Тʹәбах

Бь ван готьна, гәло Иса бәʹса кʹе дькьр? Ча те кʹьфше, әԝи бәʹса әскәред Рʹомайи дькьр, йед кӧ дәст у пʹийед ԝи бь мьха ԛӧл кьрьн. Гава мәрьва Иса Мәсиһ нәһәԛи дькьр, дьле ԝи диса жи бь кʹин у нәфрʹәтева тʹьжә нәдьбу (1 Пәтрус 2:23). Мина Иса, гәрәке әм һазьр бьн кӧ бьбахшиньн мәрьва (Колоси 3:13). Мәрьвед мә йан кәсед дьн дьбәкә мьԛабьли мә дәртен, чьмки баԝәрийа мә фәʹм накьн. Әԝана дьбәкә дәрһәԛа мә дәрәԝа бәла дькьн, мә ль бәр кәсед дьн беһӧрмәт дькьн, әʹдәбйәтед мә дьԛәльшиньн йан жи мә дьдьнә тьрсандьне. Чь жи һәбә, ԝе баш бә кӧ әм кʹине нәжон, ле жь Йаһоԝа рʹәща бькьн ԝәки әԝ чʹәʹве дьжмьна вәкә, сәва кӧ әԝана рʹастийе фәʹм бькьн (Мәтта 5:44, 45). Щарна дьбәкә ль мә зор те кӧ әм бьбахшиньн мәрьва, илаһи һәгәр әм жь алийе ԝанва рʹасти нәһәԛийед мәзьн һатьнә. Ле һәгәр әм изне бьдьн кӧ кʹин у нәфрʹәт дь дьле мәда кʹок бәрʹдьн, әме зьраре бьдьн хԝә (Зәбур 37:8). Гава әм сафи дькьн кӧ бьбахшиньн кәсәки, әм изьне надьн ԝәки әԝ дәрәщед нәбаш ль сәр мә хьраб һʹӧкӧм кьн (Әфәси 4:31, 32). w21.04 8-9 ¶3-4

Гава мәрьвәки мә жь щьвате те дәрхьстьне, агьр дьле мә дькʹәвә. Һәла бьдьнә һʹәсабе хԝә кӧ гава һьнә мәләк жь малбәта Йаһоԝа пьшта хԝә данә ԝи, дьле ԝи чьԛас ешийа! (Щьһуда 6) Хԝәде Исраелийа жи гәләк һʹьз дькьр, ле әԝана гәләк щар мьԛабьли ԝи рʹадьбун. Гәло әԝ йәк сәр Йаһоԝа ча һʹӧкӧм дькьр? Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки әԝ бинтәнг дьбу у дьле ԝи дешийа (Зәбур 78:41). Чахе мәрьвәки тәйи һʹьзкьри рʹастийе дьһелә, баԝәр бә кӧ дьле Йаһоԝа жи дешә. Ләма жи әԝ еша тә фәʹм дькә, у әԝ ԝе бь дьлшәԝати али тә бькә. Чахе кӧрʹ йан ԛиза дәлал Йаһоԝа дьһелә, де-бав гәләк щар хԝә дьпьрсьн, гәло ԝана бь рʹасти һәр тьшт кьрьбу ԝәки зарʹа ԝан сәр рʹийа рʹастийе бьминә. Бьраки мә ӧса дьбежә: «Мьн хԝә сущдар дькьр. Мьн хәԝнед хьраб дьдитьн». Хушкәке мә жи кӧ рʹасти дәрәщәкә ӧса һатьбу дьбежә: «Әз дьфькьрим кӧ әз дайькәкә хьраб бум у мьн ча лазьм ә али кӧрʹе хԝә нәкьрьбу ԝәки әԝ Йаһоԝа һʹьз бькә». w21.09 26 ¶1-2, 4

Һьнә кәс дьфькьрьн кӧ хьзмәткʹаред Хԝәде мәкʹтәбед религи хьлаз нәкьрьнә, у ләма изна ԝан тʹӧнә кӧ Кʹьтеба Пироз һин бькьн. Ле фәрз ә кӧ әԝ леколин бькьн кӧ чь рʹаст ә у чь на. Гава Луԛа кʹьтеба хԝә ньвиси, әԝи жи ӧса кьр. Әԝи бь хирәт һәр тьшти рʹьнд леколин дькьр, ԝәки хԝәндәван тедәрхьн һәла тьштед кӧ ԝана дәрһәԛа Иса Мәсиһ бьһистьбун, рʹаст ьн йан на (Луԛа 1:1-4). Щьһуйед кӧ ль бажаре Бәройайе дьжитьн жи мина Луԛа бун. Гава ԝана мьзгина дәрһәԛа Иса Мәсиһ щара пешьн бьһист, әԝана «һәр рʹож ньвисарада кʹур дьбун, кʹа әв тьшт ӧса нә» (Кʹаред Шандийа 17:11). Иро жи лазьм ә кӧ мәрьв рʹьнд леколин бькьн у готьнед Шәʹдед Йаһоԝа бь готьнед Кʹьтеба Пироз бәрамбәри һәв кьн. Ӧса жи, ԝе баш бә кӧ әԝана тʹәриха Шәʹдед Йаһоԝа жи леколин бькьн. Һәгәр мәрьв ве йәке бькьн, әԝана ԝе нәкʹәвьн бәр байе ньһерʹандьна нәрʹаст. w21.05 3 ¶7-8

Жь щьвата хԝә, гәло тӧ дькари кʹе тʹәглифи мала хԝә бьки? Щарна дьбәкә хушк у бьред мә һе зедә һʹәԝще һәвалтийа мә нә. Мәсәлә, ԝәʹде щәжна, гава һʹәму мәрьвед ԝан йед нәбаԝәрмәнд тʹәвайи кʹеф дькьн, әԝана хԝә дьбәкә тʹәне тʹәхмин дькьн. Йан жи, әԝана дьбәкә һьнә рʹожа, мәсәлә ԝәʹде әʹйда мьрьна мәрьвәки хԝә, гәләк дьлтәнг дьбьн. Гава әм ԝәʹде ӧса гази ван кәса дькьн кӧ тʹәвайи ԝәхт дәрбаз бькьн, әм нишан дькьн ԝәки әм бона ԝан хәм дькьн (Филипи 2:20). Гәләк сәбәб һәнә кӧ әм хԝә щарна тʹәне тʹәхмин бькьн. Ле гәрәке әм бир нәкьн кӧ Йаһоԝа һаш жь мә у һәстед мә һәйә. Әԝ бона һʹәԝщед мә хәм дькә, у әԝ ве йәке гәләк щара бь сайа хушк у бьра дькә (Мәтта 12:48-50). Ԝе баш бә кӧ әм бь дьл у щан пьштгьрийа малбәта хԝәйә рʹӧһʹани бькьн. Бь ве йәке, әм дькарьн нишан бькьн кӧ әм жь Йаһоԝа шькьрдар ьн, чьмки әԝи хушк у бьред рʹӧһʹани дайә мә. Һʹале мә чь бә жи, әм тʹәне ниньн, чьмки Йаһоԝа мә тʹӧ щара тʹәне наһелә! w21.06 13 ¶18-20

Һьнә мәрьв чьԛас гӧһ нәдьда Иса жи, әԝи шабуна хԝә ӧнда нәдькьр у бәрдәԝам дькьр мьзгине бәла кә. Гәло чьма? Әԝи заньбу кӧ мәрьв чьԛас һʹәԝще рʹастийе нә, у әԝи дьхԝәст мәщале бьдә мәрьва кӧ әԝана мьзгина Пʹадшатийе ԛәбул бькьн. Ӧса жи, әԝи заньбу кӧ һьнә кәсед кӧ серида гӧһ нәдьданә мьзгине ԝе паше бенә сәр рʹийа рʹастийе. Мәсәлә, бинә бира хԝә дәма кӧ Иса Мәсиһ ль дьнйайе хьзмәт дькьр, бьред ԝи нәбун шагьртед ԝи (Йуһʹәнна 7:5). Ле паши кӧ әԝ жь мьрьне рʹабу, әԝана бунә шагьртед ԝи (Кʹаред Шандийа 1:14). Әм ньзаньн кӧ хьлазийеда, кʹи ԝе рʹастийа Кʹьтеба Пироз ԛәбул бькә у кʹи на. Һьнә кәсарʹа дьһа зедә ԝәхт лазьм ә кӧ әԝана мьзгине ԛәбул бькьн. Кәсед кӧ гӧһ надьн мьзгине диса жи шьхӧлед мә йед баш дьбиньн, у рʹожәке, дьԛәԝьмә әԝана ԝе «шькьрийе бьдьнә Хԝәде». w21.05 18 ¶17-18

Гава Иса Мәсиһ сәр әʹрде бу, әԝи шагьртед хԝәрʹа гот кӧ гәрәке әԝана дӧ тьшта бькьн. Әԝи гот кӧ гәрәке әԝана мьзгина Пʹадшатийе бәла кьн, у нишан кьр кӧ гәрәке әԝана ве йәке чаԝа бькьн (Луԛа 8:1). Мәсәлә, әԝи һин кьр кӧ гәрәке әԝана чь бькьн гава мәрьв мьзгине ԛәбул кьн йан жи ԛәбул нәкьн (Луԛа 9:2-5). Ӧса жи, Иса пешда гот кӧ мьзгин гәрәке һʹәму мьләтарʹа бе дайине (Мәтта 24:14; Кʹаред Шандийа 1:8). Әԝи шагьртед хԝәрʹа гот кӧ әԝана гәрәке мәрьва һин бькьн, ԝәки әԝана һʹәму тʹәмийед ԝи, пек биньн. Иса Мәсиһ пешда гот кӧ әв шьхӧле фәрз ԝе «һʹәта хьлазийа дьнйайе», демәк һʹәта рʹожед мә, бәрдәԝам бькә (Мәтта 28:18-20). Хенщи ве йәке, Иса хәԝн-хәйаледа Йуһʹәннайе шандирʹа әʹйан кьр, кӧ һʹәму шагьртед ԝи гәрәке али мәрьва бькьн ԝәки әԝана Йаһоԝа нас бькьн (Әʹйанти 22:17). w21.07 2-3 ¶3-4

Иро, гәләк кәс һәри зедә хԝә һʹьз дькьн. Ләма жи әԝана һәвдӧрʹа дькʹәвьнә ләще. Мәсәлә, бизнеседа һьнә мәрьв методед ӧса дьдьнә хәбате, кӧ зийане дьдьнә бизнесменед дьн, ԝәки бизнеса хԝә пешда бьвьн. Спортеда һьнә спортсмед ԛәста һәвдӧ бьриндар дькьн, ԝәки ләщеда сәркʹәвьн. Мәкʹтәбеда һьнә шагьрт копийед екзамина жь кәсәки дьн дькʹьшиньн, сәва кӧ бькʹәвьн университета бьльнд. Әм ча шагьртед Иса заньн кӧ кьред ӧса, «кьред бьнйатʹа инсен» ьн (Галати 5:19-21). Ле гәло дьбә кӧ щьватеда һьнә хушк-бьра бе һʹәмде хԝә һәвдӧрʹа бькʹәвьнә ләще? Әв пьрсәкә гәләк фәрз ә у әм гәрәке һаш жь хԝә һәбьн, чьмки әԝ йәк дькарә йәктийа мә хьраб кә. Ԝе баш бә ԝәки әм дина хԝә бьдьн сәрһатийед һьнә кәсед амьн, йед кӧ һәвдӧрʹа нәдькʹәтьнә ләще. w21.07 14 ¶1-2

Һʹьзкьрьна амьн мә һелан дькә ԝәки әм али йед дьлтәнг бькьн. Кәсед дьлгәрм бь рʹәзәдьли пьштгьрийа хушк у бьред дьлтәнг дькьн. Әԝана хушк-бьра һʹьз дькьн, у һазьр ьн кӧ чь жь дәсте ԝан те бькьн сәва али ԝан бькьн (Мәтʹәлок 12:25; 24:10). Паԝлосе шанди жи ӧса гот: «Дьл бьдьнә бәр тьрсонәка, кери кʹәтийа ԝәрьн, һьндава һʹәмуйада сәбьра ԝә һәбә» (1 Тʹесалоники 5:14). Гава хушк йан бьрак дьлтәнг ә, ԝе баш бә ԝәки әм рʹьнд гӧһ бьдьне у жерʹа бежьн ԝәки әм же һʹьз дькьн. Чахе әм бона бәрхед Йаһоԝа хәм дькьн, Хԝәде жь мә рʹази дьбә у ве йәке бир накә. Мәтʹәлок 19:17 дьбежә: «Йе кӧ аликʹарийа кʹәсиб дькә, әԝ дәйн дьдә Хӧдан у Хӧдане жь бәр дайина ԝива, ԝи хәлат кә». w21.11 10 ¶11-12

Гәло әм чаԝа дькарьн хԝә ида ньһада бона ахьрийе һазьр кьн? Гәрәке әм бь тьштед кӧ дәсте мәда һәнә рʹази бьн у һәри зедә достийа хԝәйә тʹәви Йаһоԝарʹа ша бьн. Чьԛас незик әм Хԝәде нас бькьн, һаԛас баԝәрийа мә ԝе һьндава ԝи ԛәԝи бә, кӧ ԝәʹде һʹьщумкьрьна Гог жь Магоге, әԝе мә хьлаз кә. Гьлийед жь рʹеза иройин нишан дькьн кӧ Даԝьд чьрʹа һәԝара хԝә Йаһоԝа дадьхьст. Әԝи гәләк щар итʹбарийа хԝә Йаһоԝа дьани, у Йаһоԝа әԝ тʹӧ щар тʹәне нәдьһишт. Гава Даԝьд һе щаһьл бу, әԝ һьмбәри Голйатʹе Фьлисти дәркʹәтьбу у ви әскәре тәрʹькирʹа ӧса гот: «Иро ԝе Хӧдан тә бьдә дәсте мьн» (1 Самуйел 17:46, ИМ). Паше, гава Даԝьд бәр дәсте Шаԝул Пʹадша хьзмәт дькьр, Шаԝул чәнд щара дьхԝәст әԝ бькӧшта, ле Йаһоԝа тʹәви Даԝьд бу (1 Самуйел 18:12). Әԝ йәк кӧ Даԝьд щаһьлтийеда дәсте Йаһоԝа дитьбу, баԝәрийа ԝи ԛәԝи кьр, ԝәки Йаһоԝа ԝе диса али ԝи бькә. w22.01 6 ¶14-15

Йаһоԝа һʹәму шьхӧлед хԝә бь сәбьр тинә сери, фьрԛи тʹӧнә бона ве йәке чьԛас ԝәʹдә лазьм бә жи. Әԝ ве йәке һьм бона пирозкьрьна наве хԝә, һьм жи бона ԛәнщийа мәрьва дькә. Ԝәред әм дина хԝә бьдьнә ве йәке, кӧ чаԝа Йаһоԝа гав пәй гав әʹрд бона мәрьва һазьр дькьр. Кʹьтеба Пироз дьбежә Йаһоԝа «пиванед ԝе», «бьнгәһед ԝе» у «кәвьре ԝе» дани (Ибо 38:5, 6). Йаһоԝа һәла һе ԝәʹдә вәдьԛәтанд, ԝәки сәр кьред дәсте хԝә бьньһерʹә (Дәстпебун 1:10, 12). Бинә бәр чʹәʹве хԝә мәләк чьԛас ша дьбун гава Йаһоԝа тьштәки тʹәзә чедькьр. Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки ԝана бь шабуне ‹банг дькьр›. Әԝ йәк чь мә һин дькә? Бь һʹәзара сал лазьм бун ԝәки Йаһоԝа әʹфьрандьне хьлаз кә, у гава Йаһоԝа сәр һʹәму кʹаред дәсте хԝә ньһерʹи, әԝи гот кӧ «әԝ гәләки ԛәнщ бун» (Дәстпебун 1:31). w21.08 9 ¶6-7

Ве мәсәла Исада, мерәки дьхԝәст һәрʹә ԝәлатәки дьн. Пешийа кӧ әԝ чу, әԝи гази хӧламед хԝә кьр у тәлант дан ԝан, ԝәки әԝана ван тәланта бькьнә нава шьхӧл. Ахайе ԝан ль гора фәрәсәт у ԛәԝата ԝан, тәлант данә ԝан, хӧламәкирʹа пенщ тәлант, йе дьнрʹа дӧ тәлант у йе сьсийарʹа жи тәлантәк да. Дӧ хӧлама тәлантед кӧ ԝанрʹа һатьбун тʹәсмилкьрьне, рʹьнд данә хәбате, ле йе сьсийа тʹӧ тьшт нәкьр, ләма жи ахайе ԝи бәри ԝи да. Мина хӧламе пешьн, йе дӧда жи щабдарийа хԝә рʹьнд ани сери. Әԝи бь дьл у щан шьхӧле ахайе хԝә пешда бьр, у тәлантед кӧ әԝи стандьбун, дӧ щар зедә кьр. Әв хӧлам жи сәва һʹӧнӧр у хирәта хԝә һатә хәлаткьрьн. Аха һьм жь ԝи рʹази бу, һьм жи сафи кьр ԝәки әв хӧлам һежа йә кӧ дьһа зедә щабдарийа бьстинә. w21.08 21 ¶7; 22 ¶9-10

Ван рʹожед ахьрийе, Йаһоԝа бь рʹасти жи сәбрәкә мәзьн әʹйан дькә. Әԝ нахԝазә кӧ кәсәк бьмьрә (2 Пәтрус 3:9). Әԝ мәщале дьдә һәр кәси кӧ тʹобә бькә. Ле синора сәбра Хԝәде жи һәйә. Кәсед кӧ ве мәщале нәдьнә хәбате, ԝе бькʹәвьн һʹале Фьрәԝьне рʹожед Муса. Йаһоԝа ԝирʹа готьбу: «Һәгәр мьн дәсте хԝә дьреж кьра у бь нәхԝәшийа һʹал ль тә у щьмәʹта тә хьста, те сәр дьне бьһатайи ӧндакьрьне. Ле бона ве йәке мьн тӧ хԝәйкьри, ԝәки ԛәԝата хԝә нишани тә бькьм у ль сәр тʹәмамийа дьнйайе наве мьн бе готьне» (Дәркʹәтьн 9:15, 16). Рʹожәке, һʹәму мьләт ԝе бьзаньбьн кӧ Хԝәдайе рʹаст, Йаһоԝа йә (Һәзәԛел 38:23). Мәʹна һʹәжандьна кӧ рʹеза рʹожеда һатийә дайине әв ә, кӧ һәгәр мәрьв мина Фьрәԝьн сәрԝертийа Йаһоԝа ԛәбул нәкьн, ԝе сәр һʹәта-һʹәтайе ԛьрʹ бьн. w21.09 18-19 ¶17-18

Дьԛәԝьмә мәрьвәки тәйи һʹьзкьри жь щьвате һатийә дәрхьстьне у сәва ве йәке дьле тә дешә? Ле һәгәр готьнед һьнә хушк-бьра дьле тә дьһа дешиньн, тӧ дькари чь бьки? Һьнә кәс щарна бе һʹәмде хԝә тьштәки нәрʹаст дьбежьн (Аԛуб 3:2). Әм гьшк гӧнәкʹар ьн, ләма жи һәгәр һьнә кәс ньзаньн чь бежьн йан жи мә бь готьнед хԝә әʹщьз бькьн, гәрәке әм әʹщебмайи нәминьн. Ве ширәта Паԝлосе шанди бир нәкә: «Ль һәв сәбьр кьн у ль һәв бьбахшиньн, һәгәр газьне йәки ль һьндава йәкида һәбә» (Колоси 3:13). Бәрдәԝам кә пьштгьрийа малбәтед ӧса бькә, йед кӧ Хԝәдерʹа амьн дьминьн. Һʹьзкьрьн у дьлгәрмийа тә ԝанрʹа гәләк лазьм ә (Ибрани 10:24, 25). Щарна, гава кәсәк жь щьвате те дәрхьстьне, һьнә хушк-бьра хԝә жь малбәта ԝи жи дур дьгьрьн, те бежи әԝана жи жь щьвате һатьнә дәрхьстьне. Тʹӧ щар ве шашийе нәкьн! Илаһи хушк-бьред щаһьл, де-баве кʹижана Йаһоԝа һиштьн, һʹәԝще пʹайи у дьлбинийе нә. w21.09 29 ¶13-14; 30 ¶16

Чахе кәсәки әʹмьрда мәзьн у кәсәки щаһьл һәвдӧрʹа хәбәр дьдьн, һәрдӧ жи кʹаре дьстиньн (Рʹомайи 1:12). Кәсе щаһьл ԝе дьһа баш фәʹм бькә кӧ Йаһоԝа хьзмәткʹаред хԝәйә амьн чаԝа хԝәй дькә, у йе әʹмьрда мәзьн ԝе ша бә, чьмки хушк йан бьре щаһьл ԝи ԛимәт дькә. Кәсе әʹмьрда мәзьн ԝе бь шабуне бәʹса сәрһатийед хԝә у кʹәрәмед Йаһоԝа бькә. Сал дәрбаз дьбьн у бәдәԝбуна рʹува жи дәрбаз дьбә, ле хьзмәткʹаред Йаһоԝайә амьн бәр чʹәʹве ԝи дьһа бәдәԝ дьбьн (1 Тʹесалоники 1:2, 3). Гәло чьма? Чьмки ԝана бь гәләк сала изьн данә ԝәки рʹӧһʹе Хԝәде ԝана һин бькә у али ԝан бькә һʹӧнӧред баш нав хԝәда пешда биньн. Чьԛас кӧ әм ван хушк у бьред дәлал нас бькьн, ԛәдьре ԝан бьгьрьн у жь ԝан һин бьбьн, һаԛас әме бьвиньн кӧ әԝана бь рʹасти жи хьзнед гәләк ԛимәт ьн. Чаԝа кӧ фәрз ә ԝәки кәсед щаһьл ԛәдре кәсед әʹмьрда мәзьн бьгьрьн, бона пешдачуйина щьвате ӧса жи гәләк фәрз ә, ԝәки кәсед әʹмьрда мәзьн хушк-бьред щаһьл ԛимәт кьн. w21.09 7 ¶15-18

Әм гәрәке нәбьн кәсед дьлкәвьр, ле мина Хԝәдайе мә, «хԝәйе рʹәʹма дәԝләмәнд» бьн (Әфәси 2:4). Дьлрʹәʹми нә тʹәне һәсте дьле мә йә. Кәсе кӧ бь рʹасти дьлрʹәʹм ә, пе шьхӧлед хԝә дьлрʹәʹмтийе избат дькә. Ԝе баш бә кӧ әм рʹьнд дина хԝә бьдьн һʹәԝщед малбәт у щьвата хԝә. Бь рʹасти гәләк мәщал һәнә һьндава мәрьвада рʹәʹме бьдьнә кʹьфше! Мәсәлә, һәгәр кәсәк һʹәԝще дьлбинийе йә, әм дьбәкә дькарьн бона ԝи хԝарьне чекьн йан бь щурʹәки дьн али ԝи бькьн. Йан жи, гава кәсе кӧ жь щьвате һатьбу дәрхьстьне вәдьгәрʹә щьвате, әԝ дьбәкә һʹәԝще бәрдьлийе у һәвалтийе йә. Ӧса жи, гәрәке әм мәрьварʹа бәʹса мьзгинийе бькьн (Ибо 29:12, 13; Рʹомайи 10:14, 15; Аԛуб 1:27). Һәр рʹож гәләк мәщал вәдьбьн, ԝәки әм һьндава мәрьвада дьлрʹәʹмтийе бьдьнә кʹьфше. Һәгәр әм дьлрʹәʹм бьн, Баве мәйи әʹзмана, кӧ «хԝәйе рʹәʹма дәԝләмәнд ә», ԝе жь мә рʹази бә! w21.10 13 ¶20-22

Зәбура 23-да, Даԝьд бәʹса кʹәрәмед рʹӧһʹани кьр, йед кӧ әԝи дьстанд, чьмки Йаһоԝа ча шьване хԝә ԛәбул дькьр. Йаһоԝа әԝ «шьвәрʹийед рʹастийеда» дьбьр, у ԝәʹде баш у хьрабда тʹьме бь амьни кʹеләка Даԝьд бу. Даԝьд фәʹм дькьр ԝәки жийина «мергед» Йаһоԝада, демәк дәштед ԝида, найе һʹәсабе жийинәкә бедәрд. Әԝи заньбу ԝәки щарна, әԝе дьлтәнг бә, у ча бежи «гәлийе сийа мьрьнеда» дәрбаз бә, у дьжмьнед ԝи ԝе һәбьн. Ле чьмки Йаһоԝа Шьване ԝи бу, әԝ жь тʹӧ тьшти нәдьтьрсийа. Гәло Даԝьд чаԝа «һʹәԝще тьштәки» нибу? Жь алийе рʹӧһʹанива, тʹӧ кемасийа ԝи тʹӧнә бу. Шабуна ԝи мал у мьлкʹва гьредайи нибу. Даԝьд бона һәр тьшти чь кӧ Йаһоԝа дьда ԝи, рʹази бу. Бона ԝи тьште һәри фәрз әв бу, ԝәки Йаһоԝа әԝ кʹәрәм дькьр у дьпʹараст. Әм жь гьлийед Даԝьд дьвиньн, кӧ чьԛас фәрз ә ԝәки ньһерʹандьна мә сәр тьштед материали рʹаст бә. w22.01 3-4 ¶5-7

Ԝәʹде бәре жи, һәр кәси гӧһ нәдьда хьзмәткʹаред Йаһоԝа. Мәсәлә, Нӧһ пʹехәмбәр «рʹасти даннасин дькьр», у әԝи әв йәк ԝәкә 40 йан 50 сала дькьр (2 Пәтрус 2:5). Бешьк әԝ баԝәр бу ԝәки мәрьв ԝе гӧһ бьдьн готьнед ԝи, ле Йаһоԝа ԝирʹа нәготьбу кӧ мәрьв ԝе гӧһ бьдьнә ԝи. Гава Хԝәде готә Нӧһ ԝәки гәмийе чекә, әԝи гот: «Тӧ тʹәви кӧрʹед хԝә у тʹәви жьна хԝә у букед хԝә бькʹәви гәмийе» (Дәстпебун 6:18). Чахе Нӧһ гәми чедькьр, дьбәкә әԝи фәʹм дькьр ԝәки гәми нә һаԛас мәзьн ә кӧ гәләк мәрьв бькарьбьн теда щи бьн (Дәстпебун 6:15). Ахьрийеда, тʹӧ кәси гӧһ нәда хәбәра Нӧһ (Дәстпебун 7:7). Гәло Йаһоԝа дьфькьри кӧ Нӧһ хьзмәтийеда пешдачуйи нибу у щәфе ԝи бош-бәтал бу? Һьлбәт на! Бь ньһерʹандьна Хԝәде, Нӧһ даннасинкʹарәки пешдачуйи бу, чьмки әԝи щабдарийа хԝә бь амьни ани сери (Дәстпебун 6:22). w21.10 26 ¶10-11

Бь тʹәхмина тә, гәло әв гьли ча сәр Рʹутʹе һʹӧкӧм кьрьн? Рʹутʹе бь рʹасти гәләк зәʹмәт кʹьшандьбу ԝәки али Наһомийе бькә. Әԝе дьлбини да ԝе, тʹәви ԝе гьрийа у чәнд рʹож тʹәви ԝе рʹеда бу. Диса жи, Наһомийе гот: «Хӧдан әз дәствала вәгәрʹандьм». Гава Наһомийе ӧса гот, Рʹутʹ щәм ԝе бу, ле Наһомийе ӧса хәбәр да ԛәй те бежи Рʹутʹе тʹӧ тьшт нәкьрьбу. Диса жи, Рʹутʹе пьшта хԝә нәда Наһомийе у нәхәйди (Рʹутʹ 1:3-18). Әм чьԛас хирәт бькьн, ԝәки али хушкәкә дьлтәнг бькьн жи, дьбәкә әԝ ӧса хәбәр дә ԛәй те бежи мә тʹӧ тьштида али ԝе нәкьрийә. Ле гәрәке әм нәхәйдьн. Гәрәке әм диса жи кʹеләка ԝе бьн у жь Йаһоԝа рʹебәрийе бьхԝазьн, һәла әм чаԝа дькарьн дьле ԝе рʹьһʹәт кьн у бәр дьле ԝеда бен (Мәтʹәлок 17:17). Дьбәкә хушкәкә кӧ һʹәԝще аликʹарийе йә серида аликʹарийа мә ԛәбул нәкә. Диса жи, һʹьзкьрьна амьн ԝе мә һелан кә, ԝәки әм чь жь дәсте мә те бькьн у кʹеләка ԝе бьн (Галати 6:2). w21.11 11 ¶17-19

Кʹьтеба Пирозда хәбәред «пироз» у «пирози» тенә хәбьтандьне һьндава нав-намусийе у һʹәбандьна рʹаст. Ӧса жи әв хәбәр тенә һʹәсабе башԛәкьри бьн, сәва кӧ Хԝәдерʹа хьзмәт кьн. Демәк, сәва кӧ әм пироз бенә һʹәсабе, гәрәке әм жь алийе нав-намусийева тʹәмьз бьн, Йаһоԝа рʹаст бьһʹәбиньн у незики ԝи бьн. Йаһоԝа бь тʹәмами пироз ә, ле әм гӧнәкʹар ьн. Диса жи, Йаһоԝа һазьр ә мә ча достед хԝә ԛәбул бькә. Гәло әм бона ве йәке шекьрдар ниньн? Йаһоԝа һәр алийава пироз у паԛьж ә. Һьнә сәраф, демәк мәләкед кӧ незики тәхте Хԝәде нә, дьготьн ԝәки «пироз ә, пироз ә, пироз ә» Йаһоԝа Хԝәде (Ишайа 6:3). Һьлбәт, сәва кӧ мәләк незики Хԝәдайе пироз бьн, лазьм ә кӧ әԝ жи пироз бьн, у әԝана бь рʹасти жи пироз ьн. w21.12 3 ¶4-5

Гәләк щаһьларʹа зор ә сафикьрьнед баш бькьн. Аликива дәрсдар у мәрьвед ԝанә нәбаԝәрмәнд дьбәкә зоре ԝан дькьн, ԝәки әԝана хԝәндьна бьльнд бьстиньн, сәва кӧ паше гәләк пʹәра ԛазанщ кьн. Сафикьрьнәкә ӧса, бешьк ԝе гәләк ԝәʹдә жь ԝана бьстинә. Ле алийе дьнва, де-бав йан хушк-бьред щьвате, дьбәкә щаһьла һелан дькьн, ԝәки әԝана жийина хԝә хьзмәтийа Йаһоԝада дәрбаз кьн. Гәло чь дькарә али ԝан щаһьла бькә, йед кӧ Йаһоԝа һʹьз дькьн, ԝәки сафикьрьнәкә лапә баш бькьн? Ԝе баш бә кӧ щаһьл Әфәси 5:15-17 бьхуньн у кʹур сәр бьфькьрьн. Паши хԝәндьна ԝан рʹеза, ԝе баш бә кӧ әԝана жь хԝә бьпьрсьн: «‹Чь йә ԛьрара Хӧдан›? Кʹижан сафикьрьн ԝе дьле ԝи хԝәш бе у мәщале бьдә мьн, ԝәки әз ԝәʹде хԝә бь билани хәрщ кьм?» Бир нәкә кӧ әм рʹожед хьрабда дьжин у әв дьнйа кӧ бьн дәсте Мире-щьнада йә, ԝе зутьрәке кӧта бә. w22.01 27 ¶5

Гәло Аԛуб кʹәнге бу шагьрте Иса? Чахе Иса жь мьрьне рʹабу, әԝ «Аԛубва хӧйа бу, пәйрʹа һʹәму шандийава» (1 Корьнтʹи 15:7). Паши ве йәке, Аԛуб бу шагьрте Иса Мәсиһ. Гава шандийед Иса одәкә жорьнда ль Оршәлиме һивийа рʹӧһʹе пироз бун, Аԛуб жи ԝедәре бу (Кʹаред Шандийа 1:13, 14). Паше, Аԛуб бу әндәме кʹома рʹебәрийе йа ԛьрʹна йәке (Кʹаред Шандийа 15:6, 13-22; Галати 2:9). Чәндәк пешийа сала 62 Д.М., әԝи жь бина бәр Хԝәде шагьртед бь рʹӧһʹ кʹьфшкьрирʹа нәʹмә ньвиси. Һевийа мә чь бә жи, жийина ль әʹзмана йан ль сәр әʹрде, әв нәʹмә бона мә керһати йә (Аԛуб 1:1). Ль гора тʹәрихзан бь наве Усьве Флавиус, Аԛуб пе фәрмана Сәрәккʹаһин Һананийа Бьчʹук, һатә кӧштьне. Бәле, Аԛуб һʹәта хьлазийа жийина хԝә Йаһоԝарʹа амьн ма. w22.01 8 ¶3; 9 ¶5

Дәрсәкә фәрз жь рʹеза рʹоже әв ә кӧ гәрәке әм нәфькьрьн ԝәки Йаһоԝа ԝе мә жь һʹәму тәнгасийед кӧ баԝәрийа мә дьщерʹьбиньн, хԝәй бькә. Чаԝа кӧ Иса Мәсиһ һʹәта мьрьне һатә щерʹьбандьн, гәрәке әм жи һазьр бьн кӧ һʹәта мьрьне амьн бьминьн (Мәтта 16:24, 25). Диса жи, Хԝәде соз дайә кӧ әԝе нәһелә кӧ әм «жь ԛәԝата хԝә дәр бенә щерʹьбандьне» (1 Корьнтʹи 10:13). Дәрсәкә дьн жи әв ә кӧ мина Иса Мәсиһ, әм жи дькарьн рʹасти нәһәԛийе бен (1 Пәтрус 2:19, 20). Сәбәба кӧ пәй мә дькʹәвьн нә әв ә кӧ мә тьштәки хьраб кьрийә, ле әв ә кӧ әм шагьртед Иса Мәсиһ нә, у әм «нә жь дьнйайе нә» (Йуһʹәнна 17:14; 1 Пәтрус 4:15, 16). Иса Мәсиһ заньбу кӧ Йаһоԝа чьма изне дьдә кӧ әԝ еше бькʹьшинә. Ле һьнә хьзмәткʹаред Йаһоԝа йед амьн щарна фәʹм накьн кӧ Йаһоԝа чьма изне дьдә кӧ һьнә тьштед хьраб бен сәре ԝан (Һәбаԛуԛ 1:3). Хԝәдайе мәйи дьлован у сәбьрдар занә кӧ баԝәрийа ԝан сьст нинә, ле әԝана һʹәԝщәйи бәрдьлийа ԝи нә (2 Корьнтʹи 1:3, 4). w21.04 11 ¶9-10

Һәгәр һʹәбандьна мә ль гора ԛьрара ԝи бә у бь һʹьзкьрьн у ԛәдьр бә, Йаһоԝа жь һʹәбандьна мә рʹази бә. Әм Йаһоԝа гәләк һʹьз дькьн. Әм заньн ԝәки тʹәне Әԝ һежа йә кӧ әм ԝи бьһʹәбиньн, ләма жи әм дьхԝазьн бь щурʹе һәри баш ԝи бьһʹәбиньн. Дӧа пʹарәкә һʹәбандьна мә йә. Ньвисаред Пироз дӧайед мә бәрамбәри бьхуре дькә, кʹижан кӧ бь мәхсуси дьһатә һазьркьрьне, у пешийе коне пирозда, паше жи пʹарьстгәһеда дьһатә шәԝьтандьне. Әв бина бьхуре Хԝәде хԝәш дьһат. Мина ве йәке, «дӧайе рʹаста ль бәр дьле Ԝида ширьн ә» (Мәтʹәлок 15:8; Ԛануна Дӧщари 33:10). Сәва кӧ Йаһоԝа жь дӧайед мә рʹази бә, нә лазьм ә кӧ әм гьлийед мәхсус бьдьнә хәбате. Әм дькарьн баԝәр бьн, кӧ гава әм һʹьзкьрьн у рʹазибуна хԝә жь дьл дьдьнә кʹьфше, Йаһоԝа гәләк ша дьбә. Әԝ дьхԝазә ԝәки әм ԝирʹа бәʹса хәм, һеви у хԝәстьнед хԝә бькьн. Пешийа кӧ әм дӧа бькьн, ԝе баш бә әм рʹьнд бьфькьрьн кӧ әме чь бежьн. Бь ви щурʹәйи, әме бькарьбьн «бьхура» һәри хԝәш пʹешкʹеши Баве хԝәйи әʹзмана кьн. w22.03 20 ¶2; 21 ¶7

Ԝәʹде Һармәгәдоне әме нькарьбьн сафи кьн кӧ кʹе һежайи рʹәʹма Йаһоԝа йә у кʹе на (Мәтта 25:34, 41, 46). Гәло әме һьнге жи баԝәр бьн ԝәки Йаһоԝа тʹьме рʹаст диԝане дькә? Гәләк фәрз ә кӧ әм ньһада баԝәрийа хԝә һьндава Йаһоԝа дьһа ԛәԝи кьн, ԝәки ахьрийеда жи бь дьл у щан итʹбарийа хԝә ԝи биньн. Бинә бәр чʹәʹве хԝә ԝәки дьнйа тʹәзәда әме чьԛас ша бьн. Религийед ԛәлп, тьмайа системед комерси у политики, йед кӧ бь һʹәзара сала әʹмьре мәрьва гьран кьрьнә у зӧлми кьрьнә, ԝе ида тʹӧнә бьн. Тʹӧ кәс ԝе ида кал у пир нәбә у нәхԝәш нәкʹәвә, у тʹӧ кәс ԝе ида мәрьвед хԝәйи һʹьзкьри ӧнда нәкә. Мире-щьна у щьнед ԝи ԝе һʹәзар сал гьрти бьн. Ахьрийа рʹабәрибуна ԝан ԝе кʹокева бе рʹакьрьне (Әʹйанти 20:2, 3). Һьнге, әме чьԛас рʹази бьн кӧ мә итʹбарийа хԝә сафикьрьнед Йаһоԝа анийә! w22.02 6-7 ¶16-17

Иса хирәт дькьр кӧ әʹдьлайе бькә нав мәрьва, у әԝи кәсед дьнрʹа дьгот ԝәки әԝана проблемед нав һәвда сафи кьн. Мәсәлә, әԝи гот ԝәки сәва кӧ Йаһоԝа һʹәбандьна кәсәки ԛәбул бькә, гәрәке әԝ пешийе «бьре хԝәрʹа ль һәв ԝәрә» (Мәтта 5:23, 24). Ӧса жи, гава шандийед ԝи сәр пьрса кӧ нав ԝанда йе һәри мәзьн кʹи йә, һәврʹа дькʹәтьнә дәʹԝе, әԝи али ԝан дькьр ԝәки һәвдӧрʹа нәкʹәвьнә ләще (Луԛа 9:46-48; 22:24-27). Сәва кӧ әм әʹдьлайиһʹьз бьн, бәс нинә ԝәки әм тʹәне нәбьнә сәбәбе шәрʹ-дәʹԝа. Әм гәрәке гава пешьн бавежьн, сәва тʹәви кәсед дьн ль һәв бед у хушк-бьра һелан кьн, ԝәки әԝана проблемед нав һәвда сафи кьн (Филипи 4:2, 3; Аԛуб 3:17, 18). Жь хԝә бьпьрсә: «Жь алийе хԝәва әз һазьр ьм чь бькьм, ԝәки тʹәви мәрьва ль һәв бем? Гава хушк йан бьрак дьле мьн дешинә, гәло дьле мьн ле дьминә? Гәло әз һивийе мә, ԝәки мәрьве дьн гава пешьн бавежә, сәва тʹәви мьн ль һәв бе, йан әз һазьр ьм гава пешьн бавежьм?» w22.03 10 ¶10-11

Кʹьтеба Пироз бәреда готьбу ԝәки хьзмәткʹаред Хԝәде ԝе бьн рʹебәрийа Исада «бь рʹәзәдьли» Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн (Зәбур 110:3). Әв пʹехәмбәрти ньһа бәр чʹәʹве мә те сери. Һәр сал, хьзмәткʹаред Йаһоԝа шьхӧле бәлакьрьна мьзгинеда бь милйона сьһʹәта хәрщ дькьн. Әԝана ви шьхӧли бь рʹәзәдьли у бе пʹәрә тиньн сери. Ӧса жи, әԝана жь алийе материали, емосийали у рʹӧһʹанида пьштгьрийа хушк-бьред сәр тʹәмамийа дьнйайе дькьн. Хенщи ве йәке, бьред кʹьфшкьри гәләк ԝәʹде хԝә хәрщ дькьн, ԝәки щьвата дәрбаз кьн у шьвантийе хушк-бьра бькьн. Гәло чь ԝана һелан дькә, кӧ ван тьшта бькьн? Әԝана һьм Йаһоԝа һьм жи мәрьва һʹьз дькьн (Мәтта 22:37-39). Иса һәри зедә нә кӧ кʹара хԝә, ле кʹара мәрьва дьгәрʹийа, у әм жи һәр тьшти дькьн, ԝәки чʹәʹв бьдьнә ԝи (Рʹомайи 15:1-3). Мәрьвед кӧ чʹәʹв дьдьнә ԝи, ԝе кʹарәкә мәзьн бьстиньн. w22.02 20 ¶1-2

Бәре лазьм бу кӧ һәԛе пʹала хьлазийа һәр рʹоже бе дайине. Әв пʹәрә ԝанрʹа лазьм бу, ԝәки әԝ бькарьбьн нане ве рʹоже бькʹьрʹьн. Ләма жи Йаһоԝа Исраелийарʹа зәлал кьр, ԝәки хәбатчи һʹәԝще ԝан пʹәра нә, чьмки жийина ԝан ве йәкева гьредайи йә (Ԛануна Дӧщари 24:14, 15; Мәтта 20:8). Иро жи гәләк хәбатчи һәԛе хәбата хԝә хьлазийа һәр рʹоже йан жи хьлазийа мәһе дьстиньн. Принсипа жь Ԛануна Кʹаһинтийе 19:13 һʹәта иро жи керһати йә. Сәд һʹәйф, ԝәки һьнә мәрьв һьндьк пʹәрә дьдьн хәбатчийед хԝә, чьмки заньн кӧ әԝана нькарьн хәбатәкә дьн хԝәрʹа бьвиньн у мәщбур ьн бал ԝана бьхәбьтьн. Ләма жи әм дькарьн бежьн, ԝәки әԝ мәзьнед хәбате «һәԛе хәбата пʹаләйе» хԝә надьн. Ԝе баш бә кӧ шагьртед Иса ве принсипе пьшт гӧһе хԝәва нәвежьн! w21.12 10 ¶9-10

Иса гәләк еш у жан кʹьшандьбу, ләма әԝ бешьк гәләк тʹи бу. Һьнге ԝирʹа аликʹарийа кәсәки дьн лазьм бу кӧ тʹибуна ԝи бьшкенә. Иса нәдьфькьри кӧ һәгәр әԝ һәстед хԝә әʹйан бькә, әԝ ԝе ча кәсәки сьст бе кʹьфше. Гәрәке әм жи шәрм нәкьн кӧ һәстед хԝә әʹйан бькьн. Әм гәләк щара кәсәкирʹа набежьн кӧ әм һʹәԝщәйи чь нә. Ле щара ԝәʹдәки ӧса те, кӧ әм гәләк һʹәԝще аликʹарийе нә, у һьнге әм гәрәке шәрм нәкьн кӧ жь кәсед дьн аликʹарийе бьхԝазьн. Мәсәлә, һәгәр әм ида кал у пир ьн, йан сьһʹәт-ԛәԝата мә нә баш ә, дьбәкә лазьм бә кӧ әм жь һәваләки хԝә һиви кьн кӧ әԝ мә бьвә бал һʹәким йан һьнә шьхӧлед һәррʹожида али мә бькә. Гава әм хәмгин у дьлтәнг ьн, дьбәкә мәрʹа лазьм бә кӧ дьле хԝә рʹуспикирʹа йан хушк йан жи бьраки гьһиштирʹа вәкьн, ԝәки әԝ мә бьбьһе у бь «готьна хԝәш» мә бьшьдинә (Мәтʹәлок 12:25). Хушк у бьра мә һʹьз дькьн, у әԝана һазьр ьн кӧ «рʹожа охьрме гьранда» али мә бькьн (Мәтʹәлок 17:17). Ле һʹәта кӧ әм ԝанрʹа рʹастә-рʹаст нәбежьн, әԝана дьбәкә ньзаньн кӧ дәрде мә чь йә у әм һʹәԝще чь нә. w21.04 11-12 ¶11-12

Щарна мә жи зор те ԝәки һини дәрәщед тʹәзә бьн. Һьнә кәсед кӧ гәләк сала хьзмәткʹаред һәртʹьм бун, кʹьфшкьрьнәкә тʹәзә стандьнә. Һьнәк жи хԝәха жь бо әʹмьре хԝәйи мәзьн мәщбур бун кʹьфшкьрьнәке кӧ һʹьз дькьрьн, бьһельн. Гава тьштәки ӧса те сәре мә, нормал ә кӧ әм хәмгин бьн. Һәгәр әм сәр гӧһастьна бь чʹәʹве Йаһоԝа бьньһерʹьн, ԝе мәрʹа дьһа һеса бә һини дәрәщед тʹәзә бьн. Иро, Йаһоԝа шьхӧлед мәзьн дькә, у әм фьрнаԛ дьбьн кӧ әм һәвалкʹаред Ԝи нә (1 Корьнтʹи 3:9). Һьзкьрьна Йаһоԝа һьндава мә тʹӧ щара найе гӧһастьне. Ләма жи һәгәр гӧһастьнәкә тʹәшкиләте сәр тә һʹӧкӧм бькә, тʹәвльһәв нәбә у нәкʹәвә мьтала кӧ әв гӧһастьн чьрʹа у ча ԛәԝьми. Дәԝса кӧ бира «рʹожед бәре» бьки, жь Йаһоԝа аликʹарийе бьхԝазә кӧ тӧ кʹара дәрәща тʹәзә бьвини (Ԝаиз 7:10, ИМ). Дина хԝә бьдә тьштед кӧ тӧ дькари бьки. Һәгәр әм ӧса бькьн, әме ԝәʹде гӧһастьна амьн бьминьн у шабуна хԝә ӧнда нәкьн. w22.03 17 ¶11-12

Гәло Йаһоԝа һʹьзкьрьна хԝәйә амьн һьндава кʹе дьдә кʹьфше? Кʹьтеба Пироз нишан дькә ԝәки мәрьв дькарә щурʹә-щурʹә тьшта һʹьз бькә. Мәсәлә, щоткʹарийе, шәрав, бәз, ширәте, занәбуне, сәрԝахтийе у тьштед дьн (2 Дирок 26:10; Мәтʹәлок 12:1; 21:17; 29:3). Ле мәрьв нькарә бь һʹьзкьрьна амьн тьшта һʹьз бькә. Мәрьв дькарә һʹьзкьрьна амьн тʹәне һьндава мәрьва әʹйан кә. Ле Йаһоԝа нә һәр кәсирʹа һʹьзкьрьна амьн әʹйан дькә. Әԝ һʹьзкьрьна хԝәйә амьн тʹәне һьндава достед хԝә әʹйан дькә. Әԝ ԝана һʹьз дькә у ԝанрʹа амьн ә. Әԝ тʹӧ щар пьшта хԝә надә ԝан. Хенщи ве йәке, әԝи соз дайә ԝәки рʹожед хԝәш һивийа ԝан ьн. Йаһоԝа һʹьзкьрьна хԝә тʹәмамийа инсанәтерʹа нишан дькә. Иса Мәсиһ мерәки бь наве Никодеморʹа ӧса гот: «Хԝәде ӧса дьнйа [инсанәт] һʹьз кьр, кӧ Кӧрʹе хԝәйи тайе тʹәне бәрва да, ԝәки һәр кәсе кӧ ԝи баԝәр бькә ӧнда нәбә, ле жийина ԝийә һʹәта-һʹәтайе һәбә» (Йуһʹәнна 3:1, 16; Мәтта 5:44, 45). w21.11 2 ¶3; 3 ¶6-7

Жийин чьԛас чәтьн бә жи, әм заньн кӧ тәнгасийед дьһа гьран дькарьн бен сәре мә (Мәтта 24:21). Гәло тӧ һʹьзрәта ԝе рʹоже нини гава һʹәму кӧл-дәрд ԝе һʹәта-һʹәтайе хьлаз бьн? (Ишайа 65:16, 17). Ләма жи, гәләк фәрз ә кӧ әм сәбра хԝә чьԛас дьчә дьһа зедә бькьн. Чьмки Иса Мәсиһ ӧса готьбу: «Бь сәбьра хԝә һуне рʹӧһʹе хԝә хьлаз кьн» (Луԛа 21:19). Сәва кӧ сәбра мә зедә бьбә, ԝе баш бә кӧ әм биньн бәр чʹәʹве хԝә, ԝәки кәсед дьн чаԝа чәтьнайед мина йед мә сәбьр дькьн. Жь алийе сәбрева, мәсәла һәри баш, Йаһоԝа йә. Һәла бьфькьрә: Дьнйа бьн контрола Мире-щьнада йә, у кӧл-дәрд гәләк ьн. Йаһоԝа дькарьбу һʹәму проблем дәрберʹа сафи кьра, ле әԝ сәбьр дькә у һивийа ԝәхта рʹаст ә (Рʹомайи 9:22). w21.07 8 ¶2-4