũteithĩrĩrie arĩa arũaru, arĩa akũrũ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marũmbũyagia andũ ao, kana arĩa marabatara ũteithio ũngĩ? Na githĩ to ũrore kĩũngano-inĩ kĩanyu wone kana harĩ mũndũ ũrabatara ũteithio? Ũngĩka ũguo, wahota gũkorũo ũkĩrutithania wĩra na Jehova harĩ gũcokia mahoya ma mũndũ ũngĩ.—1 Kor. 10:24. w18.08 24 ¶3, 5

Jusufu aarĩ na mĩaka ta 17 rĩrĩa ariũ a ithe maamũiguĩrĩire ũiru makĩmwendia agatuĩke ngombo. Mbere ya ũndũ ũcio wĩkĩkĩte, Jusufu nĩwe wendetwo mũno nĩ ithe. (Kĩam. 37:2-4, 23-28) No kwa ihinda rĩa mĩaka ta 13, no mũhaka Jusufu angĩakirĩrĩirie ũtũũro wa ngombo o hamwe na kuohwo njera Misiri, kũndũ kũraihu mũno na ithe Jakubu. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Jusufu ndagatoorio nĩ gũkua ngoro na marakara? Hĩndĩ ĩyo Jusufu aathĩnĩkaga arĩ njera, no mũhaka akorũo nĩ eeciragia mũno ũhoro wa maũndũ mega marĩa Jehova aamwĩkĩire. (Kĩam. 39:21; Thab. 105:17-19) Ningĩ cioneki iria oonete na njĩra ya iroto arĩ mwĩthĩ no mũhaka ikorũo nĩ ciatũmaga agĩe na ũũma atĩ nĩ eetĩkĩrĩkĩte nĩ Jehova. (Kĩam. 37:5-11) No kũhoteke kaingĩ nĩ aaitũrũragĩra Jehova maũndũ marĩa maamũthĩnagia. (Thab. 145:18) Jehova nĩ aacokeirie Jusufu mahoya make ma kuuma ngoro na akĩmũhe ũũma atĩ nĩ arĩkoragwo “hamwe nake” magerio-inĩ make mothe. w18.10 28 ¶3-4

Ũtonga kana ũthĩni nĩ ũndũ ũngĩ ũngĩhutia ũrĩa tuonaga andũ arĩa angĩ. No mũndũ gũkorũo arĩ mũtongu kana arĩ mũthĩni kũngĩhutia atĩa ũrĩa tũmuonaga? Roho mũtheru nĩ watongoririe Suleimani kwandĩka ũndũ wa kĩeha andũ mekaga nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra o ta ũrĩa rĩandĩko rĩa ũmũthĩ rĩonanĩtie. Thimo ĩyo ĩtũrutaga ũndũ ũrĩkũ? Tũngĩaga kwĩmenyerera, no twĩkore tũkĩenda gũkorũo tũrĩ arata a aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa atongu, na twĩtheme arĩa athĩni. Nĩkĩ nĩ ũgwati gũtua kana mũndũ nĩ wa bata kũringana na indo iria arĩ nacio? Tondũ tũngĩka ũguo tũngĩkorũo tũkĩgayũkania kĩũngano na irathi. Mũtũmwo Jakubu nĩ oigire atĩ thĩna ũcio nĩ wagayũkanagia ciũngano imwe karine-inĩ ya mbere. (Jak. 2:1-4) No mũhaka twĩmenyerere mũno nĩguo tũtigetĩkĩrie mwĩcirĩrie ũcio ũthũkie kĩũngano gitũ. w18.08 10 ¶8-10

Nĩ tuonanagia atĩ nĩ tuonaga ũrata witũ na Jehova ũrĩ wa bata kũgerera ũrĩa tũikaranagia na Akristiano arĩa angĩ. O nao nĩ a Jehova. Angĩkorũo nĩ tũrĩririkanaga ũndũ ũcio, tũrĩikaranagia nao na njĩra ĩronania nĩ tũmendete na tũkamekaga maũndũ mega. (1 Thes. 5:15) Jesu eerire arũmĩrĩri ake ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio andũ othe nĩ marĩmenyaga atĩ mũrĩ arutwo akwa, mwakorũo na wendo gatagatĩ-inĩ kanyu.” (Joh. 13:35) Malaki oigire atĩ Jehova nĩ ‘athikagĩrĩria akaigua’ ciugo iria andũ ake marerana na maũndũ marĩa marekana. (Mal. 3:16) Hatarĩ nganja Jehova “nĩ oĩ arĩa ake mwene.” (2 Tim. 2:19) Nĩ amenyaga maũndũ mothe marĩa twĩkaga na marĩa tugaga. (Ahib. 4:13) Rĩrĩa tweka kana twoiga maũndũ matarĩ mega kwerekera aarĩ na ariũ a Ithe witũ, Jehova nĩ ‘athikagĩrĩria akaigua.’ Ningĩ tũrĩ na ma atĩ nĩ amenyaga rĩrĩa twanyita andũ arĩa angĩ ũgeni, twamatuga, twamohera, na twameka maũndũ mega.—Ahib. 13:16. w18.07 26 ¶15, 17

Nĩ ũndũ wa ũũgĩ kwĩgwatania na Jehova. Gũtirĩ mũndũ ũrĩ hinya, ũũgĩ, na wendo take. Nũũ gatagatĩ-inĩ gaitũ ũtangĩenda gũkorũo mwena wake? (Thab. 96:4-6) O na kũrĩ ũguo, ndungata imwe cia Jehova nĩ iremetwo gũikara mwena wake. Ta wĩcirie ũhoro wa Kaini. Ndaathathayagia ngai cia maheeni. O na kũrĩ ũguo, Jehova ndeetĩkĩrire ũthathaiya wake tondũ aarĩ na maũndũ moru maakũraga ngoro-inĩ yake. (1 Joh. 3:12) Jehova akĩgeria gũteithia Kaini, aamwĩrire ũũ: “Githĩ ũngĩĩka wega, ndũngĩĩtĩkĩrũo o nawe? No ningĩ kũngĩtuĩka atĩ ndũgwĩka wega-rĩ, wĩhia ũgũkuoheria o mũromo-inĩ; nakuo kwĩrirĩria kwaguo nĩgũkũrorete, no rĩrĩ, wee no nginya ũũhotage.” (Kĩam. 4:6, 7) Nĩ ta Jehova eeraga Kaini ũũ: “Ũngĩĩrira na ũtue itua irũmu rĩa gũkorũo ũrĩ mwena wakwa, na niĩ ngũkorũo ndĩ mwena waku.” No Kaini ndaathikĩrĩirie ũtaaro ũrĩa aaheirũo. w18.07 17 ¶1, 3; 18 ¶4

Njĩra ĩmwe tũrekaga ũtheri witũ ũtherere andũ nayo nĩ kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega na gũtua andũ arutwo. (Mat. 28:19, 20) Makĩria ma ũguo, nĩ tũgoocithagia Jehova kũgerera mĩtugo itũ mĩega. Andũ nĩ monaga mĩtugo itũ rĩrĩa tũrahunjia. Rĩrĩa mona tũcanjamũkĩte na tũkamageithia tũkenete, ũndũ ũcio nĩ ũmateithagia kũgĩa na mawoni mega gũtwerekera na kwerekera Ngai ũrĩa tũthathayagia. Jesu eerire arutwo ake ũũ: “Mwaingĩra nyũmba, geithiai ene kuo.” (Mat. 10:12) Kũrĩa Jesu na arutwo ake maahunjagia kaingĩ, warĩ ũndũ wa ndũire harĩ andũ kũnyita andũ matoĩ ũgeni mĩciĩ-inĩ yao. No kũndũ kũingĩ ũmũthĩ tiguo kũhaana. O na kũrĩ ũguo, gũtaarĩria mũndũ ũrĩa tũrahunjĩria tũcanjamũkĩte kĩrĩa gĩatũma tũmũceerere, no kũniine guoya ũrĩa angĩkorũo naguo kana kũnyihanyihie marakara marĩa angĩkorũo namo. Njĩra ĩrĩa njega biũ ya kwambĩrĩria kũhunjĩria mũndũ nĩ gũkorũo tũrĩ acanjamũku. O na aarĩ na ariũ a Ithe witũ makĩhunjia na gakaari nĩ meyoneire atĩ ũguo nĩguo kũrĩ. Ũngĩkorũo ũkĩhunjia ũrĩ mũcanjamũku na ũkageithia andũ ũkenete, ũndũ ũcio nĩ ũkoragwo na moimĩrĩro. w18.06 22 ¶4-5

Mũtũmwo Petero aamenyerete gũikarania na Ayahudi tu. No rĩrĩa Ngai onanirie atĩ Akristiano matiagĩrĩire gũkorũo na mũthutũkanio, Petero nĩ aahunjĩirie mũthigari Mũroma wetagwo Korinelio. (Atũm. 10:28, 35) Thutha ũcio, Petero nĩ aakenagĩra kũrĩanĩra na gũikarania na Akristiano arĩa mataarĩ Ayahudi. O na kũrĩ ũguo, thutha wa mĩaka mĩingĩ Petero marĩ itũũra-inĩ rĩa Antiokia nĩ aatigire kũrĩanĩra nao. (Gal. 2:11-14) Paulo ona ũguo nĩ aarũngire Petero ĩmwe kwa ĩmwe, na Petero agĩtĩkĩra kũrũngwo. Tũmenyaga ũguo atĩa? Nĩ tondũ rĩrĩa Petero aandĩkire marũa make ma mbere kũrĩ Akristiano arĩa maarĩ Ayahudi na arĩa mataarĩ Ayahudi thĩinĩ wa Asia Nini, nĩ onanirie ũrĩa arĩ ũndũ wa bata kwenda thiritũ yothe ya ariũ a Ithe witũ. (1 Pet. 1:1; 2:17) Hatarĩ nganja atũmwo nĩ meerutire kwenda “andũ a mĩthemba yothe” kuumana na kĩonereria kĩa Jesu. (Joh. 12:32; 1 Tim. 4:10) Nĩ maahotire kũgarũrĩra mwĩcirĩrie wao, o na gũtuĩka ũndũ ũcio nĩ woire ihinda. Kwĩhumba “ũmũndũ mwerũ” nĩ gwateithirie Akristiano acio kuona andũ othe maiganaine o ta ũrĩa Ngai amonaga.—Kol. 3:10, 11. w18.06 11 ¶15-16

Nĩ kũrĩ gako ga gĩthũri geekĩragwo nĩ mũthigari wa Roma karine-inĩ ya mbere gaakoragwo gathondeketwo na tũbati twĩiganĩrĩire twa kĩgera. Mũthigari aabataraga gũikara akĩroraga kana tũbati nĩ tũnyitanu wega nĩguo agitĩre ngoro na ciĩga ingĩ cia bata. Na githĩ ngerekano ĩyo ti njega mũno ya kuonania ũrĩa ithimi cia Jehova cia ũthingu igitagĩra ngoro itũ ya mũhaano! (Thim. 4:23) O ta ũrĩa mũthigari atangĩetĩkĩrire gũcenjania gako gake ga kĩgera na kangĩ gathondeketwo na cuma hũthũ, noguo o na ithuĩ tũtangĩenda gũcenjania ithimi cia Jehova ciĩgiĩ wega na ũũru na ithimi citũ. Tũtikoragwo na ũũgĩ wa kũigana ũndũ tũngĩhota kũgitĩra ngoro citũ. (Thim. 3:5, 6) Handũ ha ũguo, tũikaraga tũkĩroraga ‘tũbati twa kĩgera’ tũrĩa Jehova atũhete kana nĩ tũnyitanu wega ũndũ tũhumbĩrĩte ngoro. Na o ũrĩa tũgũthiĩ na mbere kwenda ũhoro wa ma, noguo ũgũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũkuua “gako ga gĩthũri,” na ũguo nĩ kuuga gũtũũra kũringana na ithimi cia Ngai cia ũthingu.—Thab. 111:7, 8; 1 Joh. 5:3. w18.05 28 ¶3-4, 6-7

O na Musa atongoretie Aisiraeli mĩaka mĩingĩ atarĩ na mwĩyendo, andũ no maatetire nĩ ũndũ wa kwaga maĩ, na ningĩ nĩ maatetirie nginya Musa, ta arĩ we watũmĩte manyote. (Ndar. 20:1-5, 9-11) Musa nĩ aarakarire mũno nginya agĩtiga gũkorũo arĩ mũhooreri. Handũ ha kwarĩria ihiga ta ũrĩa Jehova aamwĩrĩte, Musa aarĩirie andũ na mangʼũrĩ na akiuga atĩ nĩ ekũringa kĩama. Agĩcoka akĩgũtha ihiga rĩu maita merĩ na maĩ maingĩ magĩtuthũka. Mwĩtĩo na marakara ciatũmire eke ihĩtia iritũ mũno. (Thab. 106:32, 33) Kwaga kuonania ũhooreri o hanini tu gwatũmire Musa ndagetĩkĩrio kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. (Ndar. 20:12) Ũndũ ũcio nĩ ũratũruta maũndũ ma bata. Wa mbere, no mũhaka twĩrutanĩrie gũtũũria ũhooreri. Tũngĩĩrekereria o hanini tu, no tũgĩe na mwĩtĩo ũrĩa ũngĩtũma twarie na twĩke maũndũ na njĩra ĩtarĩ ya ũũgĩ. Wa kerĩ, mĩtangĩko no ĩtũme tũũrũo nĩ hinya na kwoguo nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gũkorũo tũrĩ ahooreri o na rĩrĩa tũrahatĩkwo. w19.02 12-13 ¶19-21

Hihi no tuone watho wa Jesu wĩgiĩ kũhunjia ũrĩ mũrigo? Aca o na hanini. Thutha wa Jesu kũheana ngerekano ya mũthabibũ, nĩ oigire atĩ twahunjia ũhoro wa Ũthamaki nĩ tũrĩkoragwo na gĩkeno. (Joh. 15:11) O na oigire atĩ, gĩkeno gĩake gĩgũtuĩka gitũ. Na njĩra ĩrĩkũ? Jesu eeringithanirie na mũthabibũ, nao arutwo ake akĩmaringithania na honge. (Joh. 15:5) Honge ciĩnyitagĩrĩra harĩ mũthabibũ, na rĩrĩa rĩothe ciĩnyitĩrĩire ho itiagaga irio na maĩ kuuma harĩ mũthabibũ ũcio. O ũndũ ũmwe na ũcio, no tũkorũo na gĩkeno ta kĩrĩa Jesu akoragwo nakĩo nĩ ũndũ wa gwĩka wendi wa Ithe, angĩkorũo nĩ tũgũtũũra tũrĩ na ũiguano nake na njĩra ya kũrũmĩrĩra makinya make. (Joh. 4:34; 17:13; 1 Pet. 2:21) Hanne, ũrĩa ũkoretwo arĩ painia makĩria ma mĩaka 40, oigire, “Gĩkeno kĩrĩa ngĩaga nakĩo hĩndĩ ciothe ndathiĩ ũtungata nĩ gĩtũmaga nyende gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova.” Hatarĩ nganja, gĩkeno nĩ gĩtũheaga hinya wa gũthiĩ na mbere kũhunjia nginya icigo-inĩ iria andũ matarenda gũthikĩrĩria.—Mat. 5:10-12. w18.05 17 ¶2; 20 ¶14

No kũhoteke mũtũmwo Paulo nĩwe mũtũmwo ũrĩa womĩrĩirie Akristiano na njĩra nene karine-inĩ ya mbere. Aatũmirũo nĩ roho mũtheru athiĩ akahunjĩrie andũ a ndũrĩrĩ iria ciathagwo nĩ Ngiriki na Roma arĩa maahoyaga ngai itiganĩte. (Gal. 2:7-9) Paulo nĩ aathiire kũrĩa ũmũthĩ gwĩtagwo Turkey, na agĩthiĩ Ngiriki na Italy, na akĩambĩrĩria ciũngano kũu gũtaarĩ kwa Ayahudi. Andũ acio nĩ ‘maanyaririrũo nĩ andũ a bũrũri wao’ na nĩ maabataraga kũũmĩrĩrio. (1 Thes. 2:14) Kĩndũ mwaka wa 50 Thutha wa Kristo, Paulo aandĩkĩire kĩũngano gĩa Thesalonike ũũ: “Nĩ tũcokagĩria Ngai ngatho hĩndĩ ciothe rĩrĩa tũkũmũgweta inyuothe mahoya-inĩ maitũ, nĩ gũkorũo tũtũũraga tũririkanaga wĩra wanyu wa wĩhokeku, kĩyo kĩanyu kĩrĩa kiumanaga na wendo, na ũkirĩrĩria wanyu.” (1 Thes. 1:2, 3) Ningĩ nĩ aamerire mekĩranage hinya. Oigire ũũ: “Ĩkĩranagai hinya na mwakanage mũndũ na ũrĩa ũngĩ.”—1 Thes. 5:11. w18.04 18-19 ¶16-17

Mũndũ mwĩthĩ ũrĩa wĩrutanagĩria ũtũũro-inĩ wake gũkenia Jehova nĩ eendete ũtungata. Tondũ wĩra wa kũhunjia nĩ ũrabatara kũrutwo na ihenya, nĩguo twagĩrĩire kũiga mbere ũtũũro-inĩ witũ. Hihi no wĩigĩre muoroto wa kũhunjagia kaingĩ? Hihi no wambĩrĩrie kũpainia? Ĩ angĩkorũo ndũkoragwo na gĩkeno o na wahunjia? Na ũngĩka atĩa nĩguo ũkorũo na moimĩrĩro mega ũkĩhunjia? Harĩ na makinya merĩ mangĩgũteithia: Kũhaarĩria wega, na kwaga gũkua ngoro ũkĩhunjia maũndũ marĩa ũĩ. No ũgege mũno ũngĩmenya gĩkeno kĩrĩa ũkũgĩa nakĩo ũkĩhunjia. No wambĩrĩrie na gũcokia kĩũria kĩũragio kaingĩ nĩ arĩa mũthomaga nao. Kwa ngerekano, kĩũria ta, “Wĩtĩkĩtie Ngai Nĩkĩ?” Website itũ ya jw.org nĩ ĩkoragwo na icunjĩ ingĩhũthĩrũo gũteithia andũ ethĩ nĩguo mahote gũcokia kĩũria kĩu. Wamĩhingũra nĩ ũkuona fomu ĩrĩ na kĩũria “Nĩ Kĩĩ Gĩtũmaga Njĩtĩkie Atĩ nĩ Kũrĩ Ngai?” Fomu ĩyo nĩ ĩgũgũteithia kuona ũrĩa ũngĩĩhaarĩria gũcokia kĩũria kĩu. w18.04 27 ¶10-11

O na gũtuĩka kĩambĩrĩria-inĩ Adamu na Hawa nĩ maakenagĩra wĩyathi na njĩra itiganĩte, wĩyathi wao nĩ warĩ na mĩhaka. Maũndũ mamwe mombĩtwo marĩ namo, no ũguo ti kuuga atĩ matiarĩ na mĩhaka. Kwa ngerekano, aciari aitũ a mbere nĩ maamenyaga atĩ nĩguo mathiĩ na mbere gũtũũra nĩ maabataraga kũhuhia, kũrĩa, gũkoma, na maũndũ mangĩ ta macio. Hihi nĩ mangĩaiguire ta matarĩ na wĩyathi rĩrĩa mareka maũndũ maya? Aca, tondũ Jehova nĩ aamenyaga atĩ nĩ mangĩagĩire na gĩkeno na maigue maiganĩire rĩrĩa mareka maũndũ macio. (Thab. 104:14, 15; Koh. 3:12, 13) Jehova nĩ eerire Adamu na Hawa ĩmwe kwa ĩmwe maciarane, maiyũrie thĩ, na mamĩmenyerere. Hihi maũndũ macio nĩ maamaimire wĩyathi wao? Aca matiamaimire. Maaheetwo wĩyathi ũcio nĩguo mahote kũhingia muoroto wa Mũũmbi wa gũtua thĩ paradiso, nĩguo andũ akinyanĩru matũũre tene na tene kuo. (Thab. 127:3; Isa. 45:18) Gũtirĩ ũndũ ũngĩareheire Adamu na Hawa gĩkeno gĩa tene na tene ta gũkorũo marĩ na famĩlĩ ũtũũro-inĩ wao wothe. w18.04 4-5 ¶7-8

Gũkoragwo na wetereri kwerekera andũ arĩa tũrahunjĩria, nĩ kũrĩtũteithagia kwaga kwĩrĩgĩrĩra mataũkĩrũo kana metĩkĩre ma cia Bibilia riita rĩa mbere twamahunjĩria. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa ũngĩteithia mũndũ gũtaũkĩrũo nĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũra tene na tene thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ. Andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ mũndũ akua ndarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro kĩngĩ kana atĩ andũ othe ega mathiaga igũrũ. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe nĩ aataarĩirie njĩra ĩmwe onaga ĩrĩ na moimĩrĩro mega. Ambaga gũthoma Kĩambĩrĩria 1:28. Agacoka akoria ũrĩa arahunjĩria arona ta Ngai eendaga andũ matũũre kũ na eendaga matũũre mũtũũrĩre ũhaana atĩa. Andũ aingĩ macokagia makoiga, “Gũkũ thĩ, matũũre ũtũũro mwega ũrĩ na gĩkeno.” Thutha ũcio, mũrũ wa Ithe witũ ũcio agathoma Isaia 55:11 na akamũũria kana muoroto wa Ngai nĩ ũcenjetie. Kaingĩ andũ aingĩ moigaga aca. Mũthia-inĩ agathoma Thaburi 37:10, 11 na akamũũria hihi mahinda mokĩte magaakorũo mahaana atĩa. Kũhũthĩra Bibilia na njĩra ĩyo nĩ kũmũhotithĩtie gũteithia andũ maigana ũna mataũkĩrũo atĩ Ngai no endaga andũ ega matũũre tene na tene thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ. w19.03 24 ¶14-15; 25 ¶19

Jehova nĩ oonanirie wega atĩ nĩ endaga tũthikĩrĩrie ciugo cia Mũrũwe na tũmwathĩkagĩre. Jesu arĩ na wendo nĩ aarutire arũmĩrĩri ake kũhunjia ũhoro mwega, na kaingĩ nĩ aamaririkanagia gũikara meiguĩte. (Mat. 24:42; 28:19, 20) Ningĩ nĩ aamekĩrire ngoro magiginyane biũ, na matigakue ngoro. (Luk. 13:24) Jesu nĩ aatĩtĩrithĩirie arutwo ake bata wa kwendana mũndũ na ũrĩa ũngĩ, gũtũũria ũrũmwe, na gwathĩkagĩra maathani make. (Joh. 15:10, 12, 13) Ũtaaro ũcio nĩ wa bata ũmũthĩ o ta ũrĩa warĩ rĩrĩa Jesu aaũheanire. Jesu ooigire ũũ: “Mũndũ wothe ũrĩ mwena wa ũhoro ũrĩa wa ma nĩ athikagĩrĩria mũgambo wakwa.” (Joh. 18:37) Tuonanagia atĩ nĩ tũthikagĩrĩria mũgambo wake rĩrĩa ‘twathiĩ na mbere gũkiranĩrĩria mũndũ na ũrĩa ũngĩ na kuohanĩra twĩyendeire.’ (Kol. 3:13; Luk. 17:3, 4) Ningĩ tuonanagia atĩ nĩ tũthikagĩrĩria mũgambo wake na njĩra ya kũhunjia ũhoro mwega na kĩyo “mahinda marĩa magĩrĩru o na marĩa maritũ.”—2 Tim. 4:2. w19.03 10 ¶9-10