BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w02 8/1 pp. 3-6
  • Nanchi Mukokela Bingelekezha Mubwikalo Bwenunyi?

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Nanchi Mukokela Bingelekezha Mubwikalo Bwenunyi?
  • Kyamba kya Usopa—2002
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Bingelekezha Bifuma Kwepi?
  • Nanchi Bingelekezha Bijitu Bulongonyi, Byatama?
  • Kufuma Bingelekezha
  • Abya Mwakonsha Kuzhikijilwa Kubintu Byatamanyi?
  • Mfweto Ifuma Mumaana Akuyuka Lesa
  • Izhikijilainga Ku Mipashi Yatama
    Kyamba kya Usopa—2009
  • Kanyai Bapashi Batama
    Kuyuka Kutangijila ku Bumi Bwa Myaka
Kyamba kya Usopa—2002
w02 8/1 pp. 3-6

Nanchi Mukokela Bingelekezha Mubwikalo Bwenunyi?

BANTU mumapunzha onse mwaya ntanda baitabila mubingelekezha. Kimo kimye bebinemeka bingi amba mambo nabyo kebintu byakishakulu. Nangwa bakonsha kwibimona nobe byakisangajimbwetu bilengela lusekelo mubwikalo. Mubyalo byanonka, bingelekezha kechi bebita muchimane. Pano kumapunzha akwabo nabiji mu Africa, bingelekezha byanemekwa bingi mubwikalo bwabantu.

Bisho byavula byakina Africa byaimena pabingelekezha. Mabashikopo, mapologalamu apawaileshi, nemabuku anembwa mu Africa javula amba pabingelekezha nebintu bikwabo byabulozhi-bulozhi, nabiji byakumalele, kupopwela bashakulu, nekuvwala mibela. Nga mamboka bantu obakokela bingelekezha, kabiji bingelekezha bifumapi?

Bingelekezha Bifuma Kwepi?

Bingelekezha byavula biya namambo akuchina mipashi yabafwa, nangwatu bapashi baji bonse. Bantu bamba kuba’mba ino mipashi yuba bintu bimwesha, kana kumanyika bantunyi, inyi, kana kwibasopesha, nangwa kwibapesha.

Kabiji bingelekezha biji nemubyalubuko. Bantu bavula baji mubyalo bibena kukoma bakankalwa kupota muchi wamukipatela namambo akuba wauba bingi mutengo. Bavula kyokyo bayila kubyakisho byakishakulu, kupopwela bapashi, nekubingelekezha nakukeba michi yakwishika. Kabiji kibapelela bingi kwisamba nañanga wayuka bulongo kisho kyabo wamba nemulaka wabo kukila dokotala wamukipatela. Mujino jishinda lwitabilo mubingelekezha lwatwajijila.

Bisho byakishakulu byamba kuba’mba misongo nemapuso amweka kechi amwekatu ao enene, bino bintu byubiwa nabingelekezha bikala muntanda yabapashi. Bañanga bakonsha kwamba’mba paji kintu kimo kyazhingijisha mushakulu wafwile. Nangwa bakonsha kwamba’mba paji muntu umo wayile nakukeba muchi wakulowa uno muntu, kyokyoakolelwa nangwa kyokyoatainwa mumapuso.

Bingelekezha byaenda kupusana mwaya ntanda, kabiji biji monka mwayila bisho, bizhila byakishakulu, nemonka mwayila bwikalo bwabantu. Pano bino kintu kimo kiji mubyonsebye kemulanguluko wabo wakuba’mba batokeshe pamuchima muntu nangwa kintu kyamuntanda yabapashi.

Nanchi Bingelekezha Bijitu Bulongonyi, Byatama?

Bisemi byavula bisekela bingi umvwe kyakuba kwasemwa mapasa. Bino bantu balondela bingelekezha abo bakonsha kwikimona’mba kiyukilo kibena kwibabulapo kintu kimo. Mumapunzha amo aku West Africa, bantu bavula inge basema mapasa bamba’mba twasema balesa nekwibapopwela bebapopwela. Umvwe kyakuba pafwa umo nangwa kampe bonse babiji bafwa, balenga tubimpashañano twaano mapasa, kabiji kisemi kilambula nekajo kutuno tubankishi. Kabiji kumapunzha akwabo, bantu umvwe basema mapasa bamba’mba bivumba, kyakuba bansemi bamo bepayapo neumo pabano baana. Mamboka? Baitabila kuba’mba umvwe ano mapasa akoma, juba jimo akepaya bansemi yabo.

Bintu nabiji bino bimwesha kuba’mba nangwa kyakuba bingelekezha bimo bimonwa’mba byawama kabiji bijitu bulongo, bimo byatama bileta lufu. Bintu bimweka nobe bijitu bulongo byakonsha kuleta malwa.

Ee kine, bingelekezha bebitabila, kokuba’mba nabyo kebupopweshi. Byotwayuka amba bingelekezha byatama, twafwainwa kwishikisha’mba: Ñanyi yebengijila mulwitabilo nebyubilo byabingelekezha?

Kufuma Bingelekezha

Nangwa kyakuba kuji bishiino bimwesha’mba Satana koaji, bantu bamo bakana kuba’mba Satana ne bapashi babipa kafwako. Umvwe mukimye kyankondo muntu wabula kuyuka mulwanyi, wakonsha kufwa. Byobyo kiji nemunkondo yana bilengwa byamipashi, mambo mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Kulwa kwetu . . . kwa kulwa na bapashi babipa.’—Efisesa 6:12.

Nangwa kyakuba kechi twibamonane, bapashi babipa kobaji. Byonka byuba muntu wabujimuku wambila mukintu kekimweke nobe kyokibena kwamba, Baibolo ishimikizha kuba’mba muntu wabumupashi ubula kumweka waingijishe muloolo kwisambilamo namwanamukazhi mutanshi Evwa nekumulengela kusatukila Lesa. (Ntendekelo 3:1-5) Baibolo imulumbulula uno muntu wabumupashi amba ‘muloolo wakala yebatela’mba, Diabola ne Satana, mujimbijimbi wa panopantanda ponse.’ (Lumwekesho 12:9) Kabiji Satana waongwele nebamalaika bakwabo kwikala bansatuki. (Yuda 6) Bano bamalaika babi baalukile ke bademona, balwanyi ba Lesa.

Yesu ne baana banji babwanga bapangilenga bademona mubantu. (Mako 1:34; Byubilo 16:18) Bano bapashi kechi bashakulu bafwa ne, mambo bafu “kafwako kyo bayuka ne.” (Musapwishi 9:5) Bano ke bamalaika basatukile bobajimbaikile kwi Satana. Onkao mambo, kwibakokela bano bantu kechi kwafwainwa kumonwa nobe kintu kyakukaishatune, mambo abo byonka biji ntangi wabo Satana Diabola bakeba kwituja. (1 Petelo 5:8) Abo basaka kwitwangata luketekelo lwetu lotwaketekela mu Bufumu bwa Lesa bonka botwakinkamo manungo.

Baibolo yasololapo jishinda jimo jingijisha Satana nebademona banji amba: ‘Satana wialula nobe malaika wa kyeya.’ (2 Kolinda 11:14) Satana ukeba kwitujimbaika’mba tuketekele kuba’mba wakonsha kwitumwena bwikalo bwawama. Mujino jishinda, kupichila mubapashi babipa pakonsha kumwekapo bintu bimo byawama bino byakakimyetu kacheche. Bino kechi bakonsha kuleta bwikalo bwawama bwakikupune. (2 Petelo 2:4) Kechi bakonsha kupa muntu uji yense bumi bwamyakane, kabiji bano bapashi babipa bukumotu bakonaunwe. (Loma 16:20) Mulenga wetu yeyenka wakonsha kwitupa bumi bwamyaka nelusekelo lwakine neluzhikijilo lwakwituzhikijila kubano bapashi babipa.—Yakoba 4:7.

Lesa wakanya kukeba bukwasho kupichila mubyubilo byakupopwela bapashi. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 18:10-12; 2 Bamfumu 21:6) Mambo kuba bino kumwesha kukwatankana namulwanyi, nangwa’mba kwisampa bulunda nabantu bafutukamo Lesa. Kuya kuñanga amba emubule bikemuponena, kuya nakukebako muchi, nangwa kwivwanga mubyubilo byabingelekezha kulumbulula’mba mubena kuswisha bapashi babipa kwimufuukwila bintu byakuba mubwikalo bwenu. Popamotu nekusatukila Lesa.

Abya Mwakonsha Kuzhikijilwa Kubintu Byatamanyi?

Muntu wajizhina ja Ade,a mu Niger, bamufunjishenga Baibolo kwi Kamonyi wakwa Yehoba musapwishi wakimye kyonse. Ade walumbulwile kyamulengejile kwikala nakambuma mushitolo wanji. Waambile’mba: “Balwanyi bammvujila bingi.” Mufunjishi wanji wamufunjishenga Baibolo wamulumbulwijile kuba’mba Yehoba yeyenka wafwainwa kuzhikijila muntu. Wamutangijile mu Masalamo 34:7 mwanembwa’mba: “Malaika wa Yehoba, nobe nsakwa, wibazhokoloka bamwakamwa, ne kwibapokolola.” Ade wabwelele waamba’mba: “Kine umvwe Yehoba wakonsha kunzhikijila, nanchi kyawama mbena kufumyamo kano kambuma.” Lelo jino byotubena kwamba, Ade kemukulumpe mukipwilo kabiji musapwishi wakimye kyonse waingila myaka yavula. Kafwako nangwa mulwanyi wanji umo wamubilepo kyatamane.

Baibolo yamba kuba’mba bintu bitusolomokelatu atweba bonse, kikale twibantu boba bingelekezha nangwane. (Musapwishi 9:11) Bino Yehoba kechi witwesekapotu nangwa pacheche nabintu byatamane. (Yakoba 1:13) Twibambulwakoloka nekufwa tufwa namambo abundengamambo botwaswana kwi Adama. (Loma 5:12) Namambo akino atweba bonse tukolwa pakimye nepakimye nekuba bilubo byakonsha kwituletela malwa. Onkao mambo, bapashi babipa kechi bobonkatu balengela bantu kubela, nangwa kuleta makatazho onse amweka mubwikalone. Kulanguluka’mba bobonkatu baleta makatazho kwakonsha kwitulengela kwisulwa malwa kwibobila byawama bano bapashi mujishinda jimo kuchina’mba baketuletela malwa.b Umvwe twakolwa, twafwainwa kukeba muchi wawama bulongo nabiji kukipatela, kechi kuya ku ‘wabubela, kabiji shanja bubela’ aye Satana Diabola ne. (Yoano 8:44) Bibelengelo bimo byabalwa, bimwesha kuba’mba bantu bekala mubyalo mobapopwela bingelekezha byakishakulu kechi bekala myaka yavula nangwa kwikala bwikalo bwawama kukila bikala bakwabo mubyalo bingi mobabula kupopwela bingelekezhane. Kwakubula nangwa kupita mumbajine, bingelekezha kechi bikwashañanane.

Lesa uji bingi nangovu yakila bapashi babipa bonse, kabiji Ukeba’mba twikalenga bulongo. “Meso a Nkambo aji pa baoloka, ne matwi anji aji konka ku milombelo yabo.” (1 Petelo 3:12) Mulombainga emuzhikijilenga nekwimupa maana. (Byambo bya Mana 15:29; 18:10) Ibikaingako kumvwa byamba Baibolo, Byambo byanji Byazhila. Maana alumbuluka aji mu Baibolo keluzhikijilo lwawamisha kukila luzhikijilo lonse. Etukwasha kuyuka ene mambo bintu byatama kyobimwekela nebyotwakonsha kumona bibusa bya Lesa Wabulume bonse.

Mfweto Ifuma Mumaana Akuyuka Lesa

Maana alumbuluka akuyuka Yehoba nenkebelo yanji kyokishina kine motwakonsha kumwena luzhikijilo lwakine, kukila kwikala mubulubi nakwingijisha bingelekezha. Twakonsha kumwena kino kumwanamulume umo wajizhina ja Jean mu Benin. Mukisemi kyanji uno mwanamulume baingijishanga bingi bingelekezha. Monka mwayila bisho byabingelekezha mumikoka, mwanamukazhi umvwe wasema mwana wamulume wafwainwa kwikala bunke mukakazubo kakifufu pamoba atanu ne ana. Umvwe kyakuba wasema mwana wamukazhi bamushinkilanga mukakifufu mulungu umo.

Mu 1975, muka Jean wasemene mwana wamulume walamba mya yebatumbile jizhina’mba, Marc. Kwesakana nabyobafunjile mu Baibolo Jean ne mukazhanji kechi bakebele kwitumpa mubya bapashi babipane. Abya bachiinepo kiji kyonse nekukanjikizhiwa kukokela bingelekezha kuba’mba uno inetu ekale mukakifufunyi? Ine, bakanyishetu nsala-nsala kuba bino byubilo byabingelekezha byamukoka wabo.—Loma 6:16; 2 Kolinda 6:14, 15.

Abya kisemi kyakwa Jean kyamwenepo byamalwa bimonyi? Papita myaka yavula bingi, kabiji Marc ubena kwingila nemwingilo wabunkwasho mukipwilo kyoajimo kya Bakamonyi bakwa Yehoba. Kisemi kyonse kyasekela bingi pakubula kuswisha bingelekezha kutwela mubwikalo bwabo nekubwezha panyuma bwikalo bwabo bwaku mupashi.—1 Kolinda 10:21, 22.

Bena Kilishitu bakine kechi bafwainwa kutoñamina mubyubilo byabingelekezha mubwikalo bwabone. Bafwainwa kutambwila kyeya kyakumupashi kipana Mulenga Yehoba, ne Mwananji Yesu Kilishitu. Onkao mambo, bakonsha kwikala bantu bakasuluka mumilanguluko pakuyuka’mba babena kuba kyawama kumeso a Lesa.—Yoano 8:32.

[Tubyambo twa mushi]

a Mazhina apimpulwa.

b Tangai kibaba kyakuba’mba: “Bushe Kaseebanya E Utulwalika?” mu Kyamba kya Usopa, kya Kibemba kya September 1, 1999.

[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 5]

Byubilo Bimo Byabingelekezha Byuba Bantu Mwaya Ntanda

• Kizhila kusumpa mujisho pamupunga mambo kokwisombawizha lufu

• Fwifwi umvwe waenda mute bivumba

• Kandulu inge kazhima pabena kwitobwela bantu kyokiyukilo kyakuba’mba bapashi babipa baji pepi

• Umvwetu mwamona ambulela yapona panshi, kilumbulula’mba munzubo musakufwa muntu

• Kechi batula kisochi pamwanyane kileta mashamo

• Bademona banyema inge mwakeyaula ngengele

• Kuzhima kwatundulu pa shinkwa wamuntu ubena kusekelela juba jakusemwa kwanji kulengela kuba’mba byonse byoakeba bikamweka

• Kechi bakungika kipyango kumwanyane mambo bapashi babipa baji mukyokyo kipyango bakonsha kuta bwanga pamwanya wenu

• Umvwe wamona pushi ufita kakilañanye kulutwe yobe kokuba’mba bivumba

• Inge mwamonatu foloko wapona panshi kokuba’mba kamuluwe kakwimubula’mba kusakwiya muntu nakwimufwakashisha

• Kipikichala kyabanzovu umvwe mwikitula sakyatala kukibelo kileta mashuko

• Nkwabilo yobasukika mbili kumikono iji pakibelo ileta mashuko

• Maluba atabakena panzubo azhikijila kubapashi babipa

• Kechi bapita munshi yandandalashine wiletela mashamo

• Umvwe walala kimbonyi ukekala washamwa pamyaka itanu naibiji

• Inge waichila mpilipili kokuba’mba usakutoboka bingi namulunda nobe yewatemwisha

• Umvwe waichila mukele, wafwainwa kuzomonapo tucheche witwichijila kukipiko kyakipuzhi kyobe, ingene wiletela mashamo.

• Kechi basha kipona kwakubula kwikilajika panshine mambo pakonsha kwikala bademona

• Kechi bakuvumika nsapatone wiletela mashamo

• Muntu umvwe wafwa mweo wanji wafwainwa kufumatu munzubo umvwe bashinkula bipenze

[Kitenguluzha pa peja 4]

Kukasuluka Mumfungwa Yabingelekezha

Mu South Africa, Bakamonyi bakwa Yehoba basapwijilenga kumpunzha imo. Bano Bakamonyi byobakonkosheshe kukinzhilo panzubo imo, bamonatu kenkese, kekuinetu umo wipakaika byabuñanga. Basakile’mba bafumepo bayenga, pano inetu wibakanjikizhe’mba bambe byambo byobaendejile. Kamonyi umo watangile Mpitulukilo ya mu mizhilo 18:10-12, nekumulumbulwila Lesa byoamona byubilo byakupopwela mipashi. Uno ñanga waitabile bino byambo nekuswa’mba bamufunjishenga Baibolo. Waambile kuba’mba umvwe kyakuba washiinwa byoabena kufunda Baibolo kuba’mba kwikala ñanga kechi kyokyaswa muchima wa Yehoba ne, ukaleka.

Panyuma yakufunda kitango 10 mubuku wa Kuti Waikala Kuli Pe na pe muli Paradise pe Sonde pamo na Baibolo, wasokele binkobwa-nkobwa byanji byonse byabulozhi nekutatula kutanwa kukupwila pa Nzubo ya Bufumu. Kabiji wanembeshe nemasongola anji, nangwa kyakuba waabene namwata wanji pamyaka 17. Lelo jino, bonse bubiji bwabo bepana ke Bakamonyi bakwa Yehoba babatizwa.

[Kipikichala pa peja 4]

Ñanga wala bisoko amba aponge ayuke kibena kubeleka muntu

[Bipikichala pa peja 6]

Maana alumbuluka akuyuka Lesa azhikijila nekuleta lusekelo lwakine

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu