Mulangidi KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Mulangidi
KIDIDI KYA KUBHAKA MADIVULU MU INTERNETE
Kimbundu
  • BIBIDYA
  • MADIVULU
  • YÔNGE
  • mwbr20 Mbeji Ia Katutu jimb. 1-8
  • Milongi Phala o Yônge, Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu

O vidyu iwasolo seku luwa.

Tuloloke, kwamoneka kibhidi mu kujikula o vidyu.

  • Milongi Phala o Yônge, Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu
  • Milongi phala Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu Milongi Phala o Iônge (2020)
  • Tudyambu
  • 7-13 YA KATUTU
  • 14-20 YA KATUTU
  • 21-27 YA KATUTU
  • 28 YA KATUTU–4 YA KAMUSASADI
Milongi phala Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu Milongi Phala o Iônge (2020)
mwbr20 Mbeji Ia Katutu jimb. 1-8

Milongi Phala o Yônge, Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu

7-13 YA KATUTU

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | MAKATUKILU 23-24

“Kana Kukayela o Kizulukutu kya Mundu”

(Makatukilu 23:1) “Kana kwenda ni kabódyo; kana kuta lukwaku lwé ni mukwa phulu, phala ku kala u mbangi ya makutu.

w18.08 4 §7-8

O Kwila Wejiya Mwene Yoso ya Bhiti?

7 Eye wa wabhela kutumikisa ji imeyili mba jinjimbu bhukaxi ka mitelembe ya kafwetele? Kyoso kiwívwa musoso mba jihundu ja ubhe, o kwila udivwa kala u mukalakadi wa minangu, umwanga o jihundu ni lusolo lwoso? Ande dya kutumikisa imeyili mba njimbu, dibhwidise: ‘O kwila ngejiya se maka ya a kidi mwene? Ngejiya yoso yalungu ni maka ya?’ Se ki wejiya ni kidi kyoso kwila o minangu mba jihundu ji wa mu tanga ja kidi mwene, kana kujitumikisa ku akwenu. Jimaju!

8 Sayi jixi o kikalakalu kyetu kamukibhanga ni ufolo mba akifidisa mwene. O jinguma jetu mu jixi jiji, atena kumwanga misoso yamakutu phala kubotomokesa o mixima ya jiphange mba kwabhangesa kukamba kudidyelela. Kyenyiki, twatokala kudilanga ande dya kutumikisa ji imeyili ni jinjimbu sé kuxinganeka. Xinganeka ngó ya bhitile ku União Soviética. O kibuka kya kaswekele kya axiku dya ngoji akixana KGB amwange jihundu jamakutu kwila sayi jiphange a ejidile kyambote akexile mubalukila o mundu wa Jihova. Kima kyayibha kwijiya kwila, jiphange javulu axikina mumisoso ya makutu yiyi, anga axisa o kilunga kya Jihova. Avulu avutuka, maji amukwa kavutuka dingi. Ene ehela o misoso ya makutu yiyi, kwabhangesa kutixi o kixikanu kyâ. (1 Timote 1:19) Ihi i twatokala kubhanga phala kulenga o wíndwa yú? Kana kuwanawana misoso yayibha, mba ya makutu. Kana kuxikina mu ima yoso iwívwa. Muveji dya kiki, sota kwijiya se wevu o musoso woso, inga mbandu ngó.

(Makatukilu 23:2) Kana kukayela o kizulukutu kya mundu, mu bhanga kima kyayibha, né mu kufúnda, kana kukayela o mundu amesena kudyódya mulonga.

it-1 175 §5

Alá

Tutena kumona kwila, muveji jitatu jatondala, Alá kimwene wamateka mukubukumukina, maji nange wehela o kijijidiku kya athu kumufwinyisa kubhanga kima kyayibha. Bengebenge mukitondalu kya kyadyanga, mwene weji tena kukayela o kitumu kiki: “Kana kukayela o kizulukutu kya mundu, mu bhanga kima kyayibha.” (Mak. 23:2) Mukubhita mivu, o Mikanda Ikôla yatumbula kyambote o dijina dya Alá, kyoso Mon’a Nzambi kyexile mu ngongo, waxikina o Ukunji wa Alá.—Jisá. 115:10, 12; 118:3; 133: 1, 2; 135:19; Mat. 5:17-19; 8:4.

(Makatukilu 23:3) Né mukubatwila ngadyama, kumulungisa se wakambe kulunga.

it-1 479 §5

Ufofo

Kukamba kubatula o maka ni kuyuka mukonda dya mufundixi kutambula futu, exile mukisokesa ni ufofo. O kijila kyexile mufidisa o ukexilu wakutambula o futu mukufundisa, ni kulondekesa katombo mukufundisa, mukonda o ima yiyi yeji tena kuxita o mesu amufundixi, ni kumufidisa kubatula o maka ni kuyuka. “O kitadi kibheka ufofo ku akwa mesu.” (Mak. 23:8) “O kitadi kya diminyinu kibheka ufofo kwa akwa mesu.” (Mat. 16:19) O mufundixi se amubhana ujitu ku muthu amumufundisa, utena kubatula o maka mu ukexilu wengi, né mwene se ki kyene kyamesenene kubhanga. O kijila kya Nzambi, ki kizwela ngó o ima yayibha ibhita kyoso o mufundixi kyatambula ujitu, maji kizwela we se ihi ibhita kyoso kyazokela mbandu imoxi, mukonda yamba: “Kana kufundisa ni mangonya, o kimufundisa kana kuzamena ngadyama mba kusuwa muthu wonene.” (Iji. 19:15) Kyenyiki, mukonda dya kuzokela muthu, mba mukonda dya muthu kufumana kyavulu bhukaxi ka mundu, o mufundixi katokelele kubelesa o muthu mukonda ngó dya kukala mvwama.—Mak. 23:2, 3.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Makatukilu 23:9) “Nzwángiza we kana kumubhikisa; kuma enu mwejiya muxima wa nzwangiza, mbata enuwenu mwakexile mujinzwángiza mu Ijitu.

w16.10 9 §4

“Kana Kufula Kutambulula o Asonhi mu Mabhata Menu”

4Jihova wa mesenene kwila, o mundu wê uxila o asonyi. Mwéne wamesenene kwila, ene adilembalala kyebhi kyakexile mudivwa kyoso kyatungile mu ixi yengi. (Tanga Makatukilu 23:9.) Né mwene ande dya akwa Izalayele kukala abhika mu ixi ya Ijitu, o akwa Ijitu a azembele, mukonda ka difwile ni ene. (Dimatekenu 43:32; 46:34; Makatukilu 1:11-14) O akwa Izalayele a tale hadi yavulu mu ixi ya Ijitu. Jihova wamesenene kwila, ene adilembalala o ima yiyi, ni kulondekesa o henda ku asonyi atungile mu ixi yâ.​—Ijila 19:33, 34.

(Makatukilu 23:20, 21) “Talesa, ngituma anju yami kumidyangela kupholo yenu, phala amilange mu njila yiyi, mbe amibheke ku kididi kinga mi yudikila. 21 Ditumyenunê kyambote, mwivwe dízwi dyê; kana kumuxibhaka, kuma kàxikina kumiloloka o kubhukumuka kwenu; mukonda o dijina dyami dyala mwamwene.

it-2 393

Mingedi

1. Mingedi ni Ngabidiyele ene ngó o jyanju a atumbula o majina mu Bibidya, Mingedi mwene ngó a mutumbula kala “kota dya jyanju.” (Ju 9) Tudyanga kusanga o dijina dyê mudivulu dya Daniyele mu kibatulu kya dikwyinyi. Mu kibatulu kiki, Mingedi amutumbula kwila ‘mwéne wala bhukaxi ka jyanju jabetakota,’ wayi mukwatekesa anju yengi yatolo o ujitu, amufidisile kwala o “kilolo kya utuminu wa Pélesa”. Mingedi amutumbula we kala ‘kilamba kya mundu wa Daniyele’, ‘o kilamba kyadikota kyemana phala kuzokela o mundu wa Daniyele’. (Da 10:13, 20, 21; 12:1) Kiki kilondekesa kwila, Mingedi mwéne o anju wendesa akwa Izalayele mukikangalakata. (Mak 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Tutena kuzwela kiki mukonda “Mingedi kota dya jyanju . . . wadikwatele ni Dyabhu o phata yakumona woso uxala ni mukutu wa Mozé.”— Ju 9.

Kitangelu Kya Bibidya

(Makatukilu 23:1-19) “Kana kwenda ni kabódyo; kana kuta lukwaku lwe ni mukwa phulu, phala ku kala u mbangi ya makutu. 2 Kana ku kayela kizulututu kya mundu, mu bhanga kima kyayibha; né mu kufûnda, kana ku kayela o mundu u mesena kudyodya mulonga 3 Né mu kubatwila ngadyama, ka mu lungisa, se wa kambe kulunga. 4 Ki u sanga o ngombe ya nguma yê, mba o bulu yê ya jimbidila, eye u mu bhekela-yu mwene, sé kufula. 5 Ki u mona o bulu ya yó wa ku zembe, ya zeka bhoxi, ni kimbamba kya mu tundu, manyi u kamba ku mu kwatekesa? Kana kusomboka, u mu kwatekesa mwene kusukunuka-bhu. 6 Kana kudyodya mulonga, phala ngadyama n’a kambe kulunga, se wala ni kidi kyê. 7 Ku maka ma makutu tunda-ku, a ku xale dikanga. O wa kambe kikuma, ni yó wa yuka, kana ku mu jibha; kuma eme ki ngi xikina kulungisa kiswéya. 8 Kana kutambula kitadi kya ku ku bhomba, kuma kitadi ki bheka ufwófo ku akwa mesu; ki bheka kwila, o maka a yó wayuka, ela mu kubhengalala. 9 Nzwángiza we kana ku mu bhikisa; kuma enu mwejiya muxima wa nzwángiza, mbata enu wenu mwa kexile mu jinzwángiza, mu Ijitu. 10 O muvu mu a dima mivu isamanu, mu bhongolole o ibundu ya kwima kwê kwoso; 11 muvu wa kasambwadi-phe a zeke, a kale ngó, kana ku a dima; phala o ngadyama ku mundu wê a dye, o ya xala-ku, ni xitu mu yangu ji dye. 12 Izuwa isamanu i u kalakala o thonga yê yoso, kya sambwadi-phe u ki nyoha; phala ni ngombe yê ni bulu yê i nyohe; phala we ni mona kahatu kê ni nzwánginza a sunge nguzu yôbhe. 13 Ima yoso i nga mi tendelela yiyi, alukenu-yu; kana kutumbula nzambi jengi; o dijina dyâ mu kanu dyê ki di bhite-mu, mba ku ji banza ngó. 14 Lutatu ku muvu, mu ngi bhongolokela ku fesa. 15 Kizokola kya dyanga ki mu kwata, kya jimbolo j’òsusu; sambwadi dya izuwa mu dya jimbolo jakambe felemendu, kala ki nga mi tumu, izuwa i nga xindi ku mbeji ya Abibe, kuma yene o mbeji i mwa katuka mu Ijitu; ki bhu kale muthu wiza-phe ni maku a hatu bhu pholo yami. 16 Ni kizokola kya idima ya dyanga, kya ibundu ya kutomona, kyoso ki mu mateka kudya-ku ku mwanu wenu wa kudima mu dibhya; ni kizokola kya kumuna idima ya batuka o muvu, kyoso ki mu zubha kubhongolwela ku bhata o ima yoso ya tundu mu kukalakala kwenu ku mábhya. 17 Lutatu ku muvu, mala enu oso a di bheka, bhu pholo yami, eme ngi Jihova. 18 Kana kubhaka o manyinga ma sata yami kumoxi ni jimbolo jala ni felemendu; o banya ya fesa yami ki i zeke katé kwaki. 19 O ibundu yoso i dyanga kúbhya ku ibundu yenu i tunda mu mavu, mu i bheka m’onzo ya Jihova Nzambi yenu. Mona hombo kana ku mu lambela mu lete ya mam’â.

14-20 YA KATUTU

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | MAKATUKILU 25-26

“O Kima Kyabetelekota Mubalaka”

(Makatukilu 25:9) Kyoso ki ngi kwidisa, kyene kidifwa ki ufikisa, ni balaka ni imbamba yê yoso, kyene mwene ki u iyudika.

it-1 180 §2

Álaka ya Kikutu

O ukexilu ni kidifwa. O kima kyadyanga kyabhana Jihova kwa Mozé kyoso kya mutumina kuyudika o balaka, o ukexilu ni kidifwa kya Álaka. Mukonda o Álaka yexile o kima kyabetelekota mu ima yoso mubalaka ni kukifuxi kyoso kya Izalayele. O kitutu kyoso mukulebha kovadu jiyadi ni kaxaxi, mukuzanza kovadu ni kaxaxi, o kuzonga kwê kovadu ni kaxaxi. (c. 111 x 67 x 67 cm). Yene a ibhangele ni mabaya a akásya, kikale moxi ni kukanga yakexile ya ulu wafina. A ikondolwesa ni ‘kitundu kya ulu.’ O mbandu yakayadi ya Álaka, o tamba yê, a ibhangele ni ulu, kiyexile ngó mabaya o xiye ni ulu, yakondokele o Álaka yoso. Kuthandu ya tamba kwexile jixelube jiyadi ja ulu, jobhange ni ufunu wakusula, jene jakexile kumbandu jiyadi ja tamba ya Álaka, jene jabhetamene jipoxolo bhoxi, ate o mabhabha bhulu kuthandu dya Álaka. (Ma 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) O tamba yiyi exile mu ixana we “kididi kya kulolokela o ituxi.”—Ma 25:17; Jih 9:5.

(Makatukilu 25:21) Kibhuna kya kyadi u ki ta ku thandu dya Álaka; o moxi dya Álaka, u ta-mu umbangi woso u nga-nda ku ku bhana.

it-1 181 §1

Álaka ya Kikutu

O Álaka yexile kididi phala kubhaka ni kulanga kyambote o Mikanda Ikôla mba Mikanda ya umbangi. O ima yabetelekota yakexilemu o mabaya ayadi a umbangi mba o Dikwinyi dya Ijila. (Ma 25:16) Mu Álaka mwakexile we ‘imbya ya ulu mwabhakele o maná, ni mbangala ya Alá ya bwingitile mafwe.’ Maji ande dya kutunga o tembulu ya Solomá o ima yiyi a ikatwile mu álaka. (Jih 9:4; Ma 16:32-34; Dya 17:10; 1Ji 8:9; 2Mal 5:10) Ande dya kufwa, Mozé wabhana ‘divulu dya kitumu’ ku akunji a Jilevita. Wa atendelesa we kwila dyene ka tokalele kudibhaka moxi, maji “bhu mbandu ya Álaka ya kitumu kya Jihova Nzambi yenu, . . . o bhenyobho dikale mbangi ya kumikuzala.’—Mate 31:24-26.

(Makatukilu 25:22) Bhenyobho bhene bhu tu takanena jinga, ki ngiza kokwé; bhu thandu dya kibhuna kya kyadi, bhene bhu nga kà zenzamena mu ku ku zwelesela mu kaxi ka jixelube jala ku thandu dya álaka ya umbangi, o ima yoso i ngi ku tuma kwambela an’a Izalayele.

it-1 181 §2

Álaka ya Kikutu

O Álaka yexile mulombolola kwila, Jihova bhene bhwakexile. Mu ithangana yoso, o Álaka ya kikutu yexile mulombolola kwila, Jihova bhene bhwakexile. Jihova wakanene kwila: “Bhenyobho bhene bhu tu takanena jinga, ki ngiza kokwé; bhu thandu dya kibhuna kya kyadi, bhene bhu nga kà zenzamena mu ku kuzwelesa bhu kaxi ka jixelube jala kuthandu dya álaka ya umbangi.” “Ngi tukulukila mu ifuke ku thandu akibhuna.” (Ma 25:22; Ij 16:2) Samuwele wasoneka kwila, Jihova “wene kuxikama mwaxaxi ka jixelube” (1Sa 4:4); kyenyikiphe, o jixelube jexile ‘mulombolola o dikalu’ dya Jihova. (1Mal 28:18) Kyenyiki, “Mozé kyoso kyabokona jinga mu balaka ya kutakanena mu kuzwela ni Jihova, wivwa dízwi dimuzwelesa ditunda kukibhuna kya kyadi kyala kuthandu dya álaka ya umbangi, bhu kaxi ka jixelube jiyadi; kyenyiki kyene kya muzwelesa jinga.” (Dya 7:89) Mukubhita thembu, Josuwé ni mukunji wadikota Fineya, azwela we ni Jihova bhu pholo ya álaka. (Jos 7:6-10; Af 20:27, 28) Maji, o mukunji wadikota, mwene ngó wexile mubokona mu Kididi Kikôla Kinene, lumoxi ku muvu. Kexile mubokona phala kuzwela ni Jihova, maji phala kubhana o sata mu Kizuwa kya Kuloloka o ituxi.—Ij 16:2, 3, 13, 15, 17; Jih 9:7.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Makatukilu 25:20) Jixelube jiji j’òleka o mabhabha mâ bhulu, anga ji vungina o kibhuna kya kyadi ni mabhabha mâ, jene kiyadi kyâ ji di bhana jipholo; o jipholo jâ ji bhetamene-phe ku kibhuna kya kyadi.

it-3 361 §2

Xelube

Mu ima yexile mubalaka yayudikile mukikangalakata, mwexile we jixelube jiyadi ja ulu. Kumbandu jiyadi ja tamba, kwexile jixelube jiyadi ja ulu, jobhange ni ufunu wakusula. Jene ja dibhanene o jipholo, jabhetamene o jipholo kutamba, mu kubheza. Jexile ni mabhabha ayadi oleka bhulu, jakexile muvungina o Álaka, kala amu ilanga ni ku ifikidila. (Ma 25:10-21; 37:7-9) Mu milele ya balaka ni kulutina yexile muwana o Kididi Kikôla ni Kididi Kikôla Kinene, mwexile we jifikula ja jixelube.—Ma 26:1, 31; 36:8, 35.

(Makatukilu 25:30) O ku meza-phe u ta jinga-ku o jimbolo ja ku ngi tela sata, ji kale jinge bhu pholo yami izuwa yoso.

it-3 158

Jimbolo ja kubhakula

Mu kididi Kikôla kikale mubalaka, kikale mutembulu, kwexile meza mwakexile muta kwinyi ni kiyadi kya jimbolo, akexile mu jibhinganesa mu jisabhalu joso anga atamu jimbolo ja ubhe. (Ma 35:13; 39:36; 1Ji 7:48; 2Mal 13:11; Ne 10:32, 33) Mu dimi dya Hebalayiku o kizwelu mbolo ya kubhakula, akixana we “mbolo ikala bhupholo”. O kizwelu “pholo”, sayi bhabha kilombolola “kukala bhupholo dya muthu.” (2Ji 13:23) Kyenyiki, o jimbolo ja kubhakula jakexile bhupholo ya Jihova, kala sata yobhakule kwamwene mu ithangana yoso. (Ma 25:30) O mbolo ya kubhakula, a itumbula we kala “mbolo yakumutela jinga izuwa yoso” (2Ma 2:4), “jimbolo jabhakela Nzambi” (Mál 2:26) mba-phe “jimbolo.” (Jih 9:2).

Kitangelu Kya Bibidya

(Makatukilu 25:23-40) “U yudika we ni meza ma muxi wa xitimi; o kulebha kwe ku kale kwa kôvado jiyadi, kukula kwê kôvado imoxi, kitala kyê kôvado ni kaxaxi. 24 Meza u a folala ni ulu wa fina, u a ta ni dikolowa dyê dya ulu di a kondoloka ku mizumbu yê. 25 Ku bhita we dibaya di kondoloka mu inama ya meza, kukula kwê ku kale kwa dikanda dya lukwaku; ku dibaya we ku bhite makembu a ulu. 26 U yudika we ni malenge awana a ulu, eye hé u ta o malenge mu jithungi ja inama yê iwana. 27 O malenge a zukame mu dibaya dya kondoloka, phala ma kale ma kutela mikambu ya kwambatela meza. 28 U yudika we ni mikambu ya muxi wa xitimi, anga u i xiya ni ulu, mikambu i kale ya kwambatela meza. 29 U yudika we ni malonga mê, ni jingutu jê, ni itutu yê ya fwama, ni jinganza jê ja mubhaku wa makunwa; jene joso ji kale ja ulu wa fina. 30 O ku meza-phe u ta jinga-ku o jimbolo ja ku ngi tela sata, ji kale jinge bhu pholo yami izuwa yoso. 31 U yudika we ni kandeya ka ulu wa fina; ufunu wa kusula u bhita-bhu mu yudika kandeya, ni inama yê ni lumbungu lwê ni kopho jê jedi ni kixina ni itulu yê, yene yoso a i sudila kumoxi; 32 Ku kala we thangu jisamanu ji tunda mu jimbanji jê, mbandu yiyi ya kandeya thangu jitatu, o mbandu ya mukwâ thangu jitatu; 33 luthangu lu kala ni kopho jitatu jedi kala itulu ya mumendowela ni kixina kyê ni kitulu; luthangu lu kala ni kopho jitatu jedi kala itulu ya mumendowela, ni kixina kyê ni kitulu; thangu joso jisamanu ji tunda ku kandeya, kyene; 34 maji o ku kandeya kwene ku kala kopho jiwana jila kala itulu ya mumendowela, ni ixina yê ni itulu yê; 35 thangu jiyadi ji kala ni kixina kimoxi, yene yoso a i sudila kumoxi; thangu jiyadi ji kala ni kixina kimoxi, yene yoso a i sudila kumoxi; thangu jiyadi jikala ni kixina kimoxi, yene yoso a i sudila kumoxi; Kifwa thangu jisamanu joso ja tundu ku kandeya, thangu jiyadi kixina, thangu jiyadi kixina. 36 Ni kixina ni jithangu ji kala kima kimoxi ni kandeya; yene yoso a i sudila kumoxi, ya ulu wòkenze. 37 Ku thandu dyê u ta-ku jikandeya ji kala sambwadi; a ji sendela jinga phala ji mwikine bhu pholo ya kandeya bhwoso bhu kemana; wa kà yudika we sambwadi dya jikandeya n’u ji te bhu thandu dyê phala a ji bambule jinge ni kumwikina bhwala kandeya. 38 O itokelu yê ni ijiminu ikala ya ulu wòkenze. 39 Talendu ya ulu wa kenzuluka i ya-mu, mu kuyudika kandeya kene, ni ima yê yoso yamukwá ya tokala-ku, 40 o ulungu wê wene wa ku idikiza mu mulundu.

21-27 YA KATUTU

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | MAKATUKILU 27-28

“Ihi itulonga o Izwatu ya Mukunji Wadikota?”

(Makatukilu 28:30) O moxi dya muxila wa kuzambwila u ta-mu we Udimi ni Tumimi, i kale bhu thulu ya Alá kyoso kya kà bokona kwa Jihova; Alá kifwa wambata jinga bhu thulu yê mu thembu joso o hasa ya an’a Izalayele bhu pholo ya Jihova.

it-3 758

Udimi ni Tumimi

Avulu ene mutokwesa o Bibidya, axikina kwila, o Udimi ni Tumimi jexile jisolote. Mu Bibidya ya kingeleji ya James Moffatt, a “jixana jisolote jikôla” mu divulu dya Makatukilu 28:30. Amoxi abanza kwila, o Udimi ni Tumini, yexile ima itatu, imoxi asonekenemu “kyene”, kayadi asonekenemu “kana,” o yakatatu kasonekenemu kima. O muthu wexile mubhanga o kibhwidisu, anga o ukatula o Udimi ni Tumimi phala kwijiya o kitambwijilu. Se akatula yakambe o kisoneku, kifwa seku kitambwijilu. Amukwa hanji axinganeka kwila, nange exile matadi ayadi, kumbandu kwazelele, kumbandu yamukwa kwaxikatela. Kyoso kya takula o matadi, se kutunda o jimbandu jiyadi jazele, kilombolola “kyene”, se kutunda o jimbandu jaxikatela, kilombolola “kana,” se kutunda mbandu yaxikatela ni mbandu yazele, kilombolola kwila, kikwala kitambwijilu. Sayi kithangana, Sawulu webhwidisa bhukaxi ka mukunji wadikota, se watokalele kuya mubhânga ni akwa Fidixa, maji ka mutambwijila. Mukubanza kwila, sayi muthu mu kifuxi watele kituxi, Sawulu wadyondele: ‘Tutetulukise kyambote bhukaxi ka Tumimi, eye u Nzambi ya Izalayele’! Bhenyobho Sawulu ni Jonata axisa o mundu, anga atakula o jisolote phala kumona se bhukaxi ká, nanyi wala ni kikuma. Mu musoso yu, o izwelu: ‘Tutetulukise kyambote bhu kaxi ka Tumimi’, exile mu itumbula mukithangana kya kutakula o jisolote, sumbala sayi we ima ilondekesa kwila, o izwelu yiyi yadilungu ni kutakula o jisólote.—1Sa 14:36-42.

(Makatukilu 28:36) ‘Uyudika we ni kítandu kya ulu wa fina, anga usetelaku, mukwa ni kuseta kwa sineta: Kuzela kwatokala kwa Jihova.’

it-3 703-704

Dibhomo

O Mukunji Wadikota mu Izalayele. Mu Izalayele, o mukunji wadikota wexile ni kijinga kyakexile ni kitandu kya ulu kudibhomo. Mu kitandu kiki mwexile “o kitundu kikôla,” mu kitundu kiki, “anga asetaku mukwa ni kuseta kwa sineta,” o izwelu yiyi: ‘Kuzela kwatokala kwa Jihova.’ (Ma 28:36-38; 39:30) Kuma o Mukunji Wadikota mwéne wexile kupholo dya ubhezelu kwa Jihova mu Izalayele, watokalele kukumbidila o kikalakalu kyê ni kuzela kwoso. O izwelu yakexile bhu dibhomo dya mukunji, yexile mulembalesa akwa Izalayele kwila, atokalele kusidivila Jihova ni kuzela kwoso. Yexile we mulombolola kyambote o Mukunji Wabetakota, Jezú Kidistu, wadibhakula phala kuzokela o kuzela kwa Jihova.—Jih 7:26.

(Makatukilu 28:42, 43) U a yudikila we ni jikalasá ja linyu phala kuxita jituxi jâ, ji tunda bhu kinyonga katé mu matabela; 43 a ji zwata ni Alá ni an’ê, kyoso ki aya mu balaka ya ku takanena, mba ki a zukama ku kalatódyo mu bhanga unganga wâ mu kididi kikôla; phala ka bonge kwêla n’a fwe; ki kala kijila ku thembu joso, ni kwa mwene ni ku mbutu yê hádya i mu bhingana.

w08 15/8 15 §17

Jingisa Jihova Mukulondekesa o Kuxila

17 Twatokala kulondekesa kuxila bengebenge mu ubhezelu wetu kwa Jihova. Ndongixi 5:1 yamba: “Kinama kyé langakyu, kyoso ki ubokona monzo ya Nzambi. Mozé ni Josuwé a atangela phala kukatula o jiháyi kyoso kyexile mu kididi kikôla. (Mak. 3:5; Josu. 5:15) Kubhanga kiki kyexile mulondekesa kwila, amuxila ni kubhana kijingu kwa Jihova. Mu Izalayele, kyexile kijijidiku o akunji kuzwata jikalasá phala ‘kuxita jithuxi jâ.’ (Mak. 28:42, 43) Kubhanga kiki kyexile mu alanga phala kakale thuxi mukithangana kya kusidivila mu kalatódyu. Akunji oso atokalele kukayela o kitumu kya Nzambi kyalungu ni kulondekesa kuxila.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Makatukilu 28:15-21) “U yudika we ni muxila wa kuzambwila, ufunu wa mesene ya mulongo u bhita-bhu; ufunu wê u kala wene umoxi ni wa efodi; u u yudika ni ulu, ni azulu, ni pulúpula, ni kalumezim, ni linyu ya fina yòwinde, kyene ki u u bhanga. 16 U u budika, phala mbandu jê jiwana ji sokela: o kulebha kwê kànda dya lukwaku o kuzanza kwê we kànda dya lukwaku. 17 Ku thandu dyê ku kala mikalatata iwana ya matadi mosokeke mu ulu; mukalatata wa kamoxi u ambata ni sardya, ni topazyo, ni, kalubúngulo; 18 mukalatata wa kayadi u ambata ni esmeralda, ni safira, ni dyamande; 19 mukalatata wa katatu u ambata ni jasindo, ni agata ni ametista; 20 mukalatata wa kawana u ambata, ni turkeza, ni sardónika, ni jaspe; ene oso a ma sokeka mu makwatelu ma ulu. 21 Matadi ma kala kwinyi ni kiyadi, mu kwinyi dya mwiji ni kiyadi ya an’a Izalayele; kala ditadi a di seta, mukwâ ni sineta, ni dijina dya mwiji umoxi wa Izalayele.

w12 1/8 26 §1-3

Eye Wakijidile?

Kwebhi kwatundu o matadi avalolo akexile mu kixitathulu kya mukunji wadikota wa Izalayele?

Kyoso akwa Izalayele kyatundile ku Ijitu anga abokona mukikangalata, Nzambi wa atumina kubhanga o kixitathulu kiki. (Makatukilu 28:15-21) Kukixitathulu kwexile matadi a sardya, topazyu, kalubúngulu, esmeralda, safira, dyamande, jasindo, agata, ametista, turkeza, sardonika, ni jaspe. Akwa Izalayele asange kwebhi o matadi yâ?

Mukulu o athu awabhelele kyavulu o matadi avalolo, exile mu asumbisa. Mukifika, o akwa Ijitu akexile mutakana o matadi yá mu jixi jamakanga, kala kumbandu lelu a ixana Irã, Afeganistão, nange katé mwene ku Índia. Ku Ijitu kwakexile we mutunda matadi avulu avalolo. O jisobha ja Ijitu ene exile mukwendesa o kikalakalu kyakusanga o matadi yâ, kwoso kwakexile mutumina. Jobe wajimbulula kwila o athu mu thembu yé, exile mukanda ididi yavulu phala kusanga o matadi yá avalolo. Bhukaxi ka matadi oso exile mukatula, Jobe watumbula kyambote o matadi a safidya ni topazyu. —Jobe 28:1-11, 19.

O musoso mudivulu dya Makatukilu ututangela kwila mukutunda ku Ijitu akwa Izalayele “abhingi ku akwa Ijitu” o ima yâ yavalolo. (Makatukilu 12:35, 36) Kyenyikiphe nange o matadi akexile mu kixitathulu kya mukunji wadikota atundile ku Ijitu.

(Makatukilu 28:38) O Alá anga u i zwata bhu dibhômo dyê, Alá anga u ambata o kutondala kwa an’a Izalayele mu ima yoso ikôla ni mu mawjitu mâ moso ma kôla ma lumbila Nzambi; i kale jinge bhu dibhômo dyê, phala ene a a tambulule kwa Jihova.

Kitangelu Kya Bibidya

(Makatukilu 27:1-21) “U yudika we ni kalatódyo ka muxi wa xitimi, kulebha kwê kôvado jitanu, kuzanza kwê kôvado jitanu; mbandu jê jene kiwana kyâ ji sokela kumoxi; o kitala kyê kôvado jitanu. 2 U yudika ni jimbinga ji kala bhu jithungi jê jiwana, ji kwatenena koko, ki ji xikina ku ji katula-ku; kene koso anga u ka xiya ngôndo. 3 U yudika we ni jímbya jê ja kwambatela o utókwa, ni jipá jê ni jimbasinya, ni jingalufu, ni yomwenu ya kwambatela o makala a túbhya; iselengenye yê yoso yiyi, i kala ya ngôndo. 4 U yudika we ni kiseselu kya ngôndo kila kala wanda; o ku jithungi jê jiwana u yudikila-ku malenge mawana. 5 Wanda yú u kondoloka o kalatódyo, o malenge yá wa kondolwesa mu jimbandu ja kalatódyo, phala o ditala dya wanda di suke ngó mu’axaxe ka kalatódyo. 6 Anga u yudika we ni mikambu phala o kalatódyo, mikambu ya muxi wa xitime, anga u i xiya ni ngôndo. 7 Mikambu a i ta mu malenge mu jimbandu ja kalatódyo, phala mu kwambata o kalatódyo ni ikale mu jimbandu. 8 O kalatódyo u ka yudika ka mabaya, o moxi ka kala kitutu ngó, kala kyoso kya ku idikiza ku mulundu. 9 U yudika we ni kithâdi kya balaka; ku mbandu yê ya mediya ku sulu, o kithâdi ki kala ni jikulutina ja linyu ya fina yòwinde, mbandu imoxi i kala hama ya kôvadu mu kulebha. 10 O jiphiladi jê we ji kala makwinyi ayadi, ni ibaka yê makwinyi ayadi, ya ngôndo yoso; ni jingôwa ja kunyengena jikulutina, ni jiphidika ja philadi, ji kale ja phalata. 11 Kyene we kimoxi ku mbandu ya kusuku ku kala jikulutina, kulebha kwê hâma ya kôvadu; o makwinyi’ê ayadi a jiphiladi ni makwinyi’ê ayadi a ibaka i kala ya ngôndo yoso; o jingôwa ja kunyengena jikulutina ni jiphidika ja jiphiladi, ji kala ja phalata. 12 O bhu kuzanza kwa kithâdi, ku mbandu ya mutudila-kumbi, ku kala jikulutina kulebha kwê makwinyi atanu a kôvadu; jiphiladi jê dikwinyi, ibaka yê dikwinyi. 13 Kyene we kimoxi bhu kuzanza kwa kithâdi ku mbandu ya mutundila-kumbi, makwinyi atanu a kôvadu. 14 Kala kiki, ò jikulutina ja mbandu imoxi ya mwelu, ji kala kwinyi dya kôvado ni kitanu; jiphiladi jitatu, ibaka itatu. 15 O ku mbandu yamukwá ya mwelu, jikulutina jê kwinyi dya kôvadu ni kitanu; jiphiladi jitatu, ibaka itatu. 16 O ku mwelu wa kithâdi ku kala dibeka dya makwinyi ayadi a kôvado, dya azulu, ni púlupula, ni kalumezim, ni linyu ya fina yakwinda, ufunu wa mesene ya jinjikita; jiphiladi jê jiwana, ibaka yê iwana. 17 Jiphiladi joso ja kithâdi ji bhita mu jimbandu, a ji kondolwesa jiphidika ja phalata; o jingôwa jê ji kala ja phalata, maji o ibaka yê ya ngôndo. 18 Kithâdi kyoso bhu kulebha ki kala kya hama ya kôvadu, o bhu kuzanza makwinyi atanu a kôvadu, o kitala kya kôvadu jitanu, o jikulutina jê ja linyu ya fina yakwinda, maji o ibaka yê ya ngôndo. 19 O ku imbamba yoso ya tokala mu balaka, ni mu ikalakalu yoso ya ku i ximbika ni jiphapha jê, ni jiphapha ja kithâdi, ji kala ja ngôndo. 20 Eye-phe wa ka tuma an’a Izalayele, a ku bhekele maji a zele a mudiva, a tunda mu kukama jinjotona, phala kuwika o kandeya; mbé o kandeya ka kale mu wama izuwa yoso. 21 O mu balaka ya kutakanena, bhu kololo, bhwa bhiti o kibatulu, umbangi anga u kala mu xilu, bhene bhu kala o kandeya; Alá ni an’ê ene a ka tambula konda, tunde ngoloxi katé kimene, bhu pholo ya Jihova; ki kala kijila kyâ, kutunda mwiji, kwiza mwiji, ku ana Izalayele.

28 YA KATUTU–4 YA KAMUSASADI

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | MAKATUKILU 29-30

“Kubhana Lubhaku kwa Jihova”

(Makatukilu 30:11, 12) Jihova anga u zwela dingi ni Mozé, wixi: 12 Kyoso ki walula (u kwata konda ya) an’a Izalayele, phala ku a ejiya kuvula kwâ se ala kikuxi, ki bhinga kala mutu kya mu kondala, u bhana kidikulu mu ku kula o mwenyu wê kwa Jihova; phala ki ku bhite kibwika ki tunda mu ku alula.

it-2 764-765

Kukondala o athu

Kumulundu wa Sinayi. Kala kya tumine Jihova, akwa Izalayele a atumu kukondala o athu oso, kyoso kyexile ku mulundu wa Sinayi, mu mbeji yakayadi, mu muvu wakayadi tunde kya tundu ku Ijitu. Phala kukwatekesa Mozé mu kikalakalu kiki, asolo atwameni a miji, phala kwendesa o kikalakalu kya kukondala o athu atokala ku miji yâ. Asoneka o majina a mayala ala ni 20 a mivu mba kota, exile mukitala kya kuya mu usoladi. O Kijila kya kexile we mu jijidika o athu yâ kufuta lubhaku lwa kaxaxi ka xikulu (lelu 1,10 jidolale) phala o ikalakalu mu balaka. (Ma 30:11-16; Dya 1:1-16, 18, 19) O athu oso osoneke atenesa 603.550, o Jilevita ka akondalele mukonda ene katambwile ibhela. Ene kexile mufuta lubhuku lwalungu ni balaka, kexile we mwajijila kuya mu usoladi.—Dya 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.

(Makatukilu 30:13-15) Woso-phe a mu alula kyá, wa kà bhana kiki: Kaxaxi ka xikulu, xikulu-phe ya dibhezelu; (yóyo yala ni makwinyi ayadi a milambongo) kaxaxi ka xikulu wene ujitu wa Ngana. 14 Woso-woso u bhita ku dyalwilu, se wa bhixila mu kitala kya makwinyi ayadi a muvu mba wa somboka-mu kyá, u bhana ujitu wangene wa Jihova. 15 O monyi ka te-ku, o ngadyama we ka selula-ku, ki kale kaxaxe ka xikulu ka bhana mu ujitu wa Jihova phala myenyu yenu ku i bhuisa ikuma.

it-1 550-552

Lubhaku

O Kijila kyexile mutumina o athu kubhana lubhaku. Kyoso Mozé kyakondala o mundu wa Izalayele, o mayala oso akexile ni 20 a mivu mba kota, atokalele kubhana sata phala o mwenyu wâ, “kaxaxi ka xikulu [nange 1,10 ajidolale] o xikulu ya dibhezelu.” Kifwa ‘ujitu phala Jihova”, phala myenyu yenu ku ibhwisa ikuma phala we o “kikalakalu kya balaka ya Jihova.” (Mak 30:11-16) O mukwa musoso Josefu, mukwa juda, wambe kwila (A Guerra Judaica, VII, 218 [vi, 6]), tundé mukithangana kyenyókyo, o lubhaku lulu a tokalele kulufuta lumoxi ku muvu.—2Mal 24:6-10; Mt 17:24.

(Makatukilu 30:16) Eye-phe u tambula kitadi kiki kya ku di bhwisa ikuma, ku an’a Izalayele, phala ku ki bhana mu kikalakalu kya balaka ya Jihova, phala enu wenu ku di bhwisa ikuma ku myenyu yenu.”

w11 1/11 12 §1-2

Eye wakijidile?

Kwebhi kwexile mutunda o kitadi phala o ikalakalu mutembulu ya Jihova?

O athu exile mubhana lubhaku, kotelele o dijimu, phala kulanga o ikalakalu mu tembulu. Maji kwexile we mawukexilu engi akubhana lubhaku. Mukifika, kyoso kyazubha kutunga o balaka, Jihova watumina Mozé kutambula ku athu oso akwa Izalayele a asonekene kaxaxi ka xikulu ya phalata kala ‘ujitu phala Jihova.’—Makatukilu 30:12-16.

Yoso ilondekesa kwila, Jijudé joso exile ni kifwa kyakubhana o lubhaku lulu lumoxi ku muvu. Lwene o lubhaku lwa tendelesele Jezú phala Phetele ku lufuta ni kitadi kyatundu mukanu dya mbiji.—Matesu 17:24-27.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Makatukilu 29:10) “O ngombe ya kyubha u ibheka bhukanga dya balaka yakutakanena; ni Alá-phe ni an’ê, atula maku mâ kuthandu’a mútwe wa ngombe.

it-2 762-763

Lukwaku

Kutula maku. O athu exile mutula o maku ku muthu wengi mba kima, phala kulombolola ima yavulu. O athu exile mubhanga kiki phala kulondekesa kwila, o muthu amusolo mba amuxikina. Mu kithangana kya asolo phala kukala akunji, Ála ni twana twê atula o maku kuthandu dya mutwe wangombe, ni ku mbudi jiyadi jeji satela, phala kulondekesa kwila, o yama yiyi exile mu isatela phala o mbote yâ, phala atene kusidivila kala akunji a Jihova Nzambi. (Ma 29:10, 15, 19; Ij 8:14, 18, 22) Kyoso Mozé kyasolo Josuwé phala kumubhingana, kala kya tumu Nzambi, Mozé watula o maku mê kuthandu dya Josuwé, o kiki kyabhangesa Josuwé “kwizala ni nzumbi ya unjimu,” kyenyiki, watena kwendesa kyambote o mundu wa Izalayele. (Mate 34:9) Exile muta we o maku kuthandu dya athu, kyoso kyexile mu asola phala kutambula dibesá. (Di 48:14; Mar 10:16) Jezú Kidistu watele we o maku kuthandu dya athu asakele. (Mat 8:3; Mar 6:5; Lu 13:13) Sayi ithangana, o ujitu wa nzumbi ikôla exile mu ubhana ku muthu kyoso o jipoxolo kyexile ku mutula o maku.—Ik 8:14-20; 19:6.

(Makatukilu 30:31-33) “Wa kàmbela an’a Izalayele, kuma: O maji’á, a kala maji ami a kuundila, katé bhwá suka o miji yenu. 32 Kana ku a wesa ku mukutu wa muthu woso-woso, kana kuyudika maji a kuwesa a fikisa ku yá; maji angene a kôla, enu wenu mu a ejiya ni ku a tala kuma akôla. 33 Woso u yudika maji kala yá, mba u a ta ku mukutu wa muthu wengi, yó muthu wa ku mu batula mu jindandu jê.”

it-3 753-754

Amu undu, Ku unda

Mu Kijila kyabhana Jihova kwa Mozé, mwene wajimbulula kyebhi kyeji bhanga o maji a ku undila. O maji yá, exile akatunda, exile mu abhanga ni mila, kanela ni kalamu yawabha o dizumba, kasiya, ni maji amudiva. (Ma 30:22-25) Kyexile kituxi kyadikota kuyudika o maji aku undila, phala kuwesa muthu wosowoso. (Ma 30:31-33) Kiki kilondekesa kwila, o muthu amu undu ni maji yá, amusola phala kubhanga kikalakalu kikôla.

Kitangelu Kya Bibidya

(Makatukilu 29:31-46) “O kilumbe kya kulumba na-kyu, xitu yê u i lambela bhu kididi kyê kya ngene kikôla. 32 Ni Alá ni an’ê a dya xitu yenyi’yi, ni jimbolo jala mu kinda, a i dila bhu mwelu wa balaka ya kutakanena. 33 A kà dya ima yenyi’yi, ya sata ya kilumbe phala ku a lumbila ni ku a kôlesa; o muthu wengi-phe ka tena kudya-ku, mukonda ikôla. 34 Se ku xitu ya kulumbila ku subhuka kama, mba ku mbolo yê, anga i zeka katé kwáki, yoso ya subhuka-ku kikale u i oha mu túbhya; kana muthu u dya-ku, mukonda ikôla. 35 Kyene ki u bhang’iki kwa Alá ni an’ê kala kyá kyoso ki nga ku tumu, kyene ki u kumbidila; u ki bhanga mu sambwadi dya izuwa mu ku a lumbila. 36 Kala kizuwa ni kizuwa u bhakula we ngombe ya kyubha mu sata ya ituxi, ya kubhwisa ikuma; ni kalatódyo u ka bônza we, mu ku ka bhwisa we ikuma ni kyamenga anga u ka unda ni maji, mbé u ka kôlese. 37 Mu sambwadi dyoso dya izuwa, kalatódyo u ka bhwisa ikuma, u ka kôlesa; kuma o kalatódyo ka kôla kinéne; woso u tula-ku ngó lukwaku muthu ukôla kyá. 38 O sata i u satela jinga ku kalatódyo yenyi’yi: Mbudi jiyadi ja kyubha izuwa yoso. 39 Mbudi imoxi u i sata mu kimene, o mbudi yamukwá mu ngoloxi, kwila mixinda ya maku ya jimi kyá. 40 Ku mbudi imoxi u kwata ni mbandu ya kakwinyi ya efah ya fuba ya fina, yólunge ni mbandu ya kawana ya hine ya maji òzunze; ni mbandu ya kawana ya hine ya vinyu ya kyamenga. 41 O mbudi yamukwá u i sata mu ngoloxi, kwila mixinda ya maku ya jimi kyá; i kala ni mubhaku wa musa, ni kyamenga kyê, kala mu kimene, dizumba dyambote, ujitu wa kubhakula ni túbhya kwa Jihova. 42 Sata yiyi ya kwoha izuwa yoso, mu ngi satela jinga na-yu ku miji yenu yoso, sé kumoneka bhu ya suku, bhu mwelu wa balaka ya kutakanena bhu pholo ya Jihova, bhene bhu tu takanena jinga, bhene bhu ngi mi zwelesela. 43 Bhenyobho bhene bhu ngi takanena jinga ni an’a Izalayele phala ku unéne wami, ng’a kitule athu a kôla. 44 Anga ngi kôlesa we ni balaka ya kutakanena, ni kalatódyo; o Alá we ni an’ê ng’a kôlesa we phala ku ngi kalakela ku ukunji. 45 Nga kà tunga mu kaxi ka an’a Izalayele, ngi kala ngi Nzambi yâ. 46 Ene hé a kèjiya kuma eme Jihova ngi Nzambi yâ, nga a katula m’oxi ya Ijitu phala ni ngi tunge mu kaxi kâ; em’eme ngi Jihova Nzambi yâ.

    Madivulu Muoso Kimbundu (2008-2025)
    Kutunda
    Kubokona
    • Kimbundu
    • Kuwanena akwenu
    • Yakuwabhela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ijila
    • Kikutu Kyetu
    • Definições de privacidade
    • JW.ORG
    • Kubokona
    Kuwanena akwenu