«Кʹерʹа Әw Шьхӧл Һатә Дайине»

ПАШИ һьнә рʹожед ба у баране, рʹожәкә гәрм у бь тәʹв дәркʹәт. Әw рʹожа Дӧшәме, 1 Илоне, сала 1919 бу. Ве рʹоже щьвата мәзьн дәрбаз дьбу Сидар Поинтеда, (Оһайо, Дәwләтед Йәкбуйи). Ве одеда щийе 2 500 мәрьва һәбу. Нивро пешийа дәстпебуна пʹара пешьн йа щьвата мәзьн, wәкә 1 000 мәрьв һатьн. Ле бәре еваре, 2 000 мәрьва зедәтьр һатьн бь qәйька, әʹрәба, у бь трена. Рʹожа Сешәме, һаqас зәʹф мәрьв һатьн, кӧ щи тʹӧнә бу, у гәләк мәрьв дәрва бьн бахед мәзьнда рʹуньштьбун, сәва бәрнама щьвата мәзьн бьбьһен.

Сийа wан бәлгед баха, дькʹәтьнә сәр кʹьнще гӧһдарвана. Жь Гола Ирие, баки нәрм дьһат. Бьрак әwе рʹоже тинә бира хwә, у дьбежә: «Әw щи мина бахчәки пʹьрʹ бәдәw, гәләк рʹьһʹәт у жь ве дьнйайе дур бу. Әw бь рʹастийе жи щьнәт бу».

Ле әw щи һаqас шабун нә дьани, чьqас кӧ бәшәра wанә хwәш, йед кӧ һатьбун сәр щьвата мәзьн. Рʹожнәʹма wи шәһәрида һатә готьне: «Сәр wан һʹәмушка дьһатә кʹьфше кӧ баwәрийа wан qәwи йә, у ӧса жи кӧ әw мәрьв гәләк ша нә у бәхтәwар ьн». Бәле, Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз гәләк ша дьбун, илаһи сәва wе йәке кӧ тʹәви хушк-бьра нә, чьмки һьнә салед пашwәхтийе, әwана щерʹьбандьнед гьранда бун. Мәсәлә, wәʹде шәрʹ мьqабьли wан дәрдькʹәтьн, щьватеда дәʹwед мәзьн һәбун, Бәйтʹәла Бруклине һатә дадане. Хенщи ве йәке, бона бәлакьрьна мьзгина Пʹадшатийе, гәләк бьра кьрьнә кәле, жь wана һʹәйшт бьра йед щабдар бун, кʹижанарʹа 20 сал дан.a

Wәʹде wан щерʹьбандьна, һьнә Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз дьлтәнг бун у тʹәвһәв бун, у шьхӧле бәлакьрьна мьзгине һиштьн. Ле һʹәчʹи зәʹф, чь кӧ дькарьбун һʹәму тьшт дькьрьн, сәва qәwи бьсәкьньн бәр мьqабьлибуна сәрwеред дәwләте. Щарәке, леколинкʹарәки шьхӧле диwане, гьли кьр кӧ Леколинкʹаред Кʹьтеба Пирозрʹа гәләк сәрт һатә готьне, кӧ шьхӧле хwә бьдьнә сәкьнандьне, ле йәкә әwана сәр йа хwә сәкьнин, у готьн кӧ wе «бәрдәwам кьн һʹәта хьлазийе Хәбәра Хwәде бәла кьн».

Нава wан салед щерʹьбандьнада, Леколинкʹаред Кʹьтеба Пирозә амьн, «дина хwә дьдан рʹебәрийа Хӧдан, . . . һәр гав дӧа дькьрьн кӧ Баве wан рʹебәрийе wан бькә». У ньһа, сәр ве щьвата мәзьнә Сидар Поинтеда, әwана бь шабуне йәктийеда ньн. Хушкәк гьли дькә, кӧ wи чахи гәләк хушк-бьра дьфькьрин, һәла ньһа ча бь организә «дәстпебә шьхӧле бәлакьрьна мьзгине». Әwана гәләк дьхwәстьн кӧ зу дәстпекьн әwи шьхӧли.

НАВЕ ҺАЩӘТА ТʹӘЗӘ!

Чахе хушк у бьра дьһатьн сәр щьвата мәзьн, wанарʹа бәрнама щьвине дьдан, сәр кʹижани ӧса жи дӧ һʹәрфед мәзьн бь зьмане Инглизи һатьбун ньвисаре. Әw дӧ һʹәрф ӧса жи ль сәр щурʹә-щурʹә плаката ньвисар бун, ле тʹӧ кәси фәʹм нәдькьр әw һʹәрф чь тенә һʹәсабе. Хьлазийа һʹәфтийе, Инийе, Щозеф Рутерфорд 6 000 гӧһдарванарʹа әʹйан кьр, кӧ чь дьһатьнә һʹәсабе әw дӧ һʹәрф. Әw һʹәрфед пешьн жь дӧ хәбәред Инглизи бун, кʹижан кӧ сәр зьмане мә те һʹәсабе «Qьрʹна Зерʹин». Ӧса һатә навкьрьне журнала тʹәзә бона хьзмәткьрьне.b

Готареда Бьре Рутерфорд дәрһәqа рʹункьрийа гот: «Wәʹде тәнгасийа, wана бь чʹәʹве баwәрийе дьдитьн Qьрʹна Зерʹин йа wәʹде сәрwертийа Мәсиһйә пʹьрʹ баш. . . . Wана һʹәсаб кьр кӧ әwана борщдар ьн у бона wан qәдьр ә кӧ дьнйайерʹа әʹлам кьн дәрһәqа һатьна Qьрʹна Зерʹин. Әw пʹара щабдарийа wан бу, кӧ Хwәде дабу wан».

Журнала «Qьрʹна Зерʹин», сәр рʹуйе кʹижан ньвисар бу «Журнала Избаткьрьн, Баwәри, у Һʹәбандьн», мьзгинвана гәрәке бь щурʹе тʹәзә бьдана хәбьтандьне, сәва рʹастийе бәла кьн. Wана гәрәке кампанйа бәлакьрана журнала мал бь мал дәстпекьра. Чахе һатә әʹламкьрьне кӧ кʹе жь гӧһдарвана дьхwазә кʹомәке бьдә wи шьхӧлида, гьшк рʹабунә сәр пʹийа. Паше, бьре Щ. М. Норрис тинә бира хwә, кӧ «бь дьл у щан у бь хирәт, әwед кӧ пәй пʹегәһа Иса дьчьн, дьстьран: ‹Рʹонайи у рʹастийа хwә бьшинә, Йа Хӧдан›. Әз тʹӧ щар бира накьм, кӧ дәнге wан ӧса бьльнд бу, кӧ те бежи хьшә-хьша бәлга бу».

Паши пʹара пешьн, гӧһдарван бь сьһʹәта сьрийеда дьсәкьнин, сәва әw журнала тʹәзә бьстиньн. Гәләка мина бьре Мабел Филбрик хwә тʹәхмин дькьрьн, йе кӧ гот: «Чьqас шабунәкә мәзьн бу бона мә, кӧ диса жи әм заньн кӧ чь шьхӧли гәрәке бькьн!»

«КʹЕРʹА ӘW ШЬХӦЛ ҺАТӘ ДАЙИНЕ»

Wәкә 7 000 Леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз һазьр бун бона wи шьхӧли. Әʹдәбйәт бь наве «Метода Тʹәшкиләте» у брошура «Кʹерʹа Әw Шьхӧл Һатә Дайине» рʹебәрийа һур бь һур дьдан, кӧ ча әw шьхӧл гәрәке бе кьрьне: Офиса сәрәкәда, Идара Хьзмәтийе йа тʹәзә гәрәке рʹебәрийа wи шьхӧли бькьра. Комитета Хьзмәтийе гәрәке саз буйа щьватеда, у кәсәки гәрәке кʹьфшкьрьна, сәва рʹебәрийе шьровәкьра. Мьһалә һатьнә пʹарәвәкьрьне, жь 150 һʹәта 200 мала. Щьвата Хьзмәтийе гәрәке һәр Пешәма, еваре дәрбаз буйа, у бьра гәрәке гьли кьрана qәwьмандьнед дәштеда у һʹәсабе хьзмәтийе.

Бьре Һерман Филбрик гьли дькә: «Паши хьзмәтийе, чахе әм вәдьгәрʹийан мале, мә һʹәсаб дькьр кӧ мә чьqас журнал бәла кьр». Бь рʹастийе, wана гәләк мәрьв дьдитьн, йед кӧ дьхwәстьн wана бьбьһен. Беулаһ Кове, дьбежә: «Ӧса дьһатә кʹьфше кӧ паши шәрʹ у гәләк кӧл-дәрда, әʹламәтийа дәрһәqа qьрʹна зерʹин дьлбини дьда һәр кәси». Артур Клауд ньвиси: «Тʹәмамийа щьвате әʹщебмайи ма, кӧ чьqас журнал һатьнә бәлакьрьне». Нава дӧ мәһада, паши дәрхьстьна ве журнале, wәкә нив милйон журнала «Qьрʹна Зерʹин» һатьнә бәлакьрьне, у 50 000 мәрьв рʹази бун, кӧ тʹьме wанрʹа әwе журнале биньн.

«Журнала Бьрща Qәрәwьлийеда» йа сала 1920, 1 Тирмәһе, һәбу готар бь наве «Мьзгина Пʹадшатийе» А. Һ. Макмилан гот кӧ, ве готареда «пешийе бь офисиал һатә әʹламкьрьне дәрһәqа шьхӧле бәлакьрьна мьзгине нав тʹәмамийа дьнйайе, кʹижан кӧ әм иро дькьн». Әwе готаре һʹәму рʹункьри һелан кьрьн, кӧ «дьнйайерʹа шәʹдәтийе бьдьн wәки пʹадшатийа әʹзмана незик дьбә». Иро, рʹункьри, кʹижанарʹа «әw шьхӧл һатә дайине», һивийа qьрʹна зерʹин ьн, у тʹәви милйона мьзгинвана, бь хирәт дьнйайерʹа мьзгине бәла дькьн.