Novemba

Jehova atũteithagia na njĩra nyingĩ. No agũteithie gũikara ũhooreire rĩrĩa wakarario. Ningĩ no agũteithie kũririkana rĩandĩko rĩrĩa rĩagĩrĩire hĩndĩ ĩrĩa ũrahunjĩria mũndũ ũrakenio nĩ ũhoro mwega. na nĩ akũheaga hinya wa gũthiĩ na mbere kũhunjia o na rĩrĩa andũ maga gũthikĩrĩria gĩcigo-inĩ kĩanyu. (Jer. 20:7-9) Jehova ningĩ nĩ atuonetie wega wake na njĩra ya gũtũmenyeria nĩguo tũhote kũhunjia. Hĩndĩ ya mũcemanio wa gatagatĩ-inĩ ga kiumia nĩ gũkoragwo na icunjĩ ihaarĩrĩirio wega cituonagia ũrĩa tũngiuga ũtungata-inĩ na nĩ twĩkĩragwo ngoro kũhũthĩra maũndũ macio. Kĩambĩrĩria-inĩ no twĩtigĩre kũhũthĩra njĩra njerũ iria tũrarutwo, no tũngĩcihũthĩra no ikorũo na maumĩrĩra mega gĩcigo-inĩ gitũ. Ningĩ rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio-inĩ na igomano-inĩ, nĩ twĩkĩragwo ngoro kũhũthĩra njĩra njerũ cia kũhunjia, iria no kũhoteke o na tũtirĩ twageria mbere ĩyo. O na gũtuĩka no twĩtigĩre kũhũthĩra njĩra icio, Jehova nĩ arĩtũrathimaga rĩrĩa twacihũthĩra. w21.08 27 ¶5-6

Thĩinĩ wa marũa marĩa mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Akorintho, nĩ aaheanire ũtaaro mũritũ. Thutha wa kwandĩka marũa macio nĩ aatũmire Tito kũrĩ Akorintho. Nĩ aakenire mũno rĩrĩa aamenyire atĩ nĩ meetĩkĩrire ũtaaro wake na makĩwathĩkĩra. (2 Kor. 7:6, 7) Athuri a kĩũngano no marũmĩrĩre kĩonereria kĩa Paulo na njĩra ya kũhũthagĩra mahinda hamwe na Akristiano arĩa angĩ. Ũndũ ũmwe ũngĩmateithia gwĩka ũguo nĩ gũkinya tene mĩcemanio-inĩ ya kĩũngano nĩguo magĩe na ndeereti cia gwĩkĩrana ngoro hamwe nao. Kaingĩ no ndagĩka nini tu ibataranagia gwĩkĩra mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ngoro. (Rom. 1:12) Mũthuri wa kĩũngano ũregerekania na kĩonereria kĩa Paulo ningĩ nĩ ahũthagĩra Kiugo kĩa Ngai gwĩkĩra hinya wĩtĩkio wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kũmateithia gũkorũo na ma atĩ Ngai nĩ amendete. Nĩ ethaga mĩeke ya kũmagaathĩrĩria. Rĩrĩa mũthuri abatara kũheana ũtaaro, nĩ atigagĩrĩra atĩ uumanĩte na Kiugo kĩa Ngai. Nĩ aheanaga ũtaaro wa ĩmwe kwa ĩmwe no ageka ũguo na njĩra ya wendo tondũ nĩ arenda ũrĩa ũraheo ũtaaro awĩtĩkĩre.—Gal. 6:1. w22.03 29 ¶11-12

Mahinda-inĩ maya, Jehova nĩ aheaga andũ ake “hinya ũrĩa ũkĩrĩte wa ndũire” nĩguo mathiĩ na mbere kũmũtungatĩra marĩ ehokeku. Njĩra ĩmwe twĩkagĩrũo hinya nayo nĩ kũgerera mahoya. Thĩinĩ wa Aefeso 6:18, mũtũmwo Paulo aatwĩkĩrire ngoro tũhoyage “hingo ciothe.” Tũngĩka ũguo, Ngai nĩ arĩcokagia mahoya maitũ na njĩra ya gũtũhe hinya. Rĩmwe na rĩmwe no tũigue tũgũmĩirũo nĩ mathĩna, o na tũkarigwo ũrĩa tũkwĩra Jehova. No Jehova atwĩraga tũmũhoe, o na tũngĩigua arĩ ũndũ mũritũ gũtaarĩria ũrĩa tũraigua. (Rom. 8:26, 27) Jehova ningĩ nĩ atwĩkagĩra hinya kũgerera Bibilia. Paulo nĩ aathomaga Maandĩko nĩguo mamwĩkĩre hinya na mamũmĩrĩrie, na o na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩka ũguo. (Rom. 15:4) Rĩrĩa tũrathoma Kiugo kĩa Ngai na tũgecũrania, Jehova no ahũthĩre roho wake mũtheru gũtũteithia gũtaũkĩrũo wega ũrĩa tũngĩhũthĩra Maandĩko macio ũndũ-inĩ ũrĩa tũragerera.—Ahib. 4:12. w21.05 22 ¶8-10

Nĩ tuoyaga na ũritũ wĩra ũrĩa tũheetwo wa gũtua andũ arutwo, o na akorũo nĩ tũcemanagia na moritũ mangĩtũma tũremwo kũhingia wĩra ũcio na njĩra ĩrĩa tũngĩenda. Maũndũ maitũ no matũme tũremwo kũhingia maũndũ maingĩ. Kwa ngerekano, ahunjia amwe no makorũo marĩ akũrũ kana matarĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ. Hihi nĩ ũragerera ũndũ ta ũcio? Angĩkorũo nĩguo, ririkana nĩ twĩrutĩte atĩ no tũhote kwĩruta na andũ Bibilia tũkĩhũthĩra indo ta thimũ. Kwoguo no ũhote kwĩruta na mũndũ Bibilia ũrĩ o gwaku mũciĩ. Na nĩ tuonete ũguni ũngĩ. Nĩ kũrĩ andũ angĩ mangĩenda kwĩruta Bibilia, no matikoragwo mũciĩ mahinda marĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ mabangĩte kũhunjia. No rĩngĩ no moneke rũcinĩ tene kana mathaa ma ũtukũ. Hihi no ũhote kwĩbanga nĩguo woneke mathaa-inĩ ta macio? Jesu aathomithirie Nikodemo ũtukũ, tondũ nĩmo mathaa marĩa Nikodemo angĩendire kwĩruta.—Joh. 3:1, 2. w21.07 5 ¶10-11

Arutwo a Johana Mũbatithania nĩ maarigagwo nĩ kĩĩ gĩatũmaga arutwo a Jesu mage kwĩhinga. Jesu aatarĩirie atĩ hatiarĩ na gĩtũmi kĩao kwĩhinga arĩ o muoyo. (Mat. 9:14-17) O na kũrĩ ũguo, Afarisai na andũ angĩ maakararagia Jesu nĩ maamũkagĩrĩra tondũ ndarũmagĩrĩra mĩtugo na ũndũire wao. Nĩ maarakarire hĩndĩ ĩrĩa aahonirie andũ arwaru Mũthenya wa Thabatũ. (Mar. 3:1-6; Joh. 9:16) O na gũtuĩka mooigaga atĩ nĩ matĩĩte Mũthenya wa Thabatũ, matioonaga arĩ ũũru kũhũũrĩra biacara hekarũ-inĩ. Nĩ maarakarire rĩrĩa Jesu aamarũngire ũndũ-inĩ ũcio. (Mat. 21:12, 13, 15) Ningĩ rĩrĩa Jesu aarutanaga thĩinĩ wa thunagogi ya Nazarethi, andũ arĩa maamũthikagĩrĩria nĩ maarakarire hĩndĩ ĩrĩa aamaheire ngerekano ya maũndũ meekĩkĩte Isiraeli-inĩ ya tene marĩa moonanagia atĩ maarĩ na mwĩyendo na matiarĩ na wĩtĩkio. (Luk. 4:16, 25-30) Andũ aingĩ nĩ maahĩngĩkire nĩ Jesu tondũ ndeekaga maũndũ marĩa meerĩgagĩrĩra eke.—Mat. 11:16-19. w21.05 5-6 ¶13-14

Njĩra ĩmwe Jehova ahũthagĩra gũtũhe mũkaana wĩgiĩ mwĩtĩo na mũkoroko nĩ gũtwĩkĩra ngoro twĩrute kuumana na andũ arĩa manakorũo na ngumo icio njũru. Rĩrĩa tweciria ũhoro wa mũkoroko, mũndũ ũrĩa ũkaga meciria-inĩ nĩ Shaitani ũrĩa Mũcukani. Tondũ Shaitani aarĩ mũraika wa Jehova, no mũhaka akorũo nĩ eehokeirũo maũndũ maingĩ. No ndaiganĩire nĩ maũndũ macio. Eendaga andũ mamũthathayagie, na Jehova nowe tu wagĩrĩirũo gũthathaiyo. Shaitani endaga tũhaane o take na kwoguo nĩ endaga mũno gũtũma tũtikaiganĩre na indo iria tũrĩ nacio. Eekire ũguo riita rĩa mbere rĩrĩa aaririe na Hawa. Nĩ ũndũ wa wendo, Jehova nĩ eetĩkĩrĩtie Adamu na Hawa kũrĩa matunda ma “mũtĩ o wothe wa mũgũnda” wa Edeni o tiga matunda ma mũtĩ ũmwe. (Kĩam. 2:16) O na kũrĩ ũguo, Shaitani aaheenirie Hawa atĩ nĩ aabataraga kũrĩa matunda ma mũtĩ ũcio wagirĩtio. Hawa akĩaga kũiganĩra na indo iria aarĩ nacio; akĩambĩrĩria kwĩrirĩria indo makĩria. Nĩ tũĩ ũrĩa gwacokire gũgĩthiĩ. Hawa nĩ eehirie na mũthia-inĩ agĩkua.—Kĩam. 3:6, 19. w21.06 14 ¶2-3; 17 ¶9

Adamu na Hawa maarĩ magĩe ciana, na marũmbũiye thĩ ĩrĩa yarĩ mũciĩ wao. Korũo nĩ maathĩkĩire ũndũ ũrĩa Jehova aameerĩte, Adamu na Hawa o hamwe na njiarũa ciao mangĩatũũrire marĩ a famĩlĩ ya Ngai tene na tene. Adamu na Hawa maarĩ na itemi rĩa bata famĩlĩ-inĩ ya Jehova. Thĩinĩ wa Thaburi 8:5, Daudi akĩaria igũrũ rĩgiĩ ũrĩa Jehova oombire mũndũ aaugire ũũ: “Wamũtuire wa gĩkĩro gĩa thĩ hanini gũkĩra araika, na ũkĩmũhumba riri na gĩtĩo.” Jehova ndaaheire andũ hinya, ũũgĩ, na ũhoti ta wa araika. (Thab. 103:20) O na kũrĩ ũguo, mũndũ nĩ wa “gĩkĩro gĩa thĩ hanini” aringithanĩtio na araika acio marĩ hinya. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ Adamu na Hawa nĩ maateire mweke ũrĩa maarĩ naguo wa gũkorũo famĩlĩ-inĩ ya Jehova. Ũndũ ũcio warehire maumĩrĩra moru mũno harĩ njiarũa ciao. No muoroto wa Jehova ndũrĩ wacenjia. Endaga andũ arĩa athĩki matuĩke ciana ciake tene na tene. w21.08 2-3 ¶2-4

Ũmũthĩ, athathaiya aingĩ a Jehova nĩ macemanagia na ũkararia. Kwa ngerekano, amwe matũũraga mabũrũri-inĩ marĩa wĩra witũ wĩkĩrĩirũo mĩkaana, na nĩ manyitagwo na “[magatwarũo] mbere ya mangavana na athamaki” na ũndũ ũcio ũgatuĩka ũira kũrĩ o. (Mat. 10:17, 18) Aira a Jehova angĩ nĩ macemanagia na ũkararia ngũrani. Maikaraga kũndũ marĩ na wĩyathi wa gũthathaiya Jehova, ĩndĩ nĩ makararagio nĩ andũ ao a famĩlĩ arĩa matendaga matungatĩre Jehova. (Mat. 10:32-36) Maita maingĩ andũ acio a famĩlĩ nĩ matigaga kũmokĩrĩra thutha wa kũmenya atĩ matingĩhota kũmagiria gũtungatĩra Jehova. O na amwe arĩa manakararia na njĩra nene nĩ macokete magatuĩka Aira a Jehova marĩ kĩyo. Rĩrĩa wacemania na ũkararia, ndũgatige gũtungatĩra Jehova. Gĩa na ũmĩrĩru. Jehova nĩ arĩgũteithagia na roho wake mũtheru ũrĩ hinya, kwoguo ndũrabatara gwĩtigĩra. w22.03 16 ¶8

Bibilia yonanagia atĩ Jehova nĩ athũire “maitho ma mwĩtĩo, rũrĩmĩ rũrĩa rũheenanagia, na moko marĩa maitaga thakame ĩtarĩ na mahĩtia.” (Thim. 6:16, 17) Ningĩ nĩ athũire andũ arĩa “mahũthagĩra ũhinya na arĩa maheenanagia.” (Thab. 5:6) Jehova nĩ athũire mĩerekera ta ĩyo na ciĩko ta icio mũno, na nĩkĩo aaniinire andũ othe aganu matukũ-inĩ ma Nuhu tondũ maiyũrĩtie thĩ yothe na ũhinya. (Kĩam. 6:13) Ningĩ kũgerera mũnabii Malaki, Jehova aaugire atĩ nĩ athũire andũ arĩa matiganaga na atumia ao makĩhũthĩra njĩra cia wara. Ngai ndetĩkagĩra ũthathaiya wao, na nĩ akaamatuĩra nĩ ũndũ wa mĩtugo yao. (Mal. 2:13-16; Ahib. 13:4) Jehova endaga ‘tũthũũrage ũndũ ũrĩa mũũru.’ (Rom. 12:9) Tũngĩthũũra kĩndũ, tũtiendaga nginya gũkĩona. Kwoguo, nĩ twagĩrĩirũo gũthũũra kana kuona arĩ ũndũ ũrĩ magigi gwĩka ũndũ Jehova augĩte nĩ mũũru. w22.03 4-5 ¶11-12

Ica ikuhĩ, Ithe witũ wa igũrũ nĩ egũtũrathima na njĩra nene kũgerera Ũthamaki wake. Andũ arĩa mathiaga na mbere gweterera Jehova marĩ na irathimo nyingĩ ihinda-inĩ rĩrĩ na thĩinĩ wa thĩ njerũ. Rĩrĩa andũ a Ngai makaaingĩra thĩinĩ wa thĩ njerũ, matigaakorũo rĩngĩ na mĩtangĩko na mathĩna marĩa makoragwo namo ũmũthĩ. Gũtigaakoragwo na maũndũ matarĩ ma kĩhooto kana ruo. (Kũg. 21:4) Tũtikaabatara rĩngĩ gweterera na kũrigwo kana kĩrĩa twetereire nĩ gĩgũka, tondũ andũ othe magaakoragwo na indo cia kũigana. (Thab. 72:16; Isa. 54:13) Na githĩ kĩu gĩtigaakorũo kĩrĩ kĩrathimo kĩnene? Jehova nĩ aratũhaarĩria gũgaatũũra thĩinĩ wa wathani wake, na njĩra ya gũtũteithia gũtooria mĩtugo mĩũru na gũkũria ngumo iria imũkenagia. Ndũkanakue ngoro kana ũtige gũtungatĩra Jehova. Nĩ twĩrĩirũo maũndũ mega mahinda marĩa maroka. O twetereire mahinda mega mbere itũ, rekei tũthiĩ na mbere gweterera Jehova arĩkie wĩra wake! w21.08 13 ¶17-19

Ihinda inini thutha wa kwamũkĩra marũa ma mũtũmwo Paulo, Akristiano arĩa maaikaraga Judea nĩ maabatarire gũtiga mĩciĩ yao, biacara ciao, na andũ ao a famĩlĩ arĩa mataarĩ etĩkia na ‘makĩambĩrĩria kũũrĩra irĩma-inĩ.’ (Mat. 24:16) Ihinda-inĩ rĩu, nĩ maabataraga mũno gũteithania. Angĩkorũo nĩ maarũmagĩrĩra ũtaaro wa Paulo mbere ĩyo wa kũgayagĩra arĩa angĩ kĩrĩa marĩ nakĩo, nĩ ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o kũmenyera ũtũũro mwerũ. Ti hingo ciothe aarĩ na ariũ a Ithe witũ mangĩtwĩra maũndũ marĩa marabatara. Kwoguo tuĩka mũndũ ũngĩkinyĩrĩka. No gũkorũo nĩ ũũĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ kĩanyu, arĩa makoragwo hingo ciothe mehaarĩirie gũteithia andũ arĩa angĩ. Rĩrĩa twamahoya ũteithio, matitũmaga tũigue ta tũramathumbũra. Nĩ tũmenyaga atĩ rĩrĩa twabatara ũteithio no matũteithie, na nĩ twendaga kwĩgerekania nao. w22.02 23-24 ¶13-15

Mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ nĩ gwĩkĩtwo mogarũrũku ciũngano-inĩ nyingĩ o hamwe na mĩthiũrũrũko. Tũngĩũrio tũthamĩre kĩũngano kĩerũ, kwahoteka no tũritũhĩrũo gũtiga arata na andũ a famĩlĩ. Hihi athuri a kĩũngano nĩ makoragwo merĩtwo kĩũngano kĩrĩa o mũhunjia agĩrĩirũo gũthiĩ? Aca. Kũmenya ũguo no gũtũme tũritũhĩrũo kũrũmĩrĩra ũtongoria ũrĩa maratũhe. No Jehova nĩ ehokaga athuri a kĩũngano rĩrĩa maratua matua ta macio, na o na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo kũmehoka. Twagĩrĩirũo kũnyita mbaru matua ma athuri nĩkĩ o na angĩkorũo matua macio matiratũkenia? Tondũ tweka ũguo, nĩ tũteithagia gũtũũria ũrũmwe gatagatĩ-inĩ ka andũ a Ngai. Kĩũngano nĩ kĩgaacagĩra rĩrĩa andũ othe maathĩkĩra matua ma kĩama gĩa athuri. (Ahib. 13:17) Na ũndũ wa bata makĩria, nĩ tuonagia Jehova atĩ nĩ tũmwĩhokete rĩrĩa twanyita mbaru andũ arĩa aheete wĩra wa gũtũrũmbũiya.—Atũm. 20:28. w22.02 4-5 ¶9-10

Angĩkorũo ũrĩ mũrũ wa Ithe witũ mũbatithie, no wĩigĩre muoroto wa kwagagĩria ũhoti waku wa kwaria na kũrutana. Nĩkĩ? Tondũ ‘ũngĩrikĩra’ ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwaria, gũthoma, na kũrutana, nĩ ũrĩhotaga gũteithia na njĩra nene andũ arĩa ũrathomithia. (1 Tim. 4:15) Wĩigĩre muoroto wa kwĩruta na kũhũthĩra mathomo mothe marĩrĩirio thĩinĩ wa broshua ya Wĩrutanĩrie Gũthoma na Kũrutana. Wĩrutage ngumo ĩmwe thutha wa ĩrĩa ĩngĩ, ũkemenyeria ngumo ĩyo ũrĩ mũciĩ, na ũkerutanĩria kũmĩhũthĩra rĩrĩa ũraruta tũcunjĩ twaku. No ũhoe ũtaaro kuuma kũrĩ mũtaarani wa gũteithĩrĩria kana athuri angĩ a kĩũngano “arĩa merutanagĩria ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwaria na kũrutana.” (1 Tim. 5:17) Ndũkaigage meciria maku o harĩ ngumo ĩrĩa ũrarutĩra wĩra, no ningĩ wĩcirie ũrĩa ũngĩteithia athikĩrĩria aku gwĩkĩra wĩtĩkio wao hinya kana ũrĩa ũngĩmateithia kũhũthĩra maũndũ marĩa mareruta. Weka ũguo nĩ ũrĩkoragwo na gĩkeno makĩria, na ũkamateithia o nao gũkorũo na gĩkeno makĩria. w21.08 24 ¶17

Tũngĩonaga andũ arĩa angĩ marĩ a bata gũtũkĩra, tũtirĩgeragia gũcindana na andũ arĩa mangĩkorũo marĩ na iheo kana ũhoti mũna wa gwĩka maũndũ gũtũkĩra. Handũ ha ũguo, nĩ tũrĩkenagio nĩ maũndũ marĩa marahingia. Nĩ tũrĩkenaga o na makĩria angĩkorũo marahũthĩra iheo icio ciao gũtungatĩra Jehova. Ithuothe tũngĩka ũguo nĩ tũrĩtũmaga kĩũngano gĩkorũo na thayũ na ũrũmwe. No twĩtheme kũiguĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũiru tũngĩririkanaga atĩ nĩ kũrĩ maũndũ tũtangĩhota gwĩka wega tao. Tũngĩkorũo na wĩnyihia tũtirĩkaga maũndũ atĩ nĩguo tuonanie tũrĩ na ũhoti gũkĩra andũ arĩa angĩ othe. Handũ ha ũguo, nĩ tũrĩgeragia kuona maũndũ marĩa tũngĩĩruta kuumana na andũ arĩa marĩ na ũhoti gũtũkĩra. Kwa ngerekano, angĩkorũo nĩ harĩ mũrũ wa Ithe witũ ũrutaga mĩario wega mũno no tũmũũrie ũrĩa ahaaragĩria. Ningĩ angĩkorũo nĩ harĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũĩ kũruga wega no tũmũũrie atũtaarĩrie ũrĩa arugaga nĩguo tũgĩe na ũmenyo makĩria. w21.07 15-16 ¶8-9

Thĩinĩ wa ibuku rĩa Ndari, nĩ tũthomaga ũhoro wa Mũisiraeli ũmwe watuĩrĩirũo gĩkuũ nĩ Jehova nĩ ũndũ wa kuuna ngũ mũthenya wa Thabatũ. Na thĩinĩ wa ibuku rĩa Samueli wa kerĩ, nĩ tũthomaga atĩ mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Jehova nĩ ooheire Mũthamaki Daudi thutha wa gwĩka ũtharia na kũũragana. (Ndar. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) No twĩyũrie, ‘Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova ohere Daudi nĩ ũndũ wa kũũragana na gũtharia, no agĩtuĩra mũndũ ũngĩ gĩkuũ nĩ ũndũ wa rĩhia rĩngĩonekire rĩrĩ inini?’ Ti hingo ciothe Bibilia ĩheanaga ũhoro wothe wĩgiĩ ũndũ mũna. Kwa ngerekano, nĩ tũĩ atĩ Daudi nĩ eerirĩte kuuma ngoro nĩ ũndũ wa ciĩko ciake. (Thab. 51:2-4) Ĩ nake mũndũ ũrĩa waagararĩte watho wa Thabatũ, hihi aarĩ mũndũ wa mũthemba ũrĩkũ? Nĩ eerirĩte nĩ ũndũ wa ũndũ ũrĩa eekĩte? Hihi nĩ aagĩte gwathĩkĩra mawatho ma Jehova mbere ĩyo? Hihi nĩ aagire gũtindanĩra kana akĩrega gwathĩkĩra mĩkaana yaheanĩtwo? Bibilia ndiugĩte. O na kũrĩ ũguo, maũndũ marĩa tũĩ megiĩ Ngai witũ nĩ matũmaga tũkorũo na ma atĩ nĩ “mũthingu njĩra-inĩ ciake ciothe.”—Thab. 145:17. w22.02 2-3 ¶3-4

Mũndũ ũtarĩ mwĩĩkĩrĩri nĩ aiganagĩra na maũndũ marĩa angĩhota kũhingia. Gwĩka ũguo nĩ kũmũteithagia gũtũũria gĩkeno na gũkorũo na maumĩrĩra mega. No tũgerekanie mũndũ ũtareĩkĩrĩra na mũndũ ũratwarithia ngaari mwambato-inĩ. Ndereba ũcio no abatare gũcenjia ngia ekĩre ninanini nĩguo ahote kũrĩkia mwambato ũcio. Eka ũguo, ngaari nĩ ĩgũthiĩ kahora makĩria no ndĩgũtiga gũthiĩ. Ũndũ ũmwe na ũcio, mũndũ ũtareĩkĩrĩra nĩ amenyaga ihinda rĩakinya rĩa gwĩka mogarũrũku maũndũ-inĩ marĩa angĩhota kũhingia nĩguo ahote gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova na akorũo na maumĩrĩra mega. (Afil. 4:5) Ta wĩcirie ũhoro wa Barizilai ũrĩa warĩ na mĩaka 80 rĩrĩa Mũthamaki Daudi aamwĩrire mathiĩ nake agatuĩke ũmwe wa ataarani ake. No Barizilai tondũ ndaarĩ mwĩĩkĩrĩri ndetĩkĩrire gũthiĩ na mũthamaki. Nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ kũrĩ maũndũ atangĩahotire gwĩka, Barizilai aahoire Kimuhamu ũrĩa warĩ mwĩthĩ athiĩ handũ-inĩ hake. (2 Sam. 19:35-37) O ta Barizilai, andũ arĩa akũrũ nĩ makenaga kũhe andũ arĩa ethĩ mĩeke ya ũtungata. w21.09 10 ¶6-7

Hihi nĩ wonaga ũrĩ ũndũ mũritũ kuona Jehova atariĩ ta Ithe witũ ũrĩ wendo? No ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ andũ amwe, makĩria angĩkorũo maarerirũo nĩ mũciari ũtaamonagia wendo na ũtarĩ tha. No nĩ tũmagĩrĩrio nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ Jehova nĩ ataũkagĩrũo biũ nĩ ũrĩa tũiguaga. Nĩ endete mũno gũkorũo hakuhĩ na ithuĩ. Nĩkĩo Kiugo gĩake gĩtwĩraga ũũ: “Kuhĩrĩriai Ngai, nake nĩ ekũmũkuhĩrĩria.” (Jak. 4:8) Jehova nĩ atwendete, na atwĩraga atĩ nĩ egũtuĩka mũciari mwega harĩ ithuĩ. Jesu no atũteithie gũkuhĩrĩria Jehova makĩria. Jesu nĩ oĩ Jehova biũ na nĩ atũkĩtie ngumo ciake na njĩra nginyanĩru biũ na nĩkĩo aaugire ũũ: “Mũndũ o wothe ũnyonete nĩ onete Awa o nake.” (Joh. 14:9) O ta ũrĩa mũriũ ũrĩa mũkũrũ angĩonia ciana icio ingĩ ciao gwathĩkĩra ithe, no taguo Jesu atũrutĩte ũrĩa tũngĩtĩa na twathĩkĩre Ithe witũ, ũrĩa tũngĩĩthema maũndũ marĩa matamũkenagia, na ũrĩa tũngĩka nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩwe. Ningĩ ũtũũro wa Jesu gũkũ thĩ nĩ woonanirie wendo na tha cia Jehova. w21.09 21 ¶4-5

Andũ a Jehova makoragwo na ũrũmwe magĩthathaiya Ngai ũmwe wa ma. Jehova nĩ ehokeire athuri a kĩũngano wĩra wa bata mũno wa kũiga kĩũngano kĩrĩ gĩtheru. Mũkristiano angĩka rĩhia iritũ, Jehova nĩ erĩgagĩrĩra atĩ athuri a kĩũngano nĩ megũtua kana mũndũ ũcio nĩ egũthiĩ na mbere gũkorũo arĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ. Ũndũ ũmwe magĩrĩire gũthuthuria nĩ kana mũndũ ũcio nĩ erirĩte kuuma ngoro nĩ ũndũ wa mehia marĩa ekĩte. No auge atĩ nĩ erirĩte, no hihi nĩ aronania atĩ nĩ athũũrĩte rĩhia rĩu ekĩte? Hihi nĩ atuĩte itua rĩa kwaga gũcokera mahĩtia macio? Angĩkorũo nĩ thiritũ njũru iratũmĩte aingĩre mehia-inĩ macio-rĩ, hihi nĩ ehaarĩirie gũtigana na thiritũ icio? Athuri a kĩũngano nĩ mahoyaga Jehova, magatuĩria maũndũ mothe na ũrĩa Bibilia yugaga, na magatuĩria ũrĩa Mũkristiano ũcio wĩhĩtie araigua igũrũ rĩgiĩ mahĩtia make. Magacoka magatua itua kana mũndũ ũcio nĩ egũthiĩ na mbere gũikara kĩũngano-inĩ kana abatiĩ kweherio.—1 Kor. 5:11-13. w22.02 5 ¶11-12

Gũtekũmakania kana tũrabatithirio ihinda rĩa thikũ nini hĩtũku kana twabatithirio mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku, ithuothe nĩ twendete gũkorũo na ũmũndũ ũrĩa Jehova endete. Nĩguo tũkorũo tũtariĩ ũguo, nĩ tũrabatara kũrora mwĩcirĩrie witũ mũno. Nĩkĩ? Tondũ ũmũndũ witũ nĩ ũhutagio mũno nĩ maũndũ marĩa twĩciragia. Angĩkorũo hingo ciothe twĩciragia igũrũ rĩgiĩ merirĩria ma mwĩrĩ, tũrĩaragia na tũgeka maũndũ moru. (Ef. 4:17-19) No tũngĩĩciragia igũrũ rĩgiĩ maũndũ marĩa mega, nĩ tũrĩaragia na tũgeka maũndũ marĩa marĩkenagia Ithe witũ Jehova. (Gal. 5:16) O na kũrĩ ũguo, tũtingĩhota kũgirĩrĩria meciria mothe moru kũingĩra hakiri-inĩ citũ. Ĩndĩ no tũthuure kwaga kũreka meciria macio matũtongorie. Mbere ya kũbatithio, nĩ tũbataraga gũtiga kwaria na gwĩka maũndũ marĩa Jehova athũire. Rĩu nĩrĩo ikinya rĩa mbere na rĩa bata mũno harĩ kwĩyaũra ũmũndũ ũrĩa wa tene. No ningĩ nĩguo twathĩkĩre Jehova biũ, no mũhaka twĩhumbe ũmũndũ mwerũ. w22.03 8 ¶1-2

Ndũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ athuri a kĩũngano kũmenya kana mũndũ mũna wĩhĩtie nĩ erirĩte kuuma ngoro. Gĩtũmi nĩ tondũ athuri matingĩhota gũthoma ngoro, kwoguo mageragia kũrora ũndũ ũrĩa ũronania atĩ mũndũ ũcio wĩhĩtie nĩ erirĩte biũ mehia marĩa ekĩte. Nĩ marabatara kũrora maũndũ mangĩ maronania atĩ mũndũ ũcio wĩhĩtie nĩ agarũrĩire mwĩcirĩrie, mwerekera, o na mĩthiĩre yake. Mũndũ ũcio no oe ihinda iraihu agĩkonania atĩ nĩ erirĩte kuuma ngoro. Nĩguo mũndũ weheretio kĩũngano-inĩ onanie atĩ nĩ erirĩte kuuma ngoro, nĩ agĩrĩirũo gũthiaga mĩcemanio ategũtĩrĩria, na arũmĩrĩre ũtaaro wa athuri wĩgiĩ gũkorũo na mũtaratara mwega wa kũhoya na kwĩruta. Ningĩ nĩ arabatara gwĩthema biũ maũndũ marĩa maatũmĩte aingĩre mehia-inĩ. Angĩĩrutanĩria biũ gũthondeka ũrata wake na Jehova, no akorũo na ma atĩ Jehova nĩ ekũmuohera biũ na atĩ athuri nĩ mekũmũcokia kĩũngano-inĩ. w21.10 6 ¶16-18

Rĩrĩa Jesu aatũũraga kũrĩa igũrũ na rĩrĩa ookire gũkũ thĩ, aathathayagia o Jehova wiki tondũ nĩ aamwendete mũno. (Luk. 4:8) Ũguo noguo aarutire arũmĩrĩri ake mekage. Gũtirĩ hĩndĩ Jesu na arutwo ake maahũthĩrire mĩhianano ũthathaiya-inĩ. Tondũ Ngai ndangĩoneka na maitho, gũtirĩ mũndũ ũngĩhota gũthondeka kĩndũ kĩhaana take. (Isa. 46:5) Ĩ ũhoro wĩgiĩ gũthondeka mĩhaano ya andũ arĩa metagwo atheru na kũmĩhoya? Thĩinĩ wa rĩathani rĩa kerĩ harĩ Maathani Marĩa Ikũmi, Jehova aaugire ciugo cia rĩandĩko rĩa ũmũthĩ. Andũ arĩa mendaga gũkenia Ngai nĩ mataũkagĩrũo atĩ ndendaga tũhũthĩre mĩhianano ũthathaiya-inĩ. Athomi a historĩ maugaga atĩ Akristiano a mahinda ma atũmwo maathathayagia o Ngai tu. Ũmũthĩ, Aira a Jehova marũmagĩrĩra kĩonereria kĩa Akristiano a karine ya mbere. w21.10 19-20 ¶5-6

Jesu nĩ eerĩte Akristiano arĩa maaikaraga Judea karine-inĩ ya mbere atĩ ihinda nĩ rĩngĩokire, rĩrĩa itũũra rĩa Jerusalemu ‘rĩngĩathiũrũrũkĩirio nĩ mbũtũ ciambĩte hema.’ (Luk. 21:20-24) Ũndũ ũcio ũngĩekĩkire, maagĩrĩirũo ‘kwambĩrĩria kũũrĩra irĩma-inĩ.’ Kuuma itũũra-inĩ rĩu nĩ kũngĩahonokirie mĩoyo yao, no nĩ mangĩorirũo nĩ indo nyingĩ mũno. Mĩaka ĩigana ũna mĩhĩtũku ngathĩti ĩmwe ya Mũrangĩri yaugĩte ũũ: “Maaumire matarĩ kĩndũ, magĩtiga mĩgũnda na mĩciĩ yao. Maarĩ na ma atĩ Jehova nĩ angĩamateithirie na amagitĩre, na makĩiga ũthathaiya wake mbere ya kĩndũ kĩngĩ o gĩothe kĩngĩonekire kĩrĩ kĩa bata.” Yongereire ũũ: “Mahinda mokĩte no tũcemanie na magerio mangĩonania mwerekera witũ wĩgiĩ indo. Hihi nĩcio tuonaga irĩ cia bata, kana nĩ kũhonokio tũrĩ ehokeku harĩ Ngai? Hĩndĩ ĩyo, no kũhoteke nĩ tũgacemania na moritũ na tũbatare kwĩima. Nĩ tũkaabatara gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota.” w22.01 4 ¶7-8

Kahinda kanini thutha wa Aisiraeli kuuma Misiri, Jehova nĩ eerire Musa ũhoro wĩgiĩ rĩĩtwa na ngumo ciake. Aamwĩrire ũũ: “Jehova, Jehova, Ngai mũigua tha na mũcayanĩri, ndahiũhaga kũrakara na nĩ aiyũirũo nĩ wendo mwĩhokeku na ũhoro wa ma, onanagia wendo mwĩhokeku harĩ andũ ngiri nyingĩ, akohanĩra mahĩtia o na mehia.” (Tham. 34:6, 7) Kũgerera ciugo icio cia gwĩkĩra ngoro ciĩgiĩ ngumo ciake, Jehova nĩ aaguũrĩirie Musa ũndũ wa mwanya wĩgiĩ wendo wake mwĩhokeku. Nĩ ũndũ ũrĩkũ? Jehova ndaugire tu nĩ arĩ wendo mwĩhokeku, no aaugire atĩ “aiyũirũo nĩ wendo mwĩhokeku.” Ũndũ ũcio nĩ ũcokeretwo maita mangĩ matandatũ thĩinĩ wa Bibilia. (Ndar. 14:18; Neh. 9:17; Thab. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jona 4:2) Maita marĩa mothe ciugo icio ihũthĩrĩtwo, ciarĩrĩirie ũhoro wa Jehova tu no ti andũ. Na githĩ ti ũndũ wa mwanya kuona atĩ Jehova we mwene nĩ aratĩtĩrithia ngumo ĩyo yake ya wendo mwĩhokeku? w21.11 2-3 ¶3-4

Andũ arĩa mahikanĩtie no merute na kĩonereria kĩrĩa kĩaigirũo nĩ mũtũmwo Petero na mũtumia wake. Kĩndũ mĩeri ĩtandatũ nginya mwaka ũmwe thutha wa gũcemania na Jesu, mũtũmwo Petero nĩ aabatarire gũtua itua rĩa bata. Petero aarutaga biacara ya gũtega thamaki. Kwoguo rĩrĩa Jesu aamũnyitire ũgeni aingĩre ũtungata-inĩ wa mahinda mothe, Petero nĩ aabataraga gwĩciria igũrũ rĩgiĩ famĩlĩ yake. (Luk. 5:1-11) Petero aathuurire kũnyitanĩra hamwe na Jesu wĩra-inĩ wa kũhunjia. Na hatarĩ nganja mũtumia wake nĩ aanyitire mbaru itua rĩake. Bibilia yonanagia atĩ, kwa ihinda rĩna thutha wa Jesu kũriũka, nĩ kũrĩ hĩndĩ Petero maatwaranire hamwe na mũtumia wake. (1 Kor. 9:5) Hatarĩ nganja, nĩ ũndũ wa kĩonereria gĩake arĩ mũtumia Mũkristiano, nĩ aatũmaga Petero akorũo arĩ na wĩyathi wa kwaria rĩrĩa aaheire athuri na atumia ũtaaro atongoretio nĩ roho. (1 Pet. 3:1-7) Kũroneka atĩ Petero na mũtumia wake, nĩ meehokete kĩĩranĩro kĩa Jehova kĩa atĩ nĩ arĩmahingagĩria mabataro mao ũtũũro-inĩ maiga Ũthamaki wake mbere.—Mat. 6:31-34. w21.11 18 ¶14

Mũtũmwo Paulo nĩ eendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Nĩ eerutanagĩria biũ kũmarũmbũiya. (Atũm. 20:31) Nĩ ũndũ ũcio, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maamwendete mũno. Hĩndĩ ĩmwe, athuri kuuma Efeso nĩ ‘maarĩrire mũno’ rĩrĩa maamenyire atĩ matingĩonire Paulo rĩngĩ. (Atũm. 20:37) Athuri a kĩũngano o nao nĩ mendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ na nĩ merutanagĩria ũrĩa wothe mangĩhota nĩguo mamateithie. (Afil. 2:16, 17) O na kũrĩ ũguo, rĩmwe athuri a kĩũngano nĩ macemanagia na moritũ. Nĩ kĩĩ kĩngĩmateithia gũtooria moritũ macio? Athuri a kĩũngano no megerekanie na kĩonereria kĩa Paulo. Ndaarĩ na ũhoti ta wa araika. Aarĩ mũndũ ũtarĩ mũkinyanĩru, na rĩmwe na rĩmwe nĩ eekoraga agĩka maũndũ marĩa matagĩrĩire. (Rom. 7:18-20) Ningĩ nĩ aahiũranagia na moritũ matiganĩte. No Paulo ndaakuire ngoro kana akĩũrũo nĩ gĩkeno gĩake. Rĩrĩa athuri a kĩũngano marũmĩrĩra kĩonereria gĩake, nĩ mahotaga gũtooria moritũ marĩa maracemania namo na makahota gũtũũria gĩkeno kĩao magĩtungatĩra Jehova. w22.03 26 ¶1-2

Maũndũ ma Alawii 19:3 nĩ ĩgwetete ũhoro wĩgiĩ kũrũmagia Thabatũ. Tũrĩ Akristiano, tũtikoragwo rungu rwa Watho ũcio, kwoguo tũtibataraga kũrũmia Thabatũ. O na kũrĩ ũguo, no twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na ũrĩa Aisiraeli maarũmagia Thabatũ, na ũrĩa maagunĩkaga meka ũguo. Mĩthenya ya Thabatũ, Aisiraeli maahurũkaga mawĩra mao, nĩguo mathingate maũndũ ma kĩĩroho. Nĩkĩo Jesu arĩ itũũra-inĩ rĩa kwao aathiaga thunagogi mũthenya wa Thabatũ nĩguo athome Kiugo kĩa Ngai. (Tham. 31:12-15; Luk. 4:16-18) Rĩathani rĩa Ngai rĩrĩa rĩrĩ thĩinĩ wa Maũndũ ma Alawii 19:3 rĩgiĩ “kũrũmagia thabatũ,” rĩagĩrĩire gũtũtindĩka tũcaragie mahinda mĩhangʼo-inĩ itũ ya o mũthenya nĩguo tũkahota gũthingata maũndũ ma kĩĩroho. Hihi nĩ ũrona ta ũrabatara gwĩka mogarũrũku ũndũ-inĩ ũcio? Ũngĩcaragia mahinda hĩndĩ ciothe ma gwĩka maũndũ ma kĩĩroho, nĩ ũkũgĩa na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova, na ũndũ ũcio nĩ wa bata harĩ gũkorũo ũrĩ mũtheru. w21.12 5 ¶13

Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, aahũthagĩra mahinda na andũ a mĩthemba yothe. Nĩ aarĩanagĩra na andũ atongu na marĩ na igweta, no ningĩ nĩ aahũthagĩra mahinda maingĩ na andũ athĩni na arĩa maahinyĩrĩirio. Makĩria ma ũguo, nĩ oonagia andũ arĩa moonagwo marĩ “ehia” ũcayanĩri. Andũ amwe arĩa meeyonaga marĩ athingu, nĩ maahĩngĩkaga nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa Jesu eekaga. Mooririe arutwo ake ũũ: “Mũrĩanagĩra na etia a mbeca cia igooti na ehia nĩkĩ?” Nake Jesu akĩmacokeria akĩmeera ciugo cia rĩandĩko rĩa ũmũthĩ. (Luk. 5:29-31) Ihinda iraihu mbere ya Mesia gũka thĩinĩ wa thĩ, mũnabii Isaia nĩ ooigĩte atĩ nĩ angĩkaregwo nĩ thĩ. Aarathĩte ũũ: “Nĩ aanyararĩtwo na nĩ eethemagwo nĩ andũ . . . Nĩ ta ũthiũ wake wahithĩtwo tũtikae kũwona. Nĩ aanyararĩtwo, na ithuĩ tũkĩmuona ta atarĩ kĩene.” (Isa. 53:3) Mesia nĩ angĩethemirũo “nĩ andũ,” na kwoguo Ayahudi acio a karine ya mbere nĩ mangĩerĩgagĩrĩra atĩ Jesu nĩ angĩaregirũo nĩ andũ. w21.05 8-9 ¶3-4

Akristiano amwe a karine ya mbere matiahũthagĩra ũtaaro ũrĩa maheo. (Jak. 1:22) Angĩ nĩ maakoragwo na kĩmenyano. (Jak. 2:1-3) Nao angĩ nĩ maaremagwo kũgirĩrĩria rũrĩmĩ rwao. (Jak. 3:8-10) Akristiano acio nĩ maabataraga gwĩka mogarũrũku manene, no Jakubu ndaatigire kũmateithia. Aaheanire ũtaaro na njĩra ya tha na ya ĩmwe kwa ĩmwe na agĩkĩra ngoro arĩa maarĩ arwaru kĩĩroho macarie ũteithio harĩ athuri a kĩũngano. (Jak. 5:13, 14) Tũreruta atĩa? Koragwo na muonere mwega wĩgiĩ andũ arĩa angĩ, na ũtaũkagĩrũo nĩo. Andũ aingĩ arĩa twĩrutaga Bibilia nao, no maritũhĩrũo kũrũmĩrĩra maũndũ marĩa mareruta. (Jak. 4:1-4) No moe ihinda mangĩgatiga mĩtugo mĩũru na makũrie ngumo cia Gĩkristiano. No mũhaka tũkorũo na ũmĩrĩru wa kwĩra arutwo aitũ maũndũ marĩa marabatara kũrutĩra wĩra. Ningĩ nĩ tũrabatara gũkorũo na muonere ũrĩa wagĩrĩire tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩ ekũgucĩrĩria andũ arĩa ahooreri harĩ we na amahe hinya wa gwĩka mogarũrũku ũtũũro-inĩ wao.—Jak. 4:10. w22.01 11 ¶11-12

Akristiano othe nĩ merutanagĩria kwĩgerekania na Jehova harĩ kuonania tha. Nĩkĩ? Gĩtũmi kĩmwe nĩ tondũ Jehova ndathikagĩrĩria arĩa magaga kuonia arĩa angĩ tha. Gũtirĩ o na ũmwe witũ ũngĩenda Jehova age gũthikĩrĩria mahoya make, na kwoguo nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera nĩguo tũtigakũrie ngoro nyũmũ ĩtarĩ na tha. Tũtiagĩrĩirũo kwaga gũthikĩrĩria Mũkristiano ũragerera ũndũ mũritũ, no hingo ciothe twagĩrĩirũo gũkorũo twĩhaarĩirie gũthikĩrĩria “kĩrĩro kĩa mũndũ ũrĩa ũtarĩ hinya.” Ningĩ nĩ tũririkanaga ciugo ici itongoretio nĩ roho: “Mũndũ ũrĩa ũtaiguanagĩra tha agaatuĩrũo atekũiguĩrũo tha.” (Jak. 2:13) Tũngĩikara tũkĩririkanaga atĩ nĩ tũbataraga kuonio tha na gĩkĩro kĩnene, o na ithuĩ nĩ tũrĩhotaga kuonia arĩa angĩ tha. Nĩ twagĩrĩirũo kuonania tha, makĩria rĩrĩa mũndũ wĩrirĩte acokio kĩũngano-inĩ. Bibilia nĩ ĩkoragwo na cionereria ingĩtũteithia kũiguanagĩra tha handũ ha gũtuanagĩra na marũrũ. w21.10 12 ¶16-17

Jesu nĩ eethire handũ hahooreru nĩguo ahote kũhoya na gwĩcũrania ũtukũ wake wa mũico gũkũ thĩ akĩrĩkia ũtungata wake. Oonire handũ hahooreru mũgũnda-inĩ wa Gethisemane. Hĩndĩ ĩyo, Jesu nĩ aaheire arutwo ake ũtaaro wa bata mũno wĩgiĩ mahoya. Rĩrĩa maakinyire mũgũnda-inĩ wa Gethisemane, kwarĩ ũtukũ mũno, hihi thutha wa thaa thita cia ũtukũ. Jesu eerire arutwo ake ‘maikare meiguĩte,’ nake agĩthiĩ kũhoya. (Mat. 26:37-39) No rĩrĩa aahoyaga, arutwo magĩkoma. Jesu amakora makomete, akĩmeera o rĩngĩ: “Ikarai mwĩiguĩte na mũhoe mũtegũtigithĩria.” (Mat. 26:40, 41) Nĩ oonaga atĩ nĩ maarĩ na mĩtangĩko mĩingĩ na atĩ maarĩ anogu. Nĩ ũndũ wa ũcayanĩri, Jesu nĩ aataũkĩirũo atĩ “mwĩrĩ ndũrĩ hinya.” Jesu nĩ aathiire kũhoya maita mangĩ merĩ, no acoka aakoraga arutwo ake makomete handũ ha mahoe.—Mat. 26:42-45. w22.01 28 ¶10-11