Mwakonsha Kwikala ba Lusekelo Nangwa kya Kuba Mwafichishiwa ku Muchima
ÑANYI wabulwa kufichishiwapo kala ku muchima? Mambo nangwatu Yehoba Lesa, aye Shetu wa mwiulu wafichishiwapo kala ku muchima. Kya kumwenako, wapokolwele bena Isalela kufuma mu buzha mu Ijipita ne kwibobila bintu byavula bingi. Bino Baibolo waamba’mba: “Baalulukile jibiji ne kumweseka Lesa, ne kumuzhingijisha yenkaye Wazhila wa Isalela.” (Salamo 78:41) Nangwa byonkabyo, Yehoba watwajijila kwikala “Lesa wa bibusa” nangwa’mba wa lusekelo.—1 Timoti 1:11.
Kya kine, kuji bintu byavula bingi bilengela kufichishiwa ku muchima. Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba bino bintu bibulenga kwituletela binyenge? Twakonsha kufunjilako ka kwi Yehoba Lesa byo aubilenga na bantu bamufichishenga ku muchima?
Bintu Bifichisha ku Muchima
Mambo a Lesa aamba’mba: ‘Bimye ne bintu, bitusolomokelatu’ atweba bonse. (Musapwishi 9:11) Nobe mu kukopa kwa jiso, bumbanzhi, mapuso nangwatu bikola byakonsha kwituletela bulanda bukatampe—ne kufichishiwa ku muchima. Kabiji Baibolo waamba’mba: “Akya kyo baketekela inge kyabanda kumweka kikozha muchima.” (Byambo bya Mana 13:12) Kutengela kintu kwitulengela kwikala balusekelo, bino umvwe kyabanda, twakonsha kufichishiwa ku muchima. Kya kumwenako, Duncana wakebelenga kutwajijila mu mwingilo wa bumishonale, wataine kuba’mba panyuma ya kwingila myaka yavula, aye ne mukazhanji bebalekeshe mu uno mwingilo ne kubwela kwabo. Duncan waambile’mba “kino kyo kyajinga kimye kitanshi kumvwa kutama kya kine kine mu bwikalo bwami. Kafwako kintu kikwabo kyo nalangulukilengapo kuba ne. Kabiji kafwako kintu kyamwekelenga kunema kwi amiwa ne.” Kufichishiwa ku muchima kwakonsha kutaya kimye kikatampe bingi, byonka byo kyajinga kwi Claire. Waambile’mba: “Napulumwine jimi ja bañondo batanu na babiji. Kino kyaubiwe kala, bino luno umvwe namona kalombwana saamba jashi pa pulatifomu, ndanguluka namba, ‘Ne mwanami naye umvwe wajingapo, inge byo byo aji.’”
Kabiji kikola bingi ku muchima inge muntu witulengesha bumvu, nabiji umvwe kwipanguzha kwapwilamotu, masongola apwa, mwana wasatuka, mukwenu wabula bukishinka nangwatu umvwe mulunda netu keabule kusanta pa byo tumubila. Byo kiji kuba’mba tubena kwikala na bantu bambulwakoloka kabiji tuji mu bimye byakatazha, kufichishiwa ku muchima kuba kwabulako ne.
Kabiji bilubo byetu nabyo byakonsha kwitufichisha ku muchima. Kya kumwenako, umvwe twafweluka mpeso, kubula kutwela nkito nangwa twabula kutokesha muntu pa muchima, twakonsha kwiumvwa nobe twakabakanapotu. Twakonsha ne kufichishiwa ku muchima umvwe muntu ye twatemwa keabwele panyuma ku mupashi. Maliya waambile’mba: “Mwanami wamukazhi waubanga bingi bulongo ku mupashi. Nalangulukilenga namba newakumwenako wawama bingi ku mwanami. Bino byo asatukijile Yehoba Lesa ne mafunde a kisemi, nalangulukile namba kafwapotu ne kyo naubapo ne. Pa bintu bikwabo byawama byo naubile, kafwako kyantekeneshepo ne. Nalefwilwe bingi.”
Twakonsha kuba byepi na bintu bya uno mutundu bifichisha ku muchima? Pa kuba’mba tutane mukumbu, akimonai Yehoba byo aubilenga na bantu bamufichishenga ku muchima.
Taiko Muchima pa Bintu Byawama
Yehoba Lesa mu butemwe bwanji wapele bamulume ne mukazhi batanshi bintu byonse byakebewenga, bino kechi bamwesheshe lusanchilo ne, bamusatukijile. (Ntendekelo, kitango 2 ne 3) Mwanabo Kaina naye waikele na muchima watama. Byo alengulwile lujimuno lwa Yehoba, Kaina waipayile nkasanji. (Ntendekelo 4:1-8) Pano akilangulukai Yehoba byo eumvwine.
Mambo ka kino kintu o kyabujile kulengela Lesa kwikala na bulanda? Mambo wakebelenga’mba panopantanda ponse pakumbane bantu balumbuluka, kabiji watwajijile kwingila kuba’mba ino nkebelo yanji ikafikizhiwe. (Yoano 5:17) Pa kuba’mba ino nkebelo ikafikizhiwe, wanengezhe kitapisho kya bukuzhi kabiji ne Bufumu bwanji. (Mateo 6:9, 10; Loma 5:18, 19) Yehoba Lesa kechi watele muchima pa lukatazho ne, wateleko muchima pa bintu byawama byo akoba.
Mambo a Lesa etutundaika kuta muchima pa bintu byawama mu kifulo kya kulangulukanga pa bintu byo twakankalwa byo twafwainwe kuba. Aamba’mba: “Langulukai byonse bya kine, ne byonse byashiñama, ne byonse byaoloka ne byonse byawamisha, ne byonse bya buya, ne byonse bya lusa; kabiji umvwe ko buji buwame, kabiji umvwe ko luji lutotelo, langulukai bino bintu.”—Filipai 4:8.
Kulanguluka Bulongo Umvwe Mwafichishiwa ku Muchima
Kwakonsha kumweka bintu byakonsha kwalula bwikalo bwetu. Kya kumwenako, nkito yakonsha kupwa, kufwisha mukwetu wa mu masongola nangwa kutaikilwa mashuko o twajinga nao mu kipwilo. Twakonsha kutendeka kubelabela, nzubo yetu yakonsha konaika, nangwa balunda netu bakonsha kwitushatu bunke. Twakonsha kuba byepi na bintu bya uno mutundu?
Bamo bekitana kuba’mba kikwasha bingi kutangizhako bintu byanema. Duncan waambiwapo kala waambile’mba: “Amiwa ne mukazhami byo twayukile namba kechi tukabwelamo jibiji mu mwingilo wa bumishonale ne, kitukolele bingi ku muchima. Mu kuya kwa kimye, twafuukwilepo kuba bintu byanema bibiji: kulama bako bami babakazhi kabiji ne kuba namba umvwe kyakonsheka tutwajijile mu mwingilo wa kimye kyonse. Umvwe ketukebe kuba bintu bikwabo, twakilangulukangapo byo byakonsha kuba na bintu byo twatangizhako kala. Kino kitulengelanga kubula kwikala na lukatazho pa kufuukulapo bintu byo twakebanga kuba.”
Atweba bavula tukebatu kubayisha bingi bintu byatama umvwe twafichishiwa ku muchima. Kya kumwenako, mwingilo wa kukomesha mwana, kutwela nkito, nangwa mwingilo wa kusapwila mambo awama ku mpunzha ingi, kechi wakonsha kwingijiwa kwesakana na monka mo twalangulukijile ne. Twakonsha kulanguluka’mba ‘twakabakanapotu.’ Nangwa byonkabyo, byonkatu byo kyabujile kumwesha’mba Lesa wakankalwa kimye bantu batanshi kyo bamufichishe ku muchima, ne atweba kechi kimwesha’mba twakankalwa inge bintu byo twakebelenga kuba byabula kwenda bulongo ne.—Mpitulukilo ya mu Mizhilo 32:4, 5.
Kyapela bingi kubuka bukaji umvwe bantu betufichisha ku muchima. Yehoba kechi byobyo oba ne. Mfumu Davida wakozhezhe bingi Yehoba ku muchima kimye kyo alengele mambo a bukende kabiji ne kwipayisha mwata wanji yewa mwanamukazhi. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamwene lulapilo lwa kine mwi Davida kabiji watwajijile kwikala kalume wanji. Kabiji Mfumu wa kishinka aye Yehoshafwata naye walengela mambo byo alengele bulunda na balwanyi ba Lesa. Ngauzhi wa Yehoba wamwambijile’mba: “Na mambo a kyo kino kintu bukaji bwafuma kwi Yehoba buji pe anweba. Nangwa byonkabyo, byawama bimo bebimona mwi anweba.” (2 Byambo bya moba 19:2, 3) Yehoba wamwene’mba kilubo kimo kyo aubile Yehoshafwata kechi kyalumbulwile’mba wa musatukila kikupu ne. Ne atweba netuwa twakonsha kutwajijila kwikala na balunda umvwe saka tuchinuzhuka kwibabukila bukaji inge betutamisha. Balunda netu betufichisha ku muchima bakonsha kwikala ne na byubilo byawama.—Kolose 3:13.
Kufichisha bakwetu ku muchima kwakonsha kwikalako pa kuba’mba tube kyawama. Twakonsha kwifichisha atwe bene ku muchima umvwe twalenga mambo. Nangwa byonkabyo, twakonsha kubwelatu pakala umvwe twaingijilapo ne kuja nyenye. Mfumu Davida byo kyamukolele ku muchima na mambo a mambo o alengele wanembele’mba: “Byo nazhindaminepo, bikupa byami byayilenga na kukota na mambo a kubinza kwami juba jonse. . . . Nemusolwejile mambo ami . . . kabiji anweba [Yehoba] mwandekele bubi bwa mambo ami.” (Salamo 32:3-5) Umvwe twamona’mba twalenga mambo kwi Lesa, twafwainwa kulomba lulekelo lwa mambo, kupimpula byubilo byetu kabiji ne kukebesha kulondela mafunde a Lesa kimye kyonse.—1 Yoano 2:1, 2.
Byo Twafwainwa Kuba Umvwe Twafichishiwa ku Muchima
Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, atweba bonse tukafichishiwapo ku muchima mu jishinda jimo mu kimye kya kulutwe. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twinengezhe? Bruno mwanamulume wakikulumpe mwina Kilishitu, wapichilepo mu lukatazho lumo lwa mufichishe bingi ku muchima lwapimpwile bwikalo bwanji. Waambile’mba: “Kintu kyanemene kyankwashanga kuyuka mwakubila na luno lukatazho ke kya kuba’mba naubilengatu byonka byonaubanga kala pa kuba’mba nkoseshe bulunda bwami ne Lesa. Nayukile kine kintu kyalengela Lesa kuswisha buno bwikalo bwatama kutwajijila. Naikala myaka yavula bingi na kukosesha bulunda bwami ne Yehoba. Ne walusekelo bingi pa kumona’mba nakosesha bumupashi bwami. Lutekenesho lwa kuyuka’mba Yehoba wajinga ne amiwa lwankwashishe kuchinchika binyenge.”
Byo tubena kulanguluka languluka pa bintu bya kulutwe, twakonsha kuyuka kino amba: Nangwa kya kuba twakonsha kwifichisha atwe bene ku muchima nangwa bakwetu betufichisha ku muchima, Lesa aye kechi uketulengeshapo bumvu nangwa kachechetu ne. Lesa waambile’mba jizhina janji ja Yehoba jilumbulula’mba, “Nkekala mo nkakebela.” (Kulupuka 3:14, NW) Kino kitupa luketekelo lwa kuba’mba ukekela monka mo akebela pa kuba’mba akafikizhe milaye yanji. Walaya kuba’mba kupichila mu Bufumu bwanji, kyaswa muchima wanji kikobiwa ‘pano panshi byonka byo kyaubiwa mwiulu.’ O ene mambo mutumwa Paulo o anembejile amba: ‘Nayukishatu namba, nangwa lufu, nangwa bumi, nangwa bamalaika, nangwa bene bakatampe . . . nangwa kilengwa kingi, nangwa kya byepi, nangwa kya byepi, kechi bikakonsha kwitwabanya na butemwe bwa Lesa mwi Kilishitu Yesu ne.’—Mateo 6:10; Loma 8:38, 39.
Twakonsha kupembelela na luketekelo kufikizhiwa kwa mulaye wa Lesa ye aambile kupichila mwi ngauzhi Isaya amba: “Mambo amiwa naya ndenge jiulu jipya ne ntanda ipya; kabiji bintu bya kala kechi bakebivuluka ne, kechi bikeya mu michima yabo jibiji ne.” (Isaya 65:17) Byo lujipo luketekelo lwawama lwa kuba’mba kimye kibena kwiya bintu byonse bitufichisha ku muchima kyo bikabula kwikalako jibiji!
[Tubyambo twa mushi]
a Mazhina amo apimpulwa.
[Mabulañano pa peja 13]
Kechi kimwesha’mba twakankalwa inge bintu byo twakebelenga kuba byabula kwenda bulongo ne
[Mabulañano pa peja 14]
Mambo a Lesa etutundaika kuta muchima pa bintu byawama mu kifulo kya kulangulukanga pa bintu byo twakankalwa byo twafwainwe kuba
[Bipikichala pa peja 15]
Lesa wa lusekelo, nangwa kya kuba bantu bakankalwa kuba byo akeba, mambo wayuka’mba milaye yanji ikafikizhiwa
[Kipikichala pa peja 16]
Kutangizhako bintu bya ku mupashi kwakonsha kwitukwasha kuyuka mwa kubila umvwe twafichishiwa ku muchima