Eedjo dokafo Onghalamwenyo yopaKriste noilonga yokuudifa
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 JULI
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | ESRA 4-6
“Efeni okukelela oshilonga shetungululo”
Mbela ou wete osho Sakaria a li a mona?
13 Oilonga yokutungulula otembeli oya li ya shilikwa. Ashike nande ongaho, ovalumenhu ovo va li va nangekwa po va kwatele komesho omupristeri munene Josua nangoloneya Serubbabel ova li va “hovela okutungulula ongulu yaKalunga.” (Esra 5:1, 2) Etokolo olo otashi dulika laha li pandunge kOvajuda vamwe. Ovajuda kava li tava dulu okuholeka ovatondi vavo oilonga yokutunga otembeli. Ova li ve shii kutya ovatondi vavo otava ka ninga keshe osho tava dulu, opo va ye moshipala oilonga oyo. Ovalumenhu vavali voshinakuwanifwa, Josua naSerubbabel, ova li va pumbwa okushilipalekwa kuJehova kutya ote va yambidida. Ova li va mona eshilipaleko olo. Ngahelipi mbela?
w86-E 2/1 29, oshimhungu ¶2-3
Jehova okwa ulika kutya ota dulu “okwaamena ovalumenhu ovakulunhu”
Okutala kondjokonona yOvajuda, ovo va li va xupa moukwatwa waBabilon, kava li va dula okulonga sha momukokomoko womido 16. Omuprofeti Haggai naSakaria ova li va dula okukwafela Ovajuda, opo va dule okutwikila okutungulula otembeli yaJehova. Lwanima, oilonga oyo oya li ya iwa moshipala kovanambelewa vaPersia. Ovapataneki ova li va pula va ti: “Olyelye e mu lombwela mu tungulule ongulu ei?” — Esra 5:1-3.
Enyamukulo lavo ola li la kwata moiti. Ngeenge ovakulunhu ova efa va tilifwe, oilonga yotembeli oya li tai ka kanghekwa. Ngeenge ovakulunhu ova handukifa ovanambelewa, oilonga yavo oya li tai ka shilikwa. Onghee ovakulunhu (nopehe na omalimbililo ova li va wilikwa kungoloneya Serubbabel nosho yo omupristeri omukulunhu Josua) ova li va nyamukula nelungi. Ova li va dimbulukifa ovanambelewa elombwelo, olo la li la tulwa po kuKores li na sha nOvajuda, va twikile noilonga yavo yokutungulula. Ova li ve shi shii kutya elombwelo olo ola dja kohamba, nokungaho ova li va henuka oku li ya moshipala. Oilonga oya li ya pitikwa i twikile, fiyo osheshi ohamba Darius lwanima ye ke va lombwela va pule komesho! — Esra 5:11-17; 6:6-12.
Mbela ou wete osho Sakaria a li a mona?
7 Elunduluko ola etela ovatungi epepelelo linene. Elunduluko olo olilipi? Mo 520 K.O.P., Darius I, oye a ka nangekwa po e li ohamba ipe yaPersia. Momudo waye omutivali wokupangela okwa li a didilika kutya okushilikwa kwoilonga yokutungulula otembeli kaku li paveta. Opo nee Darius okwa li a yandja elombwelo oilonga oyo i manifwe. (Esra 6:1-3) Onghundana oyo oya li ya kuma keshe umwe. Ohamba oya li ya ninga shihapu shihe fi ashike okupitika oilonga yokutunga. Oya li ya lombwela ovanhu vomomudingonoko vaha pataneke vali Ovajuda. Oye va lombwelwa yo ve va pe oimaliwa nakeshe osho va pumbwa, opo va dule okumanifa okutungulula otembeli. (Esra 6:7-12) Oshidjemo, Ovajuda ova li va manifa okutunga otembeli konima ashike yomido nhee lwaapo, mo 515 K.O.P. — Esra 6:15.
Mbela ou wete osho Sakaria a li a mona?
16 Onghedi vali imwe omo Jehova ha yandje ewiliko, okupitila ‘momupiya omudiinini nomunaendunge.’ (Mat. 24:45) Omafimbo amwe, omupiya oo, otashi dulika a yandje elombwelo olo tuhe udite ko nawa. Pashihopaenenwa, otashi dulika tu pewe omalombwelo okondadalunde, oo tae tu longekidile nghee tu na okuxupa moshiponga shopaushitwe, osho hatu diladila kutya itashi dulu oku tu hanga. Ile otashi dulika tu kale tu udite kutya omupiya ote lipula unene shi na sha nomukifi wekomba. Oshike tu na okuninga po, ngeenge otu udite kutya omalombwelo oo hatu pewa itaa longo? Ohatu dulu okudiladila shi na sha nouwa oo Ovaisrael va li va mona melombwelo olo va li va pewa okupitila muJosua naSerubbabel. Ohatu dulu yo okudiladila shi na sha nomahokololo opaMbiibeli oo twa lesha. Omafimbo amwe, ovapiya vaKalunga ohava pewa elombwelo olo tashi dulika ve litale ko itali longo, ashike lwanima ole ke va xupifa. — Ovatok. 7:7; 8:10.
Omamona opamhepo
w93-E 6/15 32 ¶3-5
Mbela oto dulu okulineekela Ombiibeli?
Oshimaliwa shikukutu osho osha longelwa moTarsus, oshilando shi li koshitukulwa shokoushilolukadi osho hashi ifanwa paife Turkey. Oshimaliwa shikukutu osha li sha longwa pefimbo lokupangela kwangoloneya yaPersia, Mazaeus, mefelemudo etine K.O.P. Ohashi mu holola e li ngoloneya woshitukulwa osho shi li “kouninginino waEufrat.”
Omolwashike outumbulilo oo u hokwifa? Omolwaashi outumbulilo oo wa faafana oto u hange mOmbiibeli yoye. Esra 5:6–6:13 otai popi ekwatafano pokati kohamba yaPersia, Darius, nosho yo ngoloneya wedina Tattenai. Oupyakadi owa li eshi Ovajuda tava tungulula otembeli muJerusalem. Esra okwa li omushangululi omunekeka wOmhango yaKalunga nokwa teelelika a kale omunashili, mwaasho a shanga. Oto ke shi mona muEsra 5:6 nosho yo 6:13 kutya okwa ifana Tattenai e li “omupangeli wombinga yokouninginino waEufrat.”
Esra okwe shi shanga momudo 460 K.O.P., omido efele ofimbo oshimaliwa shikukutu inashi longwa. Ovanhu vamwe otava dulu okukala ve udite kutya outumbulilo oo woshikulushonale inau fimana. Ashike ngeenge otwa kala twe lineekela movashangi vOmbiibeli, nokuli nomoinima ashike inini, mbela osho itashi ke tu kwafela tu kale twe lineekela mwaashishe osho va shanga?
10-16 JULI
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | ESRA 7-8
“Elihumbato laEsra ola fimanekifa Jehova”
Ekonakono — li na ondjabi nolihafifa
8 Heeno, ohole yetu yokuhola Eendjovo daJehova oi na okudja komitima detu, odo di li ondingandinga yomaliudo. Otu na okuhafela okweendulula natango outendo vonhumba ovo opo ashike twa lesha. Otu na okudiladila shi na sha nomadiladilo opamhepo omoule, okuya moule wao, nokudilonga kuo. Eshi otashi pula okudiladila nelitulemo pamwe neilikano. Ngaashi Esra, otwa pumbwa okupyakudukifa omitima detu omolwokulesha nokukonakona Eendjovo daKalunga. Shi na sha naye omushangwa otau ti: “Esra a paka omutima waye mokukonakona omhango yOmwene noku i [shikula] nokulonga Ovaisrael eenghedimhango nomalombwelo ayo.” (Esra 7:10) Didilika omalalakano atatu eshi Esra a pyakudukifa omutima waye: okukonakona, oku i tula moilonga paumwene noku i honga. Otu na okushikula oshihopaenenwa shaye.
si-E 75 ¶5
Embo lomOmbiibeli eti-13 — 1 Omafimbo
5 Kapa li omunhu a fa Esra ta dulu okwoongela ouyelele wondjokonona u li paushili. “Osheshi Esra a paka omutima waye mokukonakona omhango yOmwene noku i shikula nokulonga Ovaisrael eenghedimhango nomalombwelo ayo.” (Esra 7:10) Jehova okwe mu kwafela nomhepo yaye iyapuki. Omupangeli womounyuni waPersia okwa li a mona ounongo waKalunga muEsra, nokwe mu pa eenghonopangelo dokuwilika oshitukulwa shaJuda. (Esra 7:12-26) Molwaashi okwa li e na ounongo waKalunga nokwa pewa eenghonopangelo kohamba yaPersia, Esra okwa li ta dulu okwoongela ouyelele wehokololo laye okudja momikanda odo di shii okulineekelwa.
it-1-E 1158 ¶4
Elininipiko
Ohali tu wilike. Omunhu oo he lininipike, ota dulu okuwilikwa kuKalunga. Esra okwa li e na oshinakuwanifwa shakula mokuwilika ovalumenhu 1 500, inamu kwatelwa ovapristeri, ovayakuli vomotembeli nosho yo ovakainhu nounona, okudja kuBabilon va ye kuJerusalem. Natango, ova li va humbata oshingoldo nosho yo oshisilveri, opo va ka feweke otembeli muJerusalem. Ova li tava ka pumbwa eameno molweendo lavo, ashike Esra ka li a hala okupula ohamba yaPersia ekwafo, opo va dule okufindikilwa ketangakwaita, molwaashi ngaho otashi ulike kutya ove lineekela meenghono dovanhu. Ponhele yaasho, okwa li nale a lombwela ohamba ta ti: “Eke laKalunga oli li kombada yaaveshe ovo have mu kongo.” Opo nee okwa li a unganeka ovanhu ve lidilike, opo va dule okulininipika koshipala shaJehova. Ova li va pula Kalunga, nokwa li a pwilikina kuvo nokwe va amena, opo va dule okumana olweendo lavo inava ponokelwa kovatondi vavo. (Esra 8:1-14, 21-32) Eshi omuprofeti Daniel a li moukwatwa muBabilon, okwa li a lengwa kuKalunga nokwa li a tuminwa omweengeli, opo e mu ulikile emoniko, molwaashi Daniel okwa li e lininipika koshipala shaKalunga, eshi a konga ewiliko kuye. — Dan 10:12.
Omamona opamhepo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaEsra
7:28–8:20 — Mbela omolwashike Aajuda oyendji yomuBabilonia ya li inaaya hala okuya kuJerusalem pamwe naEsra? Nonando opwa li pwa piti oomvula dhi vulithe po 60 okuza sho ongundu yotango yAajuda ya shuna koshilongo shawo, aantu owala aashona ya li muJerusalem. Okushuna kuJerusalem okwa li taku ti okutunga onkalamwenyo ompe kohi yoonkalo oondhigu nodha nika oshiponga. KAajuda mboka ya li ya hepuluka muBabilonia, onkalo yomuJerusalem pethimbo ndyoka kaya li ombwaanawa shi na ko nasha nokwiimonena omaliko. Niishewe, olweendo olwa li lwa nika oshiponga. Oonakugaluka oya li ye na okukala ye na eitaalo lya kola muJehova, ye na uulaadhi omolwelongelokalunga lyashili nosho wo omukumo okutembukila kuJerusalem. Nokuli Esra okwa li a pumbwa okutsuwa omukumo kuJehova. Molwaashoka Esra okwa li a ladhipike omaukwanegumbo 1 500, aantu yago ye thike po 6 000 oya li yi inyenge nawa. Konima yokukatuka oonkatu kwaEsra dha gwedhwa po, Aalevi 38 nosho wo Aanethinim 220 oya li yi inyenge nawa.
17-23 JULI
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | ESRA 9-10
“Oidjemo iyahameka oyo hai di mokuhadulika”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaEsra
9:1, 2 — Mbela oshiponga osha li shi thike peni okuhokana naakwiilongo mboka ya li ya kala moshilongo shawo? Oshigwana shoka sha li sha galuka osha li shi na okukala tashi gamene elongelokalunga lyaJehova sigo Messias ote ya. Okuhokana naakwiilongo okwa li lela oshiponga kelongelokalunga lyashili. Molwaashoka aantu yamwe oya li ya hokana naakwiilongo mboka ya li haya galikana iikalunga, oshigwana ashihe lwahugunina otashi vulika ando sha kala sha lumbakana niigwana yaapagani. Otashi vulika ando elongelokalunga lya yela nalyo lya kala kaali po we. Ando mbela Messias okwa li te ke ya koolye? Ano itashi kumitha sho Esra a li a kumwa sho a mono shoka sha li sha ningwa po.
w09-E 10/1 10 ¶6
Jehova ota pula shike kufye?
Okudulika kwetu ohaku eta omanangeko noupuna. Moses okwa shanga a ti: ‘Diinina oipango ei handi ku lombwele nena eli, opo u kale u nelao.’ (Ovelishe 13) Heeno, oipango aishe yaJehova, keshe osho ta pula kufye otashi tu etele ouwa. Ngahelipi mbela? Ombiibeli oya ti: “Kalunga ohole.” (1 Johannes 4:8) Okwe tu pa oipango oyo, opo i tu etele ouwa oo tau kalelele. (Jesaja 48:17) Ngeenge otwa ningi ashishe osho ta pula kufye, otashi ke tu amena koinima ihapu oyo hai tu nyematekifa kunena nosho yo oku tu etela omanangeko noupuna mahapu oo hatu ka mona koshi yepangelo lOuhamba waye.
Omamona opamhepo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaEsra
10:3, 44 — Mbela omolwashike aanona ya li ya tidhwa po pamwe naakulukadhi? Ando aanona oya kalele po, ando otashi vulika aakulukadhi mboka ya li ya tidhwa po ya ka galuka omolwaanona yawo. Kakele kaashono, aanona aashona olundji ohaya pumbwa esiloshimpwiyu lyooyina.
24-30 JULI
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | NEHEMIA 1-2
“Ame nda indila”
Kaleka alushe Jehova momadiladilo
5 Omafimbo amwe, otashi dulika tu kale twa pumbwa okwiilikana pauxupi hatu pula ekwafo kuKalunga. Pashihopaenenwa, pomhito imwe ohamba yaPersia Artasasta oya li ya didilika kutya Nehemia oo a li omupindili wayo okwa li a nyika oluhodi. Ohamba oya li ya pula Nehemia ya ti: “Ove wa hala shike hano?” Nehemia eshi a pulwa ngaho, ‘okwa indila Kalunga komeulu.’ Okwa li e na okwiilikana momutima eilikano li li pauxupi. Ndele nande ongaho, Kalunga okwa li a nyamukula eilikano laye, molwaashi ohamba oya li ye mu pa epitikilo a ye a ka tungulule omakuma aJerusalem. (Lesha Nehemia 2:1-8.) Osho otashi ulike kutya Jehova ota dulu okunyamukula omailikano oo taa ilikanwa pauxupi momutima.
Okupopya tashi di komutima
Ngeenge owa pulwa u yelife kombinga yeitavelo loye nopehe na okulilongekida, oshike tashi ke ku kwafela u yandje ouyelele tau ti sha? Hopaenena Nehemia, oo a li a ilikana momutima ofimbo ina nyamukula epulo lohamba Artasasta. (Neh. 2:4) Opo nee duta divadiva oshipopiwadutilo momadiladilo oye. Oto dulu okuninga ngaha: (1) Hoolola oshitwa shimwe ile ivali oyo to ka yelifa (oto dulu okulongifa oitwa oyo i li mokambo Oipalanyole yeenghundafana dopaMbibeli). (2) Tokola kutya oto ka longifa omishangwa dilipi opo u yambidide oitwa oyo. (3) Diladila kutya oto ka hovela ngahelipi eyelifo loye nelungi opo oo e ku pula epulo a kale a hokwa okupwilikina. Opo nee hovela okupopya.
Omamona opamhepo
w86-E 2/15 25
Elongelokalunga lashili la pondola
Onghalo ingulutila yaJerusalem oya li ya ningifa Nehemia a kale ta ilikana lwoikando “omutenya noufiku.” (1:4, 6) Eshi a mona omhito, okwa lombwela ohamba Artasasta kutya okwa hala oku ka tungulula omakuma aJerusalem; Nehemia okwa ka ilikana vali, ngaashi ha kala ha ningi shito. Jehova okwa li a nyamukula eilikano laye, nokwa ka dula okutungulula omakuma oshilando.
Oshike hatu lihongo: Nehemia okwa li a konga ewiliko kuJehova. Ngeenge hatu ningi omatokolo madjuu, nafye otwa pumbwa ‘okudiinina okwiilikana’ nokukala metwokumwe newiliko laJehova. — Ovaroma 12:12.
31 JULI–6 AUGUSTE
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | NEHEMIA 3-4
“Mbela owe litala ko wa fimana unene okulonga oshilonga shonhumba?”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaNehemia
3:5, 27. Katu na okutala ko iilonga yokomake mbyoka ya longwa molwelongelokalunga lyashili yi li inaayi simana kutse, ngaashi “aawiliki yoshilando” shaTekoa. Pehala lyaashono, otatu vulu okuholela aantu yowala yomuTekoa mboka ya li ye yi longo nehalo ewanawa.
Jehova ota dulu oku ku ningifa u longe shike?
11 Konima yomafelemido, ovanakadona vaSallum ova li mokati kaavo va li va longifwa kuJehova va tungulule ekuma laJerusalem. (Neh. 2:20; 3:12) Nonande xe okwa li omona wohamba, ovanakadona vaSallum ova li va halelela okulonga oilonga idjuu noya nyika oshiponga. (Neh. 4:15-18) Kapa li tuu eyooloko la kula pokati kavo novalumenhu Ovatekoa ovo va li ovanenenhu, ovo “inava nyongameka eefingo davo” moilonga yOmwene! (Neh. 3:5) Diladila ashike kehafo olo ovanakadona vaSallum va li ve udite eshi oilonga oyo ya li ya pwa meni ashike lomafiku 52! (Neh. 6:15) Kunena, ovamwameme ovo ve na ehalo ohava kala va hafa okukwafela moilonga yaJehova iyapuki, ngaashi moilonga yokutunga nokuwapekulula omatungo oo taa yapulilwa Jehova. Otwa pumbwa ovamwameme ovo ovadiinini, ovo ve na owino nondjungu opo va dule okupondola moilonga oyo.
Kulika etaleko la fa laKristus lokutala ko efimano
16 Ovakriste aveshe, ovanyasha novakulupe, ove na okukendabala va kulike etaleko la fa laKristus lokutala ko efimano. Meongalo omu na okulongwa oilonga i lili noku lili. Ndele ino handuka nande ngeenge owa pulwa u longe oilonga oyo tashi dulika tai monika idinifa. (1 Samuel 25:41; 2 Eehamba 3:11) Ovadali, mbela ohamu ladipike ounona veni vanini nosho yo ovo vomido omulongo nasha va longe nehafo oshilonga keshe osho tava pewa va longe, kutya nee opOlupale lOuhamba, ile oponhele yoshoongalele shinini ile yoshoongalele sha kula? Mbela ohava mono to longo oilonga oyo idinifa? Omumwatate umwe oo ta longo paife kombelewa ya kula yEendombwedi daJehova, ota dimbuluka nawa oshihopaenenwa shovadali vaye. Okwa ti: “Onghedi oyo va kala va tala ko oilonga yokuwapaleka Olupale lOuhamba ile eenhele doshoongalele oya honga nge kutya ova kala ve i tala ko ya fimana. Ove liyamba luhapu okulonga oilonga oyo kwa li i na sha nouwa weongalo ile woumwainafana, kashi na nee mbudi kutya oilonga oyo otai monika idinifa shi fike peni. Oikala oyo oya kwafela nge ndi tambule ko nehalo liwa oilonga keshe oku koBetel.”
Omamona opamhepo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaNehemia
4:17, 18 — Ongiini omuntu a li ta vulu okulonga iilonga yokutunga noshikaha shimwe owala? Shoka kasha li uupyakadhi kwaamboka ya li aahumbati yiitungithi. Ngele oondongelwa dha tulwa komitse dhawo nenge komapepe gawo, oya li haya vulu oku dhi kwatela ko nuupu noshikaha shimwe ashike omanga ‘ye na egonga moshikaha shimwe.’ Aatungi mboka ya li ya pumbwa okulongitha iikaha ayihe iyali okulonga iilonga yawo, oya li ‘ya zala egongamwele moshiya’ manga ya li taya tungu. Oya li yi ilongekidha okukondja ngele aatondi taye ya ponokele.
7-13 AUGUSTE
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | NEHEMIA 5-7
“Nehemia okwa li a hala okuyakula, ndele hakuyakulwa”
w02-E 11/1 27 ¶3
Ovayambididi velongelokalunga lashili vonale novopaife
Nehemia okwa li a longifa efimbo laye nosho yo ounongo waye. Okwa li yo a longifa oiniwe yaye, opo a yambidide elongelokalunga lashili. Okwa li a longifa oimaliwa yaye, opo a futile mo ovamwaxe moupika. Okwa li a yandja eendjo, nopehe na okupewa oishoshela. Ka li a twika Ovajuda “omitengi” moku va pula va kale tave mu pe oinima, e li ngoloneya, nonande okwa li a wana oku shi ninga. Ponhele yaasho okwa kala ta yandje oikulya ‘kovalumenhu efele nomilongo nhano naavenya va dja kovapaani vomoushiinda.’ Efiku keshe okwa kala ha longekidile ovaenda “ongobe imwe, eedi hamano da ondolwa needila.” Natango, keshe konima yomafiku omulongo okwa kala he va pe “omaviinyu e lili nae lili mahapu unene,” ta longifa oimaliwa yaye. — Nehemia 5:8, 10, 14-18.
“Omaoko oye inaa wa poshi”
16 Kekwafo laJehova, Nehemia novalongi pamwe naye ova li va pameka omake avo opo va tungulule ekuma laJerusalem, noilonga oyo oya pwa ashike meni lomafiku 52. (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemia ka li ashike ta pashukile oilonga oyo, ndele okwa li naye ta kufa ombinga. (Neh. 5:16) Sha faafana nokunena, ovakulunhuongalo ovanahole navo ohava kufa ombinga moilonga yetu yokutunga nosho yo mokuwapaleka nokukaleka po Omalupale Ouhamba. Eshi tava longo pamwe novaudifi vakwao moukalele nokuninga omatalelepo oufita, otava pameke omaoko oo a wa poshi nomitima di noumbada. — Lesha Jesaja 35:3, 4.
Jehova ote ke ku dimbuluka ngahelipi?
Luhapu Ombibeli otai ulike kutya ‘okudimbuluka’ kwaKalunga otashi ti okukatuka onghatu. Pashihopaenenwa, konima eshi omeva eyelu a kala nokutumbalala kombada yedu oule womafiku 150, “Kalunga okwa dimbulukwa Noa . . . Ndele Kalunga okwa pepifa omhepo kombada yedu opo omeva a oholoka.” (Genesis 8:1) Konima yomafelemido, Simson, oo a twiyulwa omesho nokwa mangwa nomalyenge kOvafilisti, okwa ilikana ta ti: “Kalunga, dimbulukwe nge, u pameke nge lumwe aluke.” Jehova okwa dimbuluka Simson okupitila moku mu pa eenghono di dule domunhu opo a dule okushunifa owii oo a ningilwa kovatondi vaKalunga. (Ovatokolipangeli 16:28-30) Shi na sha naNehemia, Jehova okwa nangeka noupuna eenghendabala daye, nelongelokalunga lashili ola tungululwa muJerusalem.
Omamona opamhepo
‘Finda owii nouwa’
15 Onhinhatu, ovatondi vaNehemia ova li va longifa omukengeleledi, Omuisrael Semaja, a ningife Nehemia a nyone Omhango yaKalunga. Semaja okwa li a lombwela Nehemia a ti: “Tu ye pamwe mongulu yaKalunga, meni lotembeli, ndele tu idileni po oivelo yotembeli; osheshi tave uya oku ku dipaa, heeno, tave uya oufiku ve ku dipae!” Semaja okwa li a lombwela Nehemia kutya okwa li ta ka dipawa, ndele okwa li ashike ta dulu okuxupifa omwenyo waye ngeenge okwa ka hondama motembeli. Ndele Nehemia ka li omupristeri; okwa li ta ka nyona ngeenge okwa hondama mongulu yaKalunga. Mbela Nehemia okwa li ta ka nyona Omhango yaKalunga opo a xupife omwenyo waye? Nehemia okwa ti: “Umwe ngaashi ame ota dulu ngahelipi okuya motembeli ndee ta kala nomwenyo? Itandi ka ya mo.” Omolwashike ovatondi vaNehemia inava pondola eshi va li va hala oku mu kengelela? Omolwaashi okwa li e shii kutya nonande Semaja okwa li Omuisrael mukwao, “Kalunga ine mu tuma.” Kakele kaasho, omuprofeti washili ka li ta dulu okulombwela Nehemia a nyone Omhango yaKalunga. Pomhito oyo, natango Nehemia ka li a findwa kovapataneki ovo vai. Okafimbo kanini konima yaasho, Nehemia okwa li a popya kutya: “Nohotekuma [oya] pwa okutungwa mefiku eti-25 mohani Elul, eshi pa pita omafiku 52.” — Nehemia 6:10-15; Numeri 1:51; 18:7.
14-20 AUGUSTE
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | NEHEMIA 8-9
“Ehafo mOmwene olo eenghono deni”
Osho hatu lihongo meilikano la longekidwa nawa
2 Ovajuda ova li va mana okutungulula ekuma laJerusalem momwedi wa tetekela oo mwa li mwa ningwa okwoongala oko kwa tumbulwa metetekelo. (Neh. 6:15) Oshiwana shaKalunga osha li sha manifa oilonga oyo moule ashike womafiku 52, nopo nee osha li sha twikila okuyandja elitulemo keemhumbwe dasho dopamhepo. Onghee hano, mefiku lotete lomwedi wa ka landula ko, Tishri, osha li sha ongala ponhele ya andjuka opo shi pwilikine kuEsra nosho yo kOvalevi vakwao, eshi tava lesha mokule Omhango yaKalunga noku i yelifa.(Tala efano 1) Omaukwaneumbo aeshe, mwa kwatelwa aveshe ovo ve “neendunge” dokupwilikina, okwa li a fikama nokupwilikina okudja ‘ketendo leluwa fiyo opokati komutenya.’ Inave tu tulila po tuu oshihopaenenwa shiwa fyeni ovo hatu ongalele mOmalupale Ouhamba taa tulumukifa! Ndele nande ngaho, mbela oho lihange peemhito dimwe to twalwaatwalwa fimbo u li pokwoongala nokuhovela okudiladila kombinga yoinima inai fimana? Ngeenge osho, diladila vali koshihopaenenwa shOvaisrael vonale. Kava li ashike va pwilikina ndele ova li yo va diladila moule kwaasho va uda nova li va hovela okulila molwaashi kava li va dulika kOmhango yaKalunga. — Neh. 8:1-9.
Kala popepi naKalunga nosho yo naKristus?
9 Ehafo olo okukala u udite elao lashili. Jehova ‘oKalunga omunelao.’ (1 Timoteus 1:11, OB-1954; Epsalme 104:31) Omona waKalunga okwa li a hafela okulonga ehalo laXe. (Epsalme 40:9; Ovaheberi 10:7-9) Onghee hano, “ehafo mOmwene olo eenghono [detu].” — Nehemia 8:10.
10 Okukala nehafo olo la dja kuKalunga ohashi tu kwafele tu kale twa hafa mokulonga ehalo laye nokuli nongeenge tu li momafimbo madjuu, ngeenge twa nyika oluhodi ile hatu hepekwa. “Eshiivo lokushiiva Kalunga” ohali tu etele ehafo. (Omayeletumbulo 2:1-5) Ekwatafano letu liwa naKalunga ole likolelela keshiivo lashili nokokukala tu na eitavelo muye nosho yo mekuliloyambo laJesus. (1 Johannes 2:1, 2) Ohashi tu etele yo ehafo okukala tu li oshitukulwa shoumwainafana washili wopaiwana. (Sefanja 3:9; Haggai 2:7) Eteelelo letu lOuhamba nosho yo oufembanghenda munene wokuudifa onghundana iwa ohai tu etele ehafo. (Mateus 6:9, 10; 24:14) Eteelelo lomwenyo waalushe nalo ohali tu etele ehafo. (Johannes 17:3) Molwaashi otu na eteelelo likumwifi la tya ngaho, natu ‘kale ashike nokunyakukwa.’ — Deuteronomion16:15.
Omamona opamhepo
it-1-E 145 ¶2
Oshiaramia
Konima yomido dihapu eshi Ovajuda va dja moukwatwa waBabilon, omupristeri Esra okwa li a leshela Ovajuda, ovo va li muJerusalem, embo lOmhango, nOvalevi vahapu ova li ve i fatululila ovanhu. Nehemia 8:8 okwa ti: “Vo va lesha membo, momhango yaKalunga, va lesha nawa ndele ve i fatulula, opo va kale ve udite ko odo da leshwa.” Osho sha li tashi tolokwa otashi dulika sha li tashi tolokwa mOshiaramia okudja mOshiheberi, molwaashi otashi dulika Ovaheberi va li va ikilila Oshiaramia eshi va li muBabilon. Okufatulula okwa li kwa pumbiwa, opo Ovajuda, nonande ova li hava udu Oshiheberi, va ude ko moule osho sha li tashi leshwa.
21-27 AUGUSTE
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | NEHEMIA 10-11
“Ova ningila Jehova omaliyambo”
w98-E 10/15 22 ¶13
Jerusalem e li omudiinini kedina laye
13 “Elongekido li shii okulineekelwa,” olo la li la ningwa pefimbo laNehemia, ola li la kwafela oshiwana shaKalunga shi kale she lilongekidila efiku lokunangekwa po kwomakuma aJerusalem. Ashike opa li vali pe na oshinima shimwe sha endelela. Molwaashi Jerusalem osha li sha dingililwa komivelo 12, osha li tashi ka pumbwa oshiwana shinene. Nonande Ovaisrael vamwe omo va li hava di, “oshilando shoovene sha li shinene sha tandavela, ndelenee ovanhu vomusho va li vanini.” (Nehemia 7:4) Opo oupyakadi u pongololwe po, ovanhu ova li “va umba oshihoololifo, opo umwe womwaava omulongo a kale moshilando shiyapuki shaJerusalem.” Okutambula ko nehalo liwa elongekido olo, osha ningifa ovanhu va nangeke noupuna “ovalumenhu aveshe ovo va hala kehalo lavo liwa okukala muJerusalem.” (Nehemia 11:1, 2) Osho kashi fi tuu oshihopaenenwa shiwa kOvakriste vashili kunena, ovo eenghalo davo tadi va pitike va dule okutembukila oko ku na omhumbwe!
w86-E 2/15 26
Elongelokalunga lashili la pondola
Okufiya po oinima oyo va ikilila nokutembukila kuJerusalem osha li tashi ka pula oimaliwa nosho yo oilanduliko yonhumba. Ovo va li hava kala moshilando omo otashi dulika yo va li va mona oiponga yonhumba. Omolweenghalo odo, vamwe ova li va tala ko ovaliyambi tava ningi oshinima sha fimana, nova li va ilikana kuJehova e va nangeke noupuna.
Kalunga oku hole ovo ve li ovadiinini
15 Eshi twe liyapulila Jehova, otwe mu udanekela kutya ohatu ka longa ehalo laye kashi na nee mbudi kutya oshike tashi ningwa po. Otwa li tu shii kutya itashi ka kala shipu oku li wanifa po. Ndele mbela ohatu linyenge ngahelipi ngeenge twa pulwa tu ninge oshinima shonhumba osho tuhe hole? Ngeenge otwa pangele omaliudo etu ndele hatu dulika nehalo liwa kuKalunga, ohatu ka ulika kutya ohatu wanifa po osho twa udaneka. Otashi dulika tu ninge omaliyambo ndele hatu lipe oushima, ashike omanangeko noupuna aJehova alushe itaa yelekwa nasha. (Malakia 3:10) Ongahelipi shi na sha nomonakadona waJefta? Okwe linyenga ngahelipi keudaneko laxe?
Omamona opamhepo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaNehemia
10:34 — Omolwashike oshigwana sha li sha pulwa shi tyaye iikuni? Okutyaya iikuni omolwomafikilondjambo kakwa li oshipango shomOmpango ndjoka ya li ya pewa Moses. Oshitegelelwa shoka osha li she ya po owala omolwompumbwe. Opwa li pwa pumbiwa iikuni oyindji opo pu ningwe omafikilondjambo koaltari. Osha yela kutya kapwa li Aanethinim ya gwana, mboka ya li aapika yomotempeli kaaye shi Aaisraeli. Onkee ano, opwa li pu umbwa oshihogololitho okushilipaleka opo pu kale aluhe iikuni.
28 AUGUSTE–3 SEPTEMBA
OMAMONA OMEENDJOVO DAKALUNGA | NEHEMIA 12-13
“Kala omudiinini kuJehova, ngeenge to hoolola ookaume”
it-1-E 95 ¶5
Ovaammoni
Konima eshi Tobia a dja mo motembeli, omhango yaKalunga muDeuteronomion 23:3-6 oyo ya indika Ovaammoni nOvamoab vaha ye melongelokalunga lOvaisrael, oya li ya leshwa nokutulwa moilonga. (Neh 13:1-3) Engabeko olo, ola li la tulwa po oule womido eyovi, molwaashi Ovaammoni nOvamoab ova li va anya okukwafela Ovaisrael eshi va li tava i medu leudaneko. Okwa li shi uditiwe ko ngaha kutya ovanhu ovo kava li tava dulu okuninga ehangano noshiwana shaIsrael, opo va dule okumona omauwa aeshe oo sha li tashi ka mona. Osho itashi ti kutya, Ovaammoni nOvamoab kava li tava dulu okweendafana nosho yo okukala nOvaisrael, opo va dule oku ka mona omanangeko noupuna, oo oshiwana shaKalunga sha li tashi ka mona, naasho oshi liwetikile eshi Selek a kwatelwa movakwaita vaDavid nosho yo mehokololo laRut Omumoab. — Rut 1:4, 16-18.
Omwa yapulwa
5 Lesha Nehemia 13:4-9. Kashi pu okukala ovayapuki molwaashi otwa dingililwa kovanhu ve na enwefemo lii. Diladila shi na sha naEliasib naTobia. Aliasib okwa li omupristeri omukulunhu, ofimbo Tobia a li Omuammoni notashi dulika a li e na ondodo yonhumba melelo lOvapresia lomuJudea. Tobia nookaume kaye ova li tava i moshipala eenghendabala daNehemia dokutungulula ekuma laJerusalem. (Neh. 2:10) Ovaammoni kava li va pitikwa okuya moluumbo lotembeli. (Deut. 23:3) Ndele mbela omolwashike omupristeri omukulunhu a kongela Tobia ondjuwo motembeli?
6 Tobia okwa li a ninga eume laEliasib. Tobia nomonamati Joharan ova li va hombola ovakainhu Ovajuda, nOvajuda vahapu ova kala hava popile Tobia mouwa. (Neh. 6:17-19) Umwe womovatekulu vaEliasib okwa li a hombola omonakadona waSanballat, ngoloneya waSamaria, oo a li umwe womomaume aTobia. (Neh. 13:28) Ekwatafano olo otashi dulika olo la ningifa Omupristeri Omukulunhu Eliasib a nwefwe mo komunhu oo ehe fi omwiitaveli nomupataneki. Ashike Nehemia okwa li a ulika oudiinini kuJehova eshi a umbila pondje oinima yaTobia oyo ya li mondjuwo yomotembeli.
w96 3/1 27 ¶6
Finda Eshongo lOkukala nOudiinini
6 Ngeenge otwa diinina muJehova Kalunga, ohatu ka henuka tu ha ninge oukaume naaveshe ovo ve li ovatondi vaye. Omolwaashi omulongwa Jakob okwa shanga: “Ovanyoni vohombo nye, kamu shi shii hamba nokutya, oukaume wounyuni ou owo okutonda Kalunga? Hano ou a hala okukala kaume kounyuni, ota ningi omutondi waKalunga.” (Jakob 4:4) Fye otwa hala okukala noudiinini oo wa ulikwa kOhamba David eshi ya ti: “Ava ovatondi voye, havo nandi tonde yo? Ame mbela ndi ha nyonyodolifwe kovakondjifi voye? Ohandi va tondo noutondwe wefyo; ondi wete, ovo ovatondi vange.” (Epsalme 139:21, 22) Fye inatu hala nande okweendafana novanyoni vowina, shaashi fye katu na okukala mekwatafano navo. Oudiinini muKalunga itau ke tu kwafa mbela tu ha endafane novatondi va tya ngaho vaJehova, kutya nee omunhu mwene ile okupitila motelevisi?
Omamona opamhepo
it-2-E 452 ¶9
Omusika
Okwiimba okwa li kwa talika ko ku li oshinima sha fimana kotembeli. Eshi osha li shi liwetikile momishangwa dihapu kovaimbi nosho yo eshi va li “va mangululwa koilonga imwe,” sha faafana nOvalevi vamwe, opo va ka yandje elitulemo koilonga yavo oyo ye likalekelwa. (1Omaf 9:33) Okutwikila kwavo ve li ongudu ye likalekelwa yOvalevi okwa divilikwa eshi inava kwatelwa mo mongudu yaavo inava dja kuBabilon. (Esra 2:40, 41) Nokuli nepangelo lohamba yaPersia, Artasasta, ola li le va popila eshi le va mangulula, pamwe neengudu dimwe de likalekelwa, vaha yandje ‘oimaliwa ile oilya ile efuto longaba.’ (Esra 7:24) Lwanima, ohamba oya li ya popya kutya napa kongwe “onghedi ya pama yovaimbi va pewe eemhumbwe davo dakeshe efiku.” Nonande ohamba Artasasta oyo ya li ya tula po omhango oyo, Esra oye a li e i tula moilonga omolweenghono odo a li a pewa kuArtasasta. (Neh 11:23; Esra 7:18-26) Oshi shii okuudiwa ko kutya nonande ovaimbi aveshe ova li Ovalevi, Ombiibeli oye va popya ve li olutu limwe le likalekelwa, eshi ya ti “novaimbi nOvalevi.” — Neh 7:1; 13:10.