BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w01 9/1 pp. 17-21
  • Kange Mukoke Mukuba Byawama Ne

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kange Mukoke Mukuba Byawama Ne
  • Kyamba kya Usopa—2001
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kwitulukuka mu Luntunanwa
  • Bijikila bya Juba ne Juba
  • Meseko Otwiletela Atweba Bene
  • Kwitabila mu Bintu byo Mwabula Kumona
  • Byotwakonsha Kwikala Balusekelo Nangwa Kyakuba Tupita mu Makatazho
  • Yehoba Wamutelele’mba “Mulunda Nami”
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2016
  • Lesa Waesekele Lwitabilo lwa kwa Abalahama
    Buku Wami wa Mashimikila a mu Baibolo
  • Nanchi Mubena Kutengela “Muzhi uji na Bitendekesho bya Kine” Nyi?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2020
  • Lwitabilo Lwaesekwa
    Bintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2001
w01 9/1 pp. 17-21

Kange Mukoke Mukuba Byawama Ne

“Kechi tukoke mu kuba byawama ine: mambo mu kimye kyafwainwa tukanowa umvwe ne kupungila ne.”—NGALATIYA 6:9.

1, 2. (a) Mambo ka kyotwafwainwa kuchinchikila pa kuba’mba twingijile Lesa? (b) Abalahama wamwesheshe byepi kuchinchika kwanji, kabiji kika kyamukwashishe?

ATWEBA Bakamonyi bakwa Yehoba tusekela bingi pakuba kyaswa muchima wa Lesa. Kabiji mu kusenda “kikonkoji” kya mwingilo wa bwana bwa bwanga mo motukokolokela. (Mateo 11:29) Pano bino, kwingijila Yehoba ne Kilishitu kechi kyapela ne. Mutumwa Paulo wikilumbulwile bingi bulongo byoakambizhe bakwabo bena Kilishitu amba: “Kyafwainwa [muchinchike, NW], amba, pa kupwisha kuba kyaswa muchima wa Lesa mukatambule kyalayilwe.” (Bahebelu 10:36) Kuchinchika ko kukebewa mambo kwingijila Lesa kwakatazha.

2 Bwikalo bwakwa Abalahama bwamweshatu patoka kino byokyakatazha. Pa kimye ne pa kimye wapichilenga mu bintu byakatazha bingi bileta bulanda. Kumukambizha kusha bwikalo bwakipale mu Ula yajingatu ntendekelo. Kechi papichiletu ne kimye ne, watanyiwe mu kipowe kya nzala, kumukatazha ku bakwabo bakinkalankulo, kukeba kumwangata mukazhi, kumushikwa ku balongo banji bamo, ne nkondo. Meseko akatampe akijingakotu. Bino Abalahama kechi wikilekele kuba kyawama ne. Kino kyajinga kyakukumya bingi mambo kechi wajinga ne na Byambo bya Lesa byonse byonka byotuji atweba lelo jino ne. Bino nangwa byonkabyo, wayukile bungauzhi butanshi Lesa boashimwine amba: “Nkalenga obewa ne mwanamukazhi ke muji ba mulwanyi na mulwanyi, kabiji nkalengela lukunwa wobe ne lukunwa wanji nabo ke ba mulwanyi na mulwanyi.” (Ntendekelo 3:15, NW) Byoajinga muntu mwaishijile yewo Lukunwa, Abalahama ye mutanshi wajinga mulwanyi ne Satana. Byoayukile kino kishinka kyamukwashishenga bingi Abalahama kuchinchika meseko anji na lusekelo.

3. (a) Mambo ka bantu ba Yehoba lelo jino, kyo bafwainwa kuketekela kupita mu byamalwa? (b) Byambo ka bya kwitukosesha biji mu Ngalatiya 6:9?

3 Bantu ba Yehoba nabo lelo jino bafwainwa kuketekela kupita mu byamalwa. (1 Petelo 1:6, 7) Mambo Lumwekesho 12:17 witujimunako’mba Satana ‘ubena kulwa’ na bashingwa bashalapo. Ba mu ‘mikooko ikwabo’ nabo Satana wibazhingijila bingi mambo a kukwatankana na bashingwa. (Yoano 10:16) Makatazho bena Kilishitu o batana mu busapwishi, kechi o onkatu ne, bapita ne mu meseko a misango ne misango mu bwikalo bwabo. Paulo witukosesha’mba: “kechi tukoke mu kuba byawama ne: mambo mu kimye kyafwainwa tukanowa umvwe ne kupungila ne.” (Ngalatiya 6:9) Ee, nangwa kyakuba Satana uji na mukoyo wakukeba konauna lwitabilo lwetu, twafwainwa kumwimena kasa twakosa mu lwitabilo. (1 Petelo 5:8, 9) Kika kyakonsha kufumamo mu byubilo byetu byakishinka? Yakoba 1:2, 3 walumbulula’mba: “Balongo bami, byo muponena mu bya lweseko bya misango ne misango, kasa mulanguluka’mba, byonse byo bya lusekelo; byo mwayuka’mba kwesekwa kwa lwitabilo lwenu ko kulenga [kuchinchika, NW].”

Kwitulukuka mu Luntunanwa

4. Satana walukuka byepi bantu ba Lesa mu luntunanwa na kulwisha’mba onaune bulumbuluke bwabo?

4 Bwikalo bwakwa Abalahama bwamwesha “meseko a misango ne misango” mwina Kilishitu o akonsha kupitamo. Kyakumwenako, wapupijile balwanyi bafumine ku Shinala. (Ntendekelo 14:11-16) Kechi kyakuzhinauka ne, Satana watwajijila kwitulukuka luntunanwa na lumanamo. Kufumatu kimye kyapwile Nkondo ya kibiji ya Ntanda yonse, mu byalo byavula makafulumende akainye mwingilo wa bena Kilishitu wakufunjisha bantu na Bakamonyi bakwa Yehoba. Buku wa Yearbook of Jehovah’s Witnesses wa mu 2001, washimuna bena Kilishitu mu Angola byobachinchikile ku bumbanzhi bwaubilenga balwanyi babo. Na mambo a kuketekela mwi Yehoba, balongo betu mu byalo bya uno mutundu baimana kasa bakosa kwakubula kuleka! Kechi betumpa mu malwañano nangwa kusatuka ne, bino na maana bachinchika ne kutwajijila mu mwingilo wa kusapwila.—Mateo 24:14.

5. Banyike ba bwina Kilishitu bamanyikwa byepi ku sukulu?

5 Bino kechi meseko onse mwikala bumbanzhi ne. Abalahama mu kupita kwa moba wasemene baana babiji—Ishimela ne Izaka. Ntendekelo 21:8-12 itubula kuba’mba pa kimye kimo Ishimela wasekelenga Izaka “bya mwenga.” Mu nkalata yanji ku bena Ngalatiya, Paulo walumbulula’mba kino kechi kyajingatu nobe byonka bikaya banyike ne, mambo walumbulula’mba Ishimela wapachile Izaka! (Ngalatiya 4:29) Byambo bya kwitunena ku bakwetu botufunda nabo sukulu ne bitwambila bantu betushikwa nalo lupato. Mwanyike mwina Kilishitu wa jizhina ja Ryan uvuluka byamumanyikile bakwabo mobafunjila amba: “Maminiti 15 otwaendanga na sakya pa kuya ne pa kufuma ku sukulu amwekelengatu nobe maawala avula, mambo a kunnenauna ku bakwetu. Banshoshaikilenga tumawaya twakufyanchila mapepala tobakabishenga ku mujilo wa tubula twabo twakwambwilako fwanka.” Nga mambo ka bakwabo obamumanyikilanga bibye? Wakumbula’mba: “Kufunda kwammfunjishe jibumba ja Lesa kwampusenyeko na banyike bakwetu pa sukulu.” Kubikapo ne bukwasho bwamukwashishenga bansemi yanji Ryan, wachinchikile na bukishinka. Anweba bakyanyike, nanchi biseleko bimuseleka bakwenu bimulefula nyi? Kange mubwele panyuma ne! Umvwe mwachinchika na bukishinka, mukekala byonka byaambile Yesu amba: “Anweba mwi batokwa umvwe bantu bemwambila mwenga, ne kwimupata, ne kwimubepela mu misango yonse ya bubi, na mambo a amiwa.”—Mateo 5:11.

Bijikila bya Juba ne Juba

6. Bintu ka byakonsha kuleta lupato mukachi ka bena Kilishitu mu moba etu a lelo?

6 Meseko avula otupitamo lelo jino, ke oa a bijikila bya juba ne juba. Abalahama naye wachinchikile na lukatazho lwajinga pakachi ka bakafunga banji ne bakwa Lota. (Ntendekelo 13:5-7) Ne mu moba etu a lelo, kubula lumvwañano ne kwiubila kichima kwakonsha kuleta lupato ne kupwisha mutende wa kipwilo. “Kuji kichima ne bongozhi, ko kuji ne byamfulumfulu ne byubilo byonse byabipa.” (Yakoba 3:16) Byo kyanemapo nanchi kwiatweba kwikepesha byonka byaubile Abalahama, watangizheko bya bakwabo mukifulo kya kwilundumika!—1 Kolinda 13:5; Yakoba 3:17.

7. (a) Muntu wafwainwa kuba byepi umvwe kyakuba mukwabo mwina Kilishitu wamukozha kuwankuji? (b) Abalahama waikala byepi wa kumwenako mu kumvwañana na bakwetu?

7 Kwikala mutende kyakonsha kushupa bingi umvwe twamona’mba mukwetu waitabila wituba kyatama bingi. Byambo bya Mana 12:18 byaamba’mba: “Kuji umo, byambo byanji bya kupulumuka byasañana nobe mpoko.” Byambo byakupulumuka nangwa kyakuba byaambiwatu bulongo byakonsha kukozha bingi muntu kuwankuji. Kikola bingi kuwankuji inge twalanguluka’mba betubepelatu bubela nangwa’mba babena kwituyebeka. (Masalamo 6:6, 7) Bino mwina Kilishitu kechi wakonsha kuswisha bukaji kumubwezha panyuma ne! Umvwe muji mu luno lukatazho, mwafwainwa kumonapo jishinda jawama jakwisambilamo mu butemwe na mukwenu wimubala. (Mateo 5:23, 24; Efisesa 4:26) Ikalai na mulanguluko wakumulekelako awo mukwenu mambo oemubala. (Kolose 3:13) Umvwe twafumyapo bukaji, tuzhimañanya ne kyokya kitukola ku muchima apa bino ne kutwajijila na kumvwañana na mulongo wetu. Abalahama kechi wamuzhingijile Lota ne. Akikilangulukaipo, Abalahama wayile ne na kumupokolola Lota ne kisemi kyanji.—Ntendekelo 14:12-16.

Meseko Otwiletela Atweba Bene

8. (a) Bena Kilishitu bakonsha ‘kwiletela byepi bene bya bulanda byavula’? (b) Mambo ka Abalahama kyoabujile kutemwisha bunonshi bwa kumubiji?

8 Meseko amo twiletelatu atweba bene. Kyakumwenako, Yesu wakambizhe baana banji ba bwanga amba: “Kechi mwibikila anwe bene nsabo pano panshi ne, paji bilongolo ne ndalabwa byonauna, paji ne bangivi basaba mazubo ne kwiba.” (Mateo 6:19) Pano balongo bamo beletela ‘bene bya bulanda byavula,’ na mambo a kutangizhako bya kumubiji mukifulo kya kutangizhako bintu bya Bufumu. (1 Timoti 6:9, 10) Abalahama washile bunonshi bwavula bingi pa kuba’mba atokeshe Lesa pa muchima. “Ko ku lwitabilo ko aikajile ke mwenyi mu ntanda ya mulaye, nobe kechi yanji mwine ne, kasa aikala mu matente, ne Izaka ne Yakoba, bo banswanyi pamo ne aye ba mu awa mulaye umo: mambo aye watengejile muzhi uji na bitendekesho, sendwe mwine wa yeo muzhi ne ntungi wanji ye Lesa.” (Bahebelu 11:9, 10) Lwitabilo lwakwa Abalahama lwa “muzhi” nangwa’mba kafulumende wa Lesa, lwamukwashishe bingi kubula kukinka manungo mu bya bunonshi. Nanchi ne atweba kuba twaubapo byonkabyo nenyi?

9, 10. (a) Kusaka kutumbalala kwakonsha kuleta byepi lweseko? (b) Mu ano moba etu a lelo mulongo wafwainwa ‘kwipa byepi bwanyike’?

9 Monai kino kikwabo. Baibolo yakambizha uno mukambizho wakosa amba: “Umvwe muntu wilanguluka mwine amba, ne wafwainwa, kasa aji watu, wijimbaika mwine.” (Ngalatiya 6:3) Kabiji twakambizhiwa’mba, “kechi mube kintu nangwa kimo mu kwilanguluka anwe bene nangwa mu kwitota kwatu ne, poso na muchima wipelula.” (Filipai 2:3) Bamo beletela bene meseko mambo akukankalwa kwingijisha luno lufunjisho. Na mambo a kusaka kutumbalala mukifulo kya kusaka kwingila “mwingilo wawama,” balefulwa ne kumvwa bibi umvwe babulwa kwibapapo mwingilo mu kipwilo.—1 Timoti 3:1.

10 Abalahama ke muntu wakumwenako wawama mu kubula ‘kwilanguluka kukila po wafwainwa kwilangulukila.’ (Loma 12:3) Byoasambakene Melekizedeke, Abalahama kechi wilangulukile kuba’mba wamukijile mambo a kubilwa bibusa kwi Lesa ne. Wayukile’mba Melekizedeke wamukijile mambo wajinga ñanga wa Lesa ne kumupa wamupele mulambo wa bifikizha mu bujikumi. (Bahebelu 7:4-7) Bena Kilishitu nabo lelo jino bafwainwa kwikala bantu ‘bepa bwanyike’ kechi kukeba kutumbalala ne. (Luka 9:48) Umvwe ke mumone nobe bakulumpe mu kipwilo kechi babena kwimupapo mingilo imo mu kipwilo ne, mwafwainwa kwipalanguzha anweba bene na bukishinka ne kumona pomwakonsha kuwamisha mu bumuntu bwenu, nangwa mu ngubilo yomubilamo bintu. Mukifulo kyakuzhingila na mambo a kubula mingilo imo, sekelai na jishuko jomuji najo jakukwasha bantu kuyuka Yehoba. Ee kine, “[ikepeshai, NW] munshi ya kuboko kwa bulume bwa Lesa, akemutumbijike mu kimye kyafwainwa.”—1 Petelo 5:6.

Kwitabila mu Bintu byo Mwabula Kumona

11, 12. (a) Mambo ka bamo mu kipwilo kyo bafumishishako maana? (b) Abalahama wamwesheshe byepi kyawama mu kwikala bwikalo bwa kutengela milaye ya Lesa?

11 Lweseko lukwabo lwakonsha kwikala lwa kumona kuba’mba buno bwikalo bubi bwabanda bingi kupwa. Kwesakana na 2 Petelo 3:12, bena Kilishitu bafwainwa ‘kutengelanga ne kwikusakisha kwiya kwa juba ja Lesa.’ Bantu bavula bejitengela bingi jino “juba” pa myaka yavula. Na mambo a kwijitengela pa myaka yavula, bamo balefulwa ne kufumyako maana.

12 Bwelai jibiji ku byajinga Abalahama. Mu bwikalo bwanji bonse waitabijile milaye ya Lesa, nangwa kyakuba kyamwekelenga nobe kechi bikafikizhiwa saka akiji mumi ne. Kyakine, waikele bingi moba avula kasa amona mwananji Izaka byo abena kukoma. Bino papichile myaka yavula bingi pa kuba’mba baana bakwa Abalahama bavule “nobe tubangabanga twa mwiulu, kabiji pamo nobe musenga wa ku kitulu kya kalunga ka mema.” (Ntendekelo 22:17) Pano bino, Abalahama kechi wazhingijilepo nangwa kulefulwa ne. Na mambo a kino, mutumwa Paulo waambile pe Abalahama ne bashakulu bakwabo amba: “Bano bonse bafwijile mu lwitabilo, kasa babula kutambula byalayilwe, bebimwenetu ne kwibimuna kasa biji kwalepa, kabiji besolwele’mba, twi benyi twi ba mu lwendo panopantanda.”—Bahebelu 11:13.

13. (a) Mu moba etu a lelo bena Kilishitu baji byepi nobe “benyi”? (b) Mambo ka Yehoba kyoakafumishishapo buno bwikalo?

13 Umvwe kyakuba Abalahama watengejilenga kufikizhiwa kwa milaye ya Lesa yakijingatu “kwalepa,” nga atweba lelo jino tubena kwimwena ne kufikizhiwa kwabyo byo kwafwenya kala pabwipi! Byonka byajinga Abalahama, ne atweba twafwainwa kwimonanga’mba “twi benyi” mu buno bwikalo bwakwa Satana, ne kukana kwikala bwikalo buncha. Mambo kyo kintu kyo tusakisha, javula tukeba “mpelo ya byonse” amba ifike kechi kwambangatu amba yafwenya kala ke pepi ne. (1 Petelo 4:7) Apo kampe kyo tubena kukebela kino ke na mambo akuba tuji mu misongo yabaya nangwa tuji mu buyanji. Pano bino, twafwainwa kuvulukanga’mba ino mpelo Yehoba yoakaleta kechi yakwitupokololatu konka ne, bino yakuzhijika ne jizhina janji. (Ezikyo 36:23; Mateo 6:9, 10) Mpelo ikafika, bino kechi pa kimye kyotukebelamo atweba’mba ifike ne, bino ikafika pa kimye kyawama kyo ikengijilamo nkebelo ya Yehoba.

14. Butekanye bwa Lesa bwibakwasha byepi bena Kilishitu mu moba etu a lelo?

14 Kabiji vulukai kuba’mba “Nkambo kechi wabanda ku mulaye wanji, byo balanguluka bamo mambo a kubanda ne; pakuba wimutekenya muchima, byo abula kusaka nangwa umo onaike ne, poso amba, bonse balapile.” (2 Petelo 3:9) Akimonai, Lesa ‘wimutekenya muchima’—anweba bonse muji mu kipwilo kya bwina Kilishitu. Kwambatu kine, atweba bamo pakebewa kupitako kimye kyakukonsha kupimpwilamo bwikalo bwetu pa kuba’mba ‘tukatanwe mu mutende, kasa twabula biko ne bulema ku meso anji.’ (2 Petelo 3:14) Nanchi kechi tusanchilapo Lesa pa buno butekanye bwanji nenyi?

Byotwakonsha Kwikala Balusekelo Nangwa Kyakuba Tupita mu Makatazho

15. Yesu watwajijile byepi kwikala walusekelo byo apichilenga mu meseko, kabiji bena Kilishitu bakonsha kufunjilako byepi kwi aye mu kumulonda?

15 Bwikalo bwakwa Abalahama bufunjisha bena Kilishitu byavula bingi lelo jino. Kechi wajingatu na lwitabilotu lonka ne, bino watekenye, kujimuka, kuchinchika ne kwikala na butemwe bwakine. Mu bwikalo bwanji bonse watangizhangako kupopwela Yehoba. Kepo twafwainwa kuvulukanga kuba’mba wakumwenako wakila bonse yetwafwainwa kulonda ke Yesu Kilishitu. Naye wapichile mu meseko a misango ne misango, pano kechi walekele kusekela ne. Mambo ka? Mambo watesheshe muchima ku lusekelo lwamutujilwe kulutwe. (Bahebelu 12:2, 3) Paulo walombele’mba: “Pano aye Lesa wa butekanye ne wa bukwasho emupe mwakwikela na muchima umo anwe bene na bene monka mwayila muchima wa Kilishitu Yesu.” (Loma 15:5) Kwikala na milanguluko yawama kuketukwasha kwikala balusekelo nangwa kyakuba tubena kupita mu mikika yoaleta Satana.

16. Twafwainwa kuba byepi umvwe makatazho etumisha mate mukanwa?

16 Umvwe makatazho emumisha mate mukanwa, ivululaingako kuba’mba byonka Yehoba byoatemenwe Abalahama, ne anweba wimutemwa. Kechi utemwa umvwe kemuyande-yande ne. (Filipai 1:6) Ketekelai Yehoba na muchima wenu yense ne kushiinwa kuba’mba; “kechi akemuleke’mba, mumone lweseko lwakila pa bulume bwenu ne: bino mu lweseko ukemumwena ne jishinda ja kupulukilamo, amba mumone mwa kwilukonshesha.” (1 Kolinda 10:13) Ikalai na muteto wakutanga Byambo bya Lesa juba ne juba. (Masalamo 1:2) Kasa mukelwa mu lulombelo na kulomba Yehoba amba emukwashe kuchinchika. (Filipai 4:6) Aye ye upana “Mupashi Wazhila ku bamulomba.” (Luka 11:13) Ingijishai bukwasho Yehoba boapana bwa kwimukosesha kumupashi, nabiji mabuku etu alumbulula Baibolo. Kabiji lombai ne balongo kwimukwashako. (1 Petelo 2:17) Tanwainga ku kupwila kwa bwina Kilishitu, mambo mukafundako bintu bya kwimukosesha pa kuba’mba muchinchike. (Bahebelu 10:24, 25) Sekelai pa kushiinwa’mba kuchinchika kwenu kukemulengela kwikala muntu waitabilwa kwi Lesa, kabiji bukishinka bwenu busangajika bingi muchima wanji.—Byambo bya Mana 27:11; Loma 5:3-5.

17. Mambo ka bena Kilishitu kyobabujila kutaya lwitabilo lwabo?

17 Abalahama bamutemenwe bingi kwi Lesa mambo wajinga “mulunda” nanji. (Yakoba 2:23) Bino, bwikalo bwakwa Abalahama bwajinga bwa kupita mu meseko ne malwa aleta bingi bulanda. Bena Kilishitu nabo bafwainwa kuketekela kupita mu bintu bimo, mukachi ka ano moba abi ‘apelako.’ Ne Baibolo itujimunako’mba: “Bantu batama ne ba bujimbijimbi bakayangatu na kutama.” (2 Timoti 3:1, 13) Mukifulo kya kutaya lwitabilo lwetu, twafwainwa kuvulukanga’mba makatazho o tubena kupitamo lelo jino ke kiyukilo kya kuba’mba mpelo ya buno bwikalo bubi bwakwa Satana yafwenya kala ke pepi. Yesu wituvululako’mba awa “wakoselamo ne kumpelo, ye ukapuluka.” (Mateo 24:13) Onkao mambo, ‘kange muleke kuba byawama ne!’ Pashai Abalahama, ne kubajilwa pa “bonkaba baswana milaye monka mu lwitabilo ne mu butekanye.”—Bahebelu 6:12.

Mwajikumvwisha Nyi?

• Mambo ka bena Kilishitu ano moba o bakonsha kuketekela kupita mu meseko ne mu byamalwa?

• Mu ñanyi mashinda Satana mo akonsha kwitulukukila luntunanwa?

• Bena Kilishitu bafwainwa kupwisha byepi lukatazho umvwe bezhingijisha?

• Kwilundumika ne kwitota kwatu kwakonsha kuleta byepi meseko?

• Mu ñanyi jishinda Abalahama moaikela wakumwenako mu kutengela kufikizhiwa kwa milaye ya Lesa?

[Kipikichala pa peja 18]

Bena Kilishitu bakyanyike bavula bamanyikwa bingi, byo bebaseleka biseleko ku bakwabo

[Kipikichala pa peja 21]

Kufikizhiwa kwa milaye ya Lesa mu moba akwa Abalahama kwajingatu “kwalepa,” pano bino byo bintu byoatengejilenga mu bwikalo bwanji bonse

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu