Byo Mwakonsha Kwikala Bulongo
BYONKATU bansemi byo batapo muchima pa baana babo ne kukeba’mba bekalenga bulongo, ne Shetu wa mwiulu byo byo etuta muchima kabiji ukeba’mba twikalenga bulongo. Na mambo akuba witutemwa bingi, uji na byambo byavula bingi byaamba pa bwikalo bwawama ne bwatama. Baibolo wabulañana pa muntu umvwina Lesa kuba’mba: “Byonse byo akoba bikalumbuluka bulongo.”—Masalamo 1:3.
Umvwe kya kine muntu uba byamba Lesa, nga mambo ka bintu byuba bantu bavula o bibujila kulumbulukila bulongo? Kutanga uno salamo kusakwitulumbulwila mukumbu ne kwitumwesha byo twakonsha kwikala bulongo.
“Mabulañano a Babi”
Nyimbi wa masalamo witujimunako malwa aji mu kwenda “mu mabulañano a babi.” (Masalamo 1:1) “Mubi” mukatampe ke Satana Diabola. (Mateo 6:13) Binembelo bitubula kuba’mba ye “mfumu wa panopantanda” ne kuba’mba “byonse bya panopantanda biji mu bulume bwa kwa aye mubi.” (Yoano 16:11; 1 Yoano 5:19) Onkao mambo, kechi twakonsha kukumya kuyuka kuba’mba mabulañano avula aji mu ino ntanda amwesha milanguluko ya aye mubi ne.
Ñanyi mabulañano abulañana babi? Kwambatu kine, babi bamusula Lesa. (Masalamo 10:13) Mabulañano abo, awo amwesha misula ne kubula mushingi kwi Lesa ajitu konse konse. Bantu ba ano moba batundaika bya “lwiso lwa mubiji, ne lwiso lwa meso ne kwitota kwatu kwa buno bumi.” (1 Yoano 2:16) Pa mwela ne mu mapepala a byambo mwayulatu paa na byambo bya butemwamaana bya “kulonda bintu bya ku mubiji.” Mwaya ntanda yonse, tumpanyi tutaya mali kukila madola 500 bilyonyi (U.S.) na kutentemesha bintu bya ku mubiji ne kutundaika bantu kwibipota kikale babena kwibikeba nangwa ne. Kuno kutentemesha kwa bintu kechi kwalengelatu bantu kupimpula mpotelo ya bintu ne, bino kwalengela bantu kubula kuyuka bintu byafwainwa kwibalengela kwikala bulongo.
Kyafumamo ke kya kuba’mba, nangwa kya kuba bantu baji na bintu bimo byo babujile kulangulukapo kala amba bafwainwa kwikala nabyo, kechi batondwa ne, bakikebelapotu ne bikwabo. Abo balanguluka kuba’mba bakonsha kwikalatu na lusekelo ne kwikala bulongo posotu baikala na bino bintu bya ku mubiji byo basaka. Milanguluko ya uno mutundu kechi ya kine ne, ke ya bubela, kabiji ‘kechi yo ya Tata ne, nanchi yo ya panopantanda.’—1 Yoano 2:16.
Mulenga wetu wayuka byakonsha kwitulengela kwikala bulongo. Mabulañano anji apusana na “mabulañano a babi.” Bino kukeba mapesho a Lesa aku na kwenda mu jishinda ja bapanopantanda kiji nobe tubena kwenda mu mashinda abiji pa kimye kimo. Kino kuba kyakonsheka ne. O ene mambo Baibolo o etujimwinako’mba: “Kechi mwipashañanyenga na ba panopantanda ne”!—Loma 12:2.
Kange Muleke bya Ino Ntanda Kwimubikilanga Bikonkwanyi Ne
Byonse bya panopantanda biji mu maboko a kwa Satana bimweka nobe biji na bintu byakonsha kwituletela lusekelo mu bwikalo bwetu. Pano bino twafwainwa kujimuka bingi. Vulukai kuba’mba Satana na mambo a bujimbijimbi bwanji wajimbaikile mwanamukazhi mutanshi Evwa, kuba’mba obe kyaswa muchima wa Satana. Kabiji waingijishe Evwa kulengela Adama kuponena mu bundengamambo. Kabiji ano moba Satana ubena kwingijisha bantu kusampanya mabulañano anji atama.
Kya kumwenako, David watongolwa mu mutwe wafumako, wakebewenga kwingila kimye kyabaya ne kuya na kwingijila ku mapunzha akwabo. David waamba’mba: “Nayanga pa Kimo lukelo ne kubwela pa Kina kimye kya muntuwa muntuwa.” Balunda nanji, balongo banji ne bakwabo mo baingijilanga byo bayukile’mba ñingijilo ya uno mutundu yafwainwe kumulengela kwikala bulongo bamutundaikile amba: “Twajijila kwingila ino mingilo kuba’mba kisemi kyonse kimwenengamo.” Baambile’mba ukakatazhiwakotu mu myaka itanshi icheche poso ne byo akapilwa. David waamba’mba: “Bambujilenga kuba’mba uno mwingilo wawama bingi mambo mali kechi akabulanga pa nzubo ne, ko kuba’mba tukekalanga bingi bulongo. Nangwa kya kuba kechi naikalanga kimye kyabaya na kisemi kyami ne, balunda nami baambilenga’mba mbena kumwena ba mu kisemi kyami byavula bibafwainwa.” Byonka byaubile David, ne bantu bavula babena kwingila na ngovu kuba’mba bamwene ba mu kisemi byonse byo balanguluka amba bibafwainwa. Pano bino, nanchi kulondela mulanguluko wa uno mutundu kwakonsha kulengela muntu kwikala bulongo nyi? Ki ka kikebewa ku ba mu kisemi?
David wikitaine kyakebewenga ku ba mu kisemi kyanji byo ayile na kwingijila kungi. Waamba’mba: “Kimye kyo twisambilenga pa foni na mwanami wamukazhi aye Angelica, waambile’mba: ‘Tata, nanchi mambo ka o mubujila kwikela pa nzubo ne atweba?’ Kino kyandetejile bingi bulanda.” Byambo bya mwananji byakoseshe mulanguluko wanji wa kuleka nkito. David wafukwile kupana kintu kyakebewenga ku ba mu kisemi kyanji, ko kuba’mba kimye kya kwikala pamo na kisemi kyanji.
Kwingijisha Mabulañano a Lesa Kulengela Muntu Kwikala Bulongo
Mwakonsha kuchinuzhuka byepi mabulañano atama asampana mu ino ntanda? Nyimbi wa masalamo witubula’mba muntu wa lusekelo kabiji waikala bulongo ke yewa uji na muchima “wamutokela monka mu buku wa mizhilo wa Yehoba; kabiji monka mu buku wanji wa mizhilo mo alangulukila mute ne bufuku.”—Masalamo 1:2.
Lesa byo atongwele Yoshua kwikala ntangi wa bena Isalela, bamwambijile’mba: ‘Ukealangulukenga [Mambo a Lesa] mute ne bufuku.’ Ee, kyanemene bingi kutanga ne kulanguluka languluka pa Mambo a Lesa, bino Yoshua wafwainwe ne ‘kuteshakotu muchima mu kuba monka mwayila byonse [byanembelwemo].” Kya kine kuba’mba kutanga Baibolo konkatu kechi ko kwakonshatu kwimulengela kwikala bulongo ne. Mwafwainwa kwingijisha byo mubena kutanga. Yoshua bamwambijile’mba: “Ukalengesha jishinda jobe kushukwa, kabiji ukamonanga byawama.”—Yoshua 1:8.
Fwanyikizhai mwana ubena kumwemwesela waikala pa maulu a nsemi kimye kyo babena kutangila pamo jishimikila jo atemwa. Nangwa kya kuba jino jishimikila bejitanga javula bingi, banemeka bingi tubimye twa uno mutundu. Byonkabyo, muntu watemwa Lesa utana kuba’mba kyanema bingi kutanga Baibolo moba onse mambo ke kimye kyawama kyo besambila pamo na Shanji wa mwiulu. Kupichila mu kulondela mabulañano ne lutangijilo lwa Yehoba, muntu wa uno mutundu uba “nobe kichi kyo bajimba ku mikola ya mema, kipanga ne bipangwa byakyo monka mu kimye kyakyo, ne mabula akyo kechi alela ne: kabiji byonse byo akoba bikalumbuluka bulongo.”—Masalamo 1:3.
Kichi kyatongola nyimbi wa masalamo kechi kikomatu byonkabyo ne. Kyajimbwa bulongo ku mikola ya mema, kabiji njimi wikita bingi muchima. Byo byuba ne Shetu wa mwiulu, ufunjisha ne kolola milanguluko yetu kupichila mu mabulañano a mu Binembelo. Kifumamo, tukoma ne kupanga bipangwa bya mupashi.
Bino, “babi kechi baji byonkabyo ne.” Kya kine kuba’mba bakonsha kwikala na bunonshi pa kakimye kalepako, pano bino mukuya kwa moba bajamotu mpwa kubula. “Kechi bakemana mu kije ne.” Mu kifulo kya byobyo, “jishinda ja babi jikazhimañana.”—Masalamo 1:4-6.
Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuleka bya ino ntanda kwimubikilanga bikonkwanyi ne mafunde o mwafwainwa kulondela ne. Nangwa kya kuba mwi basendwe bayukapo mingilo imo yakonsha kwimulengela kwikala bulongo mu ino ntanda, mwafwainwa kujimuka pa kwingijisha buno busendwe bwenu nangwa ntanda mo yafwainwa kwingijishisha busendwe bwenu. Bintu bya ku mubiji byabula kufwainwa byakonsha kwimulengela ‘kulela.’ Pano bino, kwikala na bulunda bwawama na Lesa mo mufuma lusekelo ne kwikala bulongo.
Byo Mwakonsha Kwikala Bulongo
Mambo ka o kyaikela kuba’mba muntu umvwe walondela mabulañano a Lesa, byonse byo oba bilumbuluka bulongo? Nyimbi wa masalamo kechi waambilenga pa kwikala bulongo kwa mu ino ntanda ne. Kwikala bulongo kwa muntu wakamwa Lesa kwaimena pa kuba kyaswa muchima wanji, kabiji kuba kyaswa muchima wa Lesa kimye kyonse kwalumbuluka bulongo. Twayai tumone kwingijisha mafunde amo a mu Baibolo byo kwakonsha kwimulengela kwikala bulongo.
Kisemi: Binembelo bifunjisha banabalume “kutemwa bakazhi babo bene pamo nobe mibiji yabo abo bene,” ne mwanamukazhi mwina Kilishitu bamubula amba “anemeke mwata wanji.” (Efisesa 5:28, 33) Bansemi bebatundaika kwikalangako na kimye kya kwisamba, kusangalela pamo na baana babo ne kwibafunjisha bintu byanema mu bwikalo. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:6, 7; Musapwishi 3:4) Kabiji Mambo a Lesa afundako ne bansemi amba: ‘Kechi mwibazhingijishe baana benu ne.’ Umvwe jino jifunde jalondelwa kikebapelela baana ‘kukokela bebasema’ ne ‘kunemeka bashabo ne bainabo.’ (Efisesa 6:1-4) Kulondela luno lujimuno lwa Lesa kukalengela kisemi kwikala bulongo.
Balunda: Bantu bavula bakeba kwikala na balunda. Mu kisemwatu tukeba kumwesha butemwe ku bakwetu ne bakwetu nabo kwitutemwa. Yesu wabujile baana banji ba bwanga amba “mwitemwe anwe bene na bene.” (Yoano 13:34, 35) Pa bano bantu po paji balunda bo twakonsha kutemwa ne kuketekela, bo twakonsha ne kubulako bintu byo tubena kupitamo. (Byambo bya Mana 18:24) Kyakilapo ke kya kuba’mba umvwe twaingijisha mafunde a mu Baibolo, twakonsha ‘kufwenya kwipi ne Lesa’ kabiji nobe Abalahama twakonsha ne kutelwa’mba “mulunda na Lesa.”—Yakoba 2:23; 4:8.
Nkebelo ya Bumi: Mu kifulo kya kwikalangatu byonkabye, aba baikala bulongo bayuka nkebelo ya bumi. Bwikalo bwabo kechi bwalamachila ku buno bwikalo bwalauka alaukatu ne. Bikonkwanyi byabo byaikala bya kine kabiji bibekusha, byo bata muchima ku bumi bwa kine kine buji na nkebelo. Ki ka kilengela muntu kuyuka nkebelo ya bumi? “Akamwai Lesa ne kulama mikambizho yanji; mambo kyo kyonka kyafwainwa kuba bantu.”—Musapwishi 12:13.
Luketekelo: Kwikala Mulunda na Lesa kwitulengela ne kuketekela kimye kya kulutwe. Mutumwa Paulo wakambizhe bena Kilishitu kubula “kuketekela bunonshi bwa kubulwa ne mwa kwibuketekejila ne.” Mu jino jishinda, ‘baketujila jimo kitendekesho kyawama kya myaka ikeya, namba bakwachishe ku bumi, bonkabwa bwa kine kine.’ (1 Timoti 6:17-19) Buno bumi bwa kine kine katatakatu bukekaleko kimye Bufumu bwa mwiulu bwa Lesa kyo bukabwezha Paladisa panopantanda.—Luka 23:43.
Umvwe mwaingijisha mafunde a mu Baibolo, kechi amba akemwamuna ku makatazho ne, pano bino mukezhikijila ku misongo ne bulanda bupitamo babi. David ye twaambapo kala ne bantu bakwabo baji nobe aye bafunda byo kyanemena kwingijisha mafunde a mu Baibolo mu bwikalo bwetu. Panyuma ya kutwela nkito yabulanga kumusendela kimye kyabaya waambile’mba: “Natemwa bingi mambo ngikalako na kimye kya kwisamba na bakazhi ne baana bami kabiji nji ne na jishuko ja kwingijila Yehoba Lesa ne kwikala mukulumpe mu kipwilo.” O ene mambo masalamo o aambila pa muntu uta muchima ku mabulañano a Lesa amba: “Byonse byo akoba bikalumbuluka bulongo”!
[Chati pa peja 6]
BINTU BITANU BYAKONSHA KULENGELA KWIKALA BULONGO
1 Chinuzhukai bya ino ntanda kuchina kwimubikila mafunde.
2 Tangainga ne kulanguluka languluka pa Mambo a Lesa moba onsetu.
3 Ingijishainga mafunde aji mu Baibolo mu bwikalo bwenu.
4 Ikalai balunda na Lesa.
5 Akamwai Lesa wa kine, ne kulama mikambizho yanji.
[Bipikichala pa peja 6]
Abya mubena kulondela bintu bitanu byakonsha kwimulengela kwikala bulongo nyi?