Ũriũkio wa Jesu Hihi Kũna Nĩ Wahanĩkire?

HERODOTUS, mwandĩki wa historĩ Mũgiriki, ũrĩa watũũraga mĩaka 2,500 mĩhĩtũku nĩ aaganire rũgano rwĩgiĩ andũ a Misiri a hĩndĩ yake. Aandĩkire ũũ: “Hĩndĩ ya maruga ma itonga, thutha wa kũrĩa, mũndũ ũmwe akuuaga mũhianano mwacũhie wa kĩimba wa fiti ĩmwe na nuthu kana igĩrĩ ũgemetio ũgekĩrũo thĩinĩ wa ithandũkũ. Agathiĩ akĩonagia mũndũ o mũndũ akoiga ‘Nyua na ũcanjamũke, ĩndĩ rora mũhianano ũyũ; tondũ rĩrĩa ũgaakua, ũkaahana o ta guo.’”

Mawoni ta macio megiĩ muoyo na gĩkuũ matiarĩ o ma Amisiri tu. Mahinda-inĩ maya, ciugo “Rĩa, ũnyue, na ũcanjamũke” ituĩkĩte ta rwĩmbo. Angĩkorũo ũtũũro ũthiraga mũndũ akua-rĩ, na githĩ ti wega kũũkenera biũ? Harĩ bata ũrĩkũ wa kwĩrutanĩria gwĩka wega? Angĩkorũo gĩkuũ nĩkĩo mũthia wa maũndũ mothe-rĩ, gũkenera mũtũũrĩre mahinda-inĩ maya nĩ kwagĩrĩire biũ. Mũtũmwo Paulo nĩ aarĩrĩirie ũhoro ũcio. Akĩaria ũhoro wa mwerekera wa arĩa matetĩkĩtie ũriũkio, oigire ũũ: ‘Akorũo akuũ matikariũkio-rĩ, nĩtũkĩrĩeni na tũkĩnyue, tondũ rũciũ nĩ tũgaakua.’—1 Akorintho 15:32.

Ti kuga atĩ Paulo eetĩkĩtie atĩ mũndũ akua ndagaatũũra rĩngĩ. Aarĩ na ma biũ atĩ akuũ no matũũre rĩngĩ, mategũkua. Ũũma ũcio woimanĩte na ũndũ wa bata mũno ũrĩa wekĩkĩte, ũrĩa eetĩkĩtie atĩ ndũngĩkararĩka—ũriũkioa wa Kristo Jesu. Ma nĩ atĩ ũriũkio ũcio nĩguo ũndũ ũrĩa mũnene mũno wekĩrĩte wĩtĩkio wa Akristiano a tene hinya.

Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, ũriũkio wa Jesu ũrĩ na bata ũrĩkũ harĩ ithuĩ? Tũmenyaga atĩa atĩ kũna nĩ wahanĩkire? Reke tũthuthurie ũrĩa Paulo aatarĩirie maũndũ macio rĩrĩa aandĩkĩire Akristiano a Korintho.

Ĩ KORŨO KRISTO NDARIŨKIRIO?

Akristiano amwe thĩinĩ wa Korintho ya tene nĩ maatukanĩirũo ũndũ-inĩ ũcio, angĩ nao matietĩkĩtie atĩ mũndũ ũkuĩte no ariũkio. Marũa-inĩ make ma mbere marĩa aandĩkĩire Akristiano acio, mũtũmwo ũcio nĩ aagwetire thĩna ũrĩa ũngĩrĩ ho korũo kũna gũtirĩ ũriũkio. Aandĩkire ũũ: “No rĩrĩ, kũngĩkorũo kũriũkio kwa arĩa akuũ gũtirĩ-rĩ, o nake Kristo ndakĩigana kũriũkio; nake Kristo angĩgĩkorũo ndaigana kũriũkio-rĩ, hĩndĩ ĩyo no gũtuĩke atĩ ũhoro ũcio tũhunjagia nĩ wa tũhũ, o na gwĩtĩkia kwanyu o nakuo no gwa tũhũ. na hamwe na ũguo ithuĩ tũgagĩkorũo tũrĩ aira a Ngai a mathara . . . Gwĩtĩkia kwanyu gũtikĩrĩ kĩene; mehia manyu o na rĩu mũgĩtũire o namo. O na ningĩ andũ arĩa marĩkĩtie gũkoma me thĩinĩ wa Kristo-rĩ, o nao nĩ kũũra makĩũrĩte.”—1 Akorintho 15:13-18.

“Akiumĩrĩra ariũ a Ithe witũ magana matano na magakĩra, akĩmoimĩrĩra o ihinda rĩmwe othe . . . Thutha ũcio akiumĩrĩra Jakubu; na thutha ũcio akiumĩrĩra atũmwo othe; na thutha wa acio angĩ othe, akĩnyumĩrĩra o na niĩ.”—1 Akorintho 15:6-8

Paulo aambĩrĩirie na ciugo itangĩkararĩka: Angĩkorũo akuũ matikariũkio, Kristo ũrĩa wakuĩte ndangĩariũkĩtio. Kũngĩtariĩ atĩa korũo Kristo ndariũkirio? Kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega kũngĩrĩ gwa tũhũ, maheeni matheri. Makĩria ma ũguo-rĩ, ũriũkio wa Kristo warĩ wa bata mũno harĩ wĩtĩkio wa Gĩkristiano, na ndũngĩtigithũkanio na morutani ma mũthingi ma Bibilia megiĩ ũnene wa Ngai, rĩĩtwa rĩake, Ũthamaki wake, na ũhonokio witũ. Korũo ũriũkio ndwekĩkire-rĩ, ndũmĩrĩri ĩrĩa Paulo na atũmwo arĩa angĩ maahunjagia ĩngĩarĩ o ya kũhũũra maĩ na ndĩrĩ.

Nĩ kũrĩ mathĩna mangĩ mangĩoimĩrire. Korũo Kristo ndariũkirio kuuma kũrĩ arĩa akuũ-rĩ, wĩtĩkio wa Gĩkristiano ũngĩrĩ wa tũhũ, na wa maheeni. Ningĩ, Paulo na arĩa angĩ mangĩakorirũo marĩtie maheeni, to ũhoro-inĩ wa ũriũkio wa Jesu no nĩ nginya ũhoro-inĩ wa Jehova Ngai ũrĩa maahunjagia atĩ nĩwe wariũkirie Jesu. Ningĩ kuga atĩ Kristo “nĩaakuire nĩ ũndũ wa mehia maitũ” o nakuo kũngĩrĩ maheeni—tondũ angĩkorũo Mũhonokia we mwene ndaahonokirio kuuma gĩkuũ-inĩ-rĩ, ndangĩahotire kũhonokia arĩa angĩ. (1 Akorintho 15:3) Korũo ũguo nĩguo kũrĩ, Akristiano arĩa maakuĩte, amwe ao moragĩtwo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio, maakuĩte marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩtarĩ kĩa ma atĩ nĩ makaariũkio.

Paulo aatirihire ũũ: “Kũngĩgĩkorũo kwĩrĩgĩrĩra kũrĩa twĩrĩgĩrĩire Kristo gũkoniĩ o muoyo ũyũ tũtũire-rĩ, ithuĩ tũrĩ a kũũmĩrũo tha gũkĩra andũ arĩa angĩ othe.” (1 Akorintho 15:19) O ta Akristiano arĩa angĩ, Paulo nĩ aatiganĩirie maũndũ maingĩ, akanyamarĩka, akomĩrĩria moritũ, na ndeetigagĩra gĩkuũ tondũ nĩ eetĩkĩtie ũriũkio na irathimo ciaguo ciothe. Na githĩ ndũngĩrĩ ũndũ wa kĩeha mũno korũo gũtirĩ ũriũkio!

ŨNDŨ ŨRĨA ŨNGĨTŨMA WĨTĨKIE

Paulo ndeetĩkĩtie atĩ wĩtĩkio wa Akristiano warĩ wa tũhũ. Nĩ aamenyaga atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio kuuma kũrĩ arĩa akuũ, na agĩtiriha ũira ũrĩa aaheire Akorintho oigire “atĩ Kristo nĩaakuire nĩ ũndũ wa mehia maitũ, o ta ũrĩa Maandĩko moigĩte; na atĩ nĩaathikirũo; na atĩ mũthenya wa gatatũ akĩriũkio ta ũrĩa Maandĩko macio maakiugĩte; na atĩ akiumĩrĩra Kefa; agĩcoka akiumĩrĩra andũ arĩa ikũmi na erĩ.”b Agĩcoka akiuga ũũ: “Thutha wa ũguo ningĩ akiumĩrĩra ariũ a Ithe witũ magana matano na magakĩra, akĩmoimĩrĩra o ihinda rĩmwe othe, nao andũ acio-rĩ, arĩa aingĩ marĩ o ho o na rĩu, no amwe nĩ gũkoma makomete. Thutha ũcio akiumĩrĩra Jakubu; na thutha ũcio akiumĩrĩra atũmwo othe; na thutha wa acio angĩ othe, akĩnyumĩrĩra o na niĩ.”—1 Akorintho 15:3-8.

Paulo aambĩrĩirie na kuga atarĩ na nganja atĩ Kristo nĩ aakuire nĩ ũndũ wa mehia maitũ, agĩthikwo, na akĩriũkio. Aarĩ na ũũma ũguo nĩkĩ? Gĩtũmi kĩmwe nĩ atĩ aarĩ na ũira wa andũ aingĩ meeyoneire na maitho. Jesu ũcio wariũkĩtio nĩ oimĩrĩire mũndũ ũmwe ũmwe (ũmwe nĩ Paulo), tũkundi tũnini twa andũ, na nginya gĩkundi kĩa andũ 500, aingĩ arĩa maarĩ na nganja maigua atĩ Jesu nĩ mũriũku. (Luka 24:1-11) Aingĩ arĩa meeyoneire na maitho maarĩ muoyo matukũ-inĩ ma Paulo na mangĩoririo nĩ mangĩekĩrire mũkonde atĩ Jesu nĩ ariũkĩtio. (1 Akorintho 15:6) Nĩ ũndũ mũhũthũ gwĩkĩrĩra nganja ũira wa mũndũ ũmwe kana erĩ, no ti ũira wa andũ 500 kana makĩria meyoneire na maitho.

Ningĩ ririkana atĩ, Paulo aagwetire maita merĩ atĩ gĩkuũ, gũthikwo, na kũriũkio kwa Jesu gwatariĩ “o ta ũrĩa Maandĩko moigĩte.” Maũndũ macio moonanirie atĩ ũrathi wa Maandĩko ma Kĩhibirania wĩgiĩ Mesia nĩ wahingĩte, nĩ ũndũ ũcio magĩkĩra mũkonde atĩ kũna Jesu nĩwe Mesia ũrĩa weranĩirũo.

O na gũtuĩka kũrĩ na ũira wa Maandĩko na wa arĩa meeyoneire, nĩ kwarĩ na no gũkoragwo arĩa mekagĩra nganja atĩ Jesu nĩ aariũkirio. Amwe moigaga atĩ mwĩrĩ wake waiyirũo nĩ arutwo ake magĩcoka kuga atĩ nĩ aariũkĩte. O na kũrĩ ũguo, arutwo matiarĩ na ũhoti wa gũtooria thigari cia Roma iria ciarangĩrĩte mbĩrĩra. Angĩ moigaga atĩ ũriũkio warĩ iroto. Ũcio ti ũhoro wa ma tondũ Jesu oimĩrĩire andũ aingĩ mahinda-inĩ matiganĩte.

Ningĩ kũrĩ angĩ moigaga atĩ ũriũkio nĩ wara wabangĩtwo nĩ arutwo. No kũngĩarĩ na bata ũrĩkũ gwĩka ũguo? Kũhunjia ũhoro wĩgiĩ ũriũkio gwatũmaga arutwo manyũrũrio, manyarirũo, na moragwo. Hihi nĩ mangĩeingĩririe ũgwati-inĩ ta ũcio nĩguo manyite mbaru maheeni? Ningĩ-rĩ, maambire kũruta ũira wao Jerusalemu, mangʼetheire akararia ao arĩa maamethagĩra mahĩtia o mothe nĩguo mamokĩrĩre.

Ũriũkio nĩguo wekĩrĩte arutwo acio ũmĩrĩru wa kũruta ũira wĩgiĩ Mwathani wao o na rungu rwa mĩnyamaro ĩrĩa mĩnene mũno. Ũriũkio hatarĩ nganja ũgĩtuĩka ũmwe wa mawĩtĩkio marĩa manene ma Gĩkristiano. Akristiano a tene matiaingĩragia mĩoyo yao ũgwati-inĩ nĩguo tu marute ũira wĩgiĩ mũrutani mũũgĩ woragĩtwo. Meingĩragia ũgwati-inĩ nĩguo mahunjie ũhoro wa ũriũkio wa Jesu, tondũ nĩ wekĩraga ũira atĩ nĩwe Kristo, Mũrũ wa Ngai, ũrĩa ũrĩ muoyo na ũrĩ hinya, o we wamateithagia na akamatongoria. Ũriũkio wake woonanagia atĩ o nao nĩ mangĩkariũka kuuma kũrĩ arĩa akuũ. Ma nĩ atĩ korũo Jesu ndariũkirio, gũtingĩrĩ Ũkristiano. Korũo Jesu ndaariũkirio, no kũhoteke o na tũtingĩrĩ twamũigua.

Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, ũriũkio wa Kristo ũrĩ na bata ũrĩkũ harĩ ithuĩ ũmũthĩ?