Februarĩ

Wĩrutanĩrie kũmenya wega aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Aragia nao mbere na thutha wa mĩcemanio, ũkahunjia hamwe nao, na kũngĩhoteka ũkamanyita ũgeni mũrĩanĩre. Weka ũguo, nĩ ũrĩonaga atĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩa wonekaga ta atendete andũ nĩ guoya akoragwo naguo, mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa wĩciragia atĩ nĩ endete indo cia kĩĩmwĩrĩ nĩ mũtaana, kana famĩlĩ ĩrĩa kaingĩ yũkaga mĩcemanio ĩceereirũo ĩkoragwo ĩkĩgerera ũkararia. (Ayub. 6:29) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ tũtiagĩrĩirũo ‘kũingagĩrĩra maũndũ ma andũ arĩa angĩ.’ (1 Tim. 5:13) O na kũrĩ ũguo, nĩ wega kũmenya maũndũ megiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ, na maũndũ marĩa maragerera ũtũũro-inĩ. Rĩrĩa wataũkĩrũo wega nĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũroneka ta areka maũndũ na njĩra ĩtagĩrĩire, no ũhote kũmũcaĩra. Nĩ ũrabatara gwĩkĩra kĩyo nĩguo ũmenye aarĩ na ariũ a Ithe witũ wega. Ĩndĩ warũmĩrĩra ũtaaro wa Bibilia wa kũhingũra ngoro yaku biũ, ũgũkorũo ũkĩĩgerekania na Jehova, ũrĩa wendete “andũ a mĩthemba yothe.”—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13. w20.04 16-17 ¶10-12

Ũtukũ wa mũico Jesu atanakua, nĩ aaririkanirie arutwo ake atĩ mendanage. Nĩ aamenyaga atĩ gũkorũo na wendo wa kwĩima, nĩ kũngĩamateithirie gũikara marĩ na ũrũmwe, na mahote gũkirĩrĩria rĩrĩa mathũũrũo nĩ andũ. Ta wĩcirie kĩonereria gĩa kĩũngano kĩrĩa kĩarĩ Thesalonike. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano kĩu maambĩrĩirie kũnyarirũo kĩũngano kĩu kĩambĩrĩria o ũguo. O na kũrĩ ũguo, nĩ maaigire kĩonereria kĩega harĩ gũkorũo na wendo na gũtũũria wĩkindĩru wao. (1 Thes. 1:3, 6, 7) Paulo aamekĩrire ngoro mathiĩ na mbere kuonania wendo “na gĩkĩro kĩnene o na makĩria.” (1 Thes. 4:9, 10) Wendo nĩ ũngĩamateithirie kũũmĩrĩria arĩa maathuthĩkĩte ngoro na gũtiirĩrĩra arĩa mataarĩ na hinya. (1 Thes. 5:14) Nĩ maathĩkĩire ũtaaro ũcio wa Paulo tondũ thĩinĩ wa marũa make ma kerĩ marĩa aamandĩkĩire kĩndũ ta mwaka ũmwe thutha ũcio, aameerire ũũ: ‘Wendo wa o ũmwe wanyu nĩ wongererekete kwerekera mũndũ na ũrĩa ũngĩ.’ (2 Thes. 1:3-5) Wendo wao nĩ wamateithirie gũkirĩrĩria moritũ, na kũnyarirũo. w21.03 22 ¶11

Angĩkorũo no twende kwamũkĩra kĩheo kĩa muoyo wa tene na tene, no mũhaka tũrũmĩrĩre njĩra ya muoyo. (Atũm. 20:24; 1 Pet. 2:21) O na kũrĩ ũguo, Shaitani na arĩa marũmagĩrĩra kĩonereria gĩake matiendaga tũrũmĩrĩre njĩra ĩyo ya muoyo no mendaga tũthiĩ na mbere “gũtengʼera hamwe nao.” (1 Pet. 4:4) Nĩ manyũrũragia njĩra ya muoyo ĩrĩa tũrũmagĩrĩra makoiga atĩ njĩra ĩrĩa o marũmagĩrĩra nĩyo njega na atĩ nĩ ĩrehagĩra andũ wĩyathi. No ũcio ti ũhoro wa ma. (2 Pet. 2:19) Nĩ ũndũ wa bata gũthuura njĩra ĩrĩa yagĩrĩire ya kũrũmĩrĩra! Shaitani endaga ithuothe tũtige kũrũmĩrĩra njĩra ngunderu ĩrĩa “ĩkinyagia andũ muoyo-inĩ” nĩguo tũgere njĩra njariĩ ĩrĩa andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ marũmĩrĩire. Njĩra ĩyo njariĩ nĩ yendetwo nĩ andũ aingĩ na nĩ hũthũ kũgerera. No “ĩkinyagia andũ harĩ kũniinwo.” (Mat. 7:13, 14) Nĩguo tũtũũre njĩra-inĩ ĩrĩa yagĩrĩire na tũtikahĩtithio, no mũhaka twĩhoke Jehova na tũmũthikagĩrĩrie. w20.04 26 ¶1; 27 ¶5, 7

Mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ, Russia na mabũrũri marĩa mamĩnyitaga mbaru o nao nĩ maingĩrĩte “Bũrũri-inĩ Ũrĩa Mũthaka.” (Dan. 11:41) Na njĩra ĩrĩkũ? Mwaka wa 2017, mũthamaki ũcio wa mahinda maya wa mwena wa rũgongo nĩ aahũũrire marubuku wĩra wa andũ a Jehova na agĩikia aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe njera. Ningĩ nĩ aahũũrire marubuku mabuku maitũ, o hamwe na Bibilia ya New World Translation. Makĩria ma ũguo, nĩ aatunyire Aira a Jehova a Russia wabici yao ya rũhonge, o hamwe na Nyũmba cia Ũthamaki, na Nyũmba cia Igomano. Thutha wa maũndũ macio gwĩkĩka, Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia mwaka-inĩ wa 2018 nĩ kĩamenyithanirie atĩ Russia na mabũrũri marĩa mamĩnyitaga mbaru nĩo mũthamaki wa mwena wa rũgongo mahinda-inĩ maya. O na rĩrĩa Aira a Jehova maranyarirũo na njĩra nene, nĩ maregaga kũrũa na thirikari o yothe ya andũ kana kũgeria kũmĩgarũra. Handũ ha ũguo, marũmagĩrĩra ũtaaro wa Bibilia wĩgiĩ kũhoera “arĩa othe marĩ itĩ-inĩ cia ũnene,” makĩria rĩrĩa andũ ta acio maratua matua mangĩhutia wĩyathi witũ wa gũthathaiya Jehova. w20.05 14 ¶9

Aciari, nĩguo ciana cianyu ikorũo na ma na maũndũ marĩa ciĩtĩkĩtie, nĩ irabatara gũkorũo na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Ngai, na gũkorũo ciĩtĩkĩtie atĩ maũndũ marĩa Bibilia ĩrutanaga nĩ ma ma. Nĩguo mũhote kũruta ciana cianyu ũhoro wa ma wĩgiĩ Ngai, nĩ mwagĩrĩirũo gũkorũo mũigĩte kĩonereria kĩega gĩa kwĩruta Bibilia. Nĩ mwagĩrĩirũo kũhũthagĩra mahinda gwĩcũrania maũndũ marĩa mũreruta. Mũngĩka ũguo, no mũhote kũruta ciana cianyu o nacio gwĩka ũguo. Nĩ mũrabatara kũruta ciana cianyu kũhũthĩra indo cia gwĩka ũthuthuria, o ta ũrĩa mũrutaga arutwo anyu a Bibilia. Gwĩka ũguo nĩ gũgũteithia ciana cianyu kwenda Jehova, na kwĩhoka “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ,” ĩrĩa Jehova ahũthagĩra gũtũhe irio cia kĩĩroho. (Mat. 24:45-47) Mũtikaiganĩre tu na kũruta ciana cianyu ma cia mũthingi cia Bibilia. Citeithiei kũgĩa na wĩtĩkio mũrũmu, na njĩra ya gũciruta “maũndũ marĩa marikĩru ma Ngai,” kũringana na ũkũrũ na ũhoti wacio.—1 Kor. 2:10. w20.07 11 ¶10, 12-13

Nĩ andũ aigana matarĩ akinyanĩru mahinda-inĩ maya makoragwo na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova? Nĩ andũ milioni nyingĩ. Mahotaga gũkorũo na ũrata ta ũcio tondũ nĩ makoragwo na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu. Nĩ ũndũ wa igongona rĩu, Jehova nĩ atwĩtĩkagĩria tũmwĩyamũrĩre na tũbatithio. Rĩrĩa tuoya makinya macio ma bata, nĩ tũingĩraga gĩkundi-inĩ kĩa Akristiano milioni nyingĩ meyamũrĩire Jehova na makabatithio, arĩa makenagĩra “ũrata wa hakuhĩ” hamwe na Jehova, Mũnene wa igũrũ na thĩ! Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tuonaga ũrata witũ hamwe na Ngai ũrĩ kĩndũ kĩa bata? O ta Iburahimu na Ayubu, arĩa maatũũrire marĩ ehokeku harĩ Ngai makĩria ma mĩaka igana rĩmwe, o na ithuĩ no mũhaka tũtũũre tũrĩ ehokeku o na angĩkorũo tũtungatĩire Jehova ihinda rĩigana atĩa thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ mũũru. O ta Danieli, no mũhaka tuonage ũrata witũ hamwe na Ngai ũrĩ kĩndũ kĩa bata gũkĩra muoyo witũ. (Dan. 6:7, 10, 16, 22) Tũgĩteithio nĩ Jehova, no tũhote gũkirĩrĩria igerio o rĩothe tũngĩcemania narĩo na tũhote gũtũũria ũrata wa hakuhĩ hamwe nake.—Afil. 4:13. w20.05 27 ¶5-6

Mũthamaki Daudi nĩ oonire mũtumia wa mũndũ ũngĩ agĩthamba. Nĩ ooĩ atĩ watho wa Jehova woigĩte: “Ndũkanerirĩrie mũtumia wa mũndũ ũngĩ.” (Tham. 20:17) O na kũrĩ ũguo, aathiire na mbere na kũmwĩrorera. Ngoro yake ĩkĩgayũkana tondũ nĩ aambĩrĩirie kwĩrirĩria mũtumia ũcio ũrĩa wetagwo Bathi-sheba, na ningĩ no eendaga gũkenia Jehova. O na gũtuĩka kwa ihinda iraihu Daudi nĩ eendete na agetigĩra Jehova, nĩ aatooririo nĩ merirĩria make. Nĩ ũndũ ũcio, agĩka ũndũ warĩ mũũru mũno. Nĩ aacambithirie rĩĩtwa rĩa Jehova. Ningĩ nĩ aarehire mathĩna nginya kũrĩ andũ arĩa mataarĩ na mahĩtia ta andũ a famĩlĩ yake. (2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12) Jehova nĩ aarũngire Daudi, na Daudi agĩcokia ũrata wake hamwe na Jehova. (2 Sam. 12:13; Thab. 51:2-4, 17) Daudi nĩ aaririkanaga mĩtangĩko na mathĩna marĩa oonire nĩ ũndũ wa kũreka ngoro yake ĩgayũkane. Nĩkĩo ooigire ũũ thĩinĩ wa Thaburi 86:11: “He ngoro ĩtagayũkanĩte.” Hihi Jehova nĩ aateithirie Daudi kũgĩa na ngoro ĩtagayũkanĩte? Ĩĩ nĩ eekire ũguo tondũ Bibilia ĩcokete ĩkonania atĩ Daudi aarĩ na ‘ngoro yeheanĩte biũ harĩ Jehova Ngai wake.’—1 Ath. 11:4; 15:3. w20.06 11 ¶12-13

Bibilia yonanagia atĩ wendo wa Jehova harĩ andũ ake ũtariĩ ta mũkwa kana mũhĩndo. Hihi nĩ na njĩra ĩrĩkũ wendo wa Jehova ũtariĩ ta mũkwa? Ta wĩcirie ngerekano ĩno: Ta hũũra mbica ũgwĩte iria-inĩ. Iria rĩrĩ na makũmbĩ manene na maĩ nĩ mahehu. Na nĩ wambĩrĩirie kũrikĩra. Mũndũ ũrĩ gatarũ-inĩ agagũikĩria kĩndũ ũngĩĩnyitĩrĩra nĩguo ndũkarikĩre na thĩ. Ũgakena mũno. No nĩguo ũhonoke nĩ ũrabatara ũndũ ũngĩ makĩria. Nĩ ũrabatara kuuma maĩ-inĩ macio. Andũ arĩa marĩ gatarũ-inĩ nĩ marabatara gũgũikĩria mũkwa nĩguo magũteithie ũingĩre gatarũ-inĩ. O ta ũrĩa Jehova ooigire thĩinĩ wa ciugo cia rĩandĩko rĩa ũmũthĩ, ‘aaikaraga akĩgucagia’ Aisiraeli arĩa maamwehereire. Ũguo noguo Ngai aiguaga mahinda-inĩ maya nĩ ũndũ wa andũ arĩa matigĩte kũmũtungatĩra, na arĩa mararikĩra nĩ ũndũ wa mathĩna na mĩtangĩko. Nĩ endaga mamenye atĩ nĩ amendete na nĩ endaga mamũcokerere. Na Jehova no akũhũthĩre, ũmateithie mone atĩ nĩ amendete. Nĩ ũndũ wa bata kũreka andũ arĩa matigĩte kũnyitanĩra na kĩũngano mamenye atĩ Jehova nĩ amendete na o na ithuĩ nĩ tũmendete. w20.06 27 ¶12-13

Rĩrĩa mũrutwo Stefano ooragirũo, Akristiano aingĩ nĩ moorire itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu, na “makĩhurunjũka icigo-inĩ ciothe cia Judea na Samaria,” na angĩ magĩthiĩ nginya kũndũ kũraihu ta Kuporo na Antiokia. (Atũm. 7:58–8:1; 11:19) No mũhaka akorũo atũmwo acio nĩ maacemanirie na magerio manene mũno. O na kũhaana ũguo, no maathiire na mbere kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega kũrĩa guothe maathiaga, na nĩ ũndũ ũcio gũkĩgĩa na ciũngano kũndũ gũtiganĩte kũrĩa gwathagwo nĩ Ũthamaki wa Roma. (1 Pet. 1:1) No Akristiano acio nĩ mangĩacemanirie na magerio mangĩ maingĩ. Kwa ngerekano, kĩndũ mwaka wa 50 M.M., Mũtongoria wa Roma wetagwo Kilaudio nĩ aathanire atĩ Ayahudi othe moime Roma. Kwoguo Ayahudi arĩa maatuĩkĩte Akristiano, maabatarire gũtiganĩria mĩciĩ yao na magĩthamĩra kũndũ kũngĩ. (Atũm. 18:1-3) Kĩndũ mwaka wa 61 M.M., mũtũmwo Paulo aandĩkire atĩ Akristiano amwe nĩ maaconorithirio mbere ya andũ, magĩikio njera, na magĩtunywo indo ciao. (Ahib. 10:32-34) Ningĩ o ta andũ arĩa angĩ, Akristiano nĩ maabataraga gũkirĩrĩria ũthĩni na ndwari.—Rom. 15:26; Afil. 2:25-27. w21.02 26-27 ¶2-4

Tũngĩĩrutanĩria gwĩkĩra hinya wĩtĩkio witũ, Shaitani na arĩa mamũnyitaga mbaru matingĩhota gũtũgiria kũrũmĩrĩra ũhoro ũrĩa wa ma. (2 Joh. 8, 9) No mũhaka twĩrĩgĩrĩre kũmenwo nĩ thĩ. (1 Joh. 3:13) Johana aatũririkanirie atĩ “thĩ yothe ĩkoragwo rungu rwa hinya wa ũrĩa mũũru.” (1 Joh. 5:19) O ũrĩa mũthia wa mũtabarĩre ũyũ ũrathiĩ ũkuhĩrĩirie, noguo Shaitani arathiĩ na mbere kũrakara. Shaitani ndarahũthĩra o tharĩkĩro ciĩhithanĩtie ta ngomanio itagĩrĩire na maheeni ma aregenyũki, no ningĩ nĩ arahũthĩra tharĩkĩro cia ĩmwe kwa ĩmwe, ta gũtũnyarira. Nĩ aramenya atĩ arĩ o na kahinda kanini gatigarĩte ga kũgeria kũrũgamia wĩra witũ wa kũhunjia na gũthũkia wĩtĩkio witũ. Kwoguo tũtigegaga rĩrĩa tuona wĩra witũ ũgĩkĩrĩrũo mĩkaana kana kũhũũrũo marubuku mabũrũri-inĩ mamwe. O na kũrĩ ũguo, aarĩ na ariũ a Ithe witũ a mabũrũri macio nĩ marathiĩ na mbere gũkirĩrĩria. Nĩ maronania atĩ no tũhote gũtoorania, o na ũrĩa mũũru atũgeria na njĩra ĩrĩkũ. w20.07 24 ¶12-13

Muoroto wa Jehova warĩ andũ matũũre tene na tene thĩinĩ wa thĩ thaka ĩrĩa oombĩte. No rĩrĩa Adamu na Hawa maaremeire Ithe wao ũrĩ wendo, mehia na gĩkuũ nĩ ciaingĩrire, kwoguo matingĩatũũrire tene na tene thĩinĩ wa thĩ. (Rom. 5:12) Hihi Jehova eekire atĩa? O hĩndĩ ĩyo nĩ ooigire ũrĩa angĩekire nĩguo ahonokie andũ. (Kĩam. 3:15) Jehova nĩ aabangire ũrĩa angĩarutire ũkũũri, nĩguo ciana cia Adamu na Hawa ikũũrũo kuuma harĩ mehia na gĩkuũ. Na njĩra ĩyo, akĩreka o mũndũ ethuurĩre kũmũtungatĩra nĩguo akoona muoyo wa tene na tene. (Joh. 3:16; 1 Kor. 15:21, 22) Rĩrĩa Jehova kũgerera harĩ Mũrũ wake akaariũkia andũ milioni nyingĩ, no twĩrĩgĩrĩre atĩ andũ othe matikaariũkio hĩndĩ ĩmwe. Nĩkĩ hihi? Tondũ andũ acio othe mangĩriũkio ihinda-inĩ rĩmwe no kwage mũbango mwega thĩinĩ wa thĩ. Na hingo ciothe Jehova ekaga maũndũ na njĩra ya mũbango. Jehova nĩ oĩ atĩ nĩguo thayũ ũtũũre no mũhaka gũkorũo na mũbango mwega.—1 Kor. 14:33. w20.08 14 ¶3; 15 ¶5

Mũrutwo wa Bibilia nĩ agĩrĩirũo gũtaũkĩrũo atĩ gĩtũmi kĩnene kĩrĩa kĩratũma erute nĩguo ambĩrĩrie gũtungatĩra Jehova arĩ Mũira Wake. Mũrutwo wa Bibilia nĩ abataraga gwĩka maũndũ maigana ũna nĩguo agĩrĩre kũbatithio. Ũndũ wa mbere nĩ kũmenya Jehova na kũmwenda na gũkorũo na wĩtĩkio harĩ we. (Joh. 3:16; 17:3) Mũrutwo acokaga agakũria ũrata hamwe na Jehova na akambĩrĩria kũnyitanĩra na kĩũngano. (Ahib. 10:24, 25; Jak. 4:8) Mũthia-inĩ mũrutwo ũcio agatigana na maũndũ moru marĩa arekaga na akerira mehia make. (Atũm. 3:19) Ningĩ wĩtĩkio wake nĩ ũmũtindĩkaga kũhunjĩria andũ arĩa angĩ. (2 Kor. 4:13) Acokaga akeyamũrĩra Jehova na akonania wĩyamũrĩri wake na njĩra ya kũbatithio. (1 Pet. 3:21; 4:2) Ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga andũ othe makene. Hĩndĩ ĩrĩa mũrutwo aroya makinya macio, koragwo wĩhaarĩirie kũmũgaathĩrĩria na kũmwĩkĩra ngoro athiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho. w20.10 17-18 ¶12-13

Ũngĩĩringithania na andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano no wone ta ũtarĩ wa bata. Andũ amwe thĩinĩ wa kĩũngano no makorũo marĩ arutani ega, moĩ kũbanga maũndũ wega, kana marĩ na ũhoti wa gwĩkĩra andũ arĩa angĩ ngoro. No gũkorũo werora wonaga ndũrĩ na ũhoti ta wao. Ũndũ ũcio ũronania atĩ ũrĩ mwĩnyihia. (Afil. 2:3) Ĩndĩ no hakorũo na ũgwati. Angĩkorũo kaingĩ nĩ wĩringithanagia na andũ arĩa marĩ na ũhoti mũnene nĩ ũrĩkuaga ngoro. O ta ũrĩa mũtũmwo Paulo aagwetire, o na no wambĩrĩrie gwĩciria atĩ ndũkoragwo ũrĩ wa bata thĩinĩ wa kĩũngano. Jehova nĩ aaheire Akristiano amwe iheo cia roho mũtheru na njĩra ya kĩama, no othe matiaheirũo iheo ihaanaine. (1 Kor. 12:4-11) Ĩndĩ o ũmwe wao aarĩ wa bata. Ũmũthĩ tũtiheagwo iheo cia roho mũtheru na njĩra ya kĩama, no ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ no kũhoteke tũtirĩ na ũhoti ũhaanaine, ĩndĩ ithuothe tũrĩ a bata harĩ Jehova. w20.08 23 ¶13-15

Rĩrĩa wahoya nĩguo ũgĩe na ũmĩrĩru na ũcamba, Jehova nĩ arĩcokagia mahoya maku na ndarĩ hĩndĩ agagũtiganĩria. (Atũm. 4:29, 31) Nĩ arĩgũteithagia hingo ciothe. Wĩcirie ũrĩa anagũteithia gũtooria moritũ, na agĩkũhe hinya wa gwĩka mogarũrũku ũtũũro-inĩ waku. Hatarĩ nganja, Jehova o ũcio wahonokirie andũ ake na akĩmaringia Iria Itune no agũteithie gũtuĩka mũrutwo wa Kristo. (Tham. 14:13) Korũo na ma ta mwandĩki wa thaburi ũrĩa woigire ciugo cia rĩandĩko rĩa ũmũthĩ. Jehova no ateithie nginya ahunjia erũ kũgĩa na ũmĩrĩru. Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Tomoyo. Hĩndĩ ĩrĩa aambĩrĩirie kũhunjia nyũmba kwa nyũmba, mũndũ wa mbere ũrĩa maakorire aamagũthũkĩire akĩmeera ũũ: “Niĩ ndirenda ũhoro wĩgiĩ Aira a Jehova!” na akĩgũthithania mũrango. Tomoyo arĩ na ũmĩrĩru akĩra ũrĩa maahunjagia nake: “Nĩ waigua ũndũ ũcio? Ndinabatara kũmwĩra ũndũ no nĩ amenya atĩ ndĩ Mũira wa Jehova. Nĩ ndakena mũno!” Tomoyo rĩu nĩ painia wa hĩndĩ ciothe. w20.09 6 ¶13-14

Asa eerire andũ atĩ Jehova nĩwe ‘wamaheete ũhurũko kũndũ guothe.’ (2 Maũ. 14:6, 7) Asa ndeeciririe atĩ ihinda rĩu kwarĩ na thayũ rĩarĩ rĩa kũhurũka. Handũ ha ũguo, aambĩrĩirie gwaka matũũra, thingo, nyũmba ndaya na igũrũ, na ihingo. Eerire andũ a Juda ũũ: “Bũrũri ũrĩ o moko-inĩ maitũ.” Asa eendaga kuuga atĩa? Eendaga kuuga atĩ andũ nĩ mangĩathiire kũndũ guothe bũrũri-inĩ ũcio maaheetwo nĩ Ngai marĩ na wĩyathi, na maake mategũũkĩrĩrũo nĩ thũ ciao. Eekĩrire andũ ngoro mahũthĩre wega ihinda rĩu maarĩ na thayũ. Ningĩ Asa nĩ aahũthĩrire ihinda rĩu rĩa thayũ gwĩkĩra hinya mbũtũ yake. (2 Maũ. 14:8) Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ ndeehokete Jehova? Aca. Asa nĩ aamenyaga atĩ arĩ mũthamaki, warĩ wĩra wake kũhaarĩria andũ nĩ ũndũ wa moritũ marĩa mangĩokire thutha-inĩ. Nĩ aamenyaga atĩ ihinda rĩu rĩa thayũ thĩinĩ wa Juda rĩngĩarĩ o rĩa kahinda kanini. Na ũguo nĩguo gwathiire. w20.09 15 ¶4-5

Nĩ ũndũ wa mũthuri kũrũmbũiya kĩũngano, no ambĩrĩrie kũiga mawatho marĩa areciria atĩ no magitĩre kĩũngano. O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ ngũrani nene gatagatĩ ka wĩra ũrĩa mũthuri wa kĩũngano ehokeirũo na ũrĩa kĩongo kĩa famĩlĩ ehokeirũo. Kwa ngerekano, Jehova ndaheete ciongo cia famĩlĩ wĩra wa gũtua ciira na kweheria andũ arĩa matarerira thĩinĩ wa kĩũngano, no ehokeire athuri a kĩũngano wĩra ũcio. (1 Kor. 5:11-13) O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ maũndũ mamwe Jehova ehokeire ciongo cia famĩlĩ no ndamehokeire athuri a kĩũngano. Nĩ aheete ciongo cia famĩlĩ wĩra wa kũigĩra famĩlĩ ciao mawatho na gũtigĩrĩra atĩ mawatho macio nĩ mahingio. (Rom. 7:2) Kwa ngerekano, kĩongo kĩa famĩlĩ arĩ na kĩhooto gĩa kwĩra ciana ciake mathaa marĩa ciagĩrĩirũo gũkorũo icokete mũciĩ hwaĩ-inĩ. Na ciana ingĩaga gwathĩkĩra watho ũcio, arĩ na kĩhooto gĩa gũcirũnga, kana gũcihe ihera. (Ef. 6:1) O na kũrĩ ũguo, mũthuri wendete famĩlĩ yake nĩ aranagĩria na mũtumia wake atanamba kũiga mawatho, tondũ o na Bibilia yugaga erĩ nĩ “mwĩrĩ ũmwe.”—Mat. 19:6. w21.02 16-18 ¶10-13

Ũndũ ũmwe ũtũmaga ũhoro wa ma ũrĩa ũrĩ Kiugo-inĩ kĩa Ngai ũkorũo ũrĩ wa goro nĩ tondũ Jehova aguũragia ũhoro ũcio harĩ andũ o arĩa enyihia arĩa marĩ na “mwerekera ũrĩa wagĩrĩire.” (Atũm. 13:48) Andũ ta acio nĩ metĩkagĩra njĩra ĩrĩa Jehova arahũthĩra mahinda-inĩ maya gũtũkinyĩria ũhoro wa ma. (Mat. 11:25; 24:45) Tũtingĩhota kwĩruta ũhoro ũcio wa ma tũrĩ ithuiki na hatirĩ kĩndũ kĩngĩ kĩa bata gũkĩra ũhoro ũcio. (Thim. 3:13) Ningĩ, Jehova nĩ atwĩhokeire wĩra wa kũruta andũ arĩa angĩ ũhoro wa ma ũmwĩgiĩ na wĩgiĩ mĩoroto yake. (Mat. 24:14) Ndũmĩrĩri ĩrĩa tũhunjagia nĩ ya bata tondũ nĩ ĩteithagia andũ gũtuĩka a famĩlĩ ya Jehova na ĩkamahe mweke wa gũkoona muoyo wa tene na tene. (1 Tim. 4:16) Gũtekũmakania kana nĩ tũkoragwo na ũhoti wa kũhunjia mathaa maingĩ kana tũhunjagia o mathaa manini, tũkoragwo tũgĩteithĩrĩria wĩra ũrĩa wa bata mũno ũrarutwo mahinda-inĩ maya. (1 Tim. 2:3, 4) Nĩ gĩtĩo kĩnene gũkorũo tũkĩrutithania wĩra hamwe na Ngai!—1 Kor. 3:9. w20.09 26-27 ¶4-5

Rĩrĩa mũtũmwo Paulo aathiaga Roma, Jehova nĩ aahũthĩrire Akristiano angĩ kũmũteithia mahinda matiganĩte. Kwa ngerekano, arata erĩ a Paulo nĩo Arisitariko na Luka, nĩ maatuire itua rĩa gũthiĩ nake Roma. Bibilia ndĩonanĩtie atĩ Jesu nĩ eerĩire Arisitariko na Luka atĩ nĩ mangĩakinyire Roma o wega, kwoguo nĩ mĩoyo yao maaingagĩria ũgwati-inĩ rĩrĩa maathiire rũgendo rũu rwarĩ na mogwati, no nĩ meehaarĩirie gwĩka ũguo nĩguo mateithie Paulo. Thutha-inĩ rĩrĩa maacemanirie na kĩhuhũkanio kĩnene marĩ meri-inĩ nĩrĩo maamenyire atĩ nĩ mangĩahonokire. Rĩrĩa maakinyire gĩcukĩro-inĩ thĩinĩ wa itũũra rĩa Sidoni, Juliasi nĩ eetĩkĩririe Paulo “athiĩ kũrĩ arata ake makamũrũmbũiye.” (Atũm. 27:1-3) Thutha ũcio, Paulo na arata ake maakinya itũũra-inĩ rĩa Puteoli, nĩ ‘maakorire ariũ a Ithe witũ na makĩmathaitha maikare nao thikũ mũgwanja.’ Hĩndĩ ĩyo Akristiano acio maarũmbũyagia Paulo na arata ake, no mũhaka akorũo Paulo nĩ aameerire maũndũ ma kũmekĩra ngoro na ũndũ ũcio ũkĩmarehera gĩkeno kĩnene.—Ringithania Atũmwo 15:2, 3. w20.11 16 ¶15-17

Aciari, onagiai ciana cianyu kũgerera ciugo na ciĩko atĩ nĩ mwendete Jehova mũno. Ririkanaga atĩ, kĩheo kĩrĩa kĩnene ũngĩhee ciana ciaku nĩ gũciteithia kwenda Jehova. Ũndũ ũmwe wa bata mũno ũngĩmaruta, nĩ kũmateithia ũrĩa mangĩtũũria mũtaratara mwega wa kwĩruta Bibilia, kũhoya, gũthiĩ mĩcemanio, na kũhunjia. (1 Tim. 6:6) Ningĩ no mũhaka ũhingĩrie ciana ciaku mabataro ma kĩĩmwĩrĩ. (1 Tim. 5:8) No ririkanaga atĩ, ũndũ ũrĩa ũngĩteithia ciana ciaku gũkaahonoka hĩndĩ ĩrĩa mũico wa mũtabarĩre ũyũ mũũru ũgaakinya na maingĩre thĩinĩ wa thĩ njerũ ya Ngai, nĩ ũrata wao wa hakuhĩ hamwe na Jehova no ti indo cia kĩĩmwĩrĩ. (Ezek. 7:19) Nĩ ũndũ wa gwĩkĩra ngoro mũno kuona atĩ aciari aingĩ Akristiano nĩ maratua matua mega ma kĩĩroho megiĩ famĩlĩ ciao. Ciana iria ireragĩrũo thĩinĩ wa famĩlĩ ta icio, kaingĩ nĩ itũũragia mĩtugo mĩega o na cianeneha, na itiĩriraga.—Thim. 10:22. w20.10 28-29 ¶10-11

Mũtũmwo Petero rĩmwe nĩ aaragia kana ageka maũndũ maatũmaga erire thutha-inĩ. Kwa ngerekano, rĩrĩa Jesu eerire atũmwo ake atĩ nĩ angĩanyamarĩkire na akue, Petero aamũkaanirie na akĩmwĩra ciugo cia rĩandĩko rĩa ũmũthĩ. (Mat. 16:21-23) Jesu nĩ aarũngire Petero. Rĩrĩa kĩrĩndĩ gĩathiire kũnyita Jesu, Petero nĩ ooire ikinya atecirĩtie, na agĩtinia gũtũ kwa ndungata ĩmwe ya mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene. (Joh. 18:10, 11) O rĩngĩ, Jesu akĩrũnga Petero. Ningĩ Petero nĩ eehũũrĩte gĩthũri akoiga atĩ o na atũmwo arĩa angĩ mangĩhĩngĩka nĩ ũndũ wa Kristo, we ndarĩ hĩndĩ angĩhĩngĩka. (Mat. 26:33) Ĩndĩ o na Petero ehũũrĩte gĩthũri, nĩ aaiguire guoya, na agĩkaana Mwathi wake maita matatũ. Ũndũ ũcio nĩ woragire Petero ngoro mũno, “akiuma na nja na akĩrĩra arĩ na ruo rũnene.” (Mat. 26:69-75) No gũkorũo ndoonaga ta kũrĩ hĩndĩ Jesu akaamuohera. No Petero ndaakuire ngoro nginya akĩremwo nĩ gũtungatĩra Jehova. O na ahĩngĩka, nĩ ookĩrire na agĩthiĩ na mbere gũtungata hamwe na atũmwo acio angĩ.—Joh. 21:1-3; Atũm. 1:15, 16. w20.12 20 ¶17-18

Mũtwe wa famĩlĩ no onanie wĩnyihia na njĩra nyingĩ. Kwa ngerekano, ndangĩrĩgĩrĩra atĩ mũtumia na ciana ciake nĩ marĩkaga maũndũ hingo ciothe matekũhĩtia. Nĩ athikagĩrĩria mawoni ma mũtumia wake na ciana o na rĩrĩa marĩ ngũrani na mawoni make. Makĩria ma ũguo, mũthuri mwĩnyihia nĩ ateithagĩrĩria mawĩra ma nyũmba, o na angĩkorũo kũrĩa aikaraga mawĩra macio monagwo ta arĩ ma atumia. Ũndũ ũcio no ũkorũo ũtarĩ mũhũthũ. Nĩkĩ hihi? Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Rachel ooigire ũũ: “Kũrĩa nyumĩte, mũthuri angĩteithĩrĩria mũtumia wake gũthambia indo kana gũthambia nyũmba, andũ a famĩlĩ na andũ a itũũra marigagwo kaĩ arĩ mũndũrũme wa mũthemba ũrĩkũ. Moigaga atĩ nĩ aikarĩirũo nĩ mũtumia wake.” Angĩkorũo kwanyu andũ makoragwo na mawoni ta macio, ririkanaga atĩ Jesu nĩ aathambirie arutwo ake magũrũ o na gũtuĩka wĩra ũcio woonagwo wagĩrĩire kũrutwo nĩ ngombo. Mũthuri mwega ndeciragia ũrĩa ekuoneka nĩ andũ arĩa angĩ, no ũndũ ũrĩa wa bata harĩ we nĩ gũtũma mũtumia wake na ciana makorũo na gĩkeno. w21.02 2 ¶3; 4 ¶11

Ũhoti wa kũririkana nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Jehova, ĩndĩ o na angĩkorũo ũtũũro witũ warĩ mwega atĩa mahinda marĩa mahĩtũku, ũgaakorũo ũrĩ mwega o na makĩria thĩinĩ wa thĩ njerũ. Andũ arĩa angĩ no matũhĩtĩrie, no rĩrĩa twathuura kũmohera nĩ tũhotaga gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova. Gũthumbũka gũkĩria njano nĩ ũndũ wa mahĩtia twaneka no gũtũme twage gĩkeno tũgĩtungatĩra Jehova. Ĩndĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na ma o ta mũtũmwo Paulo atĩ Jehova nĩ aatuoheire. (1 Tim. 1:12-15) Tũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra tene na tene. Na thĩinĩ wa thĩ njerũ tũtigathumbũkaga nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa twekĩte tene. Ũhoro wĩgiĩ ihinda rĩu Bibilia yugaga ũũ: “Maũndũ marĩa ma hau kabere matikaaririkanwo.” (Isa. 65:17) Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Andũ amwe makũrĩte o magĩtungatagĩra Jehova, no thĩinĩ wa thĩ njerũ nĩ magaacokererũo nĩ wĩthĩ wao. (Ayub. 33:25) Kĩrekei tũtue itua rĩa kwagaga gwĩciria gũkĩria njano maũndũ megiĩ mahinda marĩa mahĩtũku. Handũ ha ũguo rekei tũige meciria maitũ harĩ thĩ njerũ na twĩrutanĩrie biũ nĩguo tũgaakorũo kuo. w20.11 24 ¶4; 29 ¶18-19

Nĩ maũndũ marĩkũ megwĩkĩka mahinda marĩa maroka? Hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene, Jehova nĩ agatũhonokia na njĩra igĩrĩ cia magegania. Wa mbere, nĩ akaahonokia ndungata ciake njĩhokeku hĩndĩ ĩrĩa agatũma athamaki a thĩ manange Babuloni Ũrĩa Mũnene, ũguo nĩ kuuga ndini ciothe cia maheeni. (Kũg. 17:16-18; 18:2, 4) Thutha ũcio nĩ akaahonokia andũ ake rĩrĩa agakorũo akĩniina gĩcunjĩ kĩrĩa gĩgakorũo gĩtigarĩte gĩa thĩ ya Shaitani hĩndĩ ya mbaara ya Hari–Magedoni. (Kũg. 16:14, 16) Twatũũra hakuhĩ na Jehova, gũtirĩ ũndũ mũnene Shaitani angĩtwĩka ũkĩrĩte ũhoti wa Jehova. O na ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Shaitani nĩwe ũkaaniinwo kaimana. (Rom. 16:20) Kwoguo wĩhumbe indo ciothe cia mbaara na ndũkanacige thĩ! Ndũkanagerie kũrũa mbaara ũrĩ wiki. Teithagĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Na ũrũmagĩrĩre ũtongoria wa Jehova. Weka ũguo nĩ ũrĩkoragwo na ma atĩ Ithe witũ wa igũrũ nĩ arĩkũheaga hinya na agakũgitĩra.—Isa. 41:10. w21.03 30 ¶16-17

Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ twĩhokete Jehova? Na njĩra ya kũrũmĩrĩra ũtongoria ũrĩa Jehova aheanaga. Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano nyingĩ cionanagia bata wa gũikara tũhooreire na kwĩhoka Jehova. Rĩrĩa ũreruta ũhoro ũciĩgiĩ, wĩciragie kĩrĩa gĩatũmire ndungata icio cia Ngai cikare ihooreire o na igĩcemanagia na ũkararia mũnene. Kwa ngerekano, rĩrĩa atũmwo maaheirũo watho nĩ igooti rĩrĩa inene rĩa Ayahudi atĩ matige kũhunjia, matietigĩrire. Handũ ha ũguo, mooigire ũũ marĩ na ũcamba: “No mũhaka twathĩkĩre Ngai arĩ we mũtongoria, no ti andũ.” (Atũm. 5:29) O na thutha wa kũhũũrũo iboko, atũmwo matietigĩrire. Nĩkĩ? Tondũ nĩ maamenyaga atĩ Jehova nĩ angĩamateithirie. Jehova nĩ aakenirio nĩo. Kwoguo nĩ maathiire na mbere kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega. (Atũm. 5:40-42) Ũndũ ũmwe na ũcio, rĩrĩa Stefano aarĩ hakuhĩ kũũragwo, aaikarire ahooreire arĩ na thayũ nginya ũthiũ wake ũgĩkorũo “ũtariĩ ta wa mũraika.” (Atũm. 6:12-15) Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie? Tondũ nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ aakenagio nĩwe. w21.01 4 ¶10-11

Ũndũ ũcio ũronania atĩ nĩ makoragwo na thamiri theru na mũrũgamo mwega mbere ya Jehova. (Isa. 1:18) Nĩ Akristiano meyamũrĩire Ngai na makabatithio na makoragwo na wĩtĩkio ũrĩ na hinya harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu na ũrata mwega hamwe na Jehova. (Joh. 3:36; 1 Pet. 3:21) Ũndũ ũcio nĩguo ũgaatũma makorũo magĩrĩire kũrũgama mbere ya gĩtĩ kĩa Ngai kĩa ũnene makĩmũrutĩra “ũtungata mũtheru mũthenya na ũtukũ” gũkũ thĩ. (Kũg. 7:15) O na mahinda-inĩ maya, nĩo marutaga wĩra ũrĩa mũnene wa kũhunjia na kũrutana ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki, makaiga Ũthamaki wa Ngai mbere ya maũndũ mao. (Mat. 6:33; 24:14; 28:19, 20) Andũ a kĩrĩndĩ kĩnene arĩa makaahonoka thĩna ũrĩa mũnene nĩ magaakorũo na ma atĩ Ngai nĩ agaathiĩ na mbere kũmarũmbũiya, tondũ “Ũcio ũikarĩire gĩtĩ kĩa ũnene nĩ agaatambũrũkia hema yake igũrũ rĩao.” Kĩĩranĩro gĩkĩ kĩrĩa andũ a ngʼondu ingĩ matũire merĩgĩrĩire nĩ gĩkaahinga: “[Ngai] nĩ ekũmagiria maithori mothe mathire maitho-inĩ mao.”—Kũg. 21:3, 4. w21.01 16 ¶9-10

Nĩ tũkenaga gũkorũo tũrĩ gĩcunjĩ kĩa famĩlĩ ya Jehova, na nĩ twĩrutanagĩria biũ gwathĩkĩra mũbango wa ũtongoria ũrĩa Jehova aigĩte. Bibilia yonanagia atĩ Jehova nĩ onaga atumia marĩ a bata o ta ũrĩa onaga athuri. Kwa ngerekano, yonanagia atĩ hĩndĩ ya karine ya mbere, Jehova aaitĩrĩirie atumia o ũndũ ũmwe na athuri roho wake mũtheru, na akĩmahotithia gwĩka maũndũ manene ta kwaria na thiomi itiganĩte. (Atũm. 2:1-4, 15-18) Athuri o hamwe na atumia nĩ maitagĩrĩrio maguta kũgerera roho mũtheru nĩguo magaathana hamwe na Kristo kũrĩa igũrũ. (Gal. 3:26-29) Athuri o ũndũ ũmwe na atumia nĩ makaaheo kĩheo kĩa muoyo wa tene na tene gũkũ thĩ. (Kũg. 7:9, 10, 13-15) Ningĩ, wĩra wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega ũkoragwo ũheetwo athuri o hamwe na atumia. (Mat. 28:19, 20) O na ibuku rĩa Atũmwo nĩ rĩaragia ũhoro wĩgiĩ mwarĩ wa Ithe witũ wetagwo Pirisila, ũrĩa marĩ na mũthuri wake Akila, maateithirie mũndũ ũmwe warĩ mũthomu wetagwo Apolo gũtaũkĩrũo wega nĩ ũhoro wa ma.—Atũm. 18:24-26. w21.02 14 ¶1, 4

Inyuĩ athuri a kĩũngano, mũkoragwo na wĩra wa bata wa gũteithia ahunjia makorũo na moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ, na makorũo marĩ ahunjia na arutani ega a Bibilia. Angĩkorũo mũhunjia nĩ araigua guoya gũtongoria wĩruti wa Bibilia mũrĩ nake, wĩrutĩre kũmũteithia gũtongoria. Athuri no makorũo na itemi inene harĩ gwĩkĩra ngoro ahunjia mathiĩ na mbere na ũtungata wao. (1 Thes. 5:11) O na angĩkorũo ihinda-inĩ rĩrĩ tũtirĩ na mũndũ tũraruta Bibilia, no tũteithĩrĩrie arutwo a Bibilia makinyĩrĩre kũbatithio. Tũngĩkorũo tũhaarĩirie wega ũrĩa tũkuuga, no tũteithĩrĩrie mwarimũ rĩrĩa mareruta na mũrutwo o na tũtekwaria mũno. No tũthondeke ũrata na arutwo a Bibilia arĩa maroka Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki, na tũmaigĩre kĩonereria kĩega. Nao athuri a kĩũngano no mekĩre arutwo ngoro na njĩra ya kũhũthĩra mahinda hamwe nao, na mekĩre arutani ngoro na njĩra ya kũmamenyeria na kũmagaathĩrĩria. Na githĩ to tũkene mũno tũngĩmenya atĩ nĩ harĩ ũndũ twekire o na angĩkorũo no ũndũ mũnini, na tũgĩteithĩrĩria mũndũ ende na atungatĩre Jehova? w21.03 13 ¶18-19

Ũtũũro-inĩ wake, Daudi nĩ oonanirie atĩ aarĩ mũndũ ũngĩhokeka. Kwa ngerekano, arĩ kamwana aarĩithagia ngʼondu cia ithe na kĩyo. Wĩra ũcio nĩ watũmire acemanie na mogwati. Thutha-inĩ Daudi eerire Mũthamaki Saulu ũũ: “Ndungata yaku yatuĩkire mũrĩithi wa rũũru rwa ithe, na mũrũthi ũgĩũka, o na nduba, na o ĩmwe yacio ĩkĩoya ngʼondu kuuma rũũru-inĩ. Ndamĩrũmĩrĩire ngĩmĩtharĩkĩra na ngĩhonokia ngʼondu ĩyo kuuma kanua-inĩ kayo.” (1 Sam. 17:34, 35) Daudi nĩ aaiguaga arĩ na ũigĩrĩrĩki wa kũrũmbũiya ngʼondu icio. Ariũ a Ithe witũ ethĩ no megerekanie na Daudi na njĩra ya kũhingia na kĩyo wĩra o wothe ũrĩa maheo. Daudi arĩ mwĩthĩ, nĩ aakũririe ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova. Ũrata ũcio warĩ wa bata o na gũkĩra ũmĩrĩru ũrĩa Daudi aarĩ naguo kana ũhoti wake wa kũina na kĩnanda. Jehova ndaarĩ o Ngai harĩ Daudi no ningĩ aarĩ mũrata wake wa hakuhĩ. Ariũ a Ithe witũ ethĩ, ũndũ ũrĩa wa bata makĩria mũngĩka, nĩ gwĩkĩra hinya ũrata wanyu hamwe na Jehova. w21.03 3 ¶4-5