មេរៀនទី២
របៀបបង្រៀនកូនឲ្យមានចិត្តរាបទាប
តើអ្វីជាចិត្តរាបទាប?
មនុស្សដែលមានចិត្តរាបទាបគឺគួរឲ្យគោរព។ ពួកគេមិនមានអំណួត ហើយពួកគេក៏មិនរំពឹងឲ្យអ្នកឯទៀតប្រព្រឹត្តចំពោះពួកគេដូចជាមនុស្សពិសេសដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញ មនុស្សដែលមានចិត្តរាបទាបយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងស្មោះចំពោះអ្នកឯទៀត ហើយសុខចិត្តរៀនពីពួកគេ។
មនុស្សខ្លះគិតថាមនុស្សដែលមានចិត្តរាបទាបជាមនុស្សដែលទន់ខ្សោយ។ តែតាមពិត ចិត្តរាបទាបគឺជាចំណុចខ្លាំងមួយដែលជួយមនុស្សឲ្យចេះទទួលស្គាល់កំហុសនិងកម្រិតសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន។
ហេតុអ្វីការមានចិត្តរាបទាបគឺសំខាន់?
ចិត្តរាបទាបជួយឲ្យមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអ្នកឯទៀត។ សៀវភៅមួយរៀបរាប់ថា៖ «ជាទូទៅ មនុស្សដែលមានចិត្តរាបទាបងាយមានមិត្តភក្ដិជាង»។ សៀវភៅនោះក៏រៀបរាប់ទៀតថា មនុស្សបែបនោះ«ងាយស្រួលជាងក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងនិងសេពគប់ជាមួយមនុស្សឯទៀត»។ (The Narcissism Epidemic)
ចិត្តរាបទាបផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់អនាគតរបស់កូនអ្នក។ ការរៀនឲ្យមានចិត្តរាបទាបនឹងជួយកូនរបស់អ្នកនៅឥឡូវនេះនិងពេលក្រោយមក។ តើចិត្តរាបទាបអាចជួយកូនអ្នកនៅពេលក្រោយមកយ៉ាងដូចម្ដេច? ជាឧទាហរណ៍ បើកូនរបស់អ្នករៀនឲ្យមានមានចិត្តរាបទាបនៅឥឡូវនេះ នោះពេលពួកគេធំឡើង ពួកគេនឹងងាយស្រួលបានការងារជាង។ គ្រូពេទ្យម្នាក់ឈ្មោះឡេនណឺត សាត សរសេរថា៖ «បើមនុស្សវ័យក្មេងលើកសរសើរខ្លួនឯងហួសហេតុ ហើយមិនទទួលស្គាល់កម្រិតសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន នោះនាំឲ្យគាត់មានអាកប្បកិរិយាមិនល្អពេលគាត់ត្រូវសម្ភាសការងារ។ ប៉ុន្តែ មនុស្សវ័យក្មេងដែលបង្ហាញថាគាត់ពិតជាចង់ដឹងអ្វីដែលសំខាន់ចំពោះអ្នកដែលសម្ភាសគាត់សម្រាប់ការងារ នោះគាត់នឹងទំនងជាទទួលបានការងារនោះ»។a
របៀបបង្រៀនកូនឲ្យមានចិត្តរាបទាប
លើកទឹកចិត្តកូនឲ្យមានទស្សនៈត្រឹមត្រូវចំពោះខ្លួនឯង។
គោលការណ៍គម្ពីរ៖ «ប្រសិនបើអ្នកណាគិតថាខ្លួនសំខាន់ តែតាមពិតខ្លួនមិនមែនជាអ្វីសោះ អ្នកនោះកំពុងបញ្ឆោតខ្លួនហើយ»។—កាឡាទី ៦:៣
កុំបង្រៀនកូននូវពាក្យស្លោកដែលនាំឲ្យភាន់ច្រឡំ។ ពាក្យសម្ដីដូចជា «ក្ដីស្រមៃនឹងក្លាយជាការពិត» និង«គេថាយ៉ាងណាវាមិនសំខាន់ សំខាន់ឲ្យតែជឿជាក់ខ្លួនឯង» ប្រហែលជាស្ដាប់ទៅគួរឲ្យជំរុញចិត្ត ក៏ប៉ុន្តែក្នុងជីវិតពិតប្រាកដ វាមិនតែងតែកើតឡើងដូចពាក្យសម្ដីទាំងនោះឡើយ។ កូនរបស់អ្នកទំនងជានឹងទទួលជោគជ័យជាង បើពួកគេមានគោលដៅដែលអាចធ្វើទៅបាន ហើយព្យាយាមសម្រេចគោលដៅទាំងនោះ។
សរសើរចំៗពេលឃើញកូនធ្វើអ្វីមួយបានល្អ។ ការគ្រាន់តែប្រាប់កូនថា កូន«ពូកែណាស់» មិនជួយកូនឲ្យមានចិត្តរាបទាបទេ។ សូមសរសើរចំៗ។
ដាក់កម្រិតទៅលើកូនរបស់អ្នកក្នុងការប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមទាក់ទងតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។ ភាគច្រើន ក្នុងបណ្ដាញសង្គមទាក់ទងតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត មនុស្សចូលចិត្តលើកសរសើរខ្លួនឯងនិងប្រាប់អំពីអ្វីអស្ចារ្យដែលពួកគេបានធ្វើ។ ការធ្វើដូច្នេះគឺផ្ទុយពីការមានចិត្តរាបទាប។
លើកទឹកចិត្តកូនឲ្យឆាប់សុំអភ័យទោស។ ពេលកូនធ្វើខុស សូមជួយគាត់ឲ្យដឹង ហើយឲ្យទទួលស្គាល់កំហុសរបស់គាត់។
ចេះឲ្យតម្លៃនិងបង្ហាញអំណរគុណ។
គោលការណ៍គម្ពីរ៖ «ចូរបង្ហាញអំណរគុណ»។—កូឡុស ៣:១៥
ឲ្យតម្លៃចំពោះអ្វីៗដែលព្រះបានបង្កើត។ កូនគួររៀនឲ្យចេះឲ្យតម្លៃចំពោះអ្វីៗទាំងអស់ដែលព្រះបានបង្កើត ហើយយល់ថាយើងត្រូវការអ្វីជាច្រើនទាំងនោះដើម្បីបន្តរស់នៅ។ ជាឧទាហរណ៍ យើងត្រូវការខ្យល់ដើម្បីដកដង្ហើម ទឹកដើម្បីផឹក និងអាហារដើម្បីបរិភោគ។ សូមប្រើឧទាហរណ៍ទាំងនេះដើម្បីជួយពួកគេឲ្យចេះឲ្យតម្លៃ កោតស្ងើច និងមានចិត្តកតញ្ញូចំពោះព្រះដែលបានបង្កើតអ្វីៗដ៏អស្ចារ្យទាំងអស់នោះ។
ឲ្យតម្លៃមនុស្សឯទៀត។ សូមរំលឹកកូនថាមនុស្សគ្រប់គ្នាមានចំណុចល្អណាមួយដែលប្រសើរជាងគាត់ ហើយជាជាងច្រណែនអ្នកដែលមានសមត្ថភាពឬជំនាញប្រសើរជាងគាត់ សូមបង្ហាញគាត់អំពីរបៀបដែលគាត់អាចរៀនពីពួកគេ។
បង្ហាញអំណរគុណ។ សូមបង្រៀនកូនមិនគ្រាន់តែឲ្យចេះនិយាយពាក្យអរគុណដោយពាក្យសម្ដីប៉ុណ្ណោះទេ តែដោយបង្ហាញអំណរគុណដ៏ស្មោះ។ ការមានអំណរគុណជួយយើងឲ្យរក្សាចិត្តរាបទាប។
បង្រៀនកូនរបស់អ្នកថាការជួយអ្នកឯទៀតគឺជាការដ៏ល្អ។
គោលការណ៍គម្ពីរ៖ «បន្ទាបខ្លួនដោយចាត់ទុកអ្នកឯទៀតថាប្រសើរជាងខ្លួន បន្តយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្នកឯទៀត មិនត្រូវគិតអំពីរឿងផ្ទាល់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះទេ»។—ភីលីព ២:៣, ៤
តម្រូវឲ្យកូនជួយកិច្ចការផ្ទះ។ បើអ្នកមិនឲ្យកូនជួយកិច្ចការផ្ទះសោះ នោះអ្នកនឹងធ្វើឲ្យគាត់គិតថាអ្វីដែលគាត់ចង់ធ្វើគឺសំខាន់ជាង។ កិច្ចការរបស់ក្រុមគ្រួសារគួរតែសំខាន់ជាងការលេង។ សូមប្រាប់គាត់ថាអ្នកឯទៀតនឹងទទួលប្រយោជន៍យ៉ាងណាពេលគាត់ជួយធ្វើកិច្ចការផ្ទះ ហើយថាអ្នកឯទៀតនឹងឲ្យតម្លៃនិងគោរពគាត់ដែលបានធ្វើកិច្ចការទាំងនោះ។
ប្រាប់គាត់ថាការធ្វើអ្វីសម្រាប់អ្នកឯទៀតគឺជាការល្អ។ ការធ្វើអ្វីដើម្បីអ្នកឯទៀតនឹងជួយកូនឲ្យមានភាពចាស់ទុំ។ ហេតុនេះ សូមលើកទឹកចិត្តកូនរបស់អ្នកឲ្យរកមើលពួកអ្នកដែលត្រូវការជំនួយ។ សូមពិភាក្សាជាមួយគាត់អំពីអ្វីដែលគាត់អាចធ្វើដើម្បីជួយអ្នកទាំងនោះ។ សូមសរសើរនិងគាំទ្រកូនរបស់អ្នកពេលដែលគាត់កំពុងជួយអ្នកឯទៀត។
a ដកស្រង់ពីសៀវភៅ The Collapse of Parenting។