Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
SEPTEMBER 7-13
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | KULUPUKA 23-24
“Kange Mulondelenga Jibumba Ne”
Nanchi Muji na Bishinka Nyi?
7 Nanchi mwatemwa kutuma masawakya pa kompyuta ne pa foni ku balunda nenu ne ku bantu bo mwayuka nyi? Inge byo byo muji mwakonsha kukeba kwikala nobe ntapatwambo ukeba kwikala mutanshi kusampanya sawakya wa katataka. Onkao mambo, saka mukyangye kutuma byambo ku bakwenu, iipuzhai’mba: ‘Nanchi byambo byonkeba kutuma bya kine nyi? Nanchi nji na bishinka nyi?’ Inge kechi muji na bishinka ne, mwakonsha kusampanya bubela ku balongo benu. Umvwe mubena kuzhinauka, kwibituma ne, bifutai.
8 Kuji ne bizumba bikwabo biji mu kupelawizha kusampanya masawakya. Mu byalo bimo mwingilo wetu bamukanya. Balwanyi betu baji mu bino byalo bakonsha kusampanya masawakya a bubela kuba’mba betulengele kwakamwa ne kubula kwiketekela. Akilangulukai pa kyamwekele ku byalo byajinga mu kipamo kyatelwanga’mba Soviet Union. Bakapokola batelwanga amba ba KGB, basampenye sawakya wa kuba’mba bakulumpe mu kipwilo bafutukilemo bantu ba Yehoba. Balongo bavula baketekejile ano masawakya a bubela, kabiji kino kibalengejile kufuma mu jibumba ja Yehoba. Kino kintu kyatamine bingi. Kyawamakotu ke kya kuba’mba bavula babwelele, bino bamo kechi babwelele ne. Mambo lwitabilo lwabo lwaonaikile. (1 Timo. 1:19) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tuzhikijile lwitabilo lwetu? Twafwainwa kuchinuzhukanga kasampanya masawakya o twabula kuyuka bulongo. Kechi mwafwainwa kwikala bakitabilambijinga nangwa bantu bajimbaikwa bukiji ne. Mwafwainwa kwikala na bishinka byonse.
it-1 11
Alona
Kyamwekeshatu patoka kuba’mba pa byonse bino bimye bisatu bena Isalela byo basatukile, Alona kechi ye walengejile kuba’mba basatuke ne. Bino kyamweka kukatazhatu kwa bintu nangwa kampe bantu bo bamulengejile naye kusatukile Lesa. Pa kimye kitanshi kyo basatukile, Alona wafwainwe kulondela jifunde ja kuba’mba: “Kechi wafwainwa kulondela jibumba mu kuba bubi ne.” (Lup 23:2) Nangwa byonkabyo, Alona mu Baibolo bamwambapo bingi bulongo. Kabiji kimye mwana Lesa kyo ajinga pano pa ntanda, wanemekele bingi lunengezho lwa bañanga ba Lesa bafumanga mu kikota kya kwa Alona.—Sl 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mat 5:17-19; 8:4.
it-1 343 jifu. 5
Bumpofu
Kubula kuchiba mambo mo aolokela na mambo a mazhikakanwa mu Baibolo bekufwanyikizha ku kufwa meso. Pa bintu bimo byakonsha kupofula meso a mutonyi ne kumulengela kuchibila mambo mo abula kolokela paji ne mazhikakanwa, kuja bya lunkanankana, bya bupe ne misalululo. Baibolo waamba’mba: “Mazhikakanwa apofula meso.” (Lup 23:8; Buku wa Lesa) Kabiji waamba ne kuba’mba: “Mazhikakanwa apofula meso a ba mana.” (Mpi 16:19; Buku wa Lesa) Nangwatu mutonyi wa maana uchibila mambo monka mo aolokela, nangwa wayuka nangwa ne, bakonsha kumutwala mungi pa kuchiba mambo inge bamupa bupe ku uji mu mambo o babena kuchiba. Kununga pa bya bupe, Mizhilo ya Lesa yaamba ne kuba’mba misalululo nayo yakonsha kulengela kuchibila mambo mo abula kolokela. Baibolo waamba’mba: “Kechi wafwainwa kumwesha misalululo ku muntu muyanji nangwa kunemekako munonshi ne.” (Le 19:15) Onkao mambo, kutala ku bilungi nangwa kukeba kutotwa ku bantu kwalengelanga bamitonyi kubingisha banonshi na mambotu a kuba’mba banonshi.—Lup 23:2, 3.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
“Kange Muvulamenga Kubila Lusa Benyi Ne”
4 Yehoba kechi wabuujiletu bena Isalela kunemeka benyi ne, bino wibambijile ne kwibobila lusa. (Tangai Kulupuka 23:9.) Bayukile “byo kyumvwanyika kwikala bwenyi.” Nangwatu saka bakyangye kwikala bazha, kyamweka Bahebelu bebalengulwile bingi ku bena Ijipita na mambo a misalululo ya mikoka ne bupopweshi. (Nte. 43:32; 46:34; Lupu. 1:11-14) Bena Isalela bebayanjishanga bingi mambo bajinga benyi, bino Yehoba wibabuujile kumona mwenyi “nobe mwina kyalo.”—Le 19:33, 34.
it-2 393
Mikela
1. Mikela ye malaika ye batongola pa jizhina mu Baibolo ne Ngabaliela kapwa. Kabiji Mikela bamutela ne kuba’mba ye “malaika mwine mukatampe.” (Yu 9) Jino jizhina patanshi po jitanwa mu Baibolo ke mu kitango 10 mu buku wa Danyela. Mu kino kitango Mikela bamulumbulula’mba “umo pa bamfumu bakatampe,” byo aishile na kukwasha malaika ye bakwachile ku “mfumu wa mu bufumu bwa Pelisha.” Mikela bamutela ne kuba’mba “mfumu” wa kwa [Danyela], ne kuba’mba “mfumu mwine wimenako balongo bobe,” [ko kuba’mba balongo ba kwa Danyela]. (Da 10:13, 20, 21; 12:1) Bino byepelo bibena kwamba pe Mikela mambo ye malaika watangijilenga bena Isalela mu kiselebwa. (Lup 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Kishinka kikwabo kitulengela kuyuka’mba ye iye ke byaamba Baibolo kuba’mba, ‘Mikela malaika mwine mukatampe wikatezhenga ne Diabola ne kwipachika nanji pa mambo a mubiji wa kwa Mosesa.’—Yu 9.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
w05 4/1 jifu. 29
Mepuzho Kufuma ku Batanga
Nanchi mwina Kilishitu wakonsha kupa wa mwingilo wa mu kafulumende bupe bwa kumusanchila pa mingilo yo engila nyi, inyi kuba bino ke kupana mazhikakanwa?
Bena Kilishitu konse ko bekala balangulukapo bulongo pa bintu saka bakyangye kwibyuba. Kabiji bavuluka kuba’mba bintu bimo byaswisha mizhilo ya kafulumende mu byalo bimo, mu byalo bikwabo kwibyuba kulenga mambo. (Byambo bya Maana 2:6-9) Kimye kyonse mwina Kilishitu wafwainwa kuvulukanga kuba’mba yense ukeba kwikala “mwenyi mu tente [wa Yehoba]” wafwainwa kushikwa mazhikakanwa.—Salamo 15:1,5; Byambo bya Maana 17:23.
Nanchi mazhikakanwa o a ka? Buku wa The World Book Encyclopedia waamba’mba “mazhikakanwa ke kupa muntu bupe . . . uji pa kifulo ne kumulengela kuba kintu kyo afwainwa kubula kuba pa yoyo nkito, nangwa kumulengela kuba kintu kyakonsha kumulengela kulala muzhilo kuba’mba bintu biwamine awa wapana bobo bupe.” Konse ko twikala, kupa mutonyi nangwa kapokola mali kuba’mba abule kuba bintu mo byaolokela, nangwa kupa mali ubena kupikita bintu bimo kuba’mba alubekotu ku byabula kuyilamo ke mazhikakanwa. Kabiji kupa muntu bupe na mulanguluko wa kuba’mba bintu biñendele bulongo nao ke mazhikakanwa. Nabiji kuba’mba nkijile bakwetu baji pa mutanchi nangwa pa munongo. Kuba bino nako kumwesha kubula kutemwa bakwetu.—Mateo 7:12; 22:39.
Pano nanchi kupa bamingilo ba mu kafulumende bupe bwa kwibasanchila pa byo bengila nangwa kuba’mba bintu byende monka mo byafwainwa kwikela ke kupana mazhikakanwa nyi? Mu byalo bimo bamingilo bakana kutwezha baana sukulu, kuswisha bantu kutambula muchi ku kipatela, nangwa kwibafwachikila ku bitupa bya kutwelelapo mu kyalo kingi kanatu bapanapo kajali. Nangwa kampe kwakubula kwibapapo kacheche, bataya kimye kyabaya bingi pa kupana misongo yakatataka.
Kupana bupe bantu bekumwena mwapusana pusana kwesakana ko bekala. Bena Kilishitu bamo inge ko bekala bantu bekimonatu bulongo kuba bino, kabiji kechi babena kulala mizhilo ya kyalo ne, bakonsha kulanguluka’mba kechi babena kulala mafunde a mu Baibolo inge bapana buno bupe ku wa mwingilo ne. Mu byalo bimo, bamingilo bebapa bupe ku bantu na mambo kuba’mba bafolatu mali acheche. Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba kupana bupe bwa kusanchila muntu kwapusana bingi na kupa bupe wa mwingilo kuba’mba babule kwitukambula inge twalala muzhilo.
Bino Bakamonyi ba kwa Yehoba bamo bakana kupa bupe bapikita bintu, ba pa kashitomo ne bamingilo bakwabotu nangwa kuba bino ku yoyo mpunzha bekumona’mba kujitu bulongo. Kabiji na mambo a kuba’mba Bakamonyi bebayuka kuba’mba bantu bakishinka, javula bebobila bintu kyatutu bantu bavula byo bapainapo mali.—Byambo bya Maana 10:9; Mateo 5:16.
Byambo bya kupezhako ke bya kuba’mba mupopweshi wa Yehoba yense wafwainwa kwifuukwilapo aye mwine inge wakonsha kupana mali kuba’mba bintu byende mo byafwainwa nangwa kuba’mba babule kumuba nshiji. Kyakila pa byonse, wafwainwa kufuukulapo kuba kisakumulengela kwikala na jiwi ja mu muchima jatoka, kwakubula kuleta mwenga pa jizhina ja Yehoba ne kutuntwisha bantu.—Mateo 6:9; 1 Kolinda 10:31-33; 2 Kolinda 6:3; 1 Timoti 1:5.
SEPTEMBER 14-20
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | KULUPUKA 25-26
“Kintu Kyakijilemo Kuzhila mu Ntente wa Lusambakeno”
it-1 165
Jikwachi ja Lulayañano
Byo Bejilengele. Kintu kitanshi Yehoba kyo abujile Mosesa pa bya kulenga tente wa lusambakeno kyajinga bya kulenga Jikwachi. Jikwachi jajinga kintu kyakijilemo kunema mu tente wa lusambakeno ne mu kampu yensetu wa bena Isalela. Jikwachi jajinga makyubichi 2.5 mu bula, makyubichi 1.5 mu bwipi, kabiji mwiulu jalepele makyubichi 1.5 ko kuba’mba nobe masentimita 111 mu bula, 67 mu bwipi, ne kuya mwiulu masentimita 67. Bejilengele na mabulanga a mwiba wa kasele, kabiji bejishingile na ngolode mukachi ne pangye. Kabiji kwiulu bazhokolosheko “momeno wa ngolode” ye balengele na manono basendwe. Lubaji lukwabo lwa Jikwachi lwajinga kizhiko, kyo balengele na ngolode kyonsetu, kechi na mapulanga o bashingilekotu ngolode ne. Kyazhikile pa Jikwachi jonsetu peulu. Pa kizhiko peulu balengejilepo bakelubi bakubunda, mukwabo kwapela ne mukwabo kwapela saka betala, saka banyeñamina pa kizhiko ne byapi byabo byatajile mwiulu saka byazhika Jikwachi jonse. (Lup 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Kino kizhiko kyatelwanga ne kuba’mba “Kizhiko kya luusa” nangwa’mba “kizhiko kya kufuchilapo mambo.”—Kulupuka 25:17; Heb 9:5, tubyambo ya munshi; monai KIZHIKO KYA KUFUCHILAPO MAMBO.
it-1 166 jifu. 2
Jikwachi ja Lulayañano
Mu Jikwachi ja Lulayañano mo mo balaminanga byakwibavululako nangwa’mba bya lulayanano. Bintu bikatampe byo balaminangamo ajinga mabwe abiji apapakana a lushimuno nangwa’mba Mikambizho Jikumi. (Lup 25:16) Kabiji mwajinga “kapuki ka ngolode mwajinga manna” ne “kamama ka kwa Alona kasapukile.” Beafumishemo kulutwe kyamweka Solomone saka akyangye kushimika Nzubo ya Lesa. (Lup 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Mosesa byo ajinga pepi kufwa, wapele bañanga bena Levi “buku wa Mizhilo” ne kwibakambizha kuba’mba bamubike, kechi mu jikwachi ne, bino “ku mbaji ya jikwachi ja lulayañano lwa Yehoba Lesa” kuba’mba akekale ‘ke kamonyi wa kwibashinawina konkakwa.’—Mpi 31:24-26.
it-1 166 jifu. 3
Jikwachi ja Lulayañano
Jamweshanga’mba Lesa uji nabo. Jikwachi jamweshanga’mba Lesa uji nabo mu moba abo onse bena Isalela. Yehoba walayile’mba: “Nkeya konkakwa kwi obewa ne kwisamba nobe peulu ya kizhiko. Pakachi ka bakelubi babiji baji peulu ya jikwachi ja Lushimuno,” “nkamweka mu jikumbi peulu ya kizhiko.” (Lup 25:22; Le 16:2) Samwela wanembele’mba Yehoba “waikala peulu ya bakelubi.” (1Sa 4:4) Onkao mambo, bakelubi baimenangako “kifwanyikizho kya kalaki” wa Yehoba. (1Mo 28:18) O ene mambo, “kimye kyonse Mosesa kyo atwelanga mu tente wa lusambakeno na kwisamba ne Lesa, waumvwanga jiwi saka jimwambila kufuma peulu ya kizhiko kya jikwachi ja Lushimuno, pakachi ka bakelubi babiji; kabiji Lesa wisambanga nanji.” (Ba 7:89) Kabiji Yoshua ne Ñanga Mukatampe Finease nabo bayanga na kwipuzha Yehoba ku Jikwachi. (Yos 7:6-10; Mit 20:27, 28) Bino ñanga mukatampe ye yenkatu watwelanga Mwine mwazhijisha mwajinga Jikwachi, jimo pa mwaka. Kechi watwelangamo na kwisamba ne Yehoba ne. Watwelangamo na kufuta mambo pa Juba ja Kufuchilamo Mambo.—Le 16:2, 3, 13, 15, 17; Heb 9:7.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 432 jifu. 1
Bakelubi
Bipikichala bya bakelubi bebilengejile pa byo baingijishe bena Isalela pa kulenga tente mu Kiselebwa. Kabiji peulu ya Jikwachi, konse ku mbaji ibiji, kwajinga bakelubi bakubunda. Betajile saka banyengamina pa kizhiko kumwesha’mba babena kupopwela Lesa. Kabiji bonse byapi byabo byavungulukile kuya kulutwe saka byazhika pa kuzhiko kya jikwachi kumwesha’mba babena kuzhikijila. (Lup 25:10-21; 37:7-9) Kabiji pa bisapi byajinga mukachi ka tente ne pa kisapi kyaabenye Mwazhila ne Mwazhijisha balengejilepo bakelubi.—Lup 26:1, 31; 36:8, 35.
it-2 936
Bashinkwa ba Kupana kwi Lesa
Mu tente wa lusambakeno ne mu Nzubo ya Lesa, mu kibamba Mwazhila, mwajinga tebulu po babikanga bashinkwa bo bafumyangapo ne kubikapo bakatataka pa juba ja Sabado. (Lup 35:13; 39:36; 1Mf 7:48; 2Mo 13:11; Neh 10:32, 33) Mu Kihebelu uno nshikwa bamutela’mba “nshikwa wa ku meso.” Byambo bya kuba’mba “ku meso” bilumbulula “kulutwe kwipi na yeo muntu.” (2Mf 13:23) Ko kuba’mba nshikwa wa kupana kwi Lesa bamubikanga kulutwe ya kwa Yehoba kimye kyonse. (Lup 25:30) Shinkwa wa kupana kwi Lesa utelwa ne kuba’mba “bashinkwa batentakana” (2Mo 2:4), “bashinkwa ba kupana kwi Lesa” (Mak 2:26), kabiji pamo bamutelatu’mba “bashinkwa.” (Heb 9:2).
SEPTEMBER 21-27
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | KULUPUKA 27-28
“Ñanyi Bintu byo Tufunjilako ku Bivwalo bya Bañanga?”
it-2 1143
Ulimu ne Tumimu
Bashayuka ba Baibolo bavula bamba’mba Ulimu ne Tumimu bwajinga bubale. Pa Kulupuka 28:30 mu Baibolo watuntulwile James Moffatt paamba’mba “bubale bwazhila.” Bamo bamba’mba kyajinga na mbaji isatu, lubaji lumo panembelwe amba “ee,” lubaji lukwabo amba “ine,” kabiji lubaji lukwabo kafwapo byo banembelepo ne. Buno bubale inge bebutaya, bwamweshanga mukumbu wa kyo babena kwipuzhapo nangwa kyo babena kukeba kuyuka kwesakana nako bwaponena. Inge bwaponena kwabula bintu, ko kuba’mba kechi bebakumbula ne. Bakwabo nabo bamba’mba kyamweka ajinga mabwe apapakana abiji atokele lubaji lumo ne kukwabo kwajinga kufiita. Inge beataya panshi, onse abiji lubaji lutoka twatala peulu, ko kuba’mba mukumbu “ee.” Bino inge bifiita byo byatala peulu onse abiji ko kuba’mba mukumbu “ine.” Kimye kimo Saulo waipwizhe Lesa kupichila mwi ñanga wa Lesa inge wakonsha kuya na kulukuka jikwabo bena Filishitu nangwa ne. Mukumbu ye bamupele wajinga wa kumukaina. Watendekele kulanguluka’mba umo pa banabalume bo ajinga nabo walenga mambo. Ponkapo watendekele kusashijila Lesa amba: “Anweba Lesa wa Isalela, kumbulai kupichila mu Tumimu!” Pa kimye kikwabo, Saulo ne Yonafwanyi bebasalulwile kufuma pa jibumba. Kepo bataile bubale pa kuba’mba bafuukulepo pa bano bantu babiji. Bino mu jishimikila jitanshi byambo bya kwa Saulo bya kusashijila Yehoba bya kuba’mba, “kumbulai kupichila mu Tumimu,” bimwesha’mba kechi batailenga bubale ne, nangwa kya kuba bipashako na byo baambanga pa kutaya bubale.—1Sa 14:36-42.
it-1 849 jifu. 3
Kilungi
Ñanga Mukatampe wa Bena Isalela. Ñanga mukatampe wa bena Isalela wavwalanga kitambala kyajinga na kyela palutwe kyo balengele na ngolode. Kano kajinga kayukilo kazhila. Pa kino kyela panembelwe byambo bya kuba’mba: “Buzhile bo bwa kwa Yehoba.” (Lup 28:36-38; 39:30) Ñanga mukatampe ye waimengako bena Isalela pa kupopwela Yehoba. Onkao mambo, kyayijilemo kuvwala kano kayukilo pa kuba’mba kamuvululengamo kwilama mu buzhile na mambo a mwingilo ye bamupele wazhila. Kabiji kano kayukilo kavululangamo ne bena Isalela bonse kuba’mba bafwainwa kwikala bazhila pa kwingijila Yehoba. Kabiji kano kayukilo kaimenangako bingi bulongo mwingilo wa ñanga mukatampe aye Yesu Kilishitu. Mambo Yesu yeye basala kwi Yehoba kwingila mwingilo wa buñanga utumbijika buzhile bwa Lesa.—Heb 7:26.
Nemekainga Yehoba Kupichila Mu Kumwesha Buneme
17 Twafwainwa kumwesha munema pa kupopwela Yehoba. Musapwishi 5:1 waamba’mba: “Jimukai byo mwenda byo muya ku nzubo ya Lesa.” Mosesa ne Yoshua bakambizhiwe kuvula makwabilo abo byo bajinga pa mpunzha pazhila. (Lupu. 3:5; Yosh. 5:15) Bafwainwe kuba bino mu kumwesha mushingi. Bañanga ba mu Isalela bakambizhiwe kuvwala tuputula twa kisapi kya linenyi twa “kufya bwamba bwabo.” (Lupu. 28:42, 43) Kino kyalengejile kubula kumwesha bwamba bwabo byo baingijijilenga ku kyakusokelapo bitapisho. Yense wa mu kisemi kya bañanga wafwainwe kulondela mizhilo ya Lesa ya kwikala bazhila.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w12 8/1 26 mafu. 1-3
Nanchi Mwayuka Nyi?
Nga mabwe a buneme o babikile mu fukuta wa pa kyaji wavwalanga ñanga mukatampe wa bena Isalela befuminye pi?
Bena Isalela byo bafumine mu Ijipita ne kutendeka kwikala mu kiselebwa, Lesa wibakambizhe kulenga uno fukuta wa pa kyanji. (Kulupuka 28:15-21) Pa uno fukuta wa pa kyaji wavwalanga ñanga mukatampe pajinga mabwe a lubi, topaze, emalode, takozi, safila, yasipa, lishama, akate, ametesete, kisolite, onika ne jedi. Nanchi bena Isalela bafuminye kwepi ano mabwe a buneme?
Mu moba a kala, bantu banemekele bingi mabwe a buneme kabiji beapoteshanga. Bena Ijipita ba kala, abo bafumyanga mabwe a buneme mu byalo byo batela luno amba Iran ne Afghanistan, kyamweka ne ku India. Kabiji mu mikochi ya bena Ijipita bapoyangamo mabwe a buneme apusana pusana. Bamfunu ba mu Ijipita bo bajinga na luusa lwa kupoya mabwe mu bibunji byo balamanga. Mushakulu aye Yoba walumbulula byaubanga bantu bajingako mu oa moba kuba’mba bapoyanga bimbo ne kulenga minkonkwa panshi ya mushiji na kufumpila mabwe a buneme. Yoba watongolapo bintu bimo mu kushinkamika byo bapoyanga mu mushiji nabiji mabwe a safila ne topaze.—Yoba 28:1-11, 19.
Jishimikila jiji mu Kulupuka jaamba kuba’mba bena Isalela “bapukwile bintu bya bena Ijipita” bya buneme byo bafuminenga mu kyokya kyalo. (Kulupuka 12:35, 36) Onkao mambo, kyamwekeshatu patoka kuba’mba mabwe abikile bena Isalela pa fukuta wa pa kyaji wavwalanga ñanga mukatampe beafuminye mu Ijipita.
it-1 1129
Buzhile
Bipe. Bintu bimo bebingijishangatu pa kupopwela Lesa kwapwa. Kabiji bantu bamo bebatelanga’mba bazhila na mambo a kwingila mwingilo wazhila wa Yehoba; kechi amba abo bene bazhijile nangwa’mba bajinga na bulume bwa kuba bya kukumya ne. Nabiji jikwachi ja lulayañano, kintu kyazhijile kukila byonse, kechi jibakwashishe baana babiji ba kwa Eli byo bejisendele kuba’mba jikebakwashe kushinda bena Filishitiya mu nkondo ne. (1Sa 4:3-11) Bintu byakambizhe Lesa kuba’mba bafwainwa kwibizhijika byajinga kya kusokelapo bitapisho (Lup 29:37), manyi azhila (Lup 30:25), bya kufutumuna (Lup 30:35, 37), bivwalo bya buñanga (Lup 28:2; Le 16:4), bashinkwa ba kupana kwi Lesa (Lup 25:30; 1Sa 21:4, 6), ne bipe byonse byajinga mu nzubo ya Lesa, nabiji tebulu pa kubika bashinkwa ba kupana kwi Lesa, bya kutulapo malampi ne bipe bikwabotu byajingamo. Abino bipe byavula bebitongaula mu 1Mf 7:47-51. Abino bipe byonse byajinga byazhila mambo byaimenejilengako bintu biji mwiulu ne kuba’mba aba bakamona lupulukilo lwa Lesa bakamwenamo bingi.—Heb 8:4, 5; 9:23-28.
SEPTEMBER 28–OCTOBER 4
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | KULUPUKA 29-30
“Kupana Bupe kwi Yehoba”
it-2 764-765
Kubala Bantu
Ku Sinai. Yehoba wakambizhe kubala bena Isalela kimye kitanshi byo bafikile ku mutumba wa Sinai mu ñondo wa bubiji mu mwaka wa bubiji kufuma po bafumijile mu Ijipita. Pa kuba’mba Mosesa engile bulongo uno mwingilo, bamwambijile kusala babinemanga mu mikoka yonse bakumukwashako kwingila mwingilo wa kubala bantu mu mikoka yabo. Kechi babajiletu banabalume bonse bajinga na myaka 20 ne kuya peulu bafikijilemo kwingila mwingilo wa bushilikale ne, bino Mizhilo yaambile ne kuba’mba bonse bo babala bafwainwa kupana mali afikila mu kichika kya shekele (mali nobe K20) a kwingijisha ku mwingilo wa ku tente wa lusambakeno. (Lup 30:11-16; Ba 1:1-16, 18, 19) Bantu bonse bo babajile bafikile 603,550, kufumyako bena Levi bo babujile kupapo buswanyi mu ntanda ya mulaye. Abo kechi bapanangako musonko wa ku nzubo ya Lesa ne, kabiji kechi bebakambizhepo kwingila mwingilo wa bushilikale ne.—Ba 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.
it-1 502
Bya Bupe
Kwajinga bupe bumo bwafwainwe kupanwa bo batongwele mu Mizhilo ya Mosesa. Mosesa byo abajile bena Isalela, mwanamulume yense wajinga na myaka 20 ne kukilapo wafwainwe kupana “kichika kya shekele mwayila kipimo kya shekele wa pa mpunzha yazhila [mali nobe K20].” Buno bwajinga ‘bupe bwa kupana kwi Yehoba bwa kufuchila mambo a bumi bwabo.’ (Lup 30:11-16) Shayuka wa mwapita bwikalo bwa Bayudea aye Josephus (mu buku wanji wa The Jewish War, VII, 218 [vi, 6]), waambile’mba uno “musonko wazhila” bamupanangatu jimo pa mwaka.—2Mo 24:6-10; Mat 17:24; Monai MISONKO.
w11 11/1 12 mafu. 1-2
Nanchi Mwayuka Nyi?
Mali o baingijishanga pa Nzubo ya Yehoba mu Yelusalema afumanga pi?
Mali avula o baingijishanga pa nzubo ya Lesa ajinga a misonko, kikatakata aishilanga mu bya bujikumi. Bino kwajinga ne misonko ikwabo yo batambulanga. Nabiji kimye kyo balengelenga tente wa lusambakeno, Yehoba wakambizhe Mosesa kutambula kichika kya shekele “kya bupe kya kupana kwi Yehoba.”—Kulupuka 30:12-16.
Kyamweka uno musonko yeye bapananga Bayudea ku nzubo ya Lesa pa mwaka pa mwaka. Uno ye musonko Yesu ye akambizhe Petelo kupana kwingijisha jali ja muwayawaya jafumine mu kanwa ka jisabi.—Mateo 17:24-27.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 1029 jifu. 4
Kuboko
Kutenteka Maboko. Kununga pa kwiengijisha kukwachilako bintu, maboko beatentekanga ne pa muntu nangwa pa kintu kulumbulula bintu bimo. Bimye byavula kutenteka maboko kwalumbululanga kutongola muntu nangwa kintu kya kwingijisha mu mwingilo wanema. Pa kutongolwa buñanga, Alona ne baana banji batentekele maboko abo pa ñombe mulume ne pa mikooko ilume ibiji saka bakyangye kulambula bano banyama. Kino kyamwesheshe kuba’mba bano banyama bebasala kwibatapishishako abo pa kuba’mba bekala bañanga ba kwa Yehoba Lesa. (Lup 29:10, 15, 19; Le 8:14, 18, 22) Kabiji kimye Mosesa kyo bamukambizhe kwi Lesa kutongola Yoshua, Mosesa byo atentekele Yoshua maboko pa mutwe, Yoshua “wayujile na mupashi wa maana” wamukwashishe kutangijila bulongo bena Isalela. (Mpi 34:9) Kabiji maboko beatentekanga ne pa mutwe wa muntu pa kumupesha. (Nt 48:14; Mak 10:16) Yesu Kilishitu naye wakwachile nangwa kutenteka maboko anji bantu bamo bo abukile. (Mat 8:3; Mak 6:5; Luk 13:13) Kabiji batumwa bamo batambwile mupashi wazhila panyuma ya kwibatenteka maboko.—By 8:14-20; 19:6.
it-1 114 jifu. 1
Kushingwa, Kushinga
Mu Mizhilo Yehoba yo apele Mosesa, walumbululwile bya kulenga manyi azhila a kushinga. Bealenganga na bintu byawama bingi. Pa kwialenga, mu manyi a maolivi babikangamo mola, kinamonyi ununka bulongo, museke ununka bulongo ne kasiya. (Lup 30:22-25) Muntu yense walenganga ano manyi ne kwiashinga pa mubiji nangwa kwiengijisha ku bintu bikwabo saka abula kufwainwa kuba bino, bamwipayanga. (Lup 30:31-33) Kino kyamweshanga buneme ne kuzhila kwa mwingilo wa bañanga bo bashinganga ano manyi pa kwibatongola.